H παλιά παραλία (επιτέλους) θα μεγαλώσει

Η παραλία φαίνεται, αν θεωρήσουμε σοβαρή τη σημερινή εξαγγελία του δημάρχου, μετά τη συνάντηση του με τον Πρωθυπουργό και τον αρμόδιο υπουργό κ. Σπίρτζη, πρόκειται να μεγαλώσει.

Το έργο φαίνεται, εκτός απροόπτου, πως θα πάρει σάρκα και οστά εντός της επόμενης χρονιάς, με τη βοήθεια των χρημάτων από το δάνειο ύψους 20 εκατ.ευρώ της ΕΤΕπ, αφού υπάρχει από πέρσι και έχει παρουσιαστεί στο δημοτικό συμβούλιο από το δήμαρχο.

Η δημιουργία ενός ξύλινου ντεκ, πλάτους δέκα μέτρων, που θα διατρέχει όλο τη μήκος της Λ. Νίκης, από το λιμάνι έως το Λ. Πύργο είναι αυτή που φαίνεται πως προκρίνεται.

Πρόκειται για μια ιδέα των συγκοινωνιολόγων Σπύρου Βούγια και Σταύρου Κωνσταντινίδη, τωρινού συμβούλου του Γιάννη Μπουτάρη, που κατατέθηκε δημόσια το 2009, μια ιδέα που υιοθέτησε ο Σταύρος Καλαφάτης. Μια λύση όχι συνολικής ανάπλασης που σε αυτή τη φάση ούτε προτείνεται, ούτε προβλέπεται και δεν υπάρχει και χρηματοδότηση.

Ο Σπύρος Βούγιας, που η πρόταση του μιλούσε για πέντε μέτρα, εκτιμά πως με την κατάλληλη μελέτη, υποστήριξη, πασάλλωση, κριπιδώματα κλπ ώστε να είναι ασφαλής η επέκταση αυτού του είδους μπορεί να γίνει ώστε να ανασάνει η παλιά παραλία που συμβαίνει το αδιαχώρητο από πεζούς, ποδήλατα, παράνομους μικροπωλητές με απαραίτητη μεταφορά του ποδηλατόδρομου.

Παρόμοιο ξύλινο ντεκ συναντάμε στην ανάπλαση της νέας παραλίας. Στην περίπτωση της παλιάς παραλίας υπάρχουν υπολείμματα του παλαιού θαλάσσιου τείχους της πόλης που γκρεμίστηκε για να ανοίξει η πόλη στη θάλασσα και το οποίο υπολογίζονταν στο ύψος της σημερινής Προξένου Κορομηλά.

Η πόλη τότε επεκτάθηκε προς τη θάλασσα με αλλαγή της φυσιογνωμίας της για πρώτη φορά.

Στη δεκαετία του ενενήντα ένα σχέδιο μεγαλώματος της παλιάς παραλίας με μπάζωμα συνάντησε τεράστια αντίδραση από την τότε Ένωση Πολιτών στην οποία άνηκε και ο σημερινός δήμαρχος με συλλογή υπογραφών και μια μεγάλη εκδήλωση στο Makedonia Palace και είχε ως σκεπτικό ότι θα αλλάξει η φυσιογνωμία της πόλης, κάτι που οι πολεοδόμοι και αρχιτέκτονες σήμερα λένε πως δεν ισχύει καθώς η πόλη πολλές φορές κατέβηκε προς τη θάλασσα. Τελικά επιλέγεται η λύση ενός πλωτού ξύλινου δαπέδου πλάτους δέκα μέτρων, χωρίς να έχει παρουσιαστεί ακόμα κάποια μελέτη συγκεκριμένη στην οποία θα βασιστεί και ούτε κάποιο χρονοδιάγραμμα έναρξης εργασιών.

Η οριστική λύση θα ήταν η πεζοδρόμηση της οδού που ο Σπύρος Βούγιας έχει υποστηρίξει με επιχειρήματα εδώ. 

Η παραλία της Θεσσαλονίκης δεν ήταν πάντα έτσι. Η εικόνα που ήρθε πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας δείχνει το πως ήταν η πόλη στην πραγματικότητα μέχρι το 1873. Η Μία φωτογραφία που αναρτήθηκε στην ομάδα του facebook «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» και βρέθηκε από τον από το Ζαχαρία Σεμερτζίδη, μέλος του group, στη σελίδα των Εθνικών Αρχείων της Ουγγαρίας.

Η δική μας αγαπημένη αρχισυντάκτρια Κύα Τζήμου αφηγήθηκε την πορεία της παραλίας στο πέρασμα του χρόνου εξαιρετικά:

Η επέκταση της Παλιάς Παραλίας προς την θάλασσα (από το Λευκό Πύργο μέχρι το Λιμάνι) απασχολεί την πόλη με προτάσεις, μελέτες και διαγωνισμούς εδώ και δεκαετίες. Μέχρι τα 1873 μπροστά στο παραλιακό μέτωπο υψώνονταν τα Θαλάσσια τείχη. Όταν τα τείχη κατεδαφίζονται, τα υλικά τους χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας προκυμαίας από την σημερινή οδό Σαλαμίνας μέχρι τον Λευκό Πύργο. Σχηματίσθηκε έτσι η παραλία στενότερη αρχικά κατά 8 μέτρα από ό,τι είναι σήμερα. Μπορούμε, λοιπόν, χοντρικά να πούμε πως ο δρόμος έχει ηλικία 140 ετών. Η παραλία εκτείνεται αρχικά λιθόστρωτη και μέχρι το 1893 χωρίς τροχιοδρομικές γραμμές. Το τραμ που κατασκευάζεται μετά είναι αρχικά ιππήλατο και αργότερα ηλεκτροκίνητο (στις αρχές του 1900). Μια δεύτερη έμπληση στη θάλασσα έγινε το 1900 για να δημιουργηθεί ο πρώτος προβλήτας.Τότε περίπου ξεκινούν και οι εργασίες επέκτασης της παραλίας κατά άλλα 8 μέτρα. H Λεωφόρος που σχηματίστηκε μετά την επιχωμάτωση του 1873 ονομάζονταν Λεωφόρος Μπεγιάζ Κουλέ (του Λευκού Πύργου) μέχρι την απελευθέρωση, λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου μέχρι τον μεσοπόλεμο, λεωφόρος της Νίκης εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Το κοσμοπολίτικο παρελθόν της έχει ιστορίες γραμμένες από Οθωμανούς, Νεότουρκους, Εβραίους και Χριστιανούς. Την περπάτησαν στρατιώτες, στρατηγοί και βασιλείς, κατακτητές, απελευθερωτές, διαδηλωτές, έμποροι, μικροπωλητές, αχθοφόροι και καραβοκύρηδες, τανκς, τραμ (μέχρι το 1926 οπότε η γραμμή μεταφέρθηκε στην Τσιμισκή που μόλις είχε ολοκληρωθεί η διάνοιξή της). Η ανάγκη για την ύπαρξη ενός δρόµου που θα συνέδεε ακόµη περισσότερο την πόλη µε τη θάλασσα υπήρχε και στο σχεδιασµό του Ερνέστου Εµπράρ, όταν σχεδίαζε τη Λεωφόρο Νίκης, μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Στα σχέδια του Εµπραρ εµφανίζεται µια επέκταση προς τη θάλασσα που αρχίζει περίπου µισό µέτρο από την επιφάνεια του δρόµου.

Σ’ εκείνη την επέκταση ο Εµπράρ οραµατιζόταν τους Θεσσαλονικείς να κάνουν τη βόλτα τους το καλοκαίρι και ν’ απολαµβάνουν τη θάλασσα. Σήμερα, χωρίς την επέκταση του Εμπράρ, η Λεωφόρος Νίκης αποτελεί έναν από τους επιβαρυμένους άξονες κυκλοφορίας στην πόλη. Μέσω αυτής εξυπηρετείται το μεγαλύτερο μέρος της κίνησης από την Δυτική είσοδο προς τα Ανατολικά, ενώ οι πεζοί μοιράζονται το πλακόστρωτο με έναν ποδηλατόδρομο σε μια αδύνατη συνύπαρξη κυρίως στην διάρκεια του Σαββατοκύριακου και των εποχών με καλό καιρό. Δεν είναι τυχαίο που στη διάρκεια βόλτας άνθρωποι βρέθηκαν στη θάλασσα λόγω του αδιαχώρητου. Η επέκταση της Παλιάς Παραλίας προς την θάλασσα (από το Λευκό Πύργο μέχρι το Λιμάνι) απασχολεί την πόλη με προτάσεις, μελέτες και διαγωνισμούς από την δεκαετία του 70.

Ο τελευταίος προκηρύχτηκε πριν ένα χρόνο με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ). Το αντικείμενο του έργου είναι να διαμορφωθεί πρόταση για έναν προνομιακό χώρο συνάντησης της πόλης με το νερό. Ένας “εξώστης” κοινωνικής επαφής που θα συνδέσει την περιοχή της νέας παραλίας με την Α’ Προβλήτα του λιμανιού. Μια από τις πιο σοβαρές και απειλητικές συζητήσεις για την παλιά παραλία άνοιξε στις άρχες της δεκαετίας του ενενήντα επί δημαρχίας Σωτήρη Κούβελα και προέβλεπε το μπάζωμα για αρκετά μέτρα του μετώπου της και τη δημιουργία ενός διευρυμένου θαλάσσιου μετώπου με κατασκευές αναψυχής και μαρίνα. Τότε η ΕΝΩΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, η οποία σε συνεργασία με Οικολογικές οργανώσεις και φορείς της Θεσσαλονίκης, απέτρεψε το μπάζωμα της παλιάς παραλίας. Έκτοτε οι συζητήσεις ήταν διαρκείς. Από ξύλινα ντεκ μέχρι υποθαλάσσιες.

Πολλές φορές αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι έχουν εκφράσει ιδέες και ενστάσεις για πρόχειρες λύσεις. Χαρακτηριστική είναι η γνώμη της Βικτώριας Γκανίλα που έγραφε στην parallaxi για την ατολμία εκατό χρόνων αφού το μέτωπο παραμένει όπως το παρέλαβε ο Εμπράρ από την Οθωμανική Διοίκηση και το παρέδωσε, παρόλο που κατά τον επανασχεδιασμό της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917, πρότεινε την επέκταση του πλάτους της στα 40 μέτρα, πράγμα που για κακή μας τύχη δεν υλοποιήθηκε ποτέ για λόγους οικονομικούς και ασκεί κριτική σε μια προσωρινή λύση λέγοντας πως επικρατεί η λογική ”ας το φτιάξουμε τώρα για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και αν δεν μας αρέσει στο μέλλον μπορούμε να το ξηλώσουμε και να το πετάξουμε μαζί με τα χρήματα που δαπανήθηκαν, αφού πρόκειται για μη μόνιμη κατασκευή”.