Μια ιδέα ανάπλασης των εργατικών κατοικιών Αξιού Θεσσαλονίκης

Μια περιβαλλοντική μελέτη με στόχο την επανένταξη του οικισμού των εργατικών κατοικιών στον αστικό ιστό. Η μελέτη εκπονήθηκε στα πλαίσια της διπλωματικής εργασίας της Στέλλας Γραμματικοπούλου για το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Α.Π.Θ. Με επιβλέπουσα την Ευαγγελία Αθανασίου:

Διαβάστε ακόμη Περπατώντας στις εργατικές κατοικίες Πύλης Αξιού

Οι εργατικές κατοικίες Αξιού βρίσκονται στο βορειοδυτικό όριο του Δήμου Θεσσαλονίκης και συνορεύουν με το Δήμο Αμπελοκήπων, ενώ ως ανατολικό τους άκρο αναπτύσσεται η οδός Λαγκαδά. Η οργάνωση του οικισμού σε σχέση με τον ευρύτερο αστικό ιστό αποκαλύπτει τη μεταγενέστερη ανάπτυξη της πόλης γύρω από αυτόν· πυκνή δόμηση με ψηλά κτίσματα που οργανώνονται με το συνεχές σύστημα περικλείουν τον οικισμό Αξιού με χαρακτήρα προαστιακό που μοιάζει να είναι αποκομμένος από το ευρύτερο αστικό περιβάλλον ως προς τη διάρθρωση του κτισμένου περιβάλλοντος, το οδικό δίκτυο, την αρχιτεκτονική του, τις χρήσεις των κτηρίων.

Το ποσοστό ελεύθερων και πράσινων χώρων είναι υψηλό ωστόσο το μεγαλύτερο κομμάτι τους παρουσιάζεται παραμελημένο και σε περιπτώσεις δε χρησιμοποιείται. Άλλα στοιχεία της υφιστάμενης κατάστασης, όπως το υποβαθμισμένο αστικό περιβάλλον με κτήρια αφρόντιστα και χωρίς περιβαλλοντικά κριτήρια σχεδιασμού, η υπέρ-συγκέντρωση χρήσης αμιγούς κοινωνικής κατοικίας που απομονώνουν την περιοχή μελέτης, λαμβάνονται υπόψη στον ανά-σχεδιασμό.

Διαβάστε ακόμη  Γειτονιές της πόλης: Οικισμός “Πύλη Αξιού”

Πρόταση του σχεδιασμού αποτελεί μία ζώνη δόμησης που εισρέει στον κεντρικό πυρήνα του οικισμού. Κτήρια μικτών χρήσεων διακόπτουν την ομοιογένεια των κτηρίων κατοικίας, δημιουργώντας μια πορεία που ακολουθεί αυτή τη νέα λωρίδα. Στην ουσία πρόκειται για μια χειρονομία ολίσθησης του ευρύτερου δομημένου περιβάλλοντος στον μέχρι σήμερα απρόσβλητο ιστό του οικισμού. Τα νέα κτήρια είναι σχεδιασμένα με βιοκλιματικά κριτήρια (προσανατολισμός, ηλιοπροστασία, συλλογή βρόχινου νερού, καθαρά υλικά δόμησης).

Η οργάνωση του ελεύθερου χώρου γίνεται με έναν κάνναβο που ακολουθεί τις χαράξεις των υφιστάμενων κτηρίων· σύμφωνα με αυτόν δημιουργούνται τετράγωνες θεματικές νησίδες που διαμορφώνονται σαφώς αλλά υποχωρούν στο υφιστάμενο δομημένο περιβάλλον. Στον οικισμό αναπτύσσονται νησίδες κοινότητας, φύσης, παιχνιδιού, περιπάτου έτσι ώστε να αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα κτήρια που θα τα περικλείουν, δημιουργώντας μικρούς πυρήνες γειτονιάς.

Στην κεντρική ιδέα περιέχεται και η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενοποίηση του οικισμού, με ένα νέο δίκτυο πεζών και με ελεγχόμενη διέλευση οχημάτων κατά τόπους, δηλαδή δρόμους ήπιας κυκλοφορίας (woonerf ή home-zone street) που συνδυάζουν την κίνηση πεζού και οχήματος.

Σε έναν από τους υπαίθριους χώρους με υφιστάμενα κτήρια που διαθέτουν όλους τους συνδυασμούς προσανατολισμού (βόρειο – νότιο και ανατολικό-δυτικό), γίνονται περιβαλλοντικές προσομοιώσεις (μετρήσεις θερμοκρασίας αέρα, ποσοστού σκιασμού και ανέμων της περιοχής) που χρησιμοποιούνται ως κριτήρια σχεδιασμού της νέας πλατείας. Οι μετρήσεις αφορούν δύο άκρα μέσα στη διάρκεια του χρόνου, τη θερινή και τη χειμερινή ισημερία κι έχουν γίνει με δεδομένα κλιματικά, χωροθέτησης και προσανατολισμού.

Ο σχεδιασμός της νέας πλατείας που προτείνεται, γίνεται με βάση τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών προσομοιώσεων και στόχο έχει την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη βελτίωση του μικροκλίματος του υπαίθριου χώρου για μεγαλύτερη θερμική άνεση.

Καθότι η περιοχή ανάλυσης προορίζεται να λειτουργεί ως μια μικρή πλατεία, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία αέρα κατά τους θερινούς μήνες που συνήθως χρησιμοποιούνται οι υπαίθριοι χώροι, αλλά και η επαρκής ηλιοπροστασία στα σημεία στάσης. Μετά τις προσομειώσεις της υφιστάμενης κατάστασης και τις παρεμβάσεις μέσω του σχεδιασμού της περιοχής, οι νέες κλιματικές μετρήσεις δείχνουν μείωση από 2,5 έως 3,5 βαθμούς Κελσίου της θερμοκρασίας του αέρα κατά τη διάρκεια της θερινής ισημερίας και ώρα 15.00. Το ποσοστό και η διάρκεια σκιασμού αυξάνονται στα σημεία των καθιστικών της πλατείας. Η υψηλή και πυκνή βλάστηση και η ύπαρξη μιας σειράς από πέργκολες και σκίαστρα συμβάλλουν στο αποτέλεσμα. Ο σχεδιασμός της πλατείας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο σχεδιασμού για κάθε υπαίθριο χώρο της περιοχής.

*Η Στέλλα Γραμματικοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Α.Π.Θ. Καθώς πάντα την ενδιέφεραν τα ζητήματα της πόλης και της πολεοδομίας συνέχισε με το μεταπτυχιακό της στον Αστικό Σχεδιασμό στην Αγγλία. Επί του παρόντος εργάζεται ως Επιστημονικός Σύμβουλος σε αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά θέματα για το δήμο Παύλου Μελά.

.