Πήγαμε στα στέκια των Αράβων της Θεσσαλονίκης

Λέξεις: Δήμητρα Ζαφειρίου / Εικόνες: Γιώργος Νιάκας

Το αρχικό πλάνο ήταν το εξής: Με οικογενειακό φίλο θα πηγαίναμε σε επιχείρηση Κινέζου συνεργάτη του, για να ζητήσουμε να έρθει μαζί μας ο υπάλληλος από το Μπαγκλαντές με τον οποίο είχαν αναπτύξει φιλική σχέση, να μας βοηθήσει στην συνεννόηση και μετάφραση με τους Πακιστανούς ιδιοκτήτες ταχυφαγείων.

Σε αυτή την σχεδόν αστεία προσέγγιση (που τελικά δεν ακολουθήσαμε), ήρθε η συναίσθηση για τις αλλαγές στην πληθυσμιακή ποικιλομορφία της πόλης μας.

Άνοιγμα στην ζωή ή φόβοι και απειλή;

Ξεκάθαρα θέμα ατομικής και κατ’ επέκταση συλλογικής συνειδητότητας η οπτική…

Αναζητώντας λοιπόν τον σωστό τρόπο επαφής και επικοινωνίας, έτσι ώστε οι τόσο κλειστοί άνθρωποι, οι γκετοποιημένοι από μόνοι τους όπως είχαμε ακούσει, να μιλήσουν για τα δικά τους και να γνωριστούμε, βρέθηκε ο κατάλληλος άνθρωπος.

Μία κοπέλα (έχει την σημειολογία του) η οποία εργάζεται στην περιοχή και υπέδειξε ευγενικά τον Αλί, ο οποίος όπως μας είπε μιλάει καλά Ελληνικά και έχει ένα από τα ταχυφαγεία της περιοχής.

Έτσι και έγινε.

Η ευρύτερη περιοχή του Σιδηροδρομικού σταθμού είναι μια “δύσκολη” περιοχή από τότε που θυμάμαι, Πολύ πριν έρθουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες οι οποίοι κατηγορούνται για την υποβάθμισή της.

Είναι και ο κύριος λόγος που τα ενοίκια σπιτιών και καταστημάτων είναι χαμηλά.

Έτσι βρήκαν έδαφος οι άνθρωποι από το εξωτερικό να στήσουν τις επιχειρήσεις τους αγωνιζόμενοι για καλύτερες συνθήκες ζωής και περαιτέρω ευκαιρίες για εκείνους και τις οικογένειές τους.

«18 χρόνια βρίσκομαι στην Ελλάδα. Ήρθα από το Πακιστάν μέχρι και την Τουρκία με βίζα. Μετά Ελλάδα και Αθήνα. Εργάστηκα σκληρά, βράδια , ξημερώματα, Σαββατοκύριακα. Μας ρωτάνε που βρήκαμε τα χρήματα… Υπάρχουν και αυτοί που παρανομούν, το μόνο σίγουρο. Παντού όμως, σε όλες τις εθνικότητες. Δεν γίνεται να χαρακτηριζόμαστε όλοι από αυτό.»

Είχαμε ήδη μιλήσει την προηγούμενη και μας περίμενε.

Με πραγματικά πολύ καλά Ελληνικά, ο Αλί, ένας σοβαρός, κάπως κλειστός και ευφυέστατος νέος άνθρωπος, άρχισε να ανοίγεται και να συνομιλεί μαζί μας.

Οι απόψεις και το χιούμορ του παρόμοια με τα δικά μας, μεγάλη έκπληξη τουλάχιστον για μένα.

Παράλληλα οργάνωνε και επέβλεπε την κουζίνα απ’ όπου τα χρώματα και οι μυρωδιές είχαν αρχίσει ήδη να μας ταξιδεύουν στην πατρίδα του.

-Τα μπαχαρικά από πού τα προμηθεύεστε;

«Λόγω της ιδιαιτερότητας της κουζίνας μας, κυρίως από Ινδία. Όταν είχαμε πρωτοέρθει στην χώρα δυσκολευόμασταν να βρούμε τζίντζερ. Τώρα άνετα. Κάθε σπίτι σ’ εμάς έχει τζιντζερ! Είναι φάρμακο. Θα θέλατε πράσινο τσάι;»

-Ωωω !!! Τί με έκανες να θυμηθώ τώρα ! Σε ταξίδι στην Ινδία, φίλοι μας πήγαν στο μαγαζί του Ιρμάν ο οποίος μας προσέφερε τσάι από το Κασμίρ αναμεμειγμένο με ζαφράν, κάρδαμο, κανέλα και λίγο μέλι ! Ήταν υπέροχο. Όταν ερχόταν από το Κασμίρ για να ανοίξει το κατάστημά του, μετά την περίοδο των μουσώνων, έφερνε και τσάι από εκεί για τους εκλεκτούς πελάτες του…

Χαμογέλασε.

«Είναι μεγάλη παράδοση το τσάι.»

-Θυμάμαι επίσης πόσο γευστικά είναι τα φαγητά. Μας ρωτούσαν αν τα θέλουμε spicy ή non spicy και λέγοντας non spicy πάλι καιγόμασταν!

«Σκέψου να λέγατε spicy, θα τρέχατε ακόμα…»

Γελάμε και νιώθουμε τις καρδιές ν’ ανοίγουν λίγο ακόμα…

«Εδώ με τον καιρό έχουμε διαφοροποιήσει τις αναλογίες και την ποσότητα των μπαχαρικών μας, χωρίς να χάνεται η βάση και η ουσία, σύμφωνα και με το πώς μπορούν να τα απολαύσουν οι πελάτες.»

-Πακιστάν, Μπανγκλαντές, Ινδία, Αφγανιστάν, υπάρχει αντιπαλότητα ;

«Ο κόσμος δεν έχει αντιπαλότητα. Υπάρχουν Αφγανοί δεύτερης γενιάς στο Πακιστάν. Αυτά ορίζονται από την πολιτική που ακολουθεί η κάθε χώρα…και οι πιο πάνω. Από τα πολιτικά παιχνίδια…

Με την κατάσταση στο Αφγανιστάν και σ’εμάς, άρχισαν να μην υπάρχουν εργασίες. Οι επενδύσεις από όσους είχαν τα χρήματα, έγιναν στο Μπανγκλαντές. Άνοιγαν εργοστάσια εκεί πια. Θα φεύγαμε αλλιώς, ποιος φεύγει από το σπίτι του;

23 χρόνια η κατάσταση σε Ιράκ, Συρία, και στις δικές μας χώρες, μας ανάγκασαν όλους να κινηθούμε μακριά για τις ζωές μας.

Είχα ήδη ξάδελφο στην Ελλάδα και έτσι ήρθα και έμεινα να αγωνιστώ. Εργαζόμασταν 12ωρα. Από το 2006 έχω ένσημα. Δεν μας έλεγε κανείς κάτι άσχημο. Μας αγκάλιασαν οι Έλληνες σαν αδέλφια. Μετά ήρθαν η κρίση, η ακροδεξιά και άρχισαν να αλλάζουν τα πράγματα».

(Όταν δυσκολεύουν τα πράγματα, βγάζουμε τον θυμό εκεί που μας πονάει λιγότερο σκέφτηκα. Καθοδηγούμενα ή μη.)

«Αποφασίσαμε να έρθουμε στην Θεσσαλονίκη και ν’ ανοίξουμε το “Tomorrow”. Μέρα τη μέρα, κάθε μέρα με μία ελπίδα.»

Τον φωνάζει ένας υπάλληλος στην κουζίνα και με την ευκαιρία μας λέει και μπαίνουμε μαζί του.

Εγώ πάνω κάτω ήξερα τις γεύσεις και γι’ αυτό ανυπομονούσα, ο Γιώργος επίσης λόγω του ανοιχτού χαρακτήρα του.

Χρώματα, μυρωδιές και αρώματα γεμίζουν τον χώρο.

«Τον γύρο τον φτιάχνουμε με φρέσκο κοτόπουλο, όχι κατεψυγμένο, και βάζουμε εμείς τα μπαχαρικά.»

Samosa (σαμόσα) πιτάκια τριγωνικά με πατάτα , αρακάς με καρυκεύματα – Κιμάς με πατάτες- Biryani (μπιριάνι) ρύζι με κοτόπουλο και αρωματικά-κεμπάπ, η ποικιλία μεγάλη και οι γεύσεις έντονες και ωραίες. Κάποια λίγο καυτερά, τόσο όσο…

-Πόση νοστιμιά με τα μπαχαρικά!

«Ε, τί θα είναι, φαγητό νοσοκομείου;» λέει ο Αλί και γελάμε. «Πριν τα φάρμακα αυτά έπαιρναν οι άνθρωποι».

Τα φαγητά πολύ νόστιμα, οι μερίδες πολύ καλές όπως και οι τιμές.

Στο τέλος δοκιμάσαμε, ένα επιδόρπιο, ένα είδος κρέμας.

Τι είναι; ρωτάω.

«Α, μυστική συνταγή!»

Τα παιδιά έχουν επαφή και με την ομάδα γειτονιάς του Βαρδάρη και προσέφεραν συνεργατικά, φαγητό ως άνοιγμα φιλίας και γνωριμίας σε εκδήλωσή τους.

-Θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι, αν δυσκολευτείς θα αλλάξουμε θέμα. Έχω διαβάσει και ακούσει για την δύσκολη θέση της γυναίκας στο Πακιστάν…

«Οι γυναίκες κρατάνε τον σεβασμό απέναντι στους άντρες και λόγω της θρησκείας, αλλά η θρησκεία δεν λέει πουθενά ότι μπορώ να χτυπήσω γυναίκα ή να κάνω ό, τι θέλω. Δεν το γράφει πουθενά. Τα πράγματα αλλάζουν. Εργάζονται όλο και περισσότερες, αλλάζει το ντύσιμο και σίγουρα ανοίγουν οι καταστάσεις. Στην πρωτεύουσα είναι καλύτερα τα πράγματα. Το ντύσιμο αλλάζει αλλά σίγουρα δεν φοράνε μίνι. 

Πέντε ρούχα έχουμε εμείς 20 εκείνες και πάντα θέλουν και άλλα. Οι γυναίκες παντού είστε…γειά σας ! Παίρνουνε ρούχα για τον γάμο τα φοράνε μια φορά και μας βγάζουν την ψυχή !Και μετά μια ζωή στη ντουλάπα…»

-Θα έρθει κάποια στιγμή η οικογένειά σου; Πρέπει να πάρεις υπηκοότητα πρώτα ;

«Για να φέρω την γυναίκα μου πρέπει να δηλώνω 18,000 € εισόδημα… Όσο για την υπηκοότητα…το ονειρεύομαι.»

Τον ευχαριστούμε για το άνοιγμα και το μοίρασμα και μπαίνουμε στο διπλανό κατάστημα στο οποίο μας παρέπεμψε. Από το Πακιστάν και εκείνοι αλλά αρκετά επιφυλακτικοί. Τα φαγητά παρόμοια και οι μυρωδιές όμορφες.

Συνεχίσαμε στο καινούργιο Αφγανικό της γειτονιάς, το Zinat που σημαίνει όμορφο όπως μας είπε ένας από τους ιδιοκτήτες τον οποίο λένε επίσης Αλί. Έχει έναν μήνα που άνοιξε.

Τους ευχόμαστε καλορίζικο.

Χαμογελαστός και ευγενικός γεμίζει αμέσως μια μεγάλη πιατέλα με Kabuli, αρωματισμένο ρύζι με αρνί τριμμένο καρότο και σταφίδες για να μας φιλέψει.

Μέσα γευματίζουν δύο Έλληνες.

Σε λίγο έρχεται και ο συνέταιρος του ο Α. ο οποίος είχε πάει να ανανεώσει τα χαρτιά του.

Φίλοι από μικροί διασχίσανε μαζί τα βουνά μέχρι και την Τουρκία με τα πόδια για να φτάσουν στα σύνορα της Ευρώπης και το όνειρο για καλύτερη ζωή.

Μετά Αθήνα.

8 χρόνια εκεί σε ένα μαγαζί στο Πολύγωνο μετά στην Άρτα 5 χρόνια στα φρούτα και τώρα εδώ, σ’αυτο το εγχείρημα ζωής μαζί με τους φίλους του.

Και οι δύο έχουν γυναίκα και παιδιά πίσω στην πατρίδα τους.

Με την κρίση και τον κορωναϊό πάει καιρός από την τελευταία φορά που ειδωθήκανε.

«Έχω ακούσει για μια περιοχή που έχει πολύ οικονομικά οικόπεδα. Θα ήθελα να αγοράσω γη, να βάλω ένα μικρό σπίτι και να τους φέρω κοντά μου. Να φυτέψουμε, να τους χαίρομαι, να εργαζόμαστε…».

Chapli kabab, Πατσάς από ποδαράκια, μαντού γεμιστά με κιμά ή πράσο και άλλα λαχανικά, συνοδευόμενα με κόκκινη σάλτσα ή και γιαούρτι, Bargar Afghan- η Αφγανική εκδοχή του Burger, Πιαζτσά- μαγειρεμένο κρέας με μπόλικο κρεμμύδι είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά πιάτα της γευστικότατης Κουζίνας τους!

Κάποια πράγματα γίνονται σε συνεργασία με το Αφγανικό στην Κλεισούρας, στην Αριστοτέλους, και τον παιδικό τους φίλο τον Ριζβάν ο οποίος εργάζεται και στο παντοπωλείο εκεί.

Τον είχαμε ήδη γνωρίσει κάνοντας την έρευνα για το ρεπορτάζ. Με βοήθησε και με τις ονομασίες των φαγητών.

Είναι φίλοι με τον Αλί από 10 χρονών.

Τους ρωτάω για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν. Με λύπη και ανησυχία μου λένε πόσο δύσκολη είναι η εκεί κατάσταση…

Τους ευχαριστούμε για την φιλοξενία και το άνοιγμα και κατευθυνόμαστε στην Βενιζέλου στο ύψος πάνω από την Εγνατία.

Κάνοντας την διαδρομή προς τα εκεί άρχισα να σκέφτομαι όλα όσα ειπώθηκαν.

Γνωρίζοντας κάποια πράγματα, ο νους μου πάει στις γυναίκες της Μέσης Ανατολής.

Αυτής της πολυτάραχης και πολύπαθης περιοχής του κόσμου.

Ζώντας σε χώρες ανδροκρατούμενες λόγω γεωγραφικής θέσης, φυσιολογίας της γης, κλιματολογικών και άλλων λόγων, οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης δεν άφησαν μεγάλα περιθώρια για ανάπτυξη βιοτικού επιπέδου και πρόοδο σε σημαντικούς τομείς.

Ή έννοια της ελευθερίας σε ένα τόσο σκληρό περιβάλλον και με τα πολιτικά παιχνίδια να μαίνονται κάνει δυστυχώς την καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σχεδόν καθημερινότητα.

Από την Sabeen Mahmud και την Fakhra Younus, στην βραβευμένη με Nobel ειρήνης Malala Yousafzai, τις γυναίκες στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, και σε άλλες περιοχές, που αγωνίζονται για την έκφραση της ύπαρξής τους, σε εκείνες στην Συρία και περιοχές του Κουρδιστάν που πρωτοστατούν στην ανοικοδόμηση ολόκληρων πόλεων έπειτα από πολέμους και καταστροφές, και από την παράνομη παιδική εργασία που δημιουργεί ρούχα και είδη που δεν αρνούμαστε να αγοράσουμε (αφού δεν το πολυψάχνουμε κιόλας), μέχρι την πολυβραβευμένη δημοσιογράφο-ακτιβίστρια και δημιουργό πολλών ντοκιμαντέρ Sharmeen Obaid-Chinoy, και από ανθρώπους όπως οι Hadi Hossain , Javed Hussain και άλλοι, ένας ολόκληρος κόσμος που πάλλεται και αγωνίζεται να αναγεννηθεί μέσα σε ένα κλίμα παγκόσμιων αλλαγών και ανακατατάξεων.

Και ναι, κάτι συμβαίνει.

Κάτι αλλάζει.

Είμαστε Βενιζέλου και Κλεισούρας, ακριβώς δίπλα στο “Καραβάν Σαράι” στο Παλάτι των Ταξιδιωτών δηλαδή…

Εκεί, σαν από έναν σχεδόν μαγικό συντονισμό της μοίρας, βρίσκεται συγκεντρωμένη η πλειονότητα της εμπορικής δραστηριότητας των ανθρώπων που ήρθαν από τη Μέση Ανατολή.

Το μπακάλικο Μengal έχει κλείσει και δεν προλάβαμε τον Ριτζβάν. Το ίδιο και το εστιατόριο απέναντι.

Μπροστά στην βιτρίνα του Halal Kurdish Food, τα φαγητά, οι μυρωδιές και τα χρώματα μας κερδίζουν.

Ρυζι με κεμπάπ, τουρλού, γεμιστά, ποικιλίες μαγειρευτών κρεατικών (εκτός χοιρινού εννοείται), σαλάτες, μπριάνι κοτόπουλο, μαγειρευτά κατσαρόλας όλα δίνουν την αίσθηση σπιτικού φαγητού, σ’ενα γεμάτο μαγαζί.

Φτάνουμε στο “Ρόδο της Δαμασκού” δίπλα στο παντοπωλείο “Βαγδάτη”.

Οι άνθρωποί του, φωνάζουν τον Αχμέτ που μιλάει με φίλους εκεί κοντά, για να μας βοηθήσει με την συνεννόηση και ό, τι χρειαζόμαστε.

Μία όμορφη γνωριμία ξεκινάει…

Του εξηγώ πού έχουμε πάει μέχρι τώρα, για να ανοίξει η συζήτηση.

-Έχουμε πάει στον Αλί στα Πακιστανικά στην Μοναστηρίου, στον Αλί και τον συνονόματό σου Αχμέτ στα Αφγανικά, στον Άρη στο Κουρδικό…

«Ποιόν Άρη;» λέει ξαφνιασμένος…

-…εδώ δίπλα…

Κοιταζόμαστε και γελάμε.

-Εντάξει, κατάλαβα, δεν τον λένε Άρη…

«Κάποιοι θέλουν να ανοιχτούν αλλά είναι κάπως επιφυλακτικοί.»

-Καταλαβαίνω.

Και εμείς αυτό επιθυμούμε. μέσα από την γνωριμία και την παρουσίαση αυτή, να φύγουν όσο γίνεται οι φόβοι, και να εστιάσουμε σε αυτά που μας ενώνουν…

Μας λέει κάποια πράγματα για τα φαγητά στο Συριακό εστιατόριο και για το ότι στην Συριακή και Αραβική κουζίνα κυριαρχεί το σκόρδο το οποίο εκείνος δεν προτιμά ιδιαίτερα.

«Εμείς έχουμε το παντοπωλείο δίπλα. Το δουλεύουν οι δικοί μου. Πριν 4 χρόνια περίπου άνοιξαν και τα δύο. Ανοίξαμε πρόσφατα ένα εστιατόριο στην Κωλέττη κοντά στο εμπορικό. Στην Αθήνα υπάρχει μεγαλύτερο υπόβαθρο και κουλτούρα όσον αφορά τις κουζίνες του κόσμου και οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί», μας λέει ο Τόνυ ο συνεταίρος του, που έχει έρθει στην συζήτηση.

Είναι Ιορδανο-Αμερικανός.

«Έχουμε κυρίως Ελληνική κουζίνα με κάποια δικά μας στοιχεία και φαγητά, όπως φαλάφελ, φτερούγες κοτόπουλου με μπαχαρικά και άλλα.»

Μιλάμε για τα γλυκά και για το πώς τα δικά τους έχουν περισσότερο βούτυρο και όχι τόσο πολύ σιρόπι. Έτσι είναι πιο νόστιμα και σε καλύτερη τιμή από τα άλλα που αποκτούν βάρος λόγω του σιροπιού.

«Εμένα η εργασία μου είναι τελείως διαφορετική και σπάνια έρχομαι εδώ. Έτυχε σήμερα. Είμαι διερμηνέας. Κάνω διερμηνεία σε τέσσερις γλώσσες. Τα Κουρδικά έχουν τέσσερις εντελώς διαφορετικές διαλέκτους και τις μιλάω όλες, πέρα από τα Ελληνικά, τα Αγγλικά, τα Αραβικά και τα Κουρδικά. Είμαι Κούρδος από το Ιράκ και εργάζομαι στο Περιφερειακό γραφείο Ασύλου Θεσσαλονίκης.»

(Ενθουσιάζομαι…)

-Φαίνεται ότι είσαι άνθρωπος της προσφοράς, από τον τρόπο που μιλάς και φέρεσαι.

«Δεν έρχομαι εδώ γιατί δεν πρέπει να έχουμε επαφή με τον κόσμο. Για να κρατούνται και οι ισορροπίες. Δύσκολες καταστάσεις…»

-Κάθε πότε ανανεώνονται τα χαρτιά ;

«Ανάλογα με το είδος άδειας που έχει ο καθένας. Αν έχει προσφυγική, η ανανέωση γίνεται κάθε 3 χρόνια. Όσοι έχουν επικουρική προστασία, ανανεώνουν τα χαρτιά τους κάθε χρόνο. Το διαβατήριο ισχύει για 5 χρόνια.»

-Η διαφορά επικουρικής και προσφυγικής ποια είναι ;

«Με την επικουρική μπορούν να πάνε και στην χώρα τους. Με την προσφυγική δεν μπορούν, και βάσει νόμου δεν μπορούν ούτε στην Πρεσβεία της χώρας τους.»

Κάπως συγκρατημένος αλλά μη μπορώντας να κρύψει την χαρά του, μας κάνει την πιο όμορφη έκπληξη:

«Από την Τρίτη (28/11) θα γίνω επίσημα Έλληνας και εγώ Θα πάω να ορκιστώ, μετά από 16 χρόνια…»

Αυθόρμητα μας βγήκε χαρά και χαμόγελα !

-Αλήθεια ; Συγχαρητήρια! Δυσκολεύτηκες; πώς ήταν η διαδικασία;

«Έδωσα 3 φορές εξετάσεις για να περάσω…»

-Επέμεινες όμως και τώρα πρέπει να είσαι πολύ χαρούμενος. Σου αξίζει!

Μιλήσαμε λίγο ακόμη για ενδιαφέροντα, κουζίνα, καταστάσεις, το εστιατόριο, διάφορα.

Αποχαιρετιστήκαμε έχοντας πραγματικά μια πολύ θετική αίσθηση για την συνάντησή μας, και προσωπικά για όλο το άνοιγμα μέσα από τις συναντήσεις, την γνωριμία και τις συζητήσεις που έγιναν στο σύνολό τους από την αρχή της “εξόρμησης” μας.

Άνθρωποι, δυσκολίες, αγώνας, διεκδικήσεις, αναμνήσεις, η υπόσχεση καλύτερης ζωής που ανοίγει με γρήγορο ή αργό ρυθμό αντιλήψεις και συνήθειες.

Προκαταλήψεις που χάνονται μέσα από συζητήσεις που ανοίγουν τις καρδιές.

Μπαχαρικά, βότανα, φαγητό, μυρωδιές που επαναφέρουν ή δημιουργούν μνήμες.

Συγχρωτισμός, εναρμόνιση, χώνεμα, συμφιλίωση, συνύπαρξη, σ’ αυτήν την Πανέμορφη Μάνα Γη.

Την Τροφό όλων μας.

*Τοmorrow- Pakisran Food ( το μαγαζί του Ali) /Μοναστηρίου 71 (απέναντι από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό).

*Arbil- Kurdish Food / Φιλίππου 36 με Μπακατσέλου.

*Halal Kurdish Food / Κλεισούρας 8 (Του Άρη που δεν λέγεται Άρης)

*Βαγδάτη ( Παντοπωλείο) / Κλεισούρας 1

*Το Λουλούδι της Δαμασκού- Συριακό εστιατόριο/Βενιζέλου 52

*Mengal ( παντοπωλείο)/ Κλεισούρας 9 ( Του Ριζβάν).

Zinat- Afghan Food ( του 2ου Αλί και του Αχμέτ)/ Γιαννιτσών 21