Ροτόντα: Απονομή του βραβείου “Αυτοκράτειρα Θεοφανώ” στον Αντόνιο Γκουτέρες

“Η Ευρώπη συμμερίζεται το όραμα για ειρηνική επίλυση των διαφορών και στέκεται δίπλα στον ΟΗΕ. Για την Ευρώπη, η πολυμέρεια είναι ζήτημα υπαρξιακό: είναι η θεμέλια βάση της και η κορυφαία αποστολή της. Παραμένουμε σύμμαχοι και συνεργάτες με τον ΟΗΕ με πνεύμα συμπληρωματικότητας και αλληλοενίσχυσης, 85 χρόνια από τη νύχτα των κρυστάλλων, 34 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, η Ευρώπη στέκεται στη σωστή πλευρά της ιστορίας”.

Σταθήκαμε και στεκόμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας”

Τα παραπάνω επισήμανε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, κατά την ομιλία του στην τελετή για την απονομή του βραβείου “Αυτοκράτειρα Θεοφανώ” στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, που έγινε στο Μνημείο της Ροτόντας.

Η πολυμέρεια είναι πιο σημαντική από ποτέ και η Ευρώπη την υπηρετεί με σταθερότητα και ευθύνη

“Δεν τρέφουμε αυταπάτες – γνωρίζουμε ότι η πολυμέρεια δοκιμάζεται. Ειδικά μπροστά στην πολυκρίση της εποχής μας – κλιματική, υγειονομική, οικονομική, ανθρωπιστική – βλέπουμε κάποια κράτη να χαράσσουν προστατευτική πολιτική για εσωτερική κατανάλωση και βραχυπρόθεσμα εκλογικά συμφέροντα. Να επαναπαύονται στη γλώσσα του ανταγωνισμού, της αντιπαράθεσης και του εθνικισμού”, είπε ο κ. Σχοινάς και συνέχισε: “Ωστόσο, ειδικά μπροστά σε τέτοιες κρίσεις, η πολυμέρεια είναι πιο σημαντική από ποτέ. Στην Ευρώπη, έχουμε συνείδηση αυτής της ευθύνης και την υπηρετούμε με σταθερότητα και συνέπεια. Δεν τη θυμόμαστε όποτε μας βολεύει. Δεν αποχωρούμε από διεθνείς συμφωνίες εν μια νυκτί. Δεν μας ενδιαφέρει να παίζουμε γεωπολιτικά παιχνίδια ή να λειτουργούμε συναλλακτικά. Δεν θέλουμε το χάος στο παγκόσμιο στερέωμα ούτε και να εδραιώσουμε κάποια εναλλακτική κοσμοθεωρία με βάση τους δικούς μας όρους”.

Το ότι η Ευρώπη στέκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας έγινε πασιφανές τα τελευταία χρόνια, τόνισε και ενδεικτικά ανέφερε τα εξής: “Η εποχή της Ευρώπης ως ρυθμιστικού, οικονομικού, εμπορικού γίγαντα και γεωπολιτικού νάνου στο διεθνές προσκήνιο ανήκει στο παρελθόν. Τα πρόσφατα γεγονότα έδρασαν καταλυτικά στη συγκεκριμένη μετατόπιση. Λειτούργησαν ως ευκαιρίες για αφύπνιση.

-Στην πανδημία, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αρκέστηκε στο να διασφαλίσει επάρκεια εμβολίων στα κράτη μέλη της – διέθεσε και πάνω από 200 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδηματικού επιπέδου, σε συνεργασία με το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών.

-Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, παρείχαμε στήριξη στην Ουκρανία από την πρώτη στιγμή -ανθρωπιστική, χρηματική, υλική και στρατιωτική. Επιβάλαμε κυρώσεις στη Ρωσία. Και υποδεχτήκαμε στην Ευρώπη 4 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες.

-Στα Δυτικά Βαλκάνια, κάποιοι χτίζουν τζαμιά, άλλοι αγοράζουν ποδοσφαιρικές ομάδες. Εμάς μας ενδιαφέρει να καλλιεργήσουμε βιώσιμες συνθήκες ευμάρειας και ευημερίας για τους ανθρώπους τους. Γι’ αυτό και έχουμε επενδύσει σε έργα αξίας σχεδόν 30 δισ. ευρώ – τα οποία χθες προτείναμε ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσουμε περαιτέρω με ένα νέο Σχέδιο Ανάπτυξης 6 δισεκατομμυρίων.

-Πρωτοστατούμε στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ώστε η Ευρώπη να είναι πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. Έτσι μετουσιώνουμε τη Συμφωνία του Παρισίου σε απτό έργο. Η σύμπλευση Ευρώπης και ΟΗΕ αποδεικνύεται διαρκώς στην πράξη. Οι αξίες που πρεσβεύει ο ΟΗΕ είναι οι αξίες της Ευρώπης”.

Ο κόσμος είναι καλύτερος χάρη στον ΟΗΕ

Για τον ΟΗΕ υπογράμμισε πως “σήμερα, 80 χρόνια μετά την ίδρυση του, ο κόσμος είναι καλύτερος χάρη στον ΟΗΕ. Ζωές έχουν σωθεί. Ζωές έχουν προστατευτεί. Ζωές έχουν αποκτήσει προοπτικές. Και φυσικά, το έργο του ΟΗΕ δεν αφορά μόνο ακραίες και οριακές περιπτώσεις που διακυβεύεται η ανθρώπινη ζωή. Μέσω του διεθνούς δικαίου, ρυθμίζει δεκάδες πτυχές της καθημερινότητας, όπου η παρουσία του ΟΗΕ μπορεί να είναι αθόρυβη, αλλά η απουσία του θα ήταν εκκωφαντική”.

Τόνισε ότι “ο ΟΗΕ γεννήθηκε ανάμεσα στα συντρίμμια και τα χαλάσματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στις στάχτες του Ολοκαυτώματος, με στόχο το «ποτέ ξανά» να μην μείνει ένα ουτοπικό σύνθημα – αλλά κίνητρο για σκληρή δουλειά για ειρήνη, ασφάλεια και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα”.

Καμία ανεκτικότητα στον αντισημιτισμό-καμία ανεκτικότητα στη μη ανεκτικότητα

Ταυτόχρονα χαρακτήρισε βαθιά σημαντική την πρόοδο που έχει καταφέρει έκτοτε η παγκόσμια κοινότητα, ωστόσο παρατήρησε πως “τις τελευταίες εβδομάδες όμως, συνειδητοποιούμε όλοι ξανά δυστυχώς και πόσο εύθραυστη είναι”.

“Δε θα επιτρέψουμε καμία υποχώρηση. Οφείλουμε να υπερασπιστούμε τα κεκτημένα . Οφείλουμε να σταθούμε απέναντι σε καθετί και καθέναν που επιχειρεί να μας γυρίσει στις πιο σκοτεινές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας”. Και εδώ από την Θεσσαλονίκη αυτό το μήνυμα 85 χρόνια μετά τη νύχτα των κρυστάλλων ακούγεται ακόμη πιο επίκαιρο», δήλωσε ο κ. Σχοινάς και πρόσθεσε: “Η αμαύρωση της τοιχογραφίας για το Ολοκαύτωμα στον ΟΣΕ, στη Θεσσαλονίκη πριν από λίγες μέρες, είναι ντροπή. Βανδάλισαν ακόμη και τα ‘Αστρα του Δαυίδ που ήταν ζωγραφισμένα στο πέτο των τριών παιδιών. Μπορεί να τα έσβησαν, να τα πέρασαν με μαύρη μπογιά, αλλά εμείς δεν θα επιτρέψουμε να σβηστούν από τη συλλογική μας μνήμη. Καμία ανεκτικότητα στον αντισημιτισμό. Kαμία ανεκτικότητα στη μη ανεκτικότητα. Και ως γιος εκπαιδευτικών, αισθάνομαι θλίψη και οργή για την πρόσφατη,διχαστική ανακοίνωση της ΟΛΜΕ. Δυστυχώς κάποιοι φαίνεται πως αγνοούν την ουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας: την αντικειμενικότητα και την εμπέδωση του σεβασμού των αξιών του ανθρωπισμού και του διαλόγου, ενάντια στη μισαλλοδοξία και την τρομοκρατία. Τις αξίες αυτές πρέσβευε ανέκαθεν ο ΟΗΕ, και καλείται σήμερα να τις διαφυλάξει εν μέσω εξαιρετικά περίπλοκων εξελίξεων. Είναι χρέος μας – χρέος του ΟΗΕ, χρέος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – χρέος όλων όσων παραμένουν υπέρμαχοι μίας διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες- να συνεργαστούμε στη βάση αυτών των κοινών αξιών για την εξεύρεση πραγματικών λύσεων στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας”.

Με τον διάλογο μπορούμε να πετύχουμε πολλά περισσότερα από ότι με παράλληλους μονόλογους

Στη σκιά των όσων συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή ο κ. Σχοινάς έκανε έναν συσχετισμό ανάμεσα στο περσινό και το φετινό βραβείο του Ιδρύματος Θεοφανώ λέγοντας τα εξής:

“Πριν από έναν χρόνο, το Ίδρυμα Θεοφανώ βράβευσε τον Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ. Η ορχήστρα του Μπάρενμποϊμ – σήμερα, πιο αναγκαία από ποτέ -συγκεντρώνει μουσικούς από το Ισραήλ, την Παλαιστίνη και πολλές άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Οι μουσικοί μοιράζονται την ίδια παρτιτούρα. Αποκτούν έναν κοινό στόχο, και για να τον πετύχουν, ξεπερνούν βαθιά ριζωμένα στερεότυπα.

Διαπιστώνουν ότι όσα τους ενώνουν είναι περισσότερα και πιο ουσιαστικά από όσα τους χωρίζουν. Και αντιλαμβάνονται έμπρακτα ότι με τον διάλογο μπορούν να πετύχουν πολλά περισσότερα από ό,τι με παράλληλους μονόλογους.

Πέρσι, λοιπόν, βραβεύτηκε η προσπάθεια για διαπροσωπική πολυμέρεια και γέφυρες μεταξύ ανθρώπων. Φέτος, τιμούμε την προσπάθεια για διακρατική πολυμέρεια και γέφυρες μεταξύ κυβερνήσεων που ενσαρκώνεται από την αποστολή και το ακούραστο έργο του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Επάξια λοιπόν απονέμουμε αυτό το βραβείο στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, και φίλο, Αντόνιο Γκουτέρες, ένα βραβείο που σήμερα είναι εδώ μαζί μας για να παραλάβει εκ μέρους του ο Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, Ύπατος Εκπρόσωπος για τη Συμμαχία των Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών”.

Η ιστορία της Εγνατίας Οδού αντανακλά την ιστορία της Ευρώπης

Στο τέλος της ομιλίας του ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα την Εγνατία Οδό, που διασχίζει το κέντρο της, για την οποία είπε πως “η ιστορία αυτού του δρόμου αντανακλά την ιστορία της Ευρώπης.

“Όταν βγούμε από τη Ροτόντα απόψε, θα διασχίσουμε την Εγνατία Οδό, ένα έργο που σχεδιάστηκε για πρώτη φορά τον 2ο αιώνα π.Χ. από τον Εγνάτιο για να ενώσει τη Ρώμη με τον Ελλήσποντο. Από αυτόν τον δρόμο, οι Βυζαντινοί ταξίδεψαν στη Δύση και οι Ρωμαίοι στην Ανατολή. Από αυτόν τον δρόμο, ίσως πέρασε και η Πριγκιποπούλα για να ξεκινήσει τη νέα της ζωή στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και να γίνει η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ που σήμερα τιμούμε”, είπε και συνέχισε: “Την Εγνατία διέσχισαν χιλιάδες Εβραίοι υπό διωγμό, αλλά και οι ξεριζωμένοι πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία, την Πόλη, τη Μικρά Ασία. Η ιστορία αυτού του δρόμου αντανακλά την ιστορία της Ευρώπης. Όταν ο Τζώρτζ Στάϊνερ επιχείρησε να εντοπίσει τα συστατικά της Ευρώπης, στάθηκε στη χαρτογραφία της. Στους δρόμους της, που φέρουν τα ονόματα από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητές της, δίχως να έχουν ανάγκη αριθμούς για να οροθετηθούν. Και στην αίσθηση που δίνει ο χώρος με κλίμακα ανθρώπινη, περπατήσιμη, προσιτή. Η Ευρώπη, λοιπόν, είναι ένας τόπος μνήμης, αλλά και ένας τόπος από ανθρώπινα χέρια που σμιλεύτηκε, συνεχίζει να σμιλεύεται και θα σμιλεύεται με μόχθο και ευρηματικότητα από τους ανθρώπους της. Ένας τόπος που αγκαλιάζει τον γηγενή και περιθάλπτει τον διαβάτη. Που γεφυρώνει τους πολιτισμούς και αμβλύνει τις διαφορές. Που δεν υπόσχεται ένα όνειρο προς κατάκτηση από τους λίγους, αλλά έναν κεκτημένο τρόπο ζωής για τους πολλούς. Με όρους πρωτίστως όχι υλικούς, αλλά αξιακούς. Αυτοί οι αξιακοί όροι δεν επιβάλλονται αυθαίρετα. Δεν προέκυψαν το 1957 με την ίδρυση της ΕΟΚ, ούτε το 1993 με την ίδρυση της Ένωσης. Είναι συνυφασμένοι με την ευρωπαϊκή ήπειρο, χάρη στη διπλή κληρονομιά της κλασικής και της βυζαντινής,χριστιανικής παράδοσης που παραδίδει σήμερα σε εμάς μια παρακαταθήκη κοσμικού ανθρωπισμού. Ενός ανθρωπισμού που μας επιτρέπει να πορευόμαστε με ορθολογισμό και ενσυναίσθηση. Από τη Θεσσαλονίκη, λοιπόν, έναν τόπο που ανά τους αιώνες έχει φροντίσει τους βασανισμένους αυτής της γης και ανθρώπους φαινομενικά διαμετρικά αντίθετους,τιμούμε τον αγώνα των Ηνωμένων Εθνών για να συνεχίσει αυτήν την ανθρωπιστική κληρονομιά και ευχόμαστε να συνεχίσει με το ίδιο σθένος να υπερασπίζεται την ειρήνη και την ασφάλεια. Με την Ευρώπη κοινωνό και εμψυχωτή αυτών των προσπαθειών”.

Τον συντονισμό της τελετής έκανε ο διευθυντής της αγγλόφωνης έκδοσης της εφημερίδας “Η Καθημερινή” Αθανάσιος Έλλις.