Στα Καστρόπληκτα ζήσαμε την απόλυτη ηρεμία ψυχής σε μια διαφορετική ξενάγηση

Είναι η πρώτη μέρα του Ιούνη, απόγευμα Σαββάτου και το Τζιβαέρι αντηχεί στο πάρκο Στέργιου Πολυδώρου, «σιγανά και ταπεινά». Η μυσταγωγία ξεκινά. Οι νεαρές γυναίκες ηθοποιοί λαμβάνουν τις θέσεις τους και το ταξίδι στην «Χώρα» των Καστρόπληκτων αρχίζει, σε μια ξενάγηση κομμένη και ραμμένη πάνω σε αυτή την εύθραυστη πτυχή της Άνω Πόλης.

Η Αφροδίτη Φουτρή, κοινωνιολόγος και δραματοθεραπεύτρια, πήρε συνέντευξη από συνολικά δέκα ανθρώπους που βλέπουν τα ιστορικά τους σπίτια να βυθίζονται στην εγκατάλειψη, ενώ τη δραματουργική επεξεργασία και τη σκηνοθετική επιμέλεια της άρτια δομημένης καλλιτεχνικής παρέμβασης, που έχει σκοπό να διασώσει την ιστορική μνήμη, ανέλαβε η Λευκοθέα Πύλλη.

Διαβάστε την ιστορία των Καστρόπληκτων ΕΔΩ: Αγκαλιασμένα με τα τείχη

«Αποφάσισα να ασχοληθώ με τα Καστρόπληκτα το Φθινόπωρο του 2018, στο πλαίσιο της διπλωματικής μου άσκησης για το ΠΜΣ ”Κλινική Κοινωνιολογία και Τέχνη” του Πανεπιστημίου Αιγαίου, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και τη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας», λέει στην Parallaxi. «Σαν κάτοικος σε γειτονικό τόπο, πάντα με ενέπνεε η γειτονιά των Καστρόπληκτων αφού ήταν για μένα ο τόπος που επισκεπτόμουν πιο συχνά για περπάτημα στον ελεύθερο μου χρόνο. Το ζήτημα σχετικά με την εγκατάλειψη των σπιτιών από τους κάτοικους το αντιλήφθηκα μέσα από τυχαίες συζητήσεις με τους κατοίκους κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου, μου κίνησε το ενδιαφέρον και έπειτα από την έγκριση του κ.Γιάννη Ζιώγα, του επιβλέποντος καθηγητή μου, καταλήξαμε ότι είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα και αφορά στο αντικείμενο του μεταπτυχιακού μας. Αποτελεί ένα θέμα με το οποίο θα εργαζόμουν και εκτός του πανεπιστημιακού πλαισίου φυσικά, αυτή είναι μόνο η αρχή», αναφέρει.

Πρώτη στάση, η αυλή της κυρίας Οσίας. Μας υποδέχεται με τραγούδια της προσφυγιάς και μπαίνουμε με σεβασμό στο γεμάτο λουλούδια αίθριο του σπιτιού της. «Η ιστορική μνήμη μπορεί να διατηρηθεί ακριβώς επειδή υπάρχουν σπίτια που δείχνουν την Ιστορία», λέει μία από τις ηθοποιούς μεταφέροντας τα λόγια των ανθρώπων στα Καστρόπληκτα. Σκέψεις για να γίνει πολιτιστική γειτονιά, επιθυμία να γίνουν τα σπίτια τους επισκέψιμα, έκδηλη η ανησυχία για τα χρήματα που χρειάζεται η συντήρησή τους, απογοήτευση για την έλλειψη ενδιαφέροντος από την Πολιτεία. Όλα αυτά ακούγονται στο πρώτο ιδιότυπο σκετς της ξενάγησης.

Δεύτερη στάση, η ταράτσα του κυρίου Δημήτρη με αναγνώσεις ιστοριών με φόντο τον ξεριζωμό. «Τα σπίτια πάντως θα πέσουν λίγο – λίγο», η θλιβερή διαπίστωση των κατοίκων. «Όλα είναι άδεια εδώ γύρω. Έφυγαν, γέρασαν. Αυτοί που είναι εδώ, δεν τα έδωσαν. Τους τα ζήτησαν, αλλά δεν τα έδωσαν. Πού να πάνε;», το ρητορικό ερώτημα. «Αυτά που μου αναδύονται δεν είναι μνήμες, αλλά συναισθήματα. Νιώθω αγαλλίαση, ηρεμία ψυχής. Δεν ταξιδεύω πίσω στο χρόνο, αλλά σε μια καθαρότητα. Ίσως αυτό που μου βγαίνει να έχει σχέση με τις ρίζες μου, που είναι από Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη», η Ψυχή στη πιο άμεση διατύπωσή της.

Τα Καστρόπληκτα είναι κατοικίες που υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μερικές από αυτές έχουν για έναν τοίχο τους τα… τείχη.

«Σήμερα, πολλά από αυτά τα κτίσματα κατεδαφίζονται ενώ ορισμένα θα αναδιαμορφωθούν ώστε να φιλοξενήσουν πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η πρόταση αναδιαμόρφωσης αντιμετωπίζεται με ποικίλους τρόπους από τους κάτοικους της περιοχής. Οι ερευνώμενοι κάτοικοι επιθυμούν την παραμονή τους στα Καστρόπληκτα αλλά είναι απαραίτητη μια οικονομική βοήθεια για τη συντήρηση αυτών των σπιτιών και φυσικά ένα ξεκάθαρο πλαίσιο, μια κοινή γραμμή που θα τους τοποθετεί στο προσκήνιο των αποφάσεων. Τα σπίτια που αποτελούν εστίες μόλυνσης να φύγουν και όσα έχουν δυνατότητες να παραμείνουν έτσι ώστε να συνεισφέρουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης της γειτονιάς των προσφύγων», σημειώνει η Αφροδίτη Φύτρου στην Parallaxi.

Τρίτη στάση, η παλιά ταβέρνα «Μακεδονικό» που έχει πια κλείσει και μετά ξανά τραγούδι στους δρόμους των Καστρόπληκτων. «Τα παιδιά της γειτονιάς σου με πειράζουνε» και «Τι σε μέλλει εσένανε κι όλο με ρωτάς». Κι ο επίλογος, με κυκλικούς χορούς και ξανά με τα λόγια των κατοίκων με τους οποίους συνομίλησε η Αφροδίτη:

«Είναι σα να ζω σε δυο διαφορετικές πραγματικότητες. Η μία είναι του κάτω κόσμου, δηλαδή στο κέντρο της πόλης με τις τράπεζες και τα ψηλά κτίρια. Και η άλλη είναι εδώ, στον πάνω κόσμο, την Άνω Πόλη, όπου μπορούμε να συνδεθούμε καλύτερα με τα χρώματα, με τα πουλιά, με τις πέτρες. Και οι όψεις των σπιτιών εδώ στην Άνω Πόλη είναι κάθε μία τους ξεχωριστή, όπως ξεχωριστές είναι και οι προθέσεις των ανθρώπων που ζουν εδώ και αποτυπώνουν στην πρόσοψη τη δική τους προσωπική ταυτότητα». 

*Ερευνητική επιμέλεια: Αφροδίτη Φουτρή, Δραματουργική επεξεργασία, σκηνοθετική επιμέλεια: Λευκοθέα Πύλλη, Συμμετέχοντες: Οσία Καζανά, Μαρία Κατσιά, Σοφία Κωσταντοπούλου, Ειρήνη Μούγιου, Σαββίνα Ρωμανού, Ελένη Τσιανάκα, Τατιάνα Χριστιανούδη, και οι κάτοικοι των καστρόπληκτων | Βρείτε την Αφροδίτη Φουτρή στο Facebook