Σταθμός Βενιζέλου – Για την αποκατάσταση της αλήθειας

Προκειμένου, λοιπόν, να αποκατασταθεί η αλήθεια, που τόσο πολύ επλήγη το τελευταίο διάστημα, παρουσιάζουμε εν συντομία την πορεία των γεγονότων από καθόλου αρχαία στην κατά χώρα διατήρησή τους.

2013: Η θέση του Υπουργείου Πολιτισμού, με την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης του τότε Υπουργού Κ. Τζαβάρα, στις 24 Ιανουαρίου του 2013, ήταν η απόσπαση των αρχαιοτήτων και η έκθεσή τους στο στρατόπεδο Π. Μελά ή σε άλλο ανάλογο μέρος! Δηλαδή, η πολιτική ηγεσία του τότε Υπουργείου Πολιτισμού, που τυχαίνει να είναι η ίδια με τη σημερινή (η τ. Γενική Γραμματέας Λίνα Μενδώνη είναι η νυν Υπουργός), και ο τότε σύμβουλος της Αττικό Μετρό, Μ. Τιβέριος, (Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου) που εξακολουθεί να αρθρογραφεί επί του θέματος, δεν ήταν εξαρχής υπέρ της επιστροφής των αρχαιοτήτων εντός του σταθμού, παρά μόνο της απομάκρυνσής τους από τον φυσικό τους χώρο. Ηθελημένα ή όχι ξεχνούν να το αναφέρουν σήμερα.

Το ζήτημα της οριστικής απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων από τον σταθμό ξεσήκωσε, όπως ήταν αναμενόμενο, θύελλα αντιδράσεων. Στις 4 Μαρτίου του 2013, σε μια επεισοδιακή συνεδρίαση του Δήμου Θεσσαλονίκης, η Διοίκηση της Αττικό Μετρ, μαζί με τον Σ. Σιμόπουλο, τ. Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και νυν βουλευτή της ΝΔ, δήλωναν ότι είναι αδύνατη η επιστροφή των αρχαιοτήτων εντός του σταθμού.

Σ. Σιμόπουλος: “Δεν υπάρχει δυνατότητα τεχνικής λύσης ενσωμάτωσης των ευρημάτων στο σταθμό Βενιζέλου. Τελεία και παύλα.”

 Ο Δήμος Θεσσαλονίκης στις 11.3.2013 συγκρότησε επιτροπή για την εξέταση τεχνικών λύσεων συνύπαρξης αρχαιοτήτων και σταθμού, αποτελούμενη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας/ΤΚΜ και την Αττικό Μετρό. Οι φορείς ανταποκρίθηκαν και μέσα σε ένα μόλις μήνα (3.4.2013 & 17.4.2013) παρουσιάστηκαν όχι μία αλλά τέσσερις λύσεις επαναφοράς των αρχαιοτήτων εντός του σταθμού. Παράλληλα, ο Δήμος προσφεύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας, το οποίο εκδίδει Προσωρινή Διαταγή (23.7.2013) και στη συνέχεια (10.12.2013) Απόφαση, με τις οποίες αναστέλλεται η εκτέλεση της Υπουργικής Απόφασης και απαγορεύεται, μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης, η απόσπαση των αρχαίων μνημείων από το σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης.

Αποτρέπεται εν τέλει η απόσπαση των αρχαίων και η έκθεσή τους σε άλλο Δήμο του Νομού και αποδεικνύεται περίτρανα ότι η συνύπαρξη αρχαίων και μετρό ήταν εξαρχής απόλυτα εφικτή. Τρόπος υπήρχε, έλειπε όμως η πολιτική βούληση.

2014: Τον Φεβρουάριο και τον Δεκέμβριο του 2014, κάτω από την πίεση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, επιστημονικών φορέων και συλλόγων της πόλης, του Δήμου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου, του Τεχνικού Επιμελητηρίου, των Αποφάσεων του ΣτΕ και κυρίως με δεδομένη πλέον τη δυνατότητα επαναφοράς των αρχαίων στον σταθμό, η πολιτική ηγεσία αναγκάζεται να υπαναχωρήσει και το θέμα επανεξετάζεται στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Εκδίδονται δύο νέες Υπουργικές Αποφάσεις, των τότε Υπουργών Π. Παναγιωτόπουλου και Κ. Τασούλα, που ενέκριναν την απόσπαση και επαναφορά των αρχαιοτήτων στον σταθμό. Εν τω μεταξύ, λόγω των εκτεταμένων οικονομικών προβλημάτων της αναδόχου εταιρίας, η οποία υπέβαλε στο τέλος του 2014 αίτημα διάλυσης της σύμβασης, το έργο σταματά.

2015: Είχε ήδη διανυθεί πολύς δρόμος για τη σωτηρία των αρχαιοτήτων, από το καθόλου αρχαία στην απόσπαση και επιστροφή τους εντός του σταθμού. Δεν είχε όμως διερευνηθεί επί της ουσίας η δυνατότητα παραμονής των αρχαιοτήτων κατά χώρα, όπως προστάζει το άρθρο 42 του Αρχαιολογικού Νόμου: “Η μετακίνηση μνημείου λόγω τεχνικού έργου εξετάζεται μόνο όταν μετά από σχετικό επιστημονικό έλεγχο αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησής του στο περιβάλλον του” Τον Οκτώβριο του 2015 εκδίδεται καινούργια Υπουργική Απόφαση επί Υπουργίας Α. Μπαλτά, με την οποία εγκρίνεται η κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων και δίνεται εντολή να συνταχθεί πλήρης αρχιτεκτονική μελέτη από τον Δήμο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και την Αττικό Μετρό. Παρ. όλο που το θέμα των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου αντιμετωπίζεται για πρώτη φορά με σοβαρότητα και βάσει του Αρχαιολογικού Νόμου, τον Δεκέμβριο του 2015 έξι φορείς της πόλης (ΤΕΕ/ΤΜ ΚΜ, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης) και δύο φυσικά πρόσωπα άσκησαν αίτηση ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ κατά της Υπουργικής Απόφασης Μπαλτά για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων.

2016: Τον Απρίλιο του 2016 λύνονται τα ζητήματα του αναδόχου με την αλλαγή της κατασκευάστριας εταιρίας και το πολύπαθο έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης επανακκινεί. Έως τον Δεκέμβριο του 2016 όλοι οι αρμόδιοι φορείς (Υπουργείο Πολιτισμού, Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, Δήμος Θεσσαλονίκης και Αττικό Μετρό) συνεργάζονται και μέσα σε λίγους μήνες βρίσκεται λύση, τεχνικά εφικτή, για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων. Παράλληλα, το ΣτΕ εκδίδει την υπ΄ 2611/2016 Απόφασή του, με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση ακύρωσης του Δήμου Θεσσαλονίκης, που κατατέθηκε τον Ιούνιο του 2014, κατά της Υπουργικής Απόφασης Παναγιωτόπουλου, καθώς το Δικαστήριο έκρινε την υπόθεση βάσει των τότε δεδομένων, που είχε προσκομίσει το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αττικό Μετρό, όταν δηλαδή δεν είχε βρεθεί εφαρμόσιμη και τεχνικά εφικτή λύση για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων.

2017-2019: Τον Φεβρουάριο του 2017 εκδίδεται η Υπουργική Απόφαση της Υπουργού Λ. Κονιόρδου, με την οποία εγκρίνεται η μελέτη κατασκευής του σταθμού με κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων. Εν τω μεταξύ οι έξι φορείς της πόλης, μεταξύ των οποίων και το Τεχνικό Επιμελητήριο, που είχαν ασκήσει το 2015 ενώπιον του ΣτΕ αίτηση ακύρωσης της Υπουργικής Απόφασης Μπαλτά για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαίων, παραιτήθηκαν, αφού προηγουμένως πείστηκαν ότι είναι και τεχνικά εφικτή και η πλέον ωφελιμότερη τόσο για τα αρχαία, όσο και για την ταχύτητα εξέλιξης του έργου. Η λύση λοιπόν υπάρχει. Έκτοτε εκπονούνται, εγκρίνονται, πληρώνονται και εφαρμόζονται μελέτες και άλλες βρίσκονται σε πολύ προχωρημένο στάδιο εκπόνησης

Συμπερασματικά, αν από την αρχή (2013) δεν προσπαθούσε η τότε πολιτική ηγεσία να διώξει τα αρχαία, ως φύγε κακό από το τεχνικό έργο, θα είχε βρεθεί μέσα σε λίγους μήνες η λύση για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων, δεν θα χάναμε χρόνια, δεν θα διχαζόταν η πόλη, ο σταθμός Βενιζέλου θα είχε ήδη κατασκευαστεί με τα αρχαία στη θέση τους αμετακίνητα! Η καθυστέρηση δεν οφείλεται στα αρχαία, αλλά στην αδυναμία του ελληνικού κράτους να τα διαχειριστεί! Οπουδήποτε αλλού στον κόσμο μια τέτοια αρχαιολογική ανακάλυψη θα αποτελούσε πρώτο μέλημα κάθε κυβέρνησης και δε θα χρειαζόντουσαν αγώνες για το αυτονόητο: διατήρηση κατά χώρα των αρχαιοτήτων στο φυσικό τους περιβάλλον ακέραιες και ανέγγιχτες. Και τα ερωτήματα παραμένουν. Γιατί τώρα γυρνάμε πίσω?

ΥΓ: Η Υπουργός Πολιτισμού αναμένει, όπως η ίδια δήλωσε, φάκελο επισήμως από την Αττικό Μετρό με τα πλήρη στοιχεία για να αξιολογήσει τα δεδομένα σήμερα. Όσο γνωρίζουμε τα δεδομένα παραμένουν τα ίδια: σε ισχύ η Υπουργική Απόφαση Λ. Κονιόρδου έγκρισης μελέτης κατασκευής σταθμού με κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων, εγκεκριμένες και πληρωμένες μελέτες, υλοποιημένες κατασκευαστικές εργασίες και υπό εκπόνηση η οριστική μελέτη επιπέδου 2, η οποία επιστράφηκε από την Αττικό Μετρό στον μελετητή με παρατηρήσεις και εντολή να διορθωθεί. Τι αναμένει λοιπόν η Υπουργός Πολιτισμού και μέχρι πότε; Η απάντηση δόθηκε δια στόματος του κ. Ταχιάου, Προέδρου της Αττικό Μετρό, σε συνέντευξη του στο Ράδιο Θεσσαλονίκη πριν από δύο μέρες. Δημοσιοποίησε ότι οι τεχνικές υπηρεσίες και ο ανάδοχος προχωρούν σε προεργασία για τη λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, προχωρούν δηλ. σε μία λύση που δεν είναι εγκεκριμένη. Μόνο που αυτό, ονομάζεται θεσμική εκτροπή, διότι παραβιάζεται ο Αρχαιολογικός. Νόμος, η ισχύουσα Υπουργική Απόφαση και προδικάζεται η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ανεξάρτητου θεσμικού οργάνου, σε περίπτωση επανεξέτασης του θέματος.

***Δείτε τα πάντα για το Μετρό Βενιζέλου ΕΔΩ