Τα όμορφα μνημεία, άσχημα μουτζουρώνονται…

Σε συνέχεια του θέματος που έκανε η Parallaxi πριν μερικές μέρες για την βεβήλωση μνημείων της πόλης με μπογιές και σπρέι, η συζήτηση για την κατάσταση, θα είχε τη δική της σημασία, για μία εικόνα που όχι μόνο προσβάλει την αισθητική των περαστικών και την ιστορία της Θεσσαλονίκης, αλλά δείχνει και την άγνοια κάποιων στην αξία και την μοναδικότητα παλαιών και νεότερων μνημείων και κτιρίων της πόλης.

Συνθήματα, σύμβολα, απροσδιόριστες ζωγραφιές, μουτζούρες και πολιτικά ή οπαδικά μηνύματα καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο σε τοίχους ή πεζούλια πολιτιστικών, αρχαιολογικών ή νεότερων χώρων, όπου σε πολλές περιπτώσεις παραμένουν μουτζουρωμένα για καιρό «λόγω έλλειψης χρόνου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην Parallaxi ο Αστέριος Λιούτας, Προϊστάμενος στο Τμήμα Προϊστορικών και κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων, λόγω άδειας της κ. Τσιγαρίδα, Αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, την ημέρα που επικοινωνήσαμε με την υπηρεσία.

«Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, είχε μία σύμβαση με μία εταιρία για διάφορους καθαρισμούς σε σημεία της πόλης. Η οποία έληξε και μου κάνει εντύπωση πώς όταν έρχεται ο χρόνος να λήξει μία σύμβαση δεν έχει προβλεφθεί να υπάρξει συνέχεια. Είναι παράλογο να λένε πως έχει λήξει η σύμβαση… Ε και; Από ότι γνωρίζω και η Εφορία Αρχαιοτήτων είχε σύμβαση με μία άλλη εταιρία. Πρόσφατα είδαμε πάλι να έχουν βάψει την Αγία Σοφία και ειδοποιήσαμε και καθάρισαν. Αυτό μπορούμε να κάνουμε εμείς. Να τα εντοπίζουμε και να τα στέλνουμε»

Ο Ηλίας Καριεντίδης της εταιρίας Revoneco έχει αναλάβει κατά καιρούς πολλούς καθαρισμούς μνημείων της Θεσσαλονίκης και είναι από τους αρμόδιους να εξηγήσει τους λόγους που πρέπει να καθαρίζονται γρήγορα οι μουτζούρες από τα σημεία που γίνονται. «Είναι σίγουρα οικολογικό το ζήτημα αλλά είναι και ο σεβασμός στα μνημεία. Ένα γρήγορο αποτέλεσμα καθαρισμού αποτρέπει και να ξαναβαφτεί. Κάθονται οι πιτσιρικάδες με τα σακίδια τους στην γωνία και παρακολουθούν να κάνουμε τις αποκαταστάσεις. Βλέπουν όμως πολλές φορές ότι τα αφαιρούμε πιο γρήγορα από αυτούς που τα τοποθετούνε. Αυτό λοιπόν, τους αποτρέπει. Πρέπει να γίνεται άμεσα ο καθαρισμός γιατί όταν μένει, όπως είχε γίνει πρόσφατα στην Αγίας Σοφίας που είχε τρία χρόνια να βαφτεί, σίγουρα αργότερα θα βάψουν και δίπλα. Δουλειά που θα μπορούσε να τελειώσει σε λίγες ώρες, κάνει μετά τέσσερις μέρες επειδή βάφουν και γύρω αλλά και επειδή πάει πιο βαθιά η μπογιά όσο περνάει ο καιρός. Είναι σημαντικό να γίνεται η καθαριότητα των μνημείων με συνέπεια και άμεσα από τη στιγμή που βάφεται κάτι, ώστε να μη θεωρήσουν αυτοί που τα βάφουν πως ο χώρος κατά κάποιο τρόπο τους ανήκει. Το θεωρούν καλλιτέχνημα και είναι η υπογραφή τους»

«Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία, κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά»

Στην συζήτηση αν όσα αποτυπώνονται σε έναν τοίχο με σπρέι ή μπογιές, είναι αρκετοί εκείνοι που θα πουν με ευκολία πως αυτό μπορεί να θεωρηθεί τέχνη. Άλλωστε στην εποχή μας το γκράφιτι θεωρείται τέχνη, ακόμα και στις χειρότερες εκδοχές του, όταν δηλαδή μπορεί να μην απεικονίζει κάτι ή να μην έχει καν κάποια καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά. Από την άλλη βέβαια, τα συνθήματα και οι μουτζούρες, δεν έχουν σίγουρα κανένα χώρο στην τέχνη, ούτε και στην καλλιτεχνική και προσωπική έκφραση κάποιου και σίγουρα δεν είναι γκράφιτι.

«Είναι μία άσχημη κατάσταση και δεν πρέπει να τη συγχέουμε με το γκράφιτι. Το γκράφιτι είναι τέχνη. Αυτό είναι μουτζούρες» λέει ο κ. Λιούτας, ενώ υπάρχουν και οι απόψεις που δέχονται τον τρόπο έκφρασης, αλλά ίσως με άλλες λύσεις.

«Τα παιδιά βέβαια ψάχνουν χώρο και είχα κάνει μία παρέμβαση παλιότερα σε ένα σχολείο, που είχα προτείνει να δώσουμε στους μαθητές χώρο, να τους τον χρεώσουμε δηλαδή και να εκφράζονται εκεί με τρόπο καλλιτεχνικό, χωρίς να προσβάλουν με όσα θα γράφουν. Τότε θυμάμαι μου είχε πει ο Διευθυντής του Σχολείου πως δεν μπορεί να τα βρει με τον πρωινό Λυκειάρχη. Καταλαβαίνετε πως υπάρχουν θέματα εσωτερικά σε τέτοιες περιπτώσεις παιδείας» αναφέρει ο Ηλίας Καριεντίδης, ρίχνοντας ευθύνη και στην εκπαίδευση των νέων που συνηθίζουν να γράφουν σε τοίχους.

«Είναι μεγάλο θέμα με πολλές παραμέτρους. Δεν έχει νόημα να πω πως θα καθαρίζω καθημερινά. Δεν είναι δυνατόν να το αντιμετωπίσουμε έτσι. Ας πούμε στην Αρχαία Αγορά, ό, τι είναι εσωτερικό το βάφουμε κατευθείαν. Και το βάψιμο όμως δεν είναι και η καλύτερη αποκατάσταση. Δεν υπάρχει όμως η δυνατότητα να κάνεις κάτι καλύτερο.» λέει ο Γιάννης Καρλιάπας ως Πρόεδρος του Τοπικού Παραρτήματος Μακεδονίας – Θράκης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

«Μία άσχημη εικόνα που παρουσιάζουμε στους τουρίστες»

Ο Πρόεδρος του Σωματείου Φίλων Ιστορικού Κέντρου, μας εξηγεί την δική τους δράση και αρμοδιότητα.

«Αυτού του είδους οι δράσεις, πρέπει να γίνονται από συγκεκριμένες εταιρίες που έχουν γνώση πώς γίνεται ο σωστός καθαρισμός γιατί αλλιώς μπορεί να υπάρξει βλάβη και μόνο με την παρουσία της εταιρίας και της εκάστοτε Εφορίας Αρχαιοτήτων ή Υπηρεσίας Νεοτέρων μνημείων όταν κάτι είναι πιο νέο.

Πρέπει γενικά να είναι κάποιος που θα δώσει το οκ. Εμείς είχαμε κάνει δράση το 2018 στην Αγία Σοφία τέσσερις φορές. Πάντα παρουσία της εφορίας Αρχαιοτήτων και αφιλοκερδώς καθαρίσαμε. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνεται συνέχεια. Δε μπορεί να στηρίζονται στην ευαισθησία κάποιων για να καθαριστούν. Είναι μεγάλο το κόστος. Μάλιστα, για κάποια μνημεία είναι υπεύθυνη και η Εκκλησία. Μία φορά γνωρίζω πως καθάρισε και ο ΠΑΟΚ. Ξέρετε, μηχανήματα έχει και η Δημοτική Αρχή, ίσως όχι τόσο εύχρηστα ή νεότερης τεχνολογίας που μπορεί να έχουν οι ιδιωτικές εταιρίες, αλλά έχουν και μας τα έστειλε μια φορά στη Δημητρίου Γούναρη. Θα μπορούσε λοιπόν ο Δήμος κάποια στιγμή να τα στείλει και να καθαρίσουν»

Ο κ.Λαζάρου αναφέρει την κακή κατάσταση των μνημείων και τον αντίκτυπο που έχει αυτό στον τουρισμό της πόλης «Είναι μία άσχημη εικόνα που παρουσιάζουμε ως χώρα στους τουρίστες που την επισκέπτονται. Στην πόλη μας ακόμα περισσότερο. Δε θέλω να ελπίζω αν αλλάξει κάτι. Πρέπει να αλλάξει. Ας βρουν τον τρόπο. Δε γίνεται να καταστρέφονται. Δε μπορεί να αναπληρωθεί αυτή η καταστροφή»

«Κάποια από αυτά τα μνημεία θα μπορούσαν να φυλάσσονται. Στην Καμάρα δε μπορείς να έχεις κάποιον, αλλά στο Γαλεριανό Συγκρότημα μπορεί να υπάρχει 24ωρη φύλαξη. Γι’ αυτό στείλαμε και επιστολή στους βουλευτές της Θεσσαλονίκης. Δεν έχω δει αυτό να συμβαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό στην Αθήνα. Μόνο εδώ… Το Γαλεριανό Συγκρότημα είναι θέμα του Υπουργείου Πολιτισμού, δε θα τους πούμε εμείς πώς θα το φυλάξουν πρέπει όμως να βρουν τρόπο. Βανδαλίζεται καθημερινά. Δε μπορεί να είναι τα γκράφιτι τόσο καιρό πάνω στους τοίχους, θα πρέπει να αφαιρεθούν.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν φύλακες και θα έπρεπε να πάρουν θέση για αυτό και οι βουλευτές της Θεσσαλονίκης. Να το εντοπίσουν το πρόβλημα και να κάνουν κάτι γι’ αυτό»

Μάλιστα, ο κ. Λαζάρου και το Σωματείο Φίλων Ιστορικού Κέντρου συνέταξε μόλις χθες (15. 03. 2022) νέα επιστολή προς τους βουλευτές Θεσσαλονίκης, όπου ζητάει να δείξουν ενδιαφέρον για την προστασία και την φύλαξη των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων.

Στο αποτέλεσμα και στο τι μπορεί να κάνει ο καθένας ή τι έχει κάνει μέχρι τώρα όμως, τι γίνεται;

Η Εφορία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, μέσω του κ. Λιούτα λέει πως «Είμαστε σε συνεχή επιφυλακή. Έχουμε και ομάδες φιλάρχαιων που μας στέλνουν φωτογραφίες και μας ενημερώνουν πού γίνονται βανδαλισμοί και δρούμε όσο άμεσα μπορούμε με το λίγο προσωπικό που έχουμε. Το ξέρουμε πάντως πως πρέπει να καθαρίζονται άμεσα, γιατί όσο μένουν, ρουφάει η πέτρα ή ο πηλός.»

Ενώ το Σωματείο Φίλων Ιστορικού Κέντρου ετοιμάζει ήδη την επόμενη δράση του: «Εμείς ετοιμάζουμε κάτι, στο μέτρο που μπορούμε βέβαια, δηλαδή απλά πράγματα. Αυτός ο καθαρισμός ξέρετε είναι και θέμα αποτελεσματικότητας των υλικών. Όταν λοιπόν ο καιρός είναι πιο κρύος δεν έχουν το ίδιο αποτέλεσμα με όταν ο καιρός είναι πιο ζεστός. Επηρεάζει η θερμοκρασία. Γι’ αυτό εμείς το παρατείνουμε ώστε να ζεστάνει ο καιρός και να καθαρίσουμε κάποια σημεία, που όμως δεν είναι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, γιατί σε μία τέτοια περίπτωση πρέπει να αναλάβουν κάποιοι που είναι πιστοποιημένοι και γνωρίζουν, για να μη γίνει ζημιά. Είδατε με το Φεγγαράκι που πήγε ο Δήμος Θεσσαλονίκης να το κάνει… Το κατέστρεψε. Γιατί έστειλε κάποιον που δεν είχε την γνώση και έβγαλε το επίχρισμα που ήταν από πάνω. Γι’ αυτό κάποια μνημεία ή αγάλματα πρέπει να τα καθαρίζουν υπηρεσίες που έχουν γνώση του αντικειμένου. Θα πρέπει δηλαδή να έχουν συμβάσεις με τέτοιες εταιρίες»

Στο σύνολό τους τα μνημεία της πόλης, είναι κηρυγμένα ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Δεκαπέντε εκ των παλαιοχριστιανικών – βυζαντινών εγγράφηκαν το 1988 στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Κάνοντας μία ακόμα βόλτα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, παρατηρείς τοίχους γεμάτους άτεχνες μουτζούρες. Βλέπεις τα μνημεία της πόλης που συνεχίζουν να είναι γραμμένα με άτολμα συνθήματα μίσους ή με χρώματα που προσπαθούν μάλλον να πουν κάτι που ποτέ όμως δεν αποκτά φωνή. Ίσως επειδή η ασχήμια δεν χρειάζεται να έχει φωνή. Αρκεί να δηλώνει την παρουσία της. Ίσως ακόμα περισσότερο μάλιστα, να δυναμώνει όταν συνηθίζουμε σε αυτή…