Θέρμη: Ακτινοσκοπώντας το ανατολικό αυτόνομο προάστιο της πόλης

Επιστροφή στο νέο Ελντοράντο της Θεσσαλονίκης. Με τη μεγάλη ανοικοδόμηση στην επέκτασή της, τις ανάγκες σε υποδομές αλλά και το κλίμα που προσπαθούσε να γεννηθεί. Τρία χρόνια μετά την πρώτη μας επίσκεψη, επιστρέψαμε με παρόμοια ερωτήματα, θέλοντας να γνωρίσουμε καλύτερα τους ανθρώπους που επιλέγουν να ζήσουν εδώ.

Αποζητώντας τη φύση

Ο Σύλλογος Επί-Κοινωνία Κατοίκων Επέκτασης Θέρμης δημιουργήθηκε πριν πέντε χρόνια περίπου, με σκοπό να φέρει κοντά τους κατοίκους και να αναδείξει τις προκλήσεις της επέκτασης. Ο Γιώργος Λίτος, πρόεδρος του συλλόγου, αναφέρει: «Σε αντίθεση με τον παλιό οικισμό της Θέρμης, εδώ οι κάτοικοι είμαστε συνήθως λίγο πιο νέοι, πιο μορφωμένοι και πιο “συμπαγείς” κοινωνικά».

Πράγματι, οι άνθρωποι που μας μίλησαν φαίνεται να έχουν κοινά χαρακτηριστικά: νέοι Θεσσαλονικείς, οικογενειάρχες που αποφάσισαν να μετακομίσουν κάπου με περισσότερη ησυχία, πράσινο και άπλα.

Η Θέρμη τα προσφέρει πράγματι όλα αυτά. «Έχει την αίσθηση χωριού, αλλά είναι πλάι σε όλα τα σημεία ενδιαφέροντος», μας μεταφέρει η Χρύσα, παλιά Θερμιώτισσα. «Αυτό προσελκύει πολλά νέα ζευγάρια στα μέρη μας». «Η εγγύτητα με τη Μουδανίων βοηθάει στο να πάει κάποιος εύκολα όπου θέλει», τονίζει ο Στέφανος, κάτοικος της επέκτασης, ενώ η Ελένη, νέα μητέρα που μετακόμισε και αυτή εδώ από τη Θεσσαλονίκη, αισθάνεται δικαιωμένη που έφυγε από την Ανάληψη. «Εκεί έψαχνα 50 λεπτά για παρκάρισμα! Εδώ δεν υπάρχει αυτό», λέει.

Η Ελίζα είναι μία ακόμα νέα μητέρα που διάλεξε τη Θέρμη σαν τόπο κατοικίας. Όπως και στην Ελένη, της αρέσει η ολοκληρωμένη αγορά στο κέντρο του οικισμού. Εδώ βρίσκει κανείς εύκολα είδη πρώτης ανάγκης, πολλά σούπερ μάρκετ και λαϊκή αγορά».

Στη Θέρμη μπορείς, ακόμα, να απολαύσεις τη φύση σε αποστάσεις ενός τετάρτου με το αυτοκίνητο. Από το κλασικό spot του Φράγματος Θέρμης μέχρι την μισοκρυμμένη ακόμα ομορφιά της λίμνης Τριαδίου, οι ευκαιρίες για άμεσες οικογενειακές εξορμήσεις είναι αρκετές. Λίγο παραπέρα, στα χωριά της Σουρωτής, του Αγίου Αντωνίου, της Περιστεράς ή του Μονοπήγαδου κυριαρχεί ακόμα αυθεντική ατμόσφαιρα εξοχής.

Ανατολικά της Νέας Ραιδεστού, στέκουν αναξιοποίητα τα λουτρά Θέρμης, ιδιοκτησίας Δήμου Θεσσαλονίκης, όπου μπορούμε τουλάχιστον να κάνουμε πικνίκ σε μια όμορφη τοποθεσία.

Η απλωσιά της ευρύτερης κοιλάδας της Θέρμης είχε προσελκύσει από νωρίς το ενδιαφέρον των αρχιτεκτόνων. Ήδη από τη δεκαετία του ‘80, κοντά στο δρόμο Χαριλάου-Θέρμης (οδός Καζαντζίδη), κατασκευάστηκε ο πρότυπος οικισμός Λήδα Μαρία, που συνδυάζει ποιοτικές κατοικίες με θέα, χώρους αναψυχής και αθλητικές εγκαταστάσεις.

Βιομηχανία στα ανατολικά, καινοτομία στα δυτικά

Ανατολικά του οικισμού, στη μεριά της Νέας Ραιδεστού, λειτουργεί και μία βιομηχανική περιοχή με σημαντικές επιχειρήσεις, χάρη στην οποία ο οικισμός άρχισε να προσελκύει τους πρώτους του νέους κατοίκους ήδη από τη δεκαετία του ‘70.

Στις δεκαετίες του ‘90 και του 2000, εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα ξεκίνησαν να έχουν παρουσία στα όρια του Δήμου Θέρμης, δυτικά του οικισμού. Ιδιαίτερα σημαντικό, φυσικά, το ΕΚΕΤΑ, το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Βόρειας Ελλάδας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο, το ΑΠΘ (Καλών Τεχνών, Μουσικό, ΤΕΦΑΑ, πανεπιστημιακό αγρόκτημα).

Φυσικά, πρέπει να αναφερθεί και το επιχειρηματικό κέντρο καινοτομίας Thess INTEC, που αν και ανήκει διοικητικά στο Δήμο Θερμαϊκού, θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά και για το Δήμο Θέρμης. Και φυσικά, τα γραφεία πολλών πολυεθνικών που έχουν εγκατασταθεί σε κτίρια που φιλοξενούν επιχειρήσεις πλησίον του εθνικού Θησαυροφυλακίου.

«Έχουμε την ησυχία μας —τουλάχιστον προς ώρας»

Πίσω στην επέκταση, εδώ όπου εγκαθίστανται οι περισσότεροι νέοι Θερμιώτες σήμερα, υπάρχει αρκετή ησυχία και τα σπίτια είναι σχετικά αραιοκτισμένα. Για πόσο, όμως;

Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) του Δήμου Θέρμης ολοκληρώθηκε το 1988 και τροποποιήθηκε το 1995, βάζοντας στο τραπέζι την επέκταση του οικισμού. Το 2000 εγκρίθηκε η σχετική πολεοδομική μελέτη και άνοιξε ο δρόμος για την ανοικοδόμηση στην επέκταση.

Το πρώτο μεγάλο κύμα ανοικοδόμησης ξεκίνησε πριν την κρίση, γύρω στο 2007. Με την έλευση της κρίσης, σταμάτησαν όλα. Όμως, το 2019, η αναθέρμανση της οικονομίας και το «πάγωμα» του ΦΠΑ στις οικοδομές αύξησε και πάλι το ενδιαφέρον για νέες κατοικίες.

Αρχικά, χτίζονταν πολλές μονοκατοικίες, όμως πλέον το αυξημένο κόστος κατασκευής έχει οδηγήσει σε μεγάλα διαμερίσματα και σπανιότερα σε δυάρια ή γκαρσονιέρες. Τα περισσότερα οικήματα απευθύνονται σε οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά.

Την περίοδο 2019-2024, οι κάτοικοι αυξήθηκαν από 3.000 σε 5.000, και ολοένα έρχονται νέοι. Όμως, η αυξητική τάση δεν εντοπίζεται μόνο εδώ. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της RE/MAX Greece, το 2024 η μέση τιμή ενοικίασης/τ.μ. ήταν στα 6,50€. Το 2023 ήταν στα 6€. Το 2021 στα 4,80€. Αντιστοίχως, το 2023 η τιμή πώλησης/τ.μ. για κατοικίες μέχρι και πέντε ετών ήταν στα 2.500€, το 2022 στα 2.200€, το 2021 στα 1.900€.

Ο Γιώργος Αδαμούδης είναι μεσίτης και βιώνει από πρώτο χέρι το ενδιαφέρον για την επέκταση: «Υπάρχει τεράστια έξαρση εκεί, τεράστια. Αυτό που με φοβίζει είναι το πόσο άναρχα γίνεται η δόμηση. Λίγο έχει “ηρεμήσει” το γειτονικό Τριάδι, επειδή δεν έχει τόσες επιχειρήσεις, σχολεία κτλ., αλλά ενδέχεται να ξαναπάρει μπρος, αν κορεστεί η Θέρμη».

Η Ελίζα έχει διαπιστώσει το φαινόμενο με τα μάτια της: «Το 2019, στο οικοδομικό μου τετράγωνο ήταν μόνο χωράφια. Τώρα έχουν καλυφθεί σχεδόν τα πάντα και απέναντι φτιάχνονται άλλες έξι πολυκατοικίες».

Ο οικιστικός οργασμός δεν οφείλεται μόνο στα πλεονεκτήματα που αναφέραμε. Υπάρχει και άλλος λόγος: ποιοτικότερες επιλογές ακινήτων με τα ίδια χρήματα. Ο Θοδωρής, ακόμα ένας νέος κάτοικος της περιοχής, λέει: «Με τη γυναίκα μου δεν μας άρεσε το περιβάλλον της πόλης και ψάχναμε να πάμε εκτός. H μεσίτρια πρότεινε να πάρουμε σπίτι στην επέκταση, γιατί είχε νεότερες κατασκευές με τα ίδια χρήματα αλλά και ποικιλία καταστημάτων. Είχαμε δει ένα συγκρότημα εφτά κατοικιών στα μπετά. Παίρνουμε τον εργολάβο και λέει: “Έχουν πουληθεί όλα”. Φανταστείτε, και το δικό μας από τα σχέδια το πήραμε».

Νέοι κάτοικοι, νέες ανάγκες σε υποδομές

Όντας εδώ και δεκαετίες σε πληθυσμιακή αύξηση, ο Δήμος Θέρμης έχει συνεχείς ανάγκες για επέκταση και βελτίωση των υποδομών του. Ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων του Δήμου, Σπύρος Γαντάς, υπολογίζει ότι κάθε χρόνο καταφτάνουν περίπου 1.000 νέοι κάτοικοι, κάτι που γεννά νέες θέσεις εργασίας —άρα οικονομική ανάπτυξη— αλλά και πολλές ευθύνες για κατασκευή υποδομών.

Σε γενικές γραμμές, το κέντρο του οικισμού είναι τακτοποιημένο, με άνετα πεζοδρόμια. Στην επέκταση, όμως, υπάρχουν ακόμα ζητήματα προσβασιμότητας.

Αυτήν τη στιγμή, στην ευρύτερη επέκταση πεζοδρόμια υπάρχουν μόνο μπροστά από οικόπεδα που έχουν χτιστεί. Ο κ. Λίτος δηλώνει: «Βάσει νόμου, οι Δήμοι δεν είναι υποχρεωμένοι να φτιάχνουν πεζοδρόμια. Ο εργολάβος, αν θέλει, χτίζει μπροστά από το κτίριό του πεζοδρόμιο». Μας εξηγεί ότι η αφορμή για τη δημιουργία του συλλόγου ήταν η θανατηφόρα παράσυρση ενός κατοίκου στην οδό Κουγιάμη, κεντρικό δρόμο της επέκτασης. Τα μέλη του συλλόγου προχώρησαν σε κινητοποιήσεις, κατακτώντας τη δημιουργία δύο κυκλικών κόμβων με πεζοδρόμια και αυξημένο φωτισμό.

Λίγο παραπάνω, στην οδό Καζαντζίδη, συναντούμε τον Αλέξανδρο Πανόπουλο, δημιουργό της πρότυπης αλυσίδας φούρνων «Μελίρρυτο». Ζώντας χρόνια στην Αμερική, είχε βιώσει τη λογική του να πηγαίνεις για τα καθημερινά ψώνια με αυτοκίνητο. Έφερε το ίδιο μοντέλο στην Καζαντζίδη το 2008, προβλέποντας την άνοδο της περιοχής.

Σύμφωνα με τον κ. Πανόπουλο, ο αριθμός των αυτοκινήτων στην Καζαντζίδη ανέρχεται σε 20.000 κάθε μέρα, σε έναν δρόμο χωρίς πεζοδρόμια και με χαρακτηριστικά που δεν επιτρέπουν μεγάλες ταχύτητες. Κι όμως, οι οδηγοί τρέχουν. «Γίνονται ατυχήματα καθημερινά. Έχει σκοτωθεί κόσμος στο δρόμο μας», δηλώνει ο κ. Πανόπουλος. Συμπληρώνει ότι εδώ ο κόσμος κινείται σχεδόν παντού με το αυτοκίνητο, είτε από συνήθεια είτε επειδή δεν υπάρχουν πάντα οι κατάλληλες υποδομές για τους πεζούς, ειδικά για γονείς με παιδικά καρότσια, ΑμεΑ κτλ.

Ο κ. Γαντάς δηλώνει ότι έχουν ξεκινήσει έργα ασφαλτοστρώσεων περίπου 7 εκατ. ευρώ σε όλους τους οικισμούς του δήμου, περιλαμβανομένων και αυτών με μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση. «Σε ό,τι αφορά την οδό Καζαντζίδη, πρόκειται να πραγματοποιηθούν σημαντικές παρεμβάσεις με κατασκευή νησίδας σε ένα κομμάτι του δρόμου, ασφαλτόστρωση κ.ο.κ. Μέρος αυτών των έργων γίνεται σε συνεργασία με τον όμορο δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη», προσθέτει.

Εκτός από το οδικό δίκτυο, εκκρεμότητες υπάρχουν και με το δίκτυο αποχέτευσης, που υπολείπεται να γίνει στο 40% περίπου της επέκτασης, όπως και στην τοποθέτηση παροχής αερίου και οπτικών ινών για τηλεπικοινωνίες. Σε επικοινωνία μας με το Δήμο, μαθαίνουμε ότι έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για τα υπολειπόμενα έργα αποχέτευσης στο 40% της επέκτασης και αναμένεται χρηματοδότηση για την υλοποίησή τους.

Οι κάτοικοι ζητούν, επίσης, αύξηση του δημοτικού φωτισμού, γιατί οι νέες πολυτελείς κατασκευές προσελκύουν τους διαρρήκτες. Και αυτό το θέμα έχει αναδειχθεί από το σύλλογο Επί, και έτσι από το 2023 ομάδες ΟΠΚΕ περιπολούν στη γειτονιά, εντείνοντας το αίσθημα ασφάλειας. Παρόλα αυτά, οι κάτοικοι έχουν ακόμα τα μάτια τους ανοιχτά για ύποπτα οχήματα και χρησιμοποιούν συνομιλίες στο Viber για να ειδοποιούν τους γείτονες.

Ένα άλλο διαχρονικό πρόβλημα σε όλους του Δήμους είναι αυτό της καθαριότητας. Πόσο μάλλον σε μία περιοχή που δέχεται συνεχώς νέους κατοίκους. Ο Δήμος Θέρμης κάνει λόγο «για εύρυθμη λειτουργία της καθαριότητας» σε όλους τους οικισμούς της αρμοδιότητάς του. «Επίσης, σε ό,τι αφορά την επέκταση, έχει καταστεί υποχρέωση στις νεοαναγειρόμενες κατασκευές να χωροθετούν θέσεις κάδων για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επιχειρήσεων και την καλή λειτουργία του τομέα Καθαριότητας», μας μεταφέρουν αρμόδιες πηγές. Από την άλλη, οι κάτοικοι ζητούν ενισχυμένο σάρωμα των δρόμων, αφού ούτε στην επέκταση λείπουν οι ασυνείδητοι που πετάνε σκουπίδια εκτός κάδων.

Ο ερχομός νέων οικογενειών δημιουργεί πίεση και στο ζήτημα της σχολικής στέγης, με τους συνομιλητές μας να προβληματίζονται για το πού θα πάνε σχολείο τα παιδιά τους, όταν μεγαλώσουν. Ήδη κάποια παιδιά από τη Θέρμη μεταφέρθηκαν σε σχολεία στο Τριάδι, μας ενημερώνουν.

Για το θέμα, ο κ. Γαντάς απαντά: «Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνεται το έργο της κατασκευής του μεγάλου παιδικού και βρεφονηπιακού σταθμού στη Νέα Ραιδεστό, που θα φιλοξενεί 220 νήπια και βρέφη. Επίσης, μέσα στην επόμενη διετία ολοκληρώνεται η κατασκευή με ΣΔΙΤ του νέου κτιρίου για το 1ο ΓΕΛ Μίκρας, ενώ με πρωτοβουλία του δήμου Θέρμης προχωρούν οι διαδικασίες για την ανέγερση ενός καινούργιου σχολικού συγκροτήματος για τη στέγαση των Ειδικών Σχολείων, σε δημοτική έκταση την οποία παραχωρεί ο δήμος».

Μένει να φανεί αν η ελληνική γραφειοκρατία θα μπορέσει να ανταγωνιστεί τους ρυθμούς του μεγάλου… baby boom.

Το μελλον: αναπλάσεις, πράσινο και στο βάθος… μετρό

Τα επόμενα χρόνια, εκτός από τη ραγδαία οικιστική ανάπτυξη του Δήμου, έχουμε να περιμένουμε μία σειρά από έργα, μικρότερα ή μεγαλύτερα, αλλά και κάποιες ιδιωτικές επενδύσεις. Ανάμεσά τους η επέκταση του ΕΚΕΤΑ, το νέο προπονητικό κέντρο του ΠΑΟΚ, αλλά και —δυνητικά— η επέκταση του μετρό πέραν της Νέας Ελβετίας.

Ο κ. Γαντάς σχολιάζει: «Σίγουρα πρέπει το μετρό να επεκταθεί και προς την ανατολική Θεσσαλονίκη, άρα και προς τη Θέρμη. Όχι μόνο λόγω του αεροδρομίου, αλλά επειδή εδώ διαμένουν δεκάδες χιλιάδες πολίτες που καθημερινά μετακινούνται προς το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Ο δήμος Θέρμης προτίθεται να διευκολύνει την οποιαδήποτε διαδικασία επέκτασης του μετρό προς την ανατολική Θεσσαλονίκη, συμβάλλοντας στην εξεύρεση έκτασης για ένα μεγάλο πάρκινγκ ΙΧ, ώστε να παρκάρουν εκεί όσοι επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το μετρό».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε ερώτησή μας προς τους κατοίκους για το αν χρησιμοποιούν τη βασική γραμμή του μετρό, πολλοί ανέφεραν ότι το αποφεύγουν γιατί δεν ξέρουν αν θα βρουν πάρκινγκ στη Νέα Ελβετία.

Μπορεί το πράσινο να είναι ένα από τα μεγάλα ατού της Θέρμης, όμως πολλά δέντρα στην επέκταση και αλλού χάνονται λόγω της ραγδαίας ανοικοδόμησης. Για να ισοσκελιστούν οι απώλειες, ο Δήμος υλοποιεί μία δεντροφύτευση έκτασης 3.600 στρ. στην επέκταση Θέρμης. «Παράλληλα, μεριμνά και για την αξιοποίηση και το σχεδιασμό οικοπέδων κάθε ρυμοτομούμενης περιοχής, όπως η επέκταση Θέρμης, ώστε πολλά οικόπεδα να είναι χαρακτηρισμένα ως πάρκα. Επίσης, στο πλαίσιο της εκπονούμενης μελέτης για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του δήμου, θα σχεδιαστούν και άλλοι χώροι πρασίνου, και στους 17 οικισμούς, πέρα από τους ήδη υπάρχοντες», λέει ο αντιδήμαρχος.

Τέλος, στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου περιλαμβάνονται αναπλάσεις σε Πλαγιάρι, Τρίλοφο και Τριάδι, ενώ έχει ολοκληρωθεί και μία ανάπλαση της πλατείας Βασιλικών, που αναβάθμισε το κέντρο της Κοινότητας και την τοπική αγορά.

Το μπόλιασμα των παλιών με τους νέους και η δημιουργία κοινότητας

Πού γίνεται η ζύμωση των νέων Θερμιωτών μεταξύ τους αλλά και με τους παλιότερους; Στις λίγες παιδικές χαρές, στο σχόλασμα των παιδιών τους ή στα μετρημένα μαγαζιά εστίασης της πλατείας.

Ο Θοδωρής προσπαθεί να ενταχθεί συμμετέχοντας σε συλλόγους παραδοσιακών χορών: «Θα γνωρίσεις Θερμιώτες, θα πας σε κάποιο γλέντι. Έτσι αισθάνεσαι μέλος της κοινότητας». Προσθέτει ότι θα μεταφέρει τα εκλογικά του δικαιώματα εδώ, ώστε να ψηφίσει στις επόμενες εκλογές. «Η Θέρμη γεμίζει με νέους κατοίκους, όμως ελάχιστοι έχουν πραγματικό λόγο για το μέλλον του Δήμου. Πρέπει όλοι να φέρουμε τα δικαιώματά μας εδώ, αφού εδώ επιλέξαμε να ζούμε».

Η Χρύσα διαπιστώνει ότι το μπόλιασμα παλιών και νέων κατοίκων βοηθάει στο να δημιουργηθεί μία πιο «ανοιχτή» νοοτροπία. Διαπιστώνει ότι υπάρχει μια άλλη δυναμική στην περιοχή σε σχέση με τα παιδικά της χρόνια. Αλλά και η Ελίζα το βλέπει: «Το γεγονός ότι είμαστε μία γειτονιά με τόσα νέα ζευγάρια δημιουργεί ζωντάνια και μια δυναμική ιδιαίτερη, που άλλα μέρη στη Θεσσαλονίκη δεν την έχουν».

Ο κ. Λίτος θυμάται με συγκίνηση: «Ήρθαμε κοντά λόγω του τραγικού τροχαίου στην Κουγιάμη, όμως καταλήξαμε να γίνουμε φίλοι που πάνε διακοπές μαζί. Οργανώνουμε εκδηλώσεις δράσεις, πάρτι, να νιώσουμε σαν γειτονιά. Προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε και άλλους κατοίκους να μπουν στην κοινότητα. Αλλά δυστυχώς ο Έλληνας αδιαφορεί για τα κοινά, είναι καχύποπτος. Κάναμε δράσεις καθαρισμού ή φιλανθρωπίας και ερχόντουσαν οι ίδιοι κι οι ίδιοι. Προς το παρόν, οι περισσότεροι δουλεύουν το πρωί σε άλλες περιοχές, γυρνάνε εδώ το απόγευμα και κλείνονται στα σπίτια τους, χωρίς επαφή με τους γείτονες. Μακάρι κάποτε να το αλλάξουμε, έστω και λίγο, αυτό».

Καθώς νυχτώνει στην πλατεία με τον πιο ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στην πόλη, πιτσιρικάδες που κάνουν skate συναντιούνται με ηλικιωμένους που πίνουν τον καφέ τους. Το προάστιο φωτισμένο υποδέχεται αυτόνομο τη νύχτα. Με τη δική του ζωή, τα δικά του όνειρα, τη δική του ανάπτυξη, τα δικά του βάσανα και τις δικές του ελπίδες.

Το Σέδες που έγινε Θέρμη

Η ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Θέρμης ξεκινά από τη νεολιθική εποχή (5.000 π.Χ.), όπως έχουν δείξει υπολείμματα τροφών, κεραμικής, οστών από ζώα κ.α. Σημαντικές πληροφορίες για την περιοχή μάς δίνουν και τα ταφικά μνημεία που έχουν βρεθεί τόσο στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Σέδες όσο και μέσα στον οικισμό, με τους νεκρούς να συνοδεύουν κοσμήματα, ειδώλια, μυροδοχεία κ.α.

Κατά καιρούς, υπήρξαν και ερευνητές που υποστήριξαν ότι η «αρχαία Θέρμη» ήταν πρόγονος όχι του σημερινού οικισμού αλλά της ίδιας της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, επικράτησε τελικά η άποψη που ταυτίζει τη θέση της «αρχαίας Θέρμης» με το σημερινό οικισμό, και έτσι αυτός ονομάστηκε μεταπολεμικά Θέρμη, παρόλο που ήταν γνωστός για πολλούς αιώνες ως Σέδες.

Η υδροδότηση του Σέδες γινόταν αρχικά από τα νερά του Χορτιάτη. Η εύφορη κοιλάδα οδήγησε σε οικονομική και πνευματική ανάπτυξη. Στην ευρύτερη περιοχή είχαν κτήματα και μετόχια τα σημαντικότερα αυτοκρατορικά μοναστήρια της Θεσσαλονίκης και του Αγίου Όρους.

Στην Τουρκοκρατία, εγκαταστάθηκαν στο Σέδες Οθωμανοί γεωργοί. Από τα κτίρια της περιόδου ξεχωρίζει ένα τζαμί του 16ου αιώνα αλλά και ένας εντυπωσιακός πύργος, που όμως δεν σώζονται πια, με εξαίρεση έναν μιναρέ σε έναν μάλλον αφρόντιστο αρχαιολογικό χώρο.

Τα αρχεία της κοινότητας Θέρμης αναφέρουν ότι το «τσιφλίκι Σέδες» ανήκε πριν την απελευθέρωση της πόλης στον Σουλεϊμάν Πασά. Είχε έκταση πάνω από 17.000 στρέμματα. Εκτεινόταν από την Πυλαία (Καπουτζήδες) και την Αμερικανική Γεωργική Σχολή μέχρι το Τριάδι, τη Νέα Ραιδεστό (Μαντζάρηδες) τους Ταγαράδες (Ταγαρτζήδες). Δηλαδή, την έκταση που έχει περίπου ο καλλικρατικός Δήμος Θέρμης σήμερα.

Με την αποχώρηση των Τούρκων, το τσιφλίκι περιήλθε στο Ελληνικό Κράτος. Το 1917, με εντολή της προσωρινής κυβέρνησης Βενιζέλου, έγινε απαλλοτρίωσή του από το Δημόσιο και τα κτήματα δόθηκαν στους ντόπιους.

Οι πρώτοι πρόσφυγες, με προέλευση από Μικρά Ασία και Αν. Θράκη, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή ήδη από το 1906. Τα επόμενα χρόνια, στην περιοχή ήρθαν δεκάδες προσφυγικές οικογένειες από Πόντο, Βουλγαρία (Αν. Ρωμυλία), Μικρά Ασία, Θράκη και Καύκασο, καθώς και Βλάχοι και Σαρακατσάνοι.

Αρχικά, πολλοί πρόσφυγες έμειναν σε παλιά τουρκόσπιτα ή παράγκες από λαμαρίνα. Αργότερα, τους δόθηκε ξυλεία και φτιάξαν καινούργια σπίτια με αυλή, χτιστό φούρνο και στάβλο.

Στα χρόνια του Εμφυλίου, οικογένειες από τις Μάνδρες και το Βάλτο Κιλκίς κατέφυγαν επίσης στην περιοχή. Το κράτος τούς έδωσε επίδομα και προμήθειες, ενώ παράλληλα δήμευσε τις περιουσίες όσων είχαν πάει με το μέρος των ανταρτών.

Μετεμφυλιακά, η Κοινότητα Θέρμης πλέον —και όχι Σέδες— γνώρισε ταχεία ανάπτυξη. Μετατράπηκε σε σύγχρονο περιαστικό κέντρο. Τις επόμενες δεκαετίες, ανοικοδομήθηκε ραγδαία, προσελκύοντας μέχρι και σήμερα κατοίκους από ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη.

Ο Δήμος Θέρμης είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στην περιοχή της Θεσσαλονίκης

* Λέξεις: Θεόδωρος Παπαδόπουλος, δήμαρχος Θέρμης

Ο δήμος Θέρμης αποτελεί κατ’ ουσία μια μικρογραφία του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, καθώς εκτός από αστικές και ημιαστικές περιοχές, στα διοικητικά του όρια φιλοξενούνται δεκάδες σημαντικές επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, αλλά και αξιόλογος πρωτογενής τομέας, με εκατοντάδες γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.

Παράλληλα, εδώ και περίπου μια δεκαπενταετία και πλέον, ο δήμος Θέρμης παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό εποικισμού μεταξύ των δήμων του πολεοδομικού συγκροτήματος. Από την απογραφή του 2001 έως αυτήν του 2021, ο πληθυσμός του δήμου Θέρμης αυξήθηκε κατά περίπου 45%. Αυτό από τη μια μας γεμίζει με βαθιά ικανοποίηση, καθώς ο δήμος Θέρμης φαίνεται να αποτελεί την ελκυστικότερη επιλογή για χιλιάδες νέους κατοίκους που επιλέγουν την περιοχή μας ως μόνιμη κατοικία τους, από την άλλη όμως, μας επιφορτίζει με μεγάλες ευθύνες, καθώς καλούμαστε να ανταποκριθούμε στις τεράστιες υποχρεώσεις που συνεπάγεται η σημαντική πληθυσμιακή αύξηση.

Τα τελευταία χρόνια, δίπλα στον παλιό οικισμό της Θέρμης αναπτύσσεται μία νέα πολιτεία. Πρόκειται για την επέκταση Θέρμης, μία έκταση της τάξης των περίπου τριάμισι χιλιάδων στρεμμάτων, η οποία ανοικοδομείται με ταχύτατους ρυθμούς. Κάθε χρόνο προστίθενται στη συγκεκριμένη περιοχή δεκάδες νέες κατοικίες και περισσότεροι από χίλιοι νέοι κάτοικοι. Όλα αυτά δημιουργούν τεράστιες απαιτήσεις σε έργα υποδομής. Το τελευταίο διάστημα, σε αυτήν την περιοχή έχουν κατασκευαστεί και υλοποιούνται έργα (δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, διανοίξεις δρόμων, πεζοδρομήσεις, αφαλτοστρώσεις κλπ. κ.λπ.) προϋπολογισμού δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Παράλληλα, έχουν ολοκληρωθεί ή κατασκευάζονται και άλλα έργα υποδομής στις υπόλοιπες περιοχές, όπως σχολικά συγκροτήματα σε Τριάδι και Τρίλοφο, νέος μεγάλος παιδικός και βρεφονηπιακό σταθμός προϋπολογισμού 6,6 εκατ. ευρώ στη Νέα Ραιδεστό, νέο μεγάλο κλειστό γυμναστήριο στη Μίκρα, έργα ύδρευσης και αποχέτευσης, προϋπολογισμού άνω των 30 εκατ. ευρώ, κατασκευή νέου μεγάλου βιολογικού σταθμού, προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ ο οποίος θα διαχειρίζεται τα λύματα όλων των οικισμών του δήμου Θέρμης κ.ο.κ.

Επίσης, για την εξυπηρέτηση των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων υπάρχει εκτενές δίκτυο αγροτικής οδοποιίας, το οποίο συντηρείται διαρκώς, παράλληλα και με το μεγάλο έργο ασφαλτοστρώσεων σε όλους τους οικισμούς του δήμου. Στους τομείς αυτούς έχουν υλοποιηθεί και υλοποιούνται προγράμματα ασφαλτοστρώσεων συνολικού προϋπολογισμού περίπου 13 εκατ. ευρώ.

Η κατασκευή των έργων υποδομής αποτελεί βασική προτεραιότητα της διοίκησης του δήμου για τους λόγους που εξήγησα. Δεν είναι, όμως, η μοναδική. Ο δήμος Θέρμης έχει συμβάλει, περισσότερο από κάθε άλλο δήμο της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης, στην ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων. Δημιούργησε το πρώτο ΚΔΑΥ (Κέντρο Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών) στη Νέα Ραιδεστό. Συνετέλεσε αποφασιστικά στην κατασκευή ΜΕΑ (Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμάτων, και επίσης είναι από τους ελάχιστους δήμους που έχουν θέσει σε λειτουργία τη νέα γραμμή διαχείρισης βιοαποβλήτων μέσω του καφέ κάδου. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες, πέρα από το σημαντικό θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα που συνεπάγονται, έχουν και κοινωνικό αντίκτυπο, καθώς ο δήμος Θέρμης έχει από τα χαμηλότερα δημοτικά τέλη στην Κεντρική Μακεδονία.

Ο δήμος Θέρμης έχει επίσης να επιδείξει σημαντικό έργο και σε άλλους τομείς, όπως είναι ο Πολιτισμός, με ένα σπουδαίο δημοτικό ωδείο, με πλούσια και δραστήρια δημοτική βιβλιοθήκη, με τμήματα στους τομείς των εικαστικών, του χορού, του θεάτρου, με πάρα πολλές εκδηλώσεις, με αιχμή τα «Θέρμης Δρώμενα» κ.ο.κ.

Θέλω να σταθώ, όμως και στο τεράστιο κοινωνικό έργο το οποίο επιτελούμε, μέσα από τις κοινωνικές δομές μας. Το Κέντρο Κοινότητας, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο, το ΚΕΠ Υγείας κ.ά. Τη μακρά περίοδο της κρίσης, αρχικά οικονομικής και στη συνέχεια και υγειονομικής, ο δήμος μας στάθηκε στο πλευρό κάθε συμπολίτη μας, κάθε οικογένειας που δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα. Μπήκαμε σε κάθε σπίτι, δίπλα σε κάθε δημότη μας που μας είχε ανάγκη. Ήταν επιλογή μας, τους όποιους ίδιους πόρους έχει ο δήμος μας, να τους διαθέσουμε πρωτίστως για να στηρίξουμε τους κοινωνικά ευάλωτους συμπολίτες μας.

Ο δήμος Θέρμης είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη δυναμική ανάπτυξης στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Αυτήν την περίοδο υλοποιείται η μελέτη για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο ολόκληρου του δήμου, ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο στο οποίο θα αποτυπώνονται οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης σε κάθε οικισμό. Πέρα, όμως, από τα έργα τα οποία κατασκευάζουμε εμείς, με χρηματοδότηση κατά 90% από κοινοτικούς πόρους, καθώς οι πόροι του δήμου είναι ελάχιστοι, θα πρέπει και η Πολιτεία να προχωρήσει στα αναγκαία έργα που είναι της αποκλειστικής της αρμοδιότητας. Όπως για παράδειγμα το μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο στον ποταμό Ανθεμούντα, η επέκταση του μετρό στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης ως το αεροδρόμιο και η αναβάθμιση του δρόμου Θεσσαλονίκης – Ν. Μουδανιών, ώστε να γίνει ταχύτερη και ασφαλέστερη η διασύνδεση της περιοχής με το αμιγώς πολεοδομικό συγκρότημα.