Θεσσαλονίκη, μια στιγμή στο χρόνο

Πριν τρία χρόνια καθώς περιδιάβαινα τις εικόνες της εξαιρετικής έκθεσης που έστησε ο Βασίλης Κολώνας, της έκθεσης “Θεσσαλονίκη 1912-2012, Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας” που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο ΜΜΣΤ, στάθηκα λίγο περισσότερο σε αυτή την εικόνα που βλέπετε εδώ επάνω.

Είναι η διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, εκεί που κρύβονταν ο αρχαίος δρόμος, είναι το τέλος της δεκαετίας του ’50, στους δρόμους κυκλοφορούν στιλάτα αυτοκίνητα, καλοντυμένες οικογένειες, τα κτίρια τριγύρω έχουν κόκκινες, καλλιγραφημένες πινακίδες, είναι  το τέλος του χειμώνα, η ζωή μπουμπουκιάζει. Η Ελλάδα έχει αφήσει πίσω της δυο πολέμους που την τραυμάτισαν, έχει μπροστά της μια δικτατορία και ζει μια μόνιμη ρευστότητα. Όμως οι άνθρωποι της πόλης θέλουν να ζήσουν. Η εικόνα το μαρτυρά. Η κίνηση το μαρτυρά. Η πόλη τους έχει αρχίσει να γίνεται μοντέρνα. Με την έννοια εκείνης της εποχής. Σηκώνονται παντού πολυκατοικίες, οι παλιές γειτονιές υποχωρούν προς όφελος του Νέου που επελαύνει, η ορμή της προόδου πρόκειται σε λίγο να τα σαρώσει όλα. Η εικόνα σφήζει από ζωή. Η πόλη σφύζει από ελπίδα.

Πριν από αυτή την εικόνα αλλά και μετά, προηγούνται και έπονται συγκλονιστικές φωτογραφίες που καταγράφουν μια διαρκή μετάβαση. Από την πυρκαγιά του ’17 και τα συγκλονιστικά σχέδια του Εμπράρ που διασώθηκαν τυχαία και σε αφήνουν άφωνο σε αυτή την έκθεση, τις ένοχες για το κλασικό που λησμονήθηκε και επέστρεψε ως φόρος τιμής σε νεοανεγειρόμενα δημόσια κτίρια, το ύψος που θα κερδίζει διαρκώς έδαφος ως λύση στη συσσώρευση πληθυσμού στον αστικό ιστό, οι επεκτάσεις στα παλιά τσαΐρια που γίνονται πια τόποι ελπίδας, κοιτάζεις το Φοίνικα των εργατικών πολυκατοικιών που μοιάζουν και σήμερα ακόμα μοντέρνες και ανθρώπινες, τα  πρώτα μεγάλα κτίρια, προγόνους της βάρβαρης ανοικοδόμησης, κτίρια που και σήμερα μοιάζουν ακόμα ενδιαφέροντα, πολλές φορές και ποπ, σαν κάτι παλιά πολυκαταστήματα στην Εγνατία και μετά πάλι ο εκλεκτικισμός, τα αρχοντικά των εξοχών, τα αριστουργήματα της Βενιζέλου, η μικρή Βιέννη του κέντρου, η απίστευτη ακόμα και σήμερα Φιλίππου, το παλαιό κλέος.

Ο Κολώνας μιλά για την απώλεια της συνέχειας στην εικόνα της πόλης και στη μνήμη των κατοίκων που είναι πλέον αναπόφευκτη και οριστική.

Επιστρέφω διαρκώς σε αυτή τη φωτογραφία του κέντρου που δεσπόζει στην κορφή αυτού του κειμένου. Αν μπορούσα να γυρίσω το χρόνο πίσω θα ήθελα να βρεθώ μια στιγμή σε αυτή τη γωνία, αυτή τη στιγμή . Να γίνω μέρος αυτής της καθημερινότητας. Η εξιδανίκευση του παρελθόντος είναι πολλές φορές αντίβαρο μπροστά στο φόβο του μέλλοντος, ίσως. Εμένα όμως αυτή η εικόνα με συνεπήρε. Έχει δυναμισμό και ελπίδα.

*Εικόνα: Δημήτρης Παπαδημος, ΕΛΙΑ ΜΙΕΤ