Η Θεσσαλονίκη στα κόκκινα

Σκεφτήκατε ποτέ μια πόλη σε χρώματα; Εμάς μας φάνηκε ενδιαφέρουσα σαν οπτική και αποφασίσαμε να αρχίσουμε με το κόκκινο. Επιλέξαμε 8 κόκκινα σημεία της πόλης και σας αναφέρουμε τη σύντομη ιστορία τους, πάντα δεμένη με την ιστορία της πόλης. Υπάρχουν κι άλλα χρώματα, βέβαια. Κάντε υπομονή μέχρι το επόμενο χρωματικό αφιέρωμα!

Κόκκινο σπίτι

Αδιαμφισβήτητα το πιο γνωστό από όλα. Σήμα κατατεθέν της Πλατείας Αγίας Σοφίας και της πόλης εδώ και 90 χρόνια. Αναμένουμε με αγωνία την ανακαίνισή του. Το Κόκκινο σπίτι  που βρίσκεται στη γωνία Αγίας Σοφίας με Ερμού (Αγ. Σοφίας 31 και Ερμού 52) είναι γνωστό και ως Μέγαρο Λόγγου». Κατασκευάστηκε το 1926 από την ανώνυμη Οικοδομική Εταιρεία «Νέων Χωρών» με μηχανικό τον Π. Στάη, έργο του αρχιτέκτονα Gennari και φτιάχτηκε για την οικογένεια του βιομήχανου Γρηγόρη Λόγγου. Ο Γ. Λόγγος καταγόταν από τη Νάουσα όπου και ήταν ιδιοκτήτης μιας μεγάλης και εξελιγμένης για την εποχή κλωστοϋφαντουργίας. Αργότερα παραχώρησε το Μέγαρο στον αδερφό του Ιωάννη γι’ αυτό και είναι πιο γνωστό ως Μέγαρο του Ιωάννη Λόγγου. Για πολλά χρόνια στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργούσε το καφενείο «Ερμής» μέχρι το 1992, και το εστιατόριο  «Κουρδιστό Γουρούνι» αργότερα. Ήταν ένας τόπος συνάντησης δασκάλων, καθηγητών και συνταξιούχων εκπαιδευτικών της πόλης. Το 1983, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο. Την ιστορία αυτού του Κόκκινου κτιρίου όμως συνοδεύουν και μερικά γεγονότα που έχουν ωθήσει πολλούς να το αποκαλέσουν «στοιχειωμένο». Η ανώνυμη εταιρεία που είχε αναλάβει την κατασκευή του παραδόξως χρεοκόπησε λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση του έργου. Κι ακόμη η μεγάλη βιομηχανική μονάδα του Λόγγου στη Νάουσα καταστράφηκε ολοσχερώς στη διάρκεια μιας μεγάλης πυρκαγιάς και εκείνος χρεωκόπησε. Πριν ένα χρόνο πέρασε στη ιδιοκτησία του Ιβάν Σαββίδη ενώ πρόσφατα εγκρίθηκε η αποκατάστασή του από την Εφορεία Μνημείων και οσονούπω ξεκινά το έργο.

Κόκκινος φούρνος

Η οικογένεια Τζιάλλα με καταγωγή από την  Ήπειρο φουρνίζει ψωμιά και γλυκά απ΄το 1960 στο χαρακτηριστικό κατάστημα με το κόκκινο διακοσμητικό τουβλάκι και τη λαχταριστή βιτρίνα. Εδώ και 40 χρόνια διαλέγουν οι ίδιοι τους σπόρους και τους αναμειγνύουν στο δικό τους μύλο. Με συνταγή αποκλειστικά δική τους, με σιτάρι αλεσμένο στο δικό τους μύλο, ζυμώνουν ένα ψωμί νόστιμο, υγιεινό, με χωριάτικη ευωδία, διάσημο σε όλη την πόλη. Τα χρόνια πέρασαν, ο φούρνος άλλαξε χέρια αλλά έμεινε στην οικογένεια αφού τον κυρ Μιχάλη διαδέχτηκαν οι γιοι του Γιάννης και Χάρης, η γειτονιά της Ροτόντας άλλαξε, πολυκατοικίες πήραν τη θέση των μικρών σπιτιών, αλλά ο Κόκκινος φούρνος εξακολουθεί να είναι εκεί γεμίζοντας τη γειτονιά μνε τα ίδια αρώματα του φρεσκοψημένου ψωμιού.  (Αποστόλου Παύλου 1 &  Μανωλάκη Κυριακού 4 & Αρμενοπούλου, Ροτόντα)

Κόκκινο καπνομάγαζο

Από το 1870 που ξεκίνησε η σύνδεση της πόλης με το καπνεμπόριο έχουν περάσει 150 σχεδόν χρόνια. Η εποχή της ακμής μπορεί να περιοριστεί στα χρόνια από το 1920 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 50. Οι παλαιότερες καπναποθήκες άρχισαν να χτίζονται κατά τη δεκαετία του ‘20, ενώ οι νεότερες μετά το 1954. Περίπου 55 από αυτές στέκουν ακόμη. Άλλες ανακαινίστηκαν και έχουν αλλάξει χρήση, άλλες παραμένουν σφραγισμένες αφημένες στη φθορά του χρόνου. Μετά το 1997 που η νέα ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική κατηύθυνε τους αγρότες σε νέες καλλιέργειες, ο καπνός γνώρισε κρίση και από εκεί που στο τέλος της δεκαετίας του 1950 συντηρούσε 200.000 οικογένειες, προσφέροντας πρόσθετη απασχόληση σε ακόμη 40.000 ανθρώπους, σήμερα στη Θεσσαλονίκη δεν έχουν απομείνει παρά μόνο τα κτίρια να θυμίζουν την παλιά ακμή μιας βιομηχανίας ανθηρής. Το κόκκινο καπνομάγαζο στην Σταυρούπολη είναι γνωστό και ως καπαναποθήκη Καραμανλή αφού κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια μιας από τις θητείες του Κωνσταντίνου Καραμανλή –μεταξύ 1955 και 1963. Είναι διάσημη και για έναν ακόμη λόγο αφού φιλοξενούσε στο λόμπι της επί 50 σχεδόν χρόνια ένα τεράστιο έργο του Τάσσου. Το έργο, κατά το Υπουργείο, παραγγέλθηκε από τον Παπαστράτο για να κοσμήσει το κτίριο της κόκκινης καπναποθήκης το 1960. Στην πραγματικότητα παραγγέλθηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Καπνού για να κοσμήσει το περίπτερό του στη ΔΕΘ στα τέλη της δεκαετίας του 60 και παρέμεινε μερικά χρόνια εκεί προτού μεταφερθεί στην καπναποθήκη όταν αυτή στέγασε τον Οργανισμό μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 90). Πρόκειται για ένα μνημειακό έργο του χαράκτη Τάσσου μήκους 12.40 μ. με τίτλο «Η καλλιέργεια του καπνού» και συνυπογράφεται από τον Τάσσο και τη γυναίκα του Λουκία Μαγγιώρου (εξ ου και το κεφαλαίο Λ. που προηγείται της υπογραφής του Τάσσου)και απεικονίζει την καλλιέργεια της θρακιώτικης ποικιλίας «Μπασμάς».

Το μοντέρνο κτίριο του ΑΠΘ με την κόκκινη πρόσοψη

Το Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕ.Δ.Ε.Α) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης θεμελιώθηκε το 2006 και λειτούργησε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2011. Σημαντικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής του κτιρίου είναι το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα, στην πρόσοψη του κτιρίου που βρίσκεται επί της οδού 3ης Σεπτεμβρίου στην Πανεπιστημιούπολη μεταξύ της Φοιτητικής Λέσχης και του Πανεπιστημιακού Γυμναστηρίου. Παράλληλα, η όψη επί της οδού αναπτύσσεται ως τεθλασμένη επιφάνεια με τη δομή μεγεθυμένων pixel, αναφερόμενη στη δυναμική της ερευνητικής δραστηριότητας, που πραγματοποιείται στο Α.Π.Θ. αλλά και την σημασία που έχει η διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας μας. Στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕ.Δ.Ε.Α) του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, λειτουργούν τρία υπερσύγχρονα Αμφιθέατρα, εκθεσιακός χώρος 300τ.μ., αλλά και κοινόχρηστοι χώροι ιδανικοί για φιλοξενία επιστημονικών συνεδρίων, ημερίδων.

Κόκκινη εκκλησιά

Η Παναγία Χαλκέων ονομάστηκε έτσι επειδή επί Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν πλησίον της τα χαλκωματάδικα. Βρίσκεται στην δυτική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς, βόρειως της Εγνατίας.  Κτίστηκε το 1028, από τον βασιλικό πρωτοσπαθάριο Χριστόφορο, όπως μας πληροφορεί η κτητορική επιγραφή στο μαρμάρινο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου. Το 1430 μετατράπηκε σε τζαμί με την επωνυμία ”Καζαντζιλάρ τζαμί” (τζαμί των χαλκωματάδων). Μετά τους σεισμούς του 1978 πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης του μνημείου και συντήρησης των τοιχογραφιών του. Η αποκλειστική χρήση πλίνθων ως οικοδομικό υλικό με τη λεγόμενη ”τεχνική της κρυμμένης πλίνθου” έδωσε στο κτίσμα και τη λαϊκή ονομασία ”Κόκκινη Εκκλησιά” αν και κατ΄άλλους μπορεί να οφείλεται και στον περίφημο κήπο της με τις 500 κόκκινες τριανταφυλλιές. Στο εσωτερικό του ναού, στο μέσο του βόρειου τοίχου της εκκλησίας,   υπάρχει ο τάφος του κτήτορα, ενώ στον τρούλο, αντί για το σύνηθες να απεικονίζεται ο Παντοκράτορας, υπάρχει μία τοιχογραφία που αναπαριστά την Ανάληψη του Κυρίου (το ίδιο συναντάμε και στον Ναό της Αγίας Σοφίας). Έχει χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO.

Κόκκινη παλίρροια

Εικόνα: Ελένη Βράκα

Δυο φορές περίπου το χρόνο οι Θεσσαλονικείς τα τελευταία χρόνια συνήθισαν να βλέπουν στον Θερμαϊκό το φαινόμενο της κόκκινης παλίρροιας. Ο όρος είναι παραπλανητικός, δεδομένου ότι το φαινόμενο δεν έχει καμία σχέση με την άμπωτη και την πλημμυρίδα αλλά στην εκρηκτική αύξηση ορισμένων ειδών φυτοπλαγκτού. Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο όμως επιδεινώνεται από τα αστικά λύματα και τα λιπάσματα που καταλήγουν στον κλειστό κόλπο και συνήθως συνοδεύεται και με μια άσχημη οσμή. Δυνητικά, οι μικροοργανισμοί της κόκκινης παλίρροιας μπορούν να παράγουν τοξίνες που σκοτώνουν τα ψάρια και τις μυδοκαλλιέργειες της περιοχής, αλλά αυτά που εμφανίζονται στον Θερμαϊκό δεν χαρακτηρίζονται ιδιαιτέρως τοξικά.

Κόκκινος πύργος

Το «Chateau Mon Bonheur» ή Πύργος της Ευτυχίας ή Κόκκινος Πύργος είναι το κτίριο τα χαρακτηριστικά κόκκινα τούβλα που βρίσκεται στον αριθµό 110 της Βασιλίσσης Όλγας, της παλιάς «Λεωφόρου των Εξοχών». Η οικία Δειράν Αβδουλάχ μετέπειτα Δημήτρη Ιωαννίδη του Σιατιστέως (το όνομά του ο Πύργος το πήρε απ΄τον μεγάλο έρωτα του ιδιοκτήτη, τη σύζυγό του Ευτυχία) χρονολογείται πριν το 1890 και είναι το παλιότερο σωζόμενο κτίριο της Λεωφόρου των Εξοχών. Σχεδιάστηκε από τον Φρέντερικ Σαρνό. Πριν την επιχωμάτωση της Παραλίας γειτνίαζε με τη θάλασσα. Στην ουσία µιλάµε για δύο κτίρια, που όταν πρωτοκατασκευάστηκαν ήταν το ένα κατοικία του ιδιοκτήτη και το άλλο καφέ, µε τραπεζάκια στο πεζοδρόµιο. Έπειτα, χρησιµοποιήθηκε σαν οικοτροφείο των Εκπαιδευτηρίων Σχινά, στέγασε πρόσφυγες, το Σώμα Προσκόπων και σήµερα, ακατοίκητο εδώ και χρόνια, παραμένει κρυµµένο πίσω από πυκνές φυλλωσιές, ενώ μέρα με τη μέρα καταρρέει παραδοµένο στα χέρια ιδιοκτητών που δεν συµφώνησαν ποτέ για τη χρήση του. Πολλές ζημιές έχουν προκληθεί και από μικρές εστίες πυρκαγιάς κατά καιρούς. Σήμερα ανήκει εξ αδιαιρέτου στο Ιωαννίδειο ίδρυμα, αλλά και σε ιδιώτες και σε άλλα σωματεία φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Κόκκινη Βρύση

Η Θεσσαλονίκη υδρευόταν κυρίως από τις πηγές στο Χορτιάτη, το Ρετζίκι και τη Σταυρούπολη. Στην πόλη, τις ανάγκες των πολιτών εξυπηρετούσαν πηγάδια, δεξαμενές και πηγές με πόσιμο νερό. Οι κρήνες κτίζονταν συνήθως σε πλατείες και δρόμους της πόλης απ’ όπου διέρχονται υπόγειοι αγωγοί που φέρνουν νερό από τα υδραγωγεία και αποτελούσαν σημείο αναφοράς σε κάθε γειτονιά ως τόπος κοινωνικής επαφής, αφού εκεί συναντιόνταν οι άνθρωποι της γειτονιάς, κυρίως βέβαια γυναίκες. Οι Τούρκοι είχαν άλλη αντίληψη για το νερό. Πίστευαν ότι έχει άμεση σχέση με τη θρησκεία τους. Έδωσαν μεγάλη βαρύτητα στην κατασκευή κρηνών, αφού η εξασφάλιση και η κατανάλωση νερού από τον οποιοδήποτε σήμαινε για τους Τούρκους συγχώρεση στους πεθαμένους τους. Βρύσες υπήρχαν σε κάθε συνοικία. Η Άνω Πόλη, κλασικός τουρκομαχαλάς είχε πολλές εκ των οποίων σώζονται συνολικά οκτώ χαρακτηρισμένες ως διατηρητέες. Μια από αυτές είναι η Κόκκινη Βρύση που όπως αναγράφεται στην επιγραφή της στα αράβικα ήταν η βρύση της μακαρίτισσας Ναμίκα Χαντίμ. Βρίσκεται σε μια στροφή στην οδό Ακροπόλεως κι έχει πάρει το όνομά της από τη χαρακτηριστική αψίδα με κόκκινα τούβλα που την στολίζει.

Κόκκινη μπύρα

Άλη Red Ale! Η αγαπημένη Θεσσαλονικιώτικη μικροζυθοποιία παράγει στην πόλη μια κόκκινη μπύρα. Η συνταγή που επιλέχθηκε είναι μία Red Ale και στηρίχθηκε σε μία παλιά αγαπημένη συνταγή που την κάνει είναι κόκκινη, βυνώδη, ελαφρώς γλυκιά, με έντονη παρουσία καραμέλας και μπισκότου καθώς και βελούδινη επίγευση. Πραγματικά κόκκινη μπύρα made in Thessaloniki. Κυκλοφόρησε σε γυάλινη φιάλη 330ml για τα γενέθλια της μπύρας Άλη. Ήταν μια επετειακή έκδοση που δεν κυκλοφορεί πια.