Θεσσαλονίκη: Υπό αναζήτηση το Μουσείο Ολοκαυτώματος

Ήταν 30 Ιανουαρίου 2018, όταν τοποθετήθηκε ο θεμέλιος λίθος για την ίδρυση του Μουσείου του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν πέντε χρόνια και όλα εξακολουθούν και παραμένουν υπό συζήτηση και αναζήτηση.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι χθες ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας βρέθηκε στην Αθήνα, προκειμένου να συναντηθεί με κυβερνητικά στελέχη που έχουν αναλάβει την επίλυση των νομοθετικών προβλημάτων.

Θεωρητικά, το θέμα της χρηματοδότησης έχει λυθεί. Όπως έχει γίνει γνωστό, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει δηλώσει πως προτίθεται να διαθέσει 10 εκατομμύρια ευρώ. Επίσης η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας, έχει ανακοινώσει ότι θα διαθέσει επίσης 10 εκατομμύρια ευρώ ενώ το Ελληνικό δημόσιο θα συμμετέχει στην υλοποίηση του έργου με το ποσό των 8 εκατομμυρίων ευρώ. Στους χρηματοδότες του Μουσείου έχει προστεθεί και ο επικεφαλής της Pfizer Αλβέρτος Μπουρλά, ο οποίος είχε δηλώσει ότι θα δωρίσει ένα εκατομμύριο ευρώ, από το βραβείο Genesis 2022.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το μείζον πρόβλημα, πέρα από το θέμα της νέας χωροθέτησης, που τοποθετεί το Μουσείο λίγο βορειότερα της αρχικής, αλλά στην ίδια περιοχή του Μπεχ Τσινάρ, είναι το νομικό καθεστώς που θα διέπει το ίδρυμα του Μουσείου Ολοκαυτώματος.

Η αρχική συμφωνία για τη δημιουργία του μουσείου υπεγράφη το 2013 μεταξύ της τότε διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Ισραηλιτικής Κοινότητας και της ΓΑΙΑΟΣΕ.

Η χωροθέτηση του Μουσείου Ολοκαυτώματος προέβλεπε την ανάπτυξή του σε έκταση περίπου 3 στρεμμάτων της ΓΑΙΑΟΣΕ. Στα τέλη του 2017 εγκρίθηκε με νομοθετική ρύθμιση η πολεοδομική του μελέτη (Π.Δ. 98/2017) και κατόπιν ανέκυψε το πρόβλημα της έκτασης και κυρίως η αδυναμία δημιουργίας χώρου στάθμευσης που είναι προϋπόθεση για τη λειτουργία και αδειοδότηση του μουσείου. Τον Αύγουστο του 2020 το Δημοτικό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης έλαβε, με πλειοψηφία, την απόφαση να παραχωρήσει την επιπλέον απαιτούμ ενη έκταση (με ανταλλαγή στρεμμάτων με τη ΓΑΙΑΟΣΕ).

Μπουτάρης: Υπάρχει θέμα με την αλλαγή του νομικού καθεστώτος

Η κυβέρνηση προτίθεται να αλλάξει το υπάρχον νομικό πρόσωπο του ιδρύματος που εδρεύει στις Βρυξέλλες και να δημιουργηθεί σε ένα νέο σχήμα που θα αναλάβει τη διαχείριση και λειτουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος.

Για το θέμα αντέδρασε ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος σήμερα κατέχει τη θέση του αντιπροέδρου του Ιδρύματος του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Απέστειλε επιστολή στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμένο, που έχει οριστεί από τον πρωθυπουργό να συντονίσει τα νομοθετικά ζητήματα, και είχε επαφή με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη.

Όπως τόνισε στην Parallaxi, το Μουσείο Ολοκαυτώματος, που θα δημιουργηθεί για να τιμηθεί η μνήμη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που χάθηκαν από την θηριωδία των Ναζί κατακτητών, ανήκει στην πόλη, και αποτελεί έναν αυτοτελή ιδιωτικό οργανισμό.

«Πρότεινα μία συμβιβαστική λύση, σύμφωνα με την οποία, στο νέο καθεστώς θα συμμετέχουν και τρία μέλη του υπάρχοντος ιδρύματος, όπως ο ιστορικός Μ. Μαζάουερ, με τον οποίο θα έχουμε μία νέα συνάντηση για να κλείσουμε το ιστορικό πλαίσιο του Μουσείου», σημείωσε αλλά ανάφερε πως ακόμα το θέμα του νομικού καθεστώτος παραμένει σε εκκρεμότητα. Επισήμανε δε πως κατά τη γνώμη του, πρόεδρος του Ιδρύματος πρέπει να είναι ο εκάστοτε δήμαρχος Θεσσαλονίκης.

Όσον αφορά το κομμάτι των μελετών, τόνισε πως η συμφωνία με τους αρχιτέκτονες έχει ολοκληρωθεί και πως οι υπόλοιπες μελέτες βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Ωστόσο εκτίμησε πως βάσει των δεδομένων, δύσκολα οι εργασίες για την υλοποίηση του Μουσείου Ολοκαυτώματος να ξεκινήσουν στις αρχές του 2023.

Εκ των πραγμάτων πάντως τα ερωτήματα για την πορεία της αρχιτεκτονικής μελέτης, της στατικής μελέτης και της ηλεκτρομηχανολογικής μελέτης όπως και για τα τεύχη δημοπράτησης είναι πολλά.

Δαβίδ Σαλτιέλ: Όλα είναι υπό έλεγχο

Από την πλευρά πάντως της Ισραηλιτικής Κοινότητας, εκτιμάται πως όλα βαίνουν καλώς και κινούνται εντός του υπάρχοντος χρονοδιαγράμματος. Ο πρόεδρος της ΙΚΘ αλλά και νυν πρόεδρος του Ιδρύματος του Μουσείου Ολοκαυτώματος, τονίζει στην Parallaxi πως οι εργασίες ανέγερσης του Μουσείου, είναι δυνατό να ξεκινήσουν στις αρχές του 2023.

«Η κατάσταση είναι θετική, προχωράμε κανονικά. Μέσα στο 2022 υπολογίζουμε να έχουμε πάρει την άδεια και στις αρχές του 2023 να ξεκινήσει η κατασκευή. Δηλαδή θα έχουμε όλες τις άδειες που χρειάζονται και έχει ολοκληρωθεί το θέμα της χωροθέτησης» τονίζει.

Στο μεταξύ την παραίτηση του από το υφιστάμενο Εβραϊκό Μουσείο έχει υποβάλλει από τις 30/5 ο διευθυντής του Ευάγγελος Χεκίμογλου. Ένα μουσείο που εδρεύει στην Αγίου Μηνά και δέχεται 40 χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο και για το οποίο η Ισραηλιτική Κοινότητα στη συμφωνία της με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για χρηματοδότηση του υπό ίδρυση μουσείου Ολοκαυτώματος ανέλαβε την υποχρέωση να κλείσει όταν ολοκληρωθεί το νέο μουσείου.

Λίγα λόγια για το Μουσείο Ολοκαυτώματος

Η ανέγερσή του Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος στην περιοχή Μπεξινάρι του Λιμανιού της πόλης προτάθηκε από το 2016.

Η Θεσσαλονίκη επελέγη αντί της Αθήνας, λόγω του βαθμού στον οποίον η πόλη υπέφερε κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1942, οι γερμανικές δυνάμεις ξεκίνησαν την εφαρμογή των Νόμων της Νυρεμβέργης στην πόλη και διέταξαν τους άρρενες Εβραίους να παρουσιαστούν στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου και βασανίστηκαν και εξευτελίστηκαν δημοσίως προτού υποχρεωθούν σε καταναγκαστική εργασία. Ένα Εβραϊκό Γκέτο δημιουργήθηκε πλησίον του σιδηροδρομικού σταθμού.

Το 1943, οι 56.000 Εβραίοι της πόλης μεταφέρθηκαν, μέσω 19 τραίνων του Ολοκαυτώματος, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Μπέργκεν-Μπέλζεν, όπου 43.000 – 49.000 εξ’αυτών θανατώθηκαν. Το δρομολόγιο του τραίνου από την Θεσσαλονίκη προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν το μεγαλύτερο σε απόσταση του συνόλου των τραίνων του Ολοκαυτώματος, ενώ οι Εβραίοι ήσαν υποχρεωμένοι να αγοράσουν εισιτήριο.

Από τον 15ο και έως τις αρχές του 20ού αιώνα, η Θεσσαλονίκη ήταν η μοναδική πόλη στην Ευρώπη, όπου οι Εβραίοι αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Ωστόσο, μόνον 2.000 Εβραίοι επέστρεψαν μετά τον πόλεμο και λιγότεροι από 1.000 έχουν απομείνει σήμερα. Συνολικά, 80.000 Έλληνες Εβραίοι, δηλαδή ποσοστό της τάξεως του 85% επί του συνόλου του εβραϊκού πληθυσμού, αφανίστηκαν κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Επιστροφή αρχείων.

Το υπό ανέγερση μουσείο πρόκειται να στεγάσει τα αρχεία, τα βιβλία και λοιπά αντικείμενα που υφάρπαξαν οι γερμανικές αρχές κατοχής στις 11 Ιουλίου 1942 από 30 συναγωγές και εβραϊκά ιδρύματα τής Θεσσαλονίκης και τα μετέφεραν αργότερα στο Βερολίνο. Το υλικό αυτό κατέληξε στη Μόσχα το 1945 μετά την κατάληψη του Βερολίνου από τον σοβιετικό στρατό· ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2021 η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφασή της να το επιστρέψει στην Ελλάδα, ώστε να εναποτεθεί στο υπό ανέγερση Μουσείο τού Ολοκαυτώματος.