Τι γίνεται σήμερα στο αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο τσέπης της Αγαπηνού;

Στα τέλη του 2017, η πάντα δραστήρια Πρωτοβουλία για τη Γειτονιά της Αλεξάνδρου Σβώλου προχώρησε σε ένα ακόμα ενδιαφέρον αστικό πείραμα, μετά από τα περίφημα πια «Δείπνα της Άνοιξης».

Στο επίκεντρο της δράσης της βρέθηκε ένα μικρό παρατημένο οικόπεδο κάτω από την Εγνατία, στη συμβολή των οδών Αγαπηνού και Μιχαήλ Ιωάννου. Εκεί γεννήθηκε ένα αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο τσέπης που έμελλε να αφήσει το στίγμα του.

Η ίδια η πρωτοβουλία τότε έκανε λόγο για οικειοποίηση ενός αστικού κενού χώρου και για την αξιοποίησή του, μέσα από ανοιχτές διαδικασίες και εθελοντική εργασία, σε έναν κοινό τόπο συνάντησης και ξεκούρασης για όλη τη γειτονιά.

Αυτοδιαχείριση κόντρα σε δύσκολες συνθήκες

Στο οικόπεδο έγινε εκτεταμένος καθαρισμός, αποψιλώθηκαν τα αγριόχορτα και στρώθηκαν πλάκες. Σταδιακά, καρέκλες, τραπέζια και γλάστρες με φυτά δημιούργησαν μικρά «καθιστικά» εντός της έκτασης, ενώ οι συμμετέχοντες στο εγχείρημα έφτιαξαν και ένα χτιστό, στεγασμένο μπαρ. Σε επόμενη φάση, street artists της πόλης χρωμάτισαν με έργα τους τις τυφλές όψεις των πολυκατοικιών που περιβάλλουν το οικόπεδο.

Τα επόμενα χρόνια, η Πρωτοβουλία ασχολήθηκε ενεργά με το πάρκο, προχωρώντας σε δράσεις καθαρισμού και καλλωπισμού ανά τακτά διαστήματα. Εντός της έκτασής του φιλοξενήθηκαν από συνελεύσεις συλλογικοτήτων μέχρι πάρτι, ανοιχτές συζητήσεις και φυσικά πολλές συναντήσεις των κατοίκων.

Παρόλα αυτά, οι περιορισμοί σε ανθρωποώρες, χρήματα και εξοπλισμό ήταν δεδομένες. Το ίδιο και οι κακές συνήθειες πολλών περιοίκων, που συνήθιζαν να πετούν σκουπίδια και αποφάγια από τα μπαλκόνια τους μέσα στο πάρκο ή να το χρησιμοποιούν για ταΐζουν αδέσποτα χωρίς ταυτόχρονα να απομακρύνουν τις ακαθαρσίες που αυτά αφήνουν. Όλα τα παραπάνω, μαζί με κάποιες «ιδιαιτερότητες» της περιοχής σε ό,τι αφορά τη μικροπαραβατικότητα και τον αφρόντιστο δημόσιο χώρο, δυσκόλεψαν το εγχείρημα.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, με ανακοίνωσή της η Πρωτοβουλία πήρε την απόφαση να αποχωρήσει από τη διαχείριση του πάρκου, δηλώνοντας: «Στους παράγοντες που μας οδήγησαν σε αυτή την απόφαση περιλαμβάνονται η έλλειψη επαρκών πόρων, όπως χρόνος και ανθρώπινο δυναμικό, για τη σταθερή συντήρηση και φροντίδα του χώρου. Επίσης, οι ανάγκες συντήρησης του πράσινου, η φροντίδα των αδέσποτων ζώων (όπως οι γάτες) και οι συνεχείς απαιτήσεις καλλωπισμού και συντήρησης των υποδομών του καθιστούν το εγχείρημα δύσκολο να υποστηριχθεί με τις παρούσες συνθήκες». 

Ταυτόχρονα, τα μέλη της Γειτονιάς διαβεβαίωσαν ότι «Παραμένουμε σε ανοιχτό διάλογο, προκειμένου να εξετάσουμε πιθανές λύσεις για τη συνέχιση της λειτουργίας του και τη διατήρηση της κοινωνικής του αποστολής. Πιστεύουμε ότι η συνεργασία μας με τον Δήμο και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς είναι απαραίτητη για να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του Πάρκου και την περαιτέρω εξέλιξή του ως έναν ζωτικό χώρο για τη Γειτονιά μας».

Η κατάσταση στο πάρκο σήμερα

Σήμερα, 10 μήνες μετά, το πάρκο παραμένει επισκέψιμο, αν και κάτοικος της περιοχής υποστήριξε, μιλώντας στην Parallaxi, ότι η εικόνα του δεν είναι ελκυστική για να πάει κάποιος. Τόνισε ότι υπάρχουν ζητήματα με την καθαριότητα —κυρίως με ακαθαρσίες αδέσποτων— και μία γενικότερη αίσθηση εγκατάλειψης.

Πραγματοποιήσαμε χθες το μεσημέρι αυτοψία στο πάρκο. Δεδομένης της όλης κατάστασης  παρόλο που υπάρχει εκτεταμένη βλάστηση και κάποιες ακαθαρσίες, η κατάσταση θεωρείται από αρκετούς ως αξιοπρεπής.  Στο βάθος και μέσα στο χτιστό μπαρ εντοπίσαμε αφημένα έπιπλα και διάφορα αντικείμενα. Πέρα από εμάς και… μερικές γάτες που κούρνιαζαν στις σκιερές γωνιές, δεν υπήρχε άλλη παρουσία.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι όλος ο εξοπλισμός που είχαν μεταφέρει ανά τα χρόνια οι υποστηρικτές του πάρκου παραμένει στη θέση του, από ένα παγκάκι πικ νικ μέχρι τις γλάστρες και κάποια σπιτάκια για γάτες.

Από τη μεριά του, άλλος κάτοικος της γειτονιάς μεταφέρει ότι το πάρκο και τα ζωάκια που φιλοξενεί καθαρίζονται και φροντίζονται, όσο είναι εφικτό, από έναν άνθρωπο που ανήκει σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα. Σε αντάλλαγμα, αυτός ο άνθρωπος διαμένει κάποιες φορές μέσα στο πάρκο. Παρόλα αυτά, παραμένει ανοιχτό για όποιον θέλει να το επισκεφτεί και να κάτσει σε αυτό.

Επιπλέον, ο κάτοικος αυτός αντιτείνει ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν περίοικοι και περαστικοί που, ενώ διαμαρτύρονται για την κατάσταση του πάρκου, την ίδια στιγμή το επιβαρύνουν πετώντας τα σκουπίδια τους μέσα ή ταΐζοντας δεκάδες αδέσποτες γάτες χωρίς να φροντίζουν για τη στείρωση και την υγιεινή τους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι, λόγω του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της έκτασης, η όποια εργασία από το Δήμο Θεσσαλονίκης δεν είναι εφικτή. Ειδικότερα, το ακίνητο ανήκει κατά 70% στην Ανώνυμη Εταιρεία Κτιριακές Υποδομές, που υπάγεται στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ενώ ο Δήμος κατέχει μόλις το 30%. Αυτό το μπερδεμένο καθεστώς είναι που άφηνε για χρόνια το ακίνητο σε κατάσταση εγκατάλειψης και οδήγησε τελικά στην απόφαση της Πρωτοβουλίας για οικειοποίησή του, σε συνεννόηση και με τον τότε Δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη.