Το Μεταξουργείο της Πυλαίας που μοιάζει να πάγωσε τον χρόνο
Σκονισμένα αντικείμενα, κάδρα στον τοίχο, τσουβάλια με μετάξια. Το Μεταξουργείο Μπενουζίλιο, ένα από τα πιο παλιά βιομηχανικά κτίρια, περιμένει ακόμα να αξιοποιηθεί
Εικόνες: Δημήτρης Τασκούδης
Έναν ιστορικό θησαυρό, από αυτούς που κρύβονται καλά στη Θεσσαλονίκη, συναντάμε στην περιοχή της Πυλαίας. Το Μεταξουργείο Μπενουζίλιο, ένα από τα πιο παλιά βιομηχανικά κτίρια της χώρας, παρότι «πληγωμένο» από τον χρόνο, μας υποδέχεται περήφανα.
Ο Δημήτρης Τασκούδης, φωτογράφος που αγαπάει τις γειτονιές της Θεσσαλονίκης, αναζήτησε λίγη από την αίγλη της ωραίας εποχής του κτιρίου.
Πώς είναι σήμερα;
Πάνε πολλά χρόνια, σύμφωνα με καταγραφές, από την τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε – πληροφορίες μιλάνε πως τελευταία έγινε κάβα για μπύρες από την Ρωσία – και η φθορά του χρόνου είναι πια εμφανής.
Μεταξουργείο Μπενουζίλιο.mp4 from To Derma tis Polis on Vimeo.
Μηχανήματα που τα σκεπάζει η σκόνη χρόνων, αντικείμενα που στάθηκαν στο ίδιο σημείο περιμένοντας κάτι να αλλάξει.
Φωτογραφίες που δείχνουν τα πάντα να σταμάτησαν απότομα…
Το Μπενουζίλιο στέκει εκεί για δεκαετίες, προσπαθώντας να αντισταθεί στον αδυσώπητο χρόνο, μαρτυρώντας μία ιστορία που δειλά κάποιος μπορεί να φανταστεί για μερικούς άδειους τοίχους και σκόρπια αντικείμενα, που λησμονούν μια άλλη εποχή.
Παρά τις προτάσεις που έγιναν κατά καιρούς για αξιοποίηση του και τον χαρακτηρισμό διατηρητέου μερικών από τα κτίρια του, το Μπενουζίλιο δεν έχει αλλάξει μορφή όλα αυτά τα χρόνια.
Συγκεκριμένα, τα αρχικά κτίρια, η καμινάδα και ο μαντρότοιχός του, χαρακτηρίστηκαν το 1988, ως «ιστορικά διατηρητέα μνημεία», με ζώνη προστασίας 25 μέτρων και στα πλαίσια του open air museum, προτάθηκε η μετατροπή του σε λαογραφικό μουσείο με εργαστήρια.
Η ιστορία του Μεταξουργείου
Το Μπενουζίλιο κατασκευάστηκε κάπου λίγο μετά το 1880 και αποτέλεσε τμήμα μεγάλου τσιφλικιού των Αλλατίνι που διατηρούσαν κεραμοποιείο στην πόλη. Περίπου 40 χρόνια μετά, λίγο πριν το 1920, άλλαξε χέρια και έγινε βιοτεχνία κατασκευής κλειδαριών και κουμπιών όπου οι εργάτες του ήταν κυρίως παιδιά πρόσφυγες. Τα επόμενα χρόνια, χρησιμοποιήθηκε για διάφορες χρήσεις, όπως στάβλος, φούρνος κεραμικών, μεταξουργείο, χυτήριο και υφαντήριο μέχρι που, όπως είπαμε παραπάνω, κατέληξε να γίνει κάβα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, το μπροστινό κτίριο χρησιμοποιήθηκε από αντιστασιακούς κατά των Γερμανών.
Το ακίνητο από κληρονομιά περιήλθε στην κόρη του Μπενουζίλιο, Λίλυ, η οποία το 1976 το πούλησε στους σημερινούς ιδιοκτήτες, τα αδέρφια Μούχα.
Ύστερα από αίτηση της συγγραφέως κόρης του Μπενουζίλιο το 1988, χαρακτηρίσθηκαν ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία του «Μεταξουργείου Μπενουζίλιο» τα τρία παλιά κτίρια, ο μαντρότοιχος και η καμινάδα, κτισμένη πάνω σε μία ορθογωνική βάση ύψους 2 μέτρων όπου στηρίζεται ο κύριος κορμός « το φουγάρο », κυκλικής διατομής.
Το 1994 έγινε πρόταση αξιοποίησης του διατηρητέου «Μπενουζίλιο» το σχέδιο του οποίου εκπονήθηκε από τον τότε αρχιτέκτονα και νυν Διευθυντή του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας-Θράκης κ. Ζήση Σκαμπάλη.
Τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία
Το συγκρότημα αποτελείται από το αρχικό, διώροφο επίμηκες κτίριο και διάφορες μεταγενέστερες προσθήκες που εφάπτονται σε αυτό. Στα όρια επίσης του εργοστασίου, βρίσκεται και ένα ακόμα διώροφο κτίσμα, τετραγωνικής κάτοψης, που έχει καταρρεύσει προς το εσωτερικό του (κάτι που καθιστά την πρόσβαση αδύνατη) καθώς και μια υψικάμινος (μισή σε ύψος από την αρχική). Το αρχικό κτίριο αλλά και η επιμήκης ισόγεια προσθήκη διασώζονται σε καλή σχετικά κατάσταση.
Παρά την μεγάλη ηλικία του, το διώροφο πέρα από φθορές στο επίχρισμα και την κατάρρευση της στέγης σε ένα μικρό σημείο, δεν δείχνει την ηλικία του. Η αντοχή του ίσως οφείλεται στην λιθοδομή, που αποκαλύπτεται σε αρκετά σημεία όπου έχει φθαρεί το επίχρισμα.
Η στέγη του είναι τετράρριχτη και τα κεραμίδια των Κεραμείων Αλλατίνι αλλά και Pierre Amedee από την Μασσαλία. Αξιόλογο στοιχείο, οι μαντεμένιες κολώνες που τις συναντάμε εδώ και σε ελάχιστα ακόμα κτίρια της πόλης (τις βλέπουμε επίσης και στην Κλινική Νεδέλκου, το κτίσμα στο λιμάνι, τον Ζύθο στα Λαδάδικα, το Νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος και το Κύρτση Χάνι).
Πηγή για ιστορικά στοιχεία: Φανούλα Τσούκα-Φουντουκίδου «Η Πυλαία στο πέρασμα των αιώνων. Ιστορία & Λαογραφία»
