Βούγιας: Μια νίκη της πόλης απέναντι στον κακό εαυτό της

Θέση για τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά το θέμα της ανάπλασης της ΔΕΘ, μετά και τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, πήρε μέσω ανάρτησής του στα social media ο Σπύρος Βούγιας, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Θεσσαλονίκης και συγκοινωνιολόγος.

Αναλυτικά όσα αναφέρει:

1. Η πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού οτι «ακούει τις επιφυλάξεις του Δήμου και των πολιτών που αντιδρούν» σχετικά με το θέμα της «ανάπλασης» της ΔΕΘ (που απειλούσε με εμφύλιο διχασμό για άλλη μια φορά τη Θεσσαλονίκη), συνοδεύτηκε από μια βαθιά ανάσα ανακούφισης από όλους όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για την βελτίωση της καθημερινότητας και τη βιώσιμη αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.

2. Για να εξελιχθούν τα πράγματα προς την σωστή αυτή κατεύθυνση (κάτι που δεν είναι διασφαλισμένο και αυτονόητο) απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, ώστε η αρχική πρόταση της HELEXPO να τροποποιηθεί ουσιαστικά, σύμφωνα με τις δημιουργικές προτάσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης που είχαν κατατεθεί τον τελευταίο χρόνο με πιεστικές παρεμβάσεις του Δημάρχου προς τη ΔΕΘ και την κυβέρνηση. Να θυμίσουμε πως η επίμαχη πρόταση κυοφορήθηκε δημόσια αλλά και παρασκηνιακά για περισσότερα από 12 χρόνια, και υποστηρίχθηκε από όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα αλλά και τις δύο προηγούμενες διοικήσεις του Δήμου Θεσσαλονίκης, ενώ προωθήθηκαν από τα αρμόδια υπουργεία και την Περιφέρεια όλα τα σχετικά διατάγματα και οι αναγκαίες αδειοδοτήσεις.Η σημερινή διοίκηση του Δήμου (σε αντίθεση με συγκεκριμένα στελέχη της αντιπολίτευσης) δεν έχει καμία σχέση με το πρόβλημα που δημιουργήθηκε αλλά επέλεξε να ηγηθεί της προσπάθειας επίλυσής του με αίσθημα ευθύνης προς όφελος της πόλης.

3. H ιδιαίτερα θετική εξέλιξη που προέκυψε μετά τις τελευταίες επίσημες δηλώσεις είναι η κατάργηση της λογικής του “real estate” (με ότι αυτό συνεπάγονταν χωροταξικά, οικονομικά αλλά και ηθικοπολιτικά) και η δραστική μείωση του αριθμού και του όγκου των υπολοίπων κτιρίων. Εκτιμάται (καθώς όλα πλέον αναθεωρούνται ) πως θα παραμείνουν σίγουρα μόνο 2 από τα 5 περίπτερα που είχαν σχεδιαστεί αρχικά: ένα νέο εκθεσιακό και ένα συνεδριακό κέντρο, σε χώρο που αντιστοιχεί περίπου στο 25%, δηλαδή σε 40 στρέματα του συνολικού εμβαδού των 160 στρεμάτων, στη ΒΑ πλευρά του σημερινού οικοπέδου. Μένει έτσι αδιαμφισβήτητα ελεύθερο όλο το υπόλοιπο τμήμα για τη δημιουργία ενός μεγάλου πυκνοφυτεμένου πάρκου 120 στρεμμάτων, που είναι τελικά και το ζητούμενο ιδανικό αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με μια σύγχρονη και λειτουργική έκθεση που θα παραμείνει in situ, συνεχίζοντας τη σημαντική ιστορία της παρουσίας και της προσφοράς της στην πόλη.

4. Για τον χαρακτηρισμό του πάρκου των 120 στρεμμάτων προσωπικά αποφεύγω συνειδητά το επίθετο “μητροπολιτικό” που χρησιμοποιείται ευρέως ως πανάκεια: όλες σχεδόν οι χρήσεις στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (πράσινο, παραλία, λιμάνι, αγορά, πανεπιστήμιο, αθλητισμός, πολιτισμός) έχουν μητροπολιτικό χαρακτήρα, εξυπηρετούν δηλαδή τις ανάγκες όλων των κοινοτήτων και της ευρύτερης περιοχής και όχι μόνο του κέντρου. Σε κάθε περίπτωση, μια τόσο μεγάλη έκταση πρασίνου θα προσφέρει, μαζί με τα γειτονικά πάρκα της ΧΑΝΘ, του Πεδίου του Άρεως και την πρόσθετη έκταση της Αγίας Φωτεινής, μια γενναία ανάσα ζωής στην πόλη, ένα πολύ μεγάλο, ενιαίο, πυκνοφυτεμένο πάρκο (χωρίς να υπολογίζουμε το επίμονο αίτημα του Δημάρχου για παραχώρηση τμήματος του Γ.Σ.Σ., που μπορεί να προστεθεί κάποια στιγμή στο μέλλον). Να συμπληρώσω πως, κάτω από το πρίσμα των νέων εξελίξεων, δίνεται τώρα η δυνατότητα και ο χρόνος για μια πιο ενδελεχή εξέταση της αρχιτεκτονικής ποιότητας και άλλων κτιρίων του οικοπέδου που μπορούν ίσως να διασωθούν (όπως π.χ τα πολύ ενδιαφέροντα περίπτερα 2 και 3), πέρα από αυτά που είχε ήδη αποφασιστεί να παραμείνουν.

5. Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως το βασικό κίνητρο που αποτέλεσε και το έναυσμα της όλης προσπάθειας πριν 13 χρόνια ήταν η αδήριτη ανάγκη να ανανεωθεί και να αναβαθμιστεί το σημερινό τριτοκοσμικό θέαμα του “σεληνιακού τοπίου” της ΔΕΘ, με τις τσίγκινες αποθήκες, το μηδενικό πράσινο, το τσιμέντο και τα άθλια κιγκλιδώματα, ως οικτρή σκηνογραφία για τις θεματικές κλαδικές εκθέσεις και κυρίως τη “μεγάλη” ετήσια παράσταση με τις κυβερνητικές εξαγγελίες και τα θεσμοθετημένα τελετουργικά επεισόδια του Σεπτεμβρίου. Αυτή η εικόνα επαρχιακής εμποροπανήγυρης πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει, γιατί αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα τόσο για την ανάπτυξη του εκθεσιακού έργου του φορέα, όσο και για τη δυνατότητα αύξησης των χώρων πρασίνου που τόσο ανάγκη έχει η πόλη. Όσο για τις περιβόητες “βαριές” εκθέσεις (Agrotica και Zootecnica) που δεν διαρκούν πάνω από 2 εβδομάδες το χρόνο συνολικά (και ενοχλούν, λόγω της έλευσης των αγροτών, την ευαίσθητη ταξική αισθητική κάποιων) ας φιλοξενηθούν σε οποιοδήποτε αποθηκευτικό χώρο προσφέρουν οι ενθουσιώδεις δήμαρχοι των γειτονικών Δήμων που ενδιαφέρονται να προστατεύσουν, υποτίθεται, την ποιότητα της ατμόσφαιρας του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Ας οργανώσουν, αν επιθυμούν, τη δική τους έκθεση Δυτικά ή Ανατολικά, καθώς ο εκθεσιακός ανταγωνισμός είναι ελεύθερος και κανείς δεν τους παρεμποδίζει.

6. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου και το βασικότερο μειονέκτημα της κοινωνικά ενδιαφέρουσας αλλά αβάσιμης θεσμικά και πρακτικά ιδέας του δημοψηφίσματος, που έχει δρομολογηθεί από δημοτικές παρατάξεις και οικολογικές κινήσεις. Γιατί, μπορεί να ακούγεται ευχάριστα η ιδέα ενός τοπικού δημοψηφίσματος για πρώτη φορά για ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως είναι η υγεία των πολιτών, εμπεριέχει όμως τόσες πολλές ασάφειες και αντιφάσεις, που το καθιστούν στην πράξη αφηρημένο, άσκοπο και άγονο ως προς την δυνατότητα υλοποίησής του.

Αναφέρω ενδεικτικά το παραπλανητικό ερώτημα για τη συλλογή των υπογραφών (στο οποίο, έτσι όπως τίθεται, δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς) αλλά θα είναι τελικά άλλο από το πραγματικό ερώτημα του δημοψηφίσματος (!) Την τεράστια αβεβαιότητα (που αποκρύπτεται) για τη διαθεσιμότητα του οικοπέδου που το Διεθνές Πανεπιστήμιο δηλώνει οτι δεν σκέφτεται ούτε σκοπεύει ποτέ να παραχωρήσει. Το τεράστιο κόστος που απαιτεί η κατασκευή δύο εκθέσεων (μία στο κέντρο και μία στη Σίνδο) με όλες τις αναγκαίες υποδομές της κάθε μιας χωριστά.

Την εκκωφαντική απουσία διαθέσιμων κονδυλίων και κυρίως το σουρεαλιστικό γεγονός οτι ο Δήμος Θεσσαλονίκης (που θα κληθεί υποχρεωτικά να οργανώσει το δημοψήφισμα) δεν διαθέτει την θεσμική αρμοδιότητα να υλοποιήσει το όποιο αποτέλεσμα προκύψει. Είναι προφανές πως η πόλη δεν αντέχει άλλες ματαιώσεις στο βωμό μιας κινηματικής λογικής που αναλώνεται αυτάρεσκα σε έναν άσκοπο ακτιβισμό, αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα μιας μεθοδικής πολιτικής παρέμβασης, τακτική που επέλεξε και εφαρμόζει ο Δήμος Θεσσαλονίκης (“Όχι αυταπάτες, προπαντός” έλεγε ο αγαπημένος μας ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης.)

7. Προβληματισμός υπάρχει και για το επίμαχο θέμα της στάθμευσης, που δεν αποτελεί μόνο συγκοινωνιακό πρόβλημα αλλά μπορεί να γίνει και μια χρήσιμη ρυθμιστική βαλβίδα για την επιβολή κυκλοφοριακών ρυθμίσεων και αναπλάσεων του δημόσιου χώρου. Είναι αλήθεια πως το μεγάλο υπόγειο πάρκιγκ που προβλέπεται κάτω από τη νέα ΔΕΘ, χωρητικότητας περίπου 1800 θέσεων, δεν ευρίσκεται στην περιφέρεια της πόλης αλλά στις παρυφές του κέντρου. Αλλά είναι επίσης αλήθεια οτι οι κάτοικοι του κέντρου, που επιμένουν να ζουν σ’ αυτό και δίνουν ζωντάνια, ενέργεια και ασφάλεια στην περιοχή ολόκληρο το 24ωρο, δυσκολεύονται πολύ να παρκάρουν. Το σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης του Δήμου τους προσφέρει θεωρητικά περίπου 3,000 δωρεάν θέσεις (με κάρτα κατοίκου) αλλά αυτές δεν επαρκούν ούτε για δείγμα και οι περισότερες είναι αρκετά μακριά από τα σπίτια τους (πάνω από την Εγνατία). Οι μόνιμες θέσεις στα μεγάλα πάρκιγκ προσεγγίζουν τα 200 ευρώ το μήνα και οι ωριαίες για τους επισκέπτες στα μικρότερα είναι απρόσιτες. Αυτό φανερώνει πως υπάρχει πραγματική και αναγκαία ζήτηση για στάθμευση από τους κατοίκους και τους επισκέπτες, που μπορεί να προσφερθεί από το υπόγειο πάρκιγκ της ΔΕΘ, προκειμένου να γίνει δυνατή η ευρύτατη πεζοδρόμηση του κέντρου που σχεδιάζει μεσοπροθεσμα ο Δήμος Θεσσαλονίκης.

Ο Δήμαρχος αναφέρθηκε ήδη σε μια Τσιμισκή ήπιας κυκλοφορίας με μέσα μαζικής μεταφοράς και αναζητούνται τεκμηριωμένες λύσεις για τη μόνιμη πεζοδρόμηση της λεωφόρου Νίκης. Να σημειωθεί πως τα έσοδα από τους επισκέπτες του κέντρου που θα σταθμεύουν στο υπόγειο πάρκιγκ της ΔΕΘ, μπορούν να καλύπτουν το αναγκαίο κόστος συντήρησης του πάρκου. Ο αποκλειστικά δημόσιος χαρακτήρας του έργου της ανάπλασης δεν σημαίνει πως η μελλοντική διοίκηση και λειτουργία της νέας ΔΕΘ αλλά και η συντήρηση του πάρκου πρέπει να εξαρτώνται από μια κρατικοδίαιτη επιδότηση.

8. Συνοψίζοντας, μπορούμε να συμπεράνουμε, χωρίς να θριαμβολογεί κανείς πως, όπως έγινε και στην περίπτωση του Flyover, μετά από τις αρχικές αντιδράσεις επιστημόνων, πανεπιστημιακών και άλλων, την ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και τέλος τη συστηματική πίεση και μεθοδική διεκδίκηση του δημάρχου προς την κυβέρνηση, ο κίνδυνος να ματαιωθεί το έργο μετατράπηκε σε ευκαιρία. Η Θεσσαλονίκη, είναι φανερό πως δεν δέχεται πλέον παθητικά τα έργα όπως έρχονται συνήθως από τα υπουργεία ( παραφουσκωμένα σε μέγεθος, υπερτιμημένα από εργολαβική βουλιμία και χωρίς καμία ενημέρωση και διαβούλευση για τις επιπτώσεις) ούτε όμως αντιδρά φοβικά στα διαχρονικά αυτά φαινόμενα, όπως γινόταν παλιά. Αναλύει και κατανοεί την κατάσταση με ψυχραιμία και απαντά με αυτοπεποίθηση και μεγάλη διαπραγματευτική ικανότητα (ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Στέλιου Αγγελούδη), καταφέρνοντας, χωρίς καμμία υποχώρηση, να κερδίζει κρίσιμες μάχες. Κάποιοι, βέβαια, όπως ο επικεφαλής της παράταξης “Θεσσαλονίκη για όλους” (αρκεί να συμφωνούν μαζί μας), που στο παρελθόν υποστήριζαν και προωθούσαν τη φαραωνική εκδοχή της ανάπλασης της ΔΕΘ, έχουν χάσει τώρα τον ύπνο και την ψυχραιμία τους με αυτές τις πρωτόγνωρες εξελίξεις. Αντιδρώντας μικρόψυχα διαβάζουν ανάποδα τη αλλαγή πλεύσης της κυβέρνησης κάτω από την πίεση του Δήμου και με τη γνωστή μικροψυχία και τοξικότητα που διακρίνει κάθε σκέψη και δήλωσή τους, αρνούνται να παραδεχθούν ακόμα και την πραγματικότητα, θεωρώντας την επιτυχία της πόλης “αλλαγή θέσης του δημάρχου”. Δεν μπόρεσαν ακόμη να ξεπεράσουν το πένθος της ήττας στις δημοτικές εκλογές και τώρα είναι υποχρεωμένοι να υφίστανται το διαρκές βασανιστικό μαρτύριο της κοινά αποδεκτής αποδοχής και στήριξης της διοίκησης από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών της Θεσσαλονίκης. Ας τους αφήσουμε όμως πίσω. Οι τελευταίες εξελίξεις στο το θέμα της ανάπλασης της ΔΕΘ αποτελεί αναμφισβήτητα μια μεγάλη νίκη της πόλης απέναντι στον κακό εαυτό της. Η Θεσσαλονίκη, ξεπερνώντας τα τραύματα του παρελθόντος, συνεχίζει την πορεία της προς το μέλλον με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Αξίζουν συγχαρητήρια σε όσους και όσες συνέβαλαν (με οποιονδήποτε τρόπο) όλα τα τελευταία χρόνια για να αποτραπεί ο κίνδυνος από την αλόγιστη οικοδόμηση του τελευταίου ανοιχτού δημόσιου χώρου στο οικόπεδο της ΔΕΘ και άνοιξαν το δρόμο για μια σύγχρονη και ήπια έκθεση μέσα σε ένα μεγάλο πυκνοφυτεμένο πάρκο που τόσο ανάγκη το έχει η βιώσιμη πόλη που όλοι ονειρευόμαστε.