1989-2019: Μουσικές ιστορίες της Θεσσαλονίκης

Λέξεις: Γιάννης Τσολακίδης/Εικόνα: Χρήστος Διαμαντής

Είναι ένας Δρόμος σπαρμένος με νότες με πάρτες, τζαμαρίσματα και σόλα, με θρυλικά μουσικά στέκια και ένδοξες του νυχτερινού glamour μουσικές σκηνές. Δρόμος που συναντάς μοναχικές φιγούρες αλλά και μαζικές διονυσιακές τραγουδιστικές τελετές, που έγιναν ορόσημα, ωραία ως μύθοι, που άντεξαν στη σκόνη του χρόνου.

Κι άλλα πάλι, άλλοτε «γωνιακά μαγαζιά» αυτού του Δρόμου, δισκογραφικές εταιρίες,  καταστήματα δίσκων, συνεντεύξεις-παρουσιάσεις νέων κυκλοφοριών που… διέκοπταν την κυκλοφορία από την κοσμοσυρροή, που εξαφανίστηκαν-διαλύθηκαν κάτω από τον ξέφρενο καλπασμό της τεχνολογίας και της ιντερνετικής κυριαρχίας. Βιβλίο πολυσέλιδο γράφεται για τον γεμάτο δημιουργία, γεννήσεις και παρακμές, πρόσωπα και γεγονότα αυτόν Δρόμο, σταματώντας σε άλλα σημαντικά και σε άλλα λιγότερο γνωστά του σημεία. Το 1989 είναι για τη Θεσσαλονίκη μια ωραία χρονιά για τη δισκογραφία, τα στέκια αλλά και τις μεγάλες νυχτερινές σκηνές.

Έτσι, για να παίρνουμε μια ιδέα κάποιων γεγονότων του τότε:

1989 κι ο Μάλαμας βγάζει τον πρώτο του δίσκο. «Ασπρόμαυρες ιστορίες» (παραγωγή «Στρόγγυλοι δίσκοι», ηχογράφηση «Αγροτικόν» στούντιο Νίκου Παπάζογλου). Λίγο μετά, τον Φεβρουάριο του 1990 γίνεται η πρώτη του συναυλία στο Πλατώ, μπαίνει στο μαγαζί, βλέπει κάπου 100 άτομα να τον περιμένουν κι αναφωνεί: «αμάν, τόσοι πολλοί είμαστε;». Ένα χρόνο μετά, το Ράδιο-Ανατολικός, (μάλλον το πρώτο ραδιόφωνο ελληνικής μουσικής στη Θεσσαλονίκη, ακολούθησαν μετά και άλλα με την ίδια άτυχη τύχη, το κλείσιμο) διοργανώνει συναυλία του στην «Αίγλη». Του προσφέραμε, θυμάμαι, ως δώρο έναν τζουρά κι ο Μάλαμας ακόμη αμήχανος στην κατανόηση της επιτυχίας του, νομίζει ότι του το δίνουμε για να το φτιάξει, το περιεργάζεται και απαντά: «Ωραίο, αλλά, ξέρεις, δεν διορθώνω όργανα»!

Οι Άγαμοι Θύται κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στις 18 Οκτωβρίου του 1990 εγκαινιάζοντας συγχρόνως τη μουσική σκηνή Υψηλόν Βολτάζ στην οδό Κωνσταντίνου Μελενίκου 45 στη Θεσσαλονίκη. Ο συνδυασμός πρόζας και τραγουδιών αλλάζει όλο το σκηνικό της ως τότε αντίληψης της ψυχαγωγίας της νύχτας στους πάντες, «εντεχνάδες» και «λαϊκούς». Ανάδοχος του μουσικοθεατρικού θιάσου είναι ο ηθοποιός Ιεροκλής Μιχαηλίδης. Το 1993 μετά από 350 παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη, έρχεται η πρόταση του Γιώργου Νταλάρα, (είχα την χαρά να είμαι λίγο «προξενητής» καθώς μαζί με τον Γιώργο και την Άννα Νταλάρα πήγαμε στο Βολτάζ για να τους ακούσουν από κοντά πρώτη φορά) και έπαιξαν από κοινού για πρώτη φορά στην Αθήνα στο θέατρο Αττικόν, και το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου σε 10 πόλεις της Ελλάδας.

1989. Το μεγάλο γεγονός όσον αφορά τις «ζωντανές» εμφανίσεις της χρονιάς, είναι η «συνάντηση» του Γιάννη Πάριου, της Χαρούλας Αλεξίου και της Δήμητρας Γαλάνη στην ίδια σκηνή, στο REX. Η πόλη έχει την τιμητική της, καθώς στο “Rex”, πάλι το 1989, εμφανίστηκε και ο Γιώργος Νταλάρας, έχοντας μαζί του την Αφροδίτη Μάνου και την Ελένη Τσαλιγοπούλου. Πάντα στη Θεσσαλονίκη, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη ξεκινά εμφανίσεις στο “Chorus live” τον Νοέμβριο, σε μια μουσική παράσταση με τίτλο «Λεωφόρος Β» που καθορίζει τα προγράμματα της επόμενης δεκαετίας και που έφτιαξαν οι «συνήθεις ύποπτοι» Σταμάτης Κραουνάκης, Λίνα Νικολακοπούλου και Ανδρέας Βουτσινάς.

Το έντεχνο τραγούδι

Η δεκαετία του ’90 είναι η «εποχή της Θεσσαλονίκης». Των δημιουργών της και των τραγουδιστών της. Εμβληματικές μορφές της ο Νίκος Παπάζογλου, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, ο Γιώργος Καζαντζής, ο Αργύρης Μπακιρτζής.

Και μια πληθώρα έντεχνων συνθετών που πλουτίζουν τη μουσική μας στη δισκογραφία, στο θέατρο, στα live, παραμένοντας – επιμένοντας «Θεσσαλονίκη». Ο Κώστας Βόμβολος, σπουδαίος συνθέτης μουσικής για το θέατρο, μαέστρος των Primavera En Salonico, μέλος των Χειμερινών Κολυμβητών εδώ και 35 χρόνια, ο Γιώργος Χριστιανάκης, με μουσική για τουλάχιστον 70 θεατρικά, το εμπνευσμένο «Μια Εποχή στην Κόλαση», αλλά και το Πανδαιμόνιο, μια εταιρία-γραφείο εκδηλώσεων στα 2003-2007, ο Πάρις Παρασχόπουλος, κιθαρίστας και συνθέτης, με νεωτερική μουσική για θέατρο, μελοποιήσεις ποιητών, όπως ο Ανδρέας Παγουλάτος, ο Σταύρος Ζαφειρίου, ο Μιχάλης Σιγανίδης, κοντραμπασίστας και συνθέτης, που συνεργάζεται κι αυτός με Χειμερινούς και Primavera και μελοποιεί Σαχτούρη.

Σ’ αυτή τη δεκαετία ανήκουν η χαρισματική Μελίνα Κανά που με σειρά δημοφιλών συνεργασιών και ερμηνειών της εγκαθίσταται μόνιμα τελικά στο κυρίαρχο «κλεινόν άστυ». Ο Δημήτρης Νικολούδης, ο Παναγιώτης Καραδημήτρης που τραγουδούν Κουγιουμτζή, Θεοδωράκη, Χριστιανόπουλο, ο Ανδρέας Καρακότας Καλδάρα και Χατζιδάκι, ο Μανώλης Χατζημανώλης και μερικά χρόνια αργότερα ο Παντελής Θεοχαρίδης τραγουδούν το σπουδαίο δίδυμο Δημήτρη Μαρκατόπουλου-Χρίστου Γ. Παπαδόπουλου. Ο δεύτερος, βέβαια, στη συνέχεια Ανδρέου, Σταυριανό, Λεοντή, Πλάτωνος. Ο Στάθης Παχίδης που ακολουθεί και προσωπική πορεία με δισκογραφία και εμφανίσεις, εκτός από το σχήμα των Άγαμων. Ο Κώστας Πρατσινάκης που, πέρα από την πολύχρονη προσφορά του ως τότε και μετά στις μουσικές σκηνές της πόλης, δισκογραφεί δικά του τραγούδια στα «Έτσι τυχαία» (1992) και «Εδώ θα κατέβω», (1998). Ο Βασίλης Πρατσινάκης, ένας ακόμη από τους 5 αδελφούς, που τραγουδά όλα αυτά τα χρόνια στις μουσικές σκηνές της πόλης.

Ο Άκης Γεροντάκης μετά την «Μουσική Γωνιά» προβάλλει την ελληνική μουσική ως καλλιτεχνικός διευθυντής των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ3 και αρχιμουσικός της ορχήστρας της ΕΡΤ3, της Ορχήστρας Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής του Εργαστηρίου Αισθητικής Παιδείας του Υπουργείου Παιδείας και της Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Καλαμαριάς και φτιάχνει το μουσικό στέκι Ουτοπία στην Κρήνη.

Τη δεκαετία του ’90 ξεκινά η ιδιαίτερη και χαρισματική Μαρία Θωίδου τα δικά της βήματα σε σύνθεση και τραγούδι. Με 4 προσωπικούς δίσκους και πολλές συμμετοχές, συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς και μουσικο-παιδαγωγική δραστηριότητα διευθύνει σήμερα τα Μουσικά Σύνολα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Φεστιβάλ της Μονής Πάου στο Πήλιο.

Σπουδαίοι στιχουργοί γίνονται γνωστοί: η αδικοχαμένη Σοφία Κατζούρη, ο δημοφιλέστατος με μεγάλες επιτυχίες Φίλιππος Γράψας, ο διηνεκώς ποιητικός Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος, ο σπάνιος και τόσο εμπνευσμένος Γιάννης Τσατσόπουλος.

Η δεκαετία 2000-2009 είναι εποχή καλλιτεχνικής ωριμότητας για τον Γιώργο Καζαντζή. Το στούντιο «Πολύτροπον» γίνεται ο μεγάλος πόλος έλξης των ηχογραφήσεων μετά το «Αγροτικό» του Παπάζογλου, η προσφορά του ως καλλιτεχνικού διευθυντή του ΠΟΔΚ είναι σπουδαία, καθώς και η μουσική του σύνθεση. Είναι παράλληλα ο καιρός της μοναχικής αναζήτησης για ροκ τύπους σαν τον Γιάννη Αγγελάκα, τον Παύλο Παυλίδη. Είναι η εποχή της μεστής παραγωγής τραγουδιών, συναυλιών και σταθερών μουσικών προγραμμάτων για προικισμένους νεότερους τραγουδοποιούς: τον Γιάννη Μήτση, τον Ευγένιο Δερμιτάσογλου, τον Φαίδωνα Καλοτεράκη, τον νεαρότερο Παρασκευά Θεοδωράκη, τον γιο του γνωστού μουσικού και παραγωγού εκπομπών Νίκου Θεοδωράκη, η αναγνώριση της ιδιαίτερης φωνής και πορείας της Λιζέτας Καλημέρη.

ΔΕΙΤΕ: Γιώργος Καζαντζής | Ο Θεσσαλονικιός συνθέτης των «Άγριων Μελισσών» μιλά «εφ’ όλης της ύλης»

Στην “avant-garde” σκηνή της πόλης ξεχωρίζουν και οι Θύμιος Ατζακάς, Κώστας Μακρυγιαννάκης που μαζί με τον Γιώργο-Εμμανουήλ Λαζαρίδη είναι οι συνιδρυτές του περίφημου Μουσικού Χωριού στον Άγιο Λαυρέντιο, ο Αντώνης Σουσάμογλου, εξάρχων βιολονίστας της ΚΩΘ, που λειτουργεί εξ ίσου δημιουργικά σε κλασική μουσική και τραγουδοποιία.

Συγκροτήματα. Ροκ σκηνή. Τζαζ

Και στο μεταξύ η ροκ αντίληψη οργιάζει… Οι νέοι που αρνήθηκαν τους πατεράδες τους, ελαφρούς, ποπ και εντεχνάδες, αυτοί που τόλμησαν να ερωτευτούν αλλιώς, να ντυθούν αλλιώς, να τραγουδήσουν αλλιώς, αυτοί που έκαναν πέρα τον καθωσπρεπισμό και την αρχόμενη νεοπλουτίστικη ξεσαλοσύνη μας δημιουργούν. Ασυνείδητα απόγονοι κάποιων Τζέιμς Ντιν και αθέλητοι συγγενείς κάποιων Τζόνι Ρότεν, προπομποί της X generation. Τρύπες, 1990 «Τρύπες στον Παράδεισο», Ξύλινα Σπαθιά 1993 «Ξεσαλονίκη»… Εκτός Ελέγχου, Γκούλαγκ, Skelters, Κάθοδος των Μυρίων, Δυτικές Συνοικίες.

Μια πιο ποπ-«κοσμοπολίτικη» αντίληψη εκφράζεται από τους Μπλε, τους Xaxakes, τη Θεοδοσία Τσάτσου, τη Μαύρη Μαγιονέζα. Τον συνδυασμό μουσικής και σάτιρας προτείνουν με επιτυχία οι Monie & Monie conniente, τη «Latin» ατμόσφαιρα προβάλλουν με επιτυχία οι Aroma Caribe, ενώ μια μοναχική περίπτωση αποτελούν οι λίγο «εντεχνότεροι» Ευοί Ευάν του Φώτη Σιώτα.

Πειραματισμοί στην ηλεκτρονική, τη ραπ, το hip- hop με νέα συγκροτήματα θα μας φέρει στο δείλι του 20 ου αιώνα και στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας. Ωστόσο, ο παράλληλος βίος, πάντα αειθαλής, των Blues Wire και του Ηλία Ζάικου μας φέρνει στο μεταξύ από το μπλουζ στη τζαζ. Ιδιαίτερο κεφάλαιο, τετράγωνο δικό της στο Δρόμο μας, αποτελεί η τζαζ σκηνή της Θεσσαλονίκης. Με επιφανείς μουσικούς και ιστορικά «στέκια».

Ο Σάκης Παπαδημητρίου, πιανίστας και συνθέτης της τζαζ, ακριβώς το 1989 αρχίζει να ασχολείται με τη σχέση βωβού κινηματογράφου και μουσικής επί σκηνής και επενδύει μουσικά πάνω από είκοσι ταινίες. Με τη Γεωργία Συλλαίου, από το 1996, παρουσιάζουν προγράμματα με κύκλους τραγουδιών καθώς και παραστάσεις με άξονα τον βωβό κινηματογράφο και τα πρωτοποριακά κινήματα της δεκαετίας του ’20. Ακμαίος και δημιουργικός συνεχίζει μετά από δεκαοκτώ βιβλία και δεκαέξι προσωπικούς του δίσκους.

Ο Φλώρος Φλωρίδης παρουσιάζει τη δική του άποψη κυρίως με τους brass band της Φλώρινας, συνεχίζει τους πειραματισμούς του με τον Θοδωρή Ρέλλο, οι Mode Plagal προτείνουν επιτυχημένα τη βαλκανική τζαζ και τα φεστιβάλ τζαζ επανέρχονται με Λάκη Τζήμκα, Παντελή Στόικο και πολλούς άλλους. Σπουδαίοι καλλιτέχνες στο χώρο της κλασικής μουσικής είναι και οι πιανίστριες Λόλα Τότσιου και Ερατώ Αλακιοζίδου, με δισκογραφία και μεγάλα ρεσιτάλ. Συμβολή στην καλλιτεχνική εξέλιξη ταλαντούχων νέων μουσικών έφερε η MOYSA, η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων ΜΜΘ που αριθμεί 84 μέλη ηλικίας …8-25 ετών από Θεσσαλονίκη αλλά και Σέρρες, Κιλκίς, Κοζάνη κι άλλες βορειοελλαδίτικες περιοχές.

Ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί ο Χρυσόστομος Σταμούλης, με τη Χορωδία Νέων Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, και τις μοναδικές συναυλίες που έχουν δώσει τα τελευταία 30 χρόνια, με αφιερώματα στον Στ. Κουγιουμτζή, στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στην Μάνα και την Παναγία, στον Απ. Καλδάρα και τη Μικρά Ασία, στον Μ. Τόκα κ.ά.

Η Λαϊκή μουσική, η Παράδοση. Η Νύχτα

Μια ιδιαίτερη μορφή εξέλιξης της λαϊκής μουσικής, τέκνο της μεγάλης γέννας «Σχολή Θεσσαλονίκης» αποτελούν οι συναυλίες, προγράμματα αλλά και δισκογραφία που συνεχίζουν με μεγαλύτερη δημοφιλία από τη δεκαετία του 1990 και μετά μουσικοί, συνθέτες και ερμηνευτές.

Στη δεκαετία του ’90 ξεδιπλώνεται και το πηγαίο συνθετικό ταλέντο του Γιώργου Ζήκα που μας δίνει σε 6-7 δίσκους σπουδαία λαϊκά τραγούδια στις συνεργασίες του με Κώστα Μακεδόνα, Γιώργο Νταλάρα, Χριστιάνα, Κατερίνα Κούκα, Πίτσα Παπαδοπούλου, Δημήτρη Ζερβουδάκη, Ο Ζήκας, που ώσπου να πιάσει το μπουζούκι ασχολήθηκε με μόδα, κόσμημα, άνοιξε ακόμη και μπαράκι στη Θεσσαλονίκη και στην Πάρο, συνεχίζει την μουσική του διαδρομή ως τις μέρες μας τραγουδώντας κι ο ίδιος πια τα τραγούδια του.

Η Μαριώ και ο Αγάθωνας κρατούν τον πρώτο ρόλο στα προγράμματα, ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης γράφει δικά του τραγούδια και στήνει σπουδαία μουσικά αφιερώματα με ερμηνεύτριες τη Μαρία Φωτίου (σημαντική τραγουδίστρια όλα αυτά τα χρόνια στη Θεσσαλονίκη) και την τουρκάλα Ντιλέκ Κοτς πλαισιωμένος από τους μουσικούς Λάρη Χαριτίδη, Σταύρο και Ηλία Κρομμύδα.

Εμφανίζεται η Μελίνα Ασλανίδου, που πριν ξεκινήσει την δυναμική της εξέλιξη και κατοχύρωση του ονόματός της στη διασκέδαση της Αθήνας, χαρίζει στη μουσική Θεσσαλονίκη αξέχαστες βραδιές στο «Πέτρινο του Μύλου» με τον Χρήστο Μητρέντζη και τη θρυλική επανεκτέλεση του «Τι σου ’κανα και πίνεις» με τον Φώτη Θεοδωρίδη. Η Φωτεινή Βελεσιώτου στο Καφωδείο Ελληνικό γνωρίστηκε με τον Γιώργο Καζαντζή το 2008 και το αποτέλεσμα της συνάντησης αυτής ήταν το τραγούδι «Μέλισσες» σε στίχους της Ελένης Φωτάκη. Ένα τραγούδι που αποτέλεσε το εφαλτήριο για να ξεφύγει στη συνέχεια κι αυτή από τα μουσικά όρια της Θεσσαλονίκης.

Ο Δημήτρης Μυστακίδης, μετά τη δημιουργία της Πριγκηπέσσας με τον Δημήτρη Σφίγγο, παρουσιάζει τη δική του εκδοχή για το ρεμπέτικο με λαϊκή κιθάρα, σε συνεργασία με μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού στις επανεκτελέσεις. Στον χώρο της παραδοσιακής μουσικής ο Κυριάκος Καλαϊτζίδης με τους Εν Χορδαίς διαφυλάσσει και επαναφέρει στη σύγχρονη ακρόαση με δίσκους και συναυλίες παραδοσιακές μουσικές και τραγούδια κυρίως της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς Ασίας.

Φυσικά, και υπάρχει η διασκέδαση της Νύχτας και της Πίστας: Η Πάολα και ο Νίκος Μακρόπουλος έκαναν ρεκόρ παραμένοντας στα Μαμούνια για 4 συνεχόμενες σεζόν non stop πριν τους ανακαλύψουν τα λαγωνικά της Αθήνας. Και από εδώ ξεκίνησαν μεγάλα ονόματα της νυχτερινής διασκέδασης: Δέσποινα Βανδή, Αντώνης Ρέμος, Πασχάλης Τερζής, Ζαφείρης Μελάς, Καρράς, Μάκης Δημάκης, Νατάσσα Θεοδωρίδου, Δημήτρης Χρυσοχοΐδης.

ΔΕΙΤΕ: Πάμε αεροδρόμιο: Τα λαμπερά βράδια μιας άλλης καλοκαιρινής Θεσσαλονίκης

Τα μαγαζιά

Η δεκαετία του ’90 ήταν ο καιρός των μεγάλων −ακόμη− μουσικών σκηνών. Από τότε ως σήμερα, από τη Νεράιδα και τη Θεσσαλονικιά θα περάσουμε στα Ρόδον, Μαμούνια live, Πολιτεία, Boom, Χάντρες, Βαρελάδικο, Σκορπιός, Πύλη Αξιού αλλά και στο διάσημο Ακρόαμα, το Αβαντάζ, την Αλυσίδα, τη Βίλκα.

Ήταν και ο καιρός των προτάσεων για μια άλλη ψυχαγωγία: μετά το Παραρλάμα, ο Νίκος Στεφανίδης δημιουργεί τον Μύλο (μακράν η πληρέστερη πρόταση), ο Γιώργος Τσακαλίδης λίγο αργότερα την Υδρόγειο. Από κοντά τους και Αίγλη, Βάρδια, Πλατώ, φέρνουν τους πιο επώνυμους αλλά και τις νέες προτάσεις. Παρασκήνιο, Ραντεβού, Τρακ, Γλεντί Κουλέ, café Americain, Καφέ μπαρ Έντεχνο, τα Κεπέγκια −στη Δυτική μεριά της πόλης− η Μαύρη Τρύπα στα Λαδάδικα, από κοντά και το cult ροκ- μπαρ Παπαγάλος, μεταμεσονύκτιο ως σήμερα στέκι συμπληρώνουν απόλυτα τη μουσική νύχτα.

ΔΕΙΤΕ: Παραρλάμα: Το στέκι που έγραψε την blues ιστορία της Θεσσαλονίκης

Χώροι σφηνωμένοι σε ασφυκτικά στενά κι όμως κατάμεστοι από θαμώνες, μαγαζιά για ταινία αλλά και…σαν ταινία. Βλέμματα, φλερτ, «φτιαξίματα» και χωρισμοί, δάκρυα, φιλιά, αποχαιρετισμοί, σύννεφα καπνοί −ο τριψήφιος του «αντικαπνιστή- καταδότη» θα έκανε χρυσές δουλειές− θάλασσες ποτά, τραγούδια ως το ξημέρωμα. Απώλεια, στα 2005 κλείνει η ιστορική «Όμορφη Νύχτα».

Αρχές της τελευταίας δεκαετίας, εν τω μέσω της «κρίσης» −που δεν είναι βέβαια απλώς οικονομική αλλά βαθιά κοινωνική και πολιτιστική− τελείωσαν οι μεγάλες δόξες της περιοχής Αεροδρομίου καθώς και τα περισσότερα από τα μεγάλα πολυέξοδα νυχτερινά μαγαζιά. Αλλά και τα «μικρά» του έντεχνου: Τήνελλα, Πλατώ, Βάρδια.

Παρήκμασε αλλά άντεξε, κάπως σαν παρωχημένος πια, ο Μύλος. Σήμερα λειτουργούν με θάρρος μουσικές σκηνές και στέκια: Πριγκηπέσσα, Βεντέτα, Τομπουρλίκα, Καφωδείον, Ξέφωτο, στο έντεχνο, το ρεμπέτικο, το λαϊκό. Αλλά και Principal, Fix factory στις μεγάλες συναυλίες. Κι επίσης τα Πολυχώρος WE, Vergina Theatro, τα τζαζ μαγαζιά Ντουέντε, malt n jazz, οι Μουσικές ταβέρνες, Ροσινιόλ, Καρνάγιο κ.ά.

Τα studio, τα δισκάδικα, τα ραδιόφωνα

Όλα αυτά τα χρόνια Studio ηχογραφήσεων, δισκογραφικές εταιρίες και δισκάδικα άνθισαν και τέλειωσαν, θύματα των καιρών, κύκνειο άσμα μιας άλλης εποχής της μουσικής, πριν από το mp3 και τα μουσικά κανάλια του διαδικτύου και του smart κινητού μας.

Θρυλικά στούντιο ηχογραφήσεων το Αγροτικόν του Νίκου Παπάζογλου, το Πολύτροπο του Γιώργου Καζαντζή. Αυτοί οι δύο είχαν και label κυκλοφορίας δίσκων το «Στρόγγυλοι δίσκοι» ο πρώτος, «Πολύτροπο» ο δεύτερος, το Magnanimus, του Γιώργου Πεντζίκη. Και σήμερα κάποια ακόμη εξαιρετικά, τα Cue Studio Records, Maverick studios, Revolver recording studio κ.ά. Δισκάδικα μεγάλου κύρους και αξιοπιστίας έκλεισαν μαζί με την ήττα της «αποτύπωσης» της μουσικής: Πάτσης, Σούτσος, Metropolis, Blow Up, Ηχόραμα αφήνοντας την αναιμική πια κυκλοφορία cd’s στο Public και τον Ιανό.

Και Ραδιόφωνα ελληνικής μουσικής: Ράδιο-Ανατολικός, Ράδιο-Ράδιο, Ράδιο Έκφραση, Μύθος, βρίσκονται κυρίως στον χώρο της εναλλακτικής και έντεχνης παραγωγής, καθώς τη σημαία της εμπορικής λαϊκής-ποπ ελληνικής μουσικής κρατούν το Κοσμοράδιο και ο Ερωτικός.

Συνοπτικά η εποχή μας: 2010- 2019

«Αχαρτογράφητη» ακόμη εποχή, αυτό που καταγράφει στην αρχή της είναι αβάσταχτες απώλειες στην ψυχή του τραγουδιού μας.

Φεύγουν από τη ζωή, στη Θεσσαλονίκη, δύο μεγάλοι καλλιτέχνες που συνδέθηκαν για πάντα με την ελληνική μουσική, το τραγούδι, την καλλιτεχνική ανησυχία και δημιουργία αυτής της πόλης: ο Μανώλης Ρασούλης, ως ένας πολύχρονος «εραστής» της κι ο Νίκος Παπάζογλου, ίσως ως το σύμβολο του «αυτόχθονα». (Δύο κουβέντες που μου έμειναν από τη συντροφιά μαζί τους, είναι του Ρασούλη η απάντηση στην ερώτηση: «είσαι καλά;», «βεβαίως, αρτιμελής κι εκτός φυλακής» και του Παπάζη στο θέμα των δωρεάν συναυλιών: «όχι δωρεάν. Δωρεάν και ιδίοις εξόδοις»).

Και μετά, πάντα υπάρχει μετά. Έρχονται νέα πρόσωπα, νέα πράγματα. Αφομοίωση της παγκόσμιας μουσικής, σεβασμός στη δουλειά του παρελθόντος αλλά με τον πειρασμό της καινούργιας ματιάς χαρακτηρίζουν τα πρόσφατα χρόνια μας. Σμίξιμο κάθε μουσικής καταγωγής και επιρροής, με πολλή γνώση όλων των μουσικών, δυτικών κι ανατολικών, χωρίς φανατισμούς κι εμμονές, όπου δοκιμάζουν οι «νέοι» τις δικές τους προτάσεις. Οι πιο ενδιαφέρουσες ματιές σ’ αυτή «τη γειτονιά του Δρόμου» είναι η προσέγγιση με τη ματιά του σήμερα από κάποιους πιο παλιούς. Στον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, στα ιερά και όσια του ρεμπέτικου. Από λόγιους, σπουδαγμένους αλλά και χαρισματικούς μουσικούς όπως ο Νίκος Ορδουλίδης. Όπως ο Δημήτρης Μυστακίδης που όλα τα χρόνια του είναι μια μελέτη-άσκηση προσφοράς πάνω στο ρεμπέτικο, με αποκορύφωμα το εξαιρετικό «εδώ και εκεί», κυκλοφορίας 2019. Από «αιρετικούς» εραστές, σαν τον Γιάννη Αγγελάκα που κάνει επιτυχία στους πιτσιρικάδες το τσιτσανέϊκο «Δεν θέλω τα ματάκια σου».

Και μετά οι Stringless. Αυτό το έξοχο χωρίς όργανα συγκρότημα έξη φωνών, έξη γυναικών. Μαζί τους η Έλσα Μουρατίδου αλλά και με άλλα σχήματα, τους Plaza Ensemble, τους Tir Fada, τους Αργατεία. Ο Πέτρος Μάλαμας παρουσιάζει την Καναδέζα αλλά και μελοποιήσεις του σε Άλκη Αλκαίο. Οι Largo, ένα από τα…3 σχήματα που εμπλέκεται ο Κωνσταντής Παπακωνσταντίνου. Γκιντίκι και Transidelia τα άλλα, ξεκίνησαν το 2014 από τη Θεσσαλονίκη, έξι φίλοι μουσικοί που αποφάσισαν να… φτιάξουν κάτι από αυτό που αγαπούν, ίσως η πιο ενδιαφέρουσα πρόταση, στο ένωμα Δύσης κι Ανατολής. Ο Βασίλης Πετρίδης και οι Γκαιλέ, με τη Στέλλα Γιαλτζή και τον Γιάννη Διονυσίου στη φωνή.

Οι Κόζα Μόστρα που δημιουργήθηκαν το 2012, είναι κάτι σαν σκωτσέζικη και θρακιώτικη μουσική σε ένα. Οι Εκμέκ… λίγο ροκ-ποπ-φολκ. Οι Baildsa, ένα balkan punk n’ roll συγκρότημα, με πρώτο άλμπουμ United States of Balkans το 2011. Οι Γκιντίκι, Κατιφέ, Άιντε ψιλά-ψιλά, ‘Άγγελοι του Τσιτσάνη (Μαριάννα Βογιατζή, Ελένη Νοταρίδου, Λένα Τζαμπάζη, μόνο…γυναίκες!), Πλήρη Ντάξει, Άνω Κάτω, λαϊκό συγκρότημα, σχήματα με πολύ ενδιαφέρουσες επανεκτελέσεις και διασκευές. Νεότερες παρουσίες στο τραγούδι είναι ακόμη ο Γιάννης Λεκόπουλος, η Αλεξία Χρυσομάλλη, η Δέσποινα Παγιούλα, η Ιφιγένεια Ιωάννου, η Μαρία Φραγκούλη.

Ο εξαιρετικός Μάνος Μυλωνάκης γράφει μουσικές για ταινίες και θέατρο και μαγεύει.

Νοέμβρης 2019, τελευταία νέα: Ο ρ/σ ελληνικής μουσικής Μήνυμα 107,7 έχει σιγήσει. Πριν ένα μήνα κυκλοφόρησε από τον Μετρονόμο ο δίσκος «εκκωφαντικές σιωπές», όπου ο Πάρις Παρασχόπουλος μελοποιεί στίχους των φυλακισμένων γυναικών Διαβατών Θεσσαλονίκης. Και ο Γιώργος Καζαντζής δίνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μια μεγάλη συναυλία εφ’ όλης της ύλης, με Γιώργο Νταλάρα, Μίλτο Πασχαλίδη, Φωτεινή Βελεσιώτου, Λιζέτα Καλημέρη.

Ο Δρόμος συνεχίζεται… Με μικρά στενά, αναστροφές, πισωγυρίσματα, άλματα, διακλαδώσεις προς το αύριο, από νέα ταλέντα νέες φωνές, νέες ιδέες. Κι εμείς οι πιο παλιοί, «σιγοντάρουμε» κι ακολουθούμε με αισιόδοξη προσμονή την πορεία τους.

Υ.Γ. 1. Για τους πιο διάσημους γράφονται τα λιγότερα. Ως και μόνο ονόματα. Θεωρώ φυσικό ότι δεν θα μάθει ο κόσμος από αυτό το άρθρο ποιος είναι π.χ. ο Παπάζογλου. Δεν προσφέρεται και η έκταση ενός άρθρου σε έντυπο για τόση αναλυτική αναφορά.

Υ.Γ. 2 Όσα αναφέρονται έχουν προφανώς την προσωπική γνώμη και γνώση του γράφοντος. Όντας βέβαιος πως κάποιους ή κάποια έχω παραλείψει ας με συγχωρέσουν, θα τα προσθέσουν οι επόμενοι.

Ευχαριστώ για τη βοήθεια στις πληροφορίες τους Θανάση Γιώγλου, Γιώργο Τούλα, Κατερίνα, Σταυρούλα.

Πηγές: stixos.eu, musiccorner.gr, ogdoo.gr, parallaximag.gr

*Το κείμενο γράφτηκε για το επετειακό τεύχος των 30 χρόνων της parallaxi