Μαγική βόλτα στα μονοπάτια των παγοποιών στον Χορτιάτη
Την Κυριακή που μας πέρασε, ζήσαμε ένα διαφορετικό πρωινό.
Εικόνες: Εμμανουέλα Τσαλίκη
Το πρωινό ξύπνημα, ειδικά εκείνο της Κυριακής, μπορεί να μην είναι το πιο ευχάριστο πράγμα στον κόσμο, μα όταν αφορά μία βόλτα σε ένα πανέμορφο βουνό, αξίζει να ξοδέψουμε λίγες ώρες από τον κυριακάτικο ύπνο μας. Καθαρός αέρας, φθινοπωρινός, αλλά γλυκός και ηλιόλουστος καιρός, φύση με πράσινα και πορτοκαλί χρώματα…
Κάθε χρόνο λοιπόν, την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, η Κίνηση Πολιτών Χορτιάτη και η τοπική εφημερίδα, Χορτιάτης 570, διοργανώνουν μια πρωινή, φθινοπωρινή πεζοπορία στον ορεινό Χορτιάτη. Στις 9 η ώρα, με ηλιόλουστο καιρό, στην πλατεία του χωριού του Χορτιάτη, μαζεύτηκαν άτομα σχεδόν όλων των ηλικιών – από μικρά παιδιά, έως και ηλικιωμένους- για να συμμετάσχουν στην μαγευτική αυτή περιήγηση στην φύση.
Διαβάστε σχετικά: Ο Χορτιάτης της Σοφίας Νικολαίδου
Ξεκινήσαμε την διαδρομή μας ανεβαίνοντας από την πλατεία του χωριού στο πρώτο μονοπάτι του Χορτιάτη. Αφήνοντάς το πίσω μας, φτάνουμε σε ένα όμορφο δάσος, γεμάτο καστανιές.
Το καστανόδασος του Χορτιάτη
«Όπως βλέπετε, τα χρώματα είναι υπέροχα αυτή τη περίοδο, γι’αυτό και επιλέγουμε να κάνουμε την πεζοπορία την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου. Τα χρώματα είναι εκπληκτικά, από το πράσινο, μέχρι το χρώμα της σκουριάς» παρατηρεί ο ξεναγός μας, Μπάμπης Νανακούδης.
Συνεχίζει, δίνοντάς μας κάποιες πληροφορίες για τα δέντρα που βρίσκονται στο συγκεκριμένο δάσος. «Επειδή το δάσος του Χορτιάτη είναι πολυποικιλιακό, κυριαρχεί η καστανιά, η δρυς, αλλά και η οξιά, η οποία βρίσκεται σε πάνω από τα 800 μέτρα υψόμετρο».
Κάποια από τα προβλήματα του δάσους
Προχωρώντας όλο και πιο μέσα στο δάσος, ακούμε τoν ήχο μοτοσικλετών. Έτσι, ο κύριος Νανακούδης άδραξε την ευκαιρία αυτή, για να μιλήσει για τον προβληματισμό του, σχετικά με τους μοτοσικλετιστές και τις μηχανές τους που μπαίνουν στο δάσος. «Οι μηχανές αυτές καταστρέφουν τα μονοπάτια του και κατ’επέκταση ενοχλούν τους πεζοπόρους και τους φυσικούς κατοίκους του δάσους. Αν πρέπει να συνεχιστεί αυτή κατάσταση, πρέπει τότε να δημιουργηθούν ειδικές πίστες για τις μηχανές, που δεν θα κάνουν κακό στο δάσος» τονίζει.
«Δυστυχώς επιτρέπεται το κυνήγι σε ορισμένα σημεία του δάσους» αναφέρει, και το ύφος του μαρτυρά τη λύπη του. «Το καλό βέβαια είναι ότι το δάσος δεν έχει υποστεί κάποια πυρκαγιά, καθώς οι κάτοικοι το σέβονται και το προσέχουν» συμπληρώνει τελικά.
Η λίμνη Κορώνεια και το πάρκο κεραιών
Λίγο πριν φτάσουμε στο μονοπάτι των παλιών παγοποιών, κάνουμε ένα πολύ απαραίτητο διάλειμμα για ξεκούραση και κολατσιό στο πάρκο των κεραιών. Από εκεί, έχουμε θέα τη λίμνη Κορώνεια, και στο βάθος βλέπουμε τα βουνά της Βουλγαρίας.
Ο κύριος Νανακούδης μας μίλησε για τα προβλήματα ξηρασίας που ταλαιπωρούν τη λίμνη, η οποία τώρα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση.
Σε αντίθεση με την ομορφιά της λίμνης και των βουνών, βρίσκεται το λεγόμενο πάρκο των κεραιών. Οι κάτοικοι πολλές φορές το αναφέρουν και ως «πάρκο φονιά»…
«Εδώ και περίπου 30 χρόνια, οι αγώνες μας για την απομάκρυνση των κεραιών δεν έχουν εισακουστεί. Εφόσον τα τελευταία 5 χρόνια όλα τα κανάλια εκπέμπουν πλέον ψηφιακά, γιατί δεν αφαιρούνται οι κεραίες από εκεί;» εύλογα αναρωτιέται ο κύριος Νανακούδης.
«Οι κεραίες αυτές αποτελούν το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα της Θεσσαλονίκης. Έρευνες έχουν δείξει ότι το ηλεκτρομαγνητικό υπόβαθρο στην Θεσσαλονίκη, κυρίως εξαιτίας των κεραιών, έχει αναπτυχθεί κατά εκατό φορές!» αναφέρει με αγανάκτηση, και επισημαίνοντας το πόσο επικίνδυνες είναι για την υγεία.
Το καλό είναι – τουλάχιστον – ότι στην συγκεκριμένη περιοχή, απαγορεύεται το κυνήγι…
Στα μονοπάτια των παλιών παγοποιών
Μετά το διάλειμμά μας, συνεχίζουμε τον περίπατό μας, με σκοπό να φτάσουμε στο μονοπάτι των παλιών παγοποιών. Φτάνοντας εκεί, μία δροσιά μας καλωσορίζει. «Αν περπατήσετε αυτό το μέρος ένα μεσημέρι καλοκαιριού, νομίζετε ότι έχει βραδιάσει. Δεν μπαίνει ούτε ηλιαχτίδα από την πλούσια βλάστηση της οξιάς» λέει ο ξεναγός μας.
Η δράση των παγοποιών, αναφέρεται σε γραπτές μαρτυρίες του 17ου αιώνα, από τον Τούρκο περιηγητή, Εβλιγιά Τσελεμπή. Στις μαρτυρίες του, αναφέρεται στους ραγιάδες παγοποιούς του Χορτιάτη, οι οποίοι έφτιαχναν πάγο με φυσικό τρόπο. «Οι Χορτιατινοί πρόγονοί μας, τις πολύ κρύες νύχτες του χειμώνα, ανέβαιναν στο βουνό και οδηγούσαν το νερό από τις πηγές σε κάποιους χώρους στις λεγόμενες μπάρες, όπου μάζευαν το νερό».
«Το νερό αυτό πάγωνε, και το πρωί οι παγοποιοί ερχόντουσαν και άνοιγαν τρύπες στον πάγο, γιατί περίπου 60-70 εκατοστά του νερού δεν πάγωναν. Το νερό που έβγαινε το άφηναν να ξαναπαγώσει, και όταν τελικά όλη η μπάρα γινόταν πάγος, με ειδικά τσεκούρια τον τεμάχιζαν. Σε κάποιες τρύπες που υπήρχαν στο έδαφος, έφτιαχναν μία σχάρα με κορμούς δέντρων και τοποθετούσαν επάνω την πρώτη στρώση του πάγου. Επιπλέον, χρησιμοποιούσαν τα πεσμένα φύλλα της οξιάς για μονωτικό υλικό».
Ο πάγος διατηρούταν μέχρι το καλοκαίρι, όπου οι παγοποιοί είτε κατέβαιναν οι ίδιοι στην Θεσσαλονίκη και τον πουλούσαν, ή τον προμήθευαν σε εμπόρους πάγου. «Όλες οι οικογένειες είχαν τα ”παγομάγαζά” τους» συμπληρώνει.
Φεύγοντας από τα μονοπάτια της ιστορίας των παγοποιών, οδεύουμε προς το τέλος της διαδρομής μας. Απολαμβάνοντας λίγο ακόμη την φύση, φτάνουμε τελικά στο χωριό του Χορτιάτη, απ’όπου ξεκίνησε το όμορφο, χρωματιστό και φθινοπωρινό μας «ταξίδι»…
Η ιστορική σημασία του Χορτιάτη
Επί γερμανικής κατοχής, συνέβη το λεγόμενο Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. «Οι κάτοικοι του Χορτιάτη βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στο έργο του, δίνοντας του πληροφορίες που αφορούσαν τον εχθρό. Έτσι, στις 2 Σεπτεμβρίου, λίγο πριν φύγουν οι Γερμανοί από την Θεσσαλονίκη, αποφάσισαν να ρίξουν χλώριο στο ρωμαϊκό υδραγωγείο, από το οποίο ξεδιψούσε όλο το χωριό, ως αντίποινα» μας λέει ο κύριος Νανακούδης.
«Για να εμποδιστεί αυτό, κάποιοι Χορτιατινοί, σκότωσαν ένα Γερμανό στρατιώτη, ο οποίος μάλλον ήταν και αυτός που θα έριχνε το χλώριο. Έτσι, οι Έλληνες συνεργοί των Γερμανών, οι λεγόμενοι Σουμπερίτες, με διαταγή τους, εκτέλεσαν απάνθρωπα 149 ανθρώπους. Είτε καίγοντας τους ζωντανούς, είτε πυροβολώντας τους. Βίασαν, εκτέλεσαν γυναικόπαιδα και γέρους… Γι’αυτό ονομάζουμε τον Χορτιάτη και μαρτυρικό…» συμπληρώνει.
«Πολλοί κρύφτηκαν στο βουνό για να σωθούν. Οι περισσότεροι που έμειναν πίσω, ήταν ανάμεσα σε αυτά τα θύματα…Το βουνό τους έσωσε», λέει κλείνοντας.
*Αν επιθυμείτε να βρεθείτε και εσείς για περιήγηση στον ορεινό Χορτιάτη, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κύριο Μπάμπη Νανακούδη στο τηλέφωνο 2310 349 500.
