Όταν το τσιμέντο κατάπιε την Τουμπίτσα στην Τούμπα!

Η Τούμπα δεν είναι μια τυχαία γειτονιά. Είναι μια από τις παλαιότερες γειτονιές της πόλης με ιστορία χιλιάδων χρόνων. Σήμερα ελάχιστοι γνωρίζουν πως η Τούμπα πήρε το όνομα της από τον αρχαίο λόφο, μετέπειτα Τουμπίτσα που δέσποζε σε όλη τη Θεσσαλονίκη, λόγω του ύψους της και του προϊστορικού οικισμού που φιλοξενούσε.

Όπως φαίνεται ξεκάθαρη στη φωτογραφία που ανήρτησε η ομάδα Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης, μια εικόνα του 1955, η παρουσία του λόφου, της Τούμπας που έδωσε το όνομα της στην ιστορική περιοχή, ήταν κυρίαρχη πάνω από την ελάχιστη αστική δόμηση.

Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στον πυρήνα του πολεοδοµικού ιστού του σύγχρονου οικιστικού ιστού της Άνω Τούµπας, η κυρίως τούµπα του προϊστορικού οικισµού που έδωσε και το όνομα στην περιοχή, λόγω της έντονης έξαρσης του εδάφους, έχει παραµείνει αδόµητη και έχει χαρακτηριστεί από το Ρυθµιστικό Σχέδιο ως χώρος πρασίνου. Ο αρχαιολογικός χώρος της Τούμπας Θεσσαλονίκης είναι γνωστός από το 1895.

Η ανασκαφική έρευνα κατά τη δεκαετία του 1980 έφερε στο φως αναλημματικούς περιφερειακούς τοίχους και πλινθόκτιστα κτήρια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού με λευκό επίχρισμα στο εσωτερικό τους. Από την άλλη πλευρά, τα κτίσματα της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου είχαν λίθινες θεμελιώσεις. Έξω από τα όρια του αρχαίου οικισμού έχουν εντοπιστεί υπολείμματα σποραδικών εγκαταστάσεων διαφόρων εποχών και εκτεταμένο νεκροταφείο που χρονολογείται από τον 10ο ως και τον 4ο αι. π.Χ. Η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε ένα πόλισμα της περιοχής που αποτελεί τούμπα πολλών φάσεων οικοδόμησης, όπου η παλαιότερη από αυτή τοποθετείται χρονικά στην στα τέλη της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (2200 π.Χ.);

Μάλιστα ο οικισμός που ανασκάπτεται ταυτίζεται πιθανότατα με την αρχαία Θέρμη ή τμήμα της. Η θέση του οικισμού φαίνεται να εγκαταλείφθηκε, μετά την ίδρυση της Θεσσαλονίκης από τον Κάσσανδρο το 324 π.Χ. Ένα σημαντικό στοιχείο της ανασκαφής ήταν ο μεγάλος αριθμός των ταφών που εντοπίστηκαν στις αυλές και τους δρόμους του οικισμού. Έτσι μαζί με παλιότερα ευρήματα η Τούμπα Θεσσαλονίκης αριθμεί περίπου 17 ταφές. Η μελέτη για την ανάδειξη του αρχαιολογικού αυτού χώρου σαπίζει σε κάποιο συρτάρι, ενώ οι ασκαφή καλύπτεται από λαμαρίνες, γράφαμε εδώ το 2015 

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα η Τουμπίτσα δέσποζε στο χάρτη της περιοχής. Αποτελούσε τόπο αναψυχής για την περιοχή, εκεί πετούσαν τους χαρταετούς την Καθαρή Δεύτερα οι Τουμπιώτες, εκεί πήγαιναν τους περιπάτους τους τα κοντινά σχολεία και εκεί ανέβαιναν να δροσιστούν τα απογεύματα του καλοκαιριού οι κάτοικοι των γειτονικών περιοχών. Στις μικρές σπηλιές της έβρισκαν καταφύγιο τα παιδιά που έπαιζαν κρυφτό επίσης. Για πολλά χρόνια, λόγω των ραντεβού ζευγαριών η Τουμπίτσα αποκαλούνταν χιουμοριστικά νυφοπάζαρο.

Μέχρι που ξεκίνησε μια ανοικοδόμηση και άρχισε σιγά σιγά ο λόφος να εξαφανίζεται και παύει να είναι σημείο αναφοράς στην περιοχή. Και οι πολυκατοικίες που στην αρχή χτίζονταν στις παρυφές της και σταδιακά εξαφάνισαν όλο το λόφο με αποτέλεσμα σήμερα να μην μπορείς να υποψιαστείς καν τι υπήρχε πριν εκεί.

Ένα μικρό ντοκουμέντο γυρισμένο στη Θεσσαλονίκη από τον Γιώτη Βράντζα αποκαλύπτει την ιστορία της Τούμπας. Αξίζει να το δείτε εδώ:

Διαβάστε επίσης: Μια φορά και ένα καιρό στην Τούμπα