Οι ζωές των άλλων | Παρασκευάς Σελίμ: Aπό το γκέτο των δυτικών συνοικιών στα έδρανα της Βουλής

Η 8η Απριλίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ρομά Υπερηφάνειας.

Οι τσιγγάνοι, ο μεγαλύτερος μετακινούμενος λαός της Ευρώπης, μαζί με τα ήθη, τα έθιμα και την κουλτούρα τους, κουβαλάνε στερεότυπα, προκαταλήψεις και ρατσισμό που η κοινωνία τους έχει φορτώσει, βάζοντάς τους στο περιθώριο. Ο Παρασκευάς Σελίμ είναι ένα μόνο από τα πολλά παιδιά του Φάρου του Κόσμου που αποδεικνύουν με τα επιτεύγματά τους πως «μπορούν να είναι περήφανοι που είναι τσιγγάνοι, γιατί μπορούν να πάνε ενάντια στα στερεότυπα, να τα προσπεράσουν και να διαπρέψουν». Ο Παρασκευάς Σελίμ πριν από 5 χρόνια ήταν ένας ακόμα γιος που μπήκε στην μεγάλη οικογένεια του πατέρα Αθηναγόρα και του Φάρου του Κόσμου. Αυτή είναι η ιστορία του.

Που γεννήθηκες και μεγάλωσες;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Θεσσαλονίκη, στην περιοχή του Κορδελιού. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, η μόνη μου απασχόληση ήταν τα περιστέρια που είχα στην ταράτσα του σπιτιού και τα περιστέρια ήταν μια καλή δικαιολογία να βλέπεις από ψηλά τι γίνεται στην γειτονιά, να χαζεύεις την θέα.

Είχες κάποια ιδιαίτερη επαφή με τα περιστέρια;

Ναι, τα αγαπάω ιδιαίτερα. Εγώ τα ήθελα, εγώ ζήτησα να πάρουμε και να βάλουμε στο σπίτι και τώρα που φτιάχνουμε το καινούργιο σπίτι του «Φάρου του Κόσμου» θα βάλω περιστέρια και εκεί.

Δεν έκανες κάτι άλλο ως μικρό παιδί;

Δεν θυμάμαι να ασχολούμαι με παιχνίδια, να παίζω. Θυμάμαι ότι η μεγαλύτερη λατρεία μου ήταν, όταν τους δύο χωματόδρομους της γειτονιάς τους έκαναν άσφαλτο και ερχόντουσαν για να κάνουν ανασκαφές, και μου άρεσε να βλέπω τα μηχανήματα, τους εκσκαφείς, τις φαγάνες.

Πόσους κατοίκους έχει η περιοχή που μεγάλωσες;

Οι οικογένειες είναι περίπου δώδεκα. Σε κάθε οικισμό τσιγγάνων, οι περιπλανώμενες οικογένειες πάνε σε ένα μέρος, εγκαθίστανται και φτιάχνουν σπίτια η μία οικογένεια δίπλα στην άλλη. Πάνω σε μας, στο Κορδελιό, είναι όλοι σόι. Παππούδες, γιαγιάδες, εγγόνια, τα παιδιών των εγγονιών, έτσι μεγαλώνει και αναπτύσσεται μια περιοχή. Οπότε μια οικογένεια ξεκινάει και κάνει έναν οικισμό. Η γειτονιά είναι όλοι συγγενείς μου.

Ένιωθες από μικρός τον ρατσισμό, να σου φέρονται διαφορετικά γιατί είσαι τσιγγάνος;

Όχι, γιατί δεν έβγαινα από την γειτονιά, ζούσα σε έναν προστατευμένο μικρόκοσμο, δεν ήξερα πώς είναι έξω η κοινωνία.

Πιστεύεις ότι η γκετοποίηση αυτή, έστω και αν το περιβάλλον είναι ασφαλές, είναι καλή για ένα παιδί;

Καθόλου. Επειδή έχασα την παιδικότητά μου νωρίς και ωρίμασα πολύ γρήγορα, δεν έζησα καθόλου παιδικά χρόνια, γι’ αυτό και τα ζω τώρα με τις διάφορες δραστηριότητες που κάνω. Γι’ αυτό ασχολούμαι με τα πάντα, με ό,τι μου δοθεί η ευκαιρία να κάνω, δεν την αφήνω να πάει χαμένη.

Πιστεύεις ότι τα παιδιά Ρομά έχουν διαφορές από τα παιδιά των μη Ρομά οικογενειών;

Ανάλογα το πώς ζουν και σε ποια περιοχή. Αν ζεις σε έναν οικισμό Ρομά πολύ κλειστό και πολύ απομονωμένο, τα παιδιά θα διαφέρουν και στον τρόπο επικοινωνίας και στον τρόπο σκέψης, στο πώς βιώνουν την ζωή. Ένα παιδί που ζει εκτός οικισμού απολαμβάνει περισσότερα πράγματα και έχει περισσότερες ευκαιρίες. Αυτό το χάσμα πρέπει να αλλάξει. Όλα ξεκινούν από το σπίτι, οι μεγαλύτερες ευκαιρίες, τα κίνητρα, δίνονται από τα πρότυπα που έχεις, από αυτούς που σε εμπνέουν όσο είσαι μικρό παιδί. Αν ζεις σε μια οικογένεια που δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ασχολείται με την βαριά ή ελαφριά παραβατικότητα, χωρίς να θεωρεί την μόρφωση, την αυτοεξέλιξη, σημαντικά εφόδια στην ζωή, το παιδί θα ακολουθήσει αυτά τα πρότυπα και θα θεωρήσει φυσιολογικό πως αυτά πρέπει να κάνει στην συνέχεια της ζωής του.

Εσύ πήγες στο σχολείο;

Το σχολείο το παράτησα στην Β’ Δημοτικού, γιατί αυτό που έβλεπα από τα ξαδέλφια μου, αυτό που είδα από τα αδέλφια μου, από την γειτονιά, αυτό έκανα και εγώ. Δεν μπορούσα να πηγαίνω στο σχολείο και ταυτόχρονα να κάνω τον τρόπο ζωής που ήταν δεδομένος στην γειτονιά. Θεωρούσα πως η γνώση και το σχολείο δεν θα με βοηθήσουν σε τίποτα και πουθενά, γιατί αυτό μου πέρασαν ως σκέψη.

Αυτό ήταν μια απόφαση των γονιών σου, που σε σταμάτησαν από το σχολείο και είπαν ‘δεν θα πας’ ή το αποφάσισες εσύ;

Δεν μου είπαν ποτέ οι γονείς μου να μην πάω στο σχολείο, απεναντίας ήθελαν να πάω, και όταν αποφάσισα να ξαναξεκινήσω, ήταν οι πρώτοι που με προέτρεψαν και ήταν θετικοί με αυτό.

Δεν είναι λίγο περίεργο να αποφασίζει ένα παιδί Β’ Δημοτικού τι είναι καλό να κάνει και αν πρέπει να συνεχίσει το σχολείο ή όχι;

Όπως όλοι οι γονείς που αγαπούν πολύ τα παιδιά τους, έτσι και οι Ρομά τα κακομαθαίνουν. Η αγάπη για τα παιδιά τους είναι υπερβολική και τους κάνει κακό. Αν βρέχει, δεν θα στείλουν το παιδί σχολείο, αν το ίδιο δεν θέλει να πάει, για να μην του χαλάσουν χατίρι, δεν θα το στείλουν. Αν έχει λίγο κρύο, δεν θα το στείλουν σχολείο μην κρυώσει. Δεν μπορούν να καταλάβουν την αξία της εκπαίδευσης και την σπουδαιότητά της. Αυτό έχουν μάθει, δεν τους έδειξε κανείς έναν διαφορετικό δρόμο. Αυτό έχουν μάθει και αυτοί να κάνουν από τους δικούς τους. Δεν τους δόθηκαν επιλογές.

Δεν βλέπουν γύρω τους την αξία της εκπαίδευσης;

Όταν ζεις σε έναν μικρόκοσμό, σε ένα γκέτο που όλοι κάνουν τα ίδια πράγματα, όχι δεν το βλέπεις, όπως δεν το έβλεπα και εγώ. Δεν έχεις σχέσεις με μη Ρομά και είναι σαν να βλέπεις με παρωπίδες. Εμένα την μεγαλύτερη απόφαση της ζωής μου, να βγω, να συνεχίσω το σχολείο και να διεκδικήσω την ζωή μου, με έκανε να την πάρω η τηλεόραση. Τα παιδιά του υπόλοιπου κόσμου που μπορούσαν να κάνουν πράγματα που δεν μπορούσα να κάνω εγώ.

Τι ήταν αυτό που σε προέτρεψε πιο πολύ, ποιες εικόνες;

Μου έλειπε η παιδικότητα, να μαζεύομαι με τους φίλους μου να παίζω, να πηγαίνω σινεμά να δω μια ταινία, να έχω παρέες, να περνάω καλά. Αυτά τα έβλεπα στην τηλεόραση και τα ζήλευα πάρα πολύ. Ειδικά όταν έβλεπα σε εκπομπές και στις ειδήσεις διακρίσεις παιδιών, έλεγα, πως μπορούν και φτάνουν τόσο ψηλά και γίνονται τόσο σπουδαίοι. Μεγαλώνοντας, κατάλαβα ότι ο μόνος δρόμος για να καταφέρεις κάτι στη ζωή σου είναι οι γνώσεις. Μόνο μαθαίνοντας γράμματα, είπα στον εαυτό μου, θα καταφέρεις να κάνεις κάτι στην ζωή σου. Έτσι, στα 16 μου, αποφάσισα να συνεχίσω το σχολείο.

Και τι έκανες;

Ξύπνησα ένα πρωί και πήγα στο σχολείο της γειτονιάς. Μου έκαναv κάποιες ερωτήσεις, τους απάντησα και μου είπαν ότι δεν μπορούν να με δεχτούν σε εκείνο το σχολείο, γιατί ήμουν πλέον πολύ μεγάλος για να πάω στο Δημοτικό. Δεν ήταν καθόλου υποστηρικτικοί μαζί μου. Εγώ δεν ήξερα τι είναι η τάξη ένταξης, τι μπορώ να κάνω, τι κάνει κάποιος όταν θέλει σε μεγάλη ηλικία να πάει σχολείο και δεν με βοήθησαν καθόλου και σε τίποτα. Καταρχήν, δεν ήξερα πώς λειτουργεί το σχολείο. Ήμουν 16 ετών και δεν είχα πάει παρά μόνο δύο τάξεις. Ήμουν σε ηλικία Λυκείου, αποφασισμένος να πάω Δημοτικό. Έπεσα από τα σύννεφα, σκέφτηκα ότι τα έχασα όλα. Αργότερα, η νύφη μου, η γυναίκα του αδελφού μου, που είναι από Δενδροπόταμο, μου είπε ότι στην γειτονιά της μπορεί να με δεχτούν, γιατί εκεί έχει διαφορετικούς δασκάλους, έμπειρους με Ρομά παιδιά και ότι έχει τάξεις ένταξης. Μέχρι τότε, νόμιζα πως από την στιγμή που μου είπαν όχι στο ένα σχολείο, δεν θα με δεχτεί κανένα.

Και τι έγινε στην συνέχεια, τι έκανες;

Πήγα στο 5ο Διαπολιτισμικό Δημοτικό Δενδροποτάμου. Εκεί με πήγαν στην τάξη του κυρίου Άγγελου Χατζηνικολάου, του δικού μου Άγγελου. O Άγγελος είναι ένας καταπληκτικός εκπαιδευτικός, με χρόνια εμπειρίας σε σχολεία με παιδιά Ρομά, διδάσκει μέχρι και σήμερα στον Δενδροπόταμο, γνωρίζει τα προβλήματα της γειτονιάς και αυτό που έκανε ήταν να με δεχτεί στην τάξη του. Αυτός και ο κύριος Ραδίτσης. Ο κύριος Ραδίτσης ήταν αυτός που ερχόταν κάθε πρωί από το σπίτι μου για να με πάρει να με πάει στο σχολείο. Ο κύριος Άγγελος με βοήθησε να μάθω σε έναν χρόνο όλα όσα χρειαζόμουν για να μπορέσω να συνεχίσω στο Γυμνάσιο, μου γέμισε τα κενά. Εγώ ήξερα να διαβάζω, αλλά δεν ήξερα να γράφω. Ο κύριος Άγγελος τα κατάφερε με μεγάλη επιτυχία, γιατί οι επιδόσεις μου στο Γυμνάσιο ήταν τέτοιες, σαν να μην είχα κανένα κενό, σαν να μην σταμάτησα ποτέ το σχολείο.

Βρίσκεσαι λοιπόν σε μια νέα περιοχή, σε μια κοινότητα με Ρομά, αλλά πιο μεγάλη;

Ο Δενδροπόταμος είναι μια περιοχή που συμβαίνει ότι συνέβαινε και στην δική μου γειτονιά χωρίς πολύ μεγάλες διαφορές. Μεγάλοι δρόμοι περιχαρακώνουν την περιοχή και την κλείνουν από παντού, είναι ένα γκέτο ναρκωτικών και παραβατικότητας. Ευτυχώς, για εμάς βρίσκεται και ο «Φάρος του Κόσμου», και ο πατέρας μου, ο πατέρας Αθηναγόρας στην περιοχή. Έχει γίνει μεγάλο και σπουδαίο έργο και τα πρώτα σημάδια αλλαγής είναι εμφανή και εντυπωσιακά.

Η δική σου σχέση με το «Φάρο του Κόσμου» πως ξεκίνησε;

Για τον Φάρο έμαθα από τα υπόλοιπα παιδιά στο σχολείο. Στα διαλείμματα άκουγα να λένε για τις δραστηριότητες του Φάρου, τα ενοριακά πρωταθλήματα, την ρομποτική. Μετά από όλα αυτά που άκουγα, ρώτησα μια μέρα τι είναι ο Φάρος και τα παιδιά μου είπαν, έλα και θα δεις.

Και πήγες τελικά στον Φάρο του Κόσμου;

Ακολούθησα τους φίλους μου το ίδιο απόγευμα σε ένα σπίτι και μου είπαν «αυτός είναι ο Φάρος». Εκεί γνώρισα τον πατέρα Αθηναγόρα και με έβαλε κατευθείαν στην αγκαλιά της μεγάλης του οικογένειας, και από τότε η ζωή μου χωρίζεται σε πριν και μετά τον Φάρο. Ξαναβρήκα την παιδικότητα μου. Έβαλα στόχους στην ζωή μου. Μπόρεσα να ξαναονειρευτώ, μπόρεσα να κάνω πράγματα που ποτέ δεν θα φανταζόμουν. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα μπορούσα να μιλήσω με έναν αστυνομικό, ότι ο γενικός επιθεωρητής Βορείου Ελλάδος θα με βραβεύσει. Δεν φανταζόμουν ποτέ στη ζωή μου ότι θα παίζω μουσική και θα δίνω συναυλίες σε όλο τον κόσμο, ότι θα πάω Αμερική. Σήμερα, 5 χρόνια μετά, έχω καταφέρει να είμαι στην μουσική μπάντα του Φάρου του Κόσμου και να έχουμε δώσει συναυλίες σε στρατόπεδα προσφύγων, φυλακές, στο Μέγαρο Μουσικής, στο λιμάνι, σε σχολεία και φεστιβάλ. Συμμετείχα στην ομάδα ρομποτικής, όπου διακριθήκαμε κερδίζοντας την πρώτη θέση στους πανελλαδικούς αγώνες και ταξίδεψα με την ομάδα στην Αμερική. Εμείς, τα τσιγγανάκια, φτάσαμε στην Νέα Υόρκη. Πέρυσι, επισκεφθήκαμε το Ευρωκοινοβούλιο. Είχα την τύχη να ανέβω στα έδρανα της Βουλής με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ρομά και να μιλήσω για τα όνειρα μου, για τα όνειρα όλων των παιδιών. Κατασκεύασα την μακέτα του Αστυνομικού Μεγάρου που κοσμεί την είσοδο του Μεγάρου και βραβεύτηκα γι’ αυτό. Έχω συμμετάσχει στο TedxKavala και φέτος είμαι ένας από τους 10 νικητές του προγράμματος «Vodafone World of difference», μέσα από το οποίο έχω ως στόχο να γυρίσω στα σχολεία όλης τη Μακεδονίας και να μιλήσω για την ζωή μου, έτσι ώστε μέσα από την δική μου ιστορία να συμβάλλω στην εξάλειψη της σχολικής διαρροής και να μιλήσω για την σημασία της εκπαίδευσης στην ζωή του ανθρώπου.

Τι θα ήθελες να κάνεις κατά την διάρκεια του προγράμματος της Vodafone;

Θα ήθελα αυτούς τους 6 μαγευτικούς μήνες να κάνω όσες περισσότερες συναντήσεις μπορώ, και με την βοήθεια της τεχνολογίας να εμπνεύσω και να καταπολεμήσω την σχολική διαρροή σε παιδιά Ρομά και μη Ρομα. Δεν είναι μόνο οι τσιγγάνοι που δεν πάνε σχολείο. Είναι πολλοί και διαφορετικοί οι λόγοι που μπορεί ένα παιδί να σταματήσει το σχολείο. Θέλω να πω σε όλα τα παιδιά ότι ποτέ δεν είναι αργά. Δεν υπάρχουν άπιαστα όνειρα, υπάρχουν μόνο άνθρωποι που τα άφησαν στην μέση. Επίσης, θα ήθελα να επισκεφθώ το Δημοτικό σχολείο στο Κορδελιό που δεν με δέχτηκε τότε, όταν πήγα και αποφάσισα να συνεχίσω το σχολείο, για να τους δείξω πού έφτασε με υπομονή και επιμονή εκείνο το παιδί που του έκλεισαν την πόρτα και του έκοψαν τα φτερά.

Τι λέει η γειτονιά και οι γονείς σου σήμερα μετά από όλα αυτά που κατάφερες;

Δεν έχω χρόνο να τους επισκέπτομαι συχνά, αλλά και δεν έχω και κάτι κοινό μαζί τους που να μας ενώνει πια. Τις λίγες ώρες που επισκέπτομαι την γειτονιά για να πάω στο πατρικό μου, νιώθω σαν ξένος. Εκεί που κάθε μέρα ήμουν μέσα στα σπίτια τους, στους δρόμους της γειτονιάς, τώρα δεν με βλέπουν και αν με συναντήσουν μου λένε «εσύ άλλαξες, δεν είσαι αυτός που ήσουν τότε».

Πώς είναι η καθημερινότητα σου σήμερα;

Απασχολούμαι στο πρόγραμμα του ιδρύματος Vodafone, πάω στο σχολείο, κάνω Αγγλικά, ενισχυτική διδασκαλία, συμμετέχω στην μπάντα του «Φάρου του Κόσμου».

Αν είχες μπροστά σου εκείνο το μικρό παιδάκι, τον Παρασκευά…

Εκείνο το μικρό το παιδάκι, το καημένο, μου δίνει δύναμη για να πετύχω τους στόχους μου.

Πώς νιώθεις τώρα που έχεις πλέον τον ρόλο του πρεσβευτή, του προτύπου για τους νέους Ρομά;

Χαίρομαι πολύ, μου προκαλεί συγκίνηση, σήμερα λέω πως αν αποτύχω εγώ, θα είναι σαν να αποτυγχάνουν όλα τα παιδιά που με έχουν πρότυπο, οπότε η επιτυχία για μένα πρέπει να είναι μονόδρομος. Είναι ευτυχία και ευθύνη ταυτόχρονα. Όταν ρωτάω τον πατέρα μο, τον πατέρα Αθηναγόρα, αυτός μου λέει το ρητό του Καζαντζάκη “Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω”.

Ποια τα όνειρά σου για το μέλλον;

Ονειρεύομαι σε 10 χρόνια να έχω μια θέση στην σχολή αστυφυλάκων και να κάνω μεταπτυχιακό πάνω στην Βιολογία.

Είσαι ευτυχισμένος σήμερα από την ζωή σου;

Ευχαριστώ τον Θεό που δεν με δέχτηκαν στο Δημοτικό του Κορδελιού και αυτή η πόρτα που έκλεισε με έκανε να ανοίξω την πόρτα του Δημοτικού του Δενδροποτάμου και μετά του Φάρου του Κόσμου, και βρέθηκα δίπλα με ανθρώπους που με έκαναν να ξαναονειρευτώ.

Πώς θα ήθελες να κλείσουμε;

Με το σύνθημα του Φάρου του Κόσμου: «Η γνώση σπάει τα γκέτο».

Διαβάστε τα υπόλοιπα κείμενο της στήλης “Οι ζωές των άλλων” εδώ.