Η πρώτη αεροπειρατεία στην Ελλάδα έγινε από Θεσσαλονικείς
Όλα ξεκίνησαν όταν μια παρέα μαθητών από την Θεσσαλονίκη!
Η πρώτη αεροπειρατεία στην Ελλάδα συνέβη σαν σήμερα το 1948 και έχει στενή σχέση με την Θεσσαλονίκη.
Όλα ξεκίνησαν όταν μια παρέα μαθητών από την Θεσσαλονίκη, που βρίσκονταν στην Αθήνα για να δώσει εξετάσεις εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, αποφασίζει να καταλάβει ένα αεροπλάνο με σκοπό να το οδηγήσει στην Γιουγκοσλαβία.
Αυτή θα είναι η πρώτη απόπειρα αεροπειρατείας σε ελληνικό εναέριο χώρο και μια από τις πρώτες – αλλά όχι η πρώτη όπως από πολλούς λέγεται – στον κόσμο. Τα αδέλφια Αλέξανδρος και Χαράλαμπος Κουφουδάκης, ο Αχιλλέας Κελτεμίδης, ο Αντώνης Βογιάζος, ο Γεώργιος Κέλλας και ο Σπύρος Χελμιάδης ανεβαίνουν το μεσημέρι της 13ης Σεπτεμβρίου 1948 στο αεροσκάφος SH-BAH από το Ελληνικό με προορισμό το αεροδρόμιο Σέδες(*) της Θεσσαλονίκης. Η πτήση έχει 21 επιβάτες μεταξύ των οποίον και ο βουλευτής Ιωάννης Αποστόλου. Πιλότος Α΄ της πτήσης ο Αθ. Ηγουμενάκης και πιλότος Β΄ ο Κ. Καντζιάς. Κατά την διάρκεια της πτήσης, οι τέσσερις από τους νεαρούς Θεσσαλονικείς μπαίνουν στην καμπίνα του πιλότου με ένα σουγιά και ένα μπουκάλι γκαζόζα στο χέρι. Ζητούν από τον πιλότο να μην προσγειώσει το αεροπλάνο στην Θεσσαλονίκη αλλά να μπει στον εναέριο χώρο της Γιουγκοσλαβίας και να προσγειωθεί στην Σερβία. Γίνεται μια προσπάθεια από τον Β΄ πιλότο να αποτρέψει την αεροπειρατεία αλλά χωρίς επιτυχία. Το αεροπλάνο μπαίνει στον εναέριο χώρο της Γιουγκοσλαβίας ενώ παίρνει εντολή από τον ασύρματο να επιστρέψει στην Θεσσαλονίκη. Το αεροπλάνο δεν καταφέρει να προσγειωθεί στην Σερβία μιας και δεν παίρνει σήμα επιβεβαίωσης για προσγείωση και τελικά βρίσκεται 60 μίλια έξω από την πόλη των Σκοπών. Οι αεροπειρατές το σκάνε και κατευθύνονται προς τον σταθμό των τρένων. Το αεροπλάνο ξανά απογειώνεται για να προσγειωθεί στην Θεσσαλονίκη, τοπική ώρα 17:10, με δύο ώρες καθυστέρηση από την αναμενόμενη ώρα που θα έφτανε. Αρχικά επιρρίπτονται ευθύνες στον πιλότο και το πλήρωμα, θεωρώντας πως έπρεπε να παραπλανήσουν τους αεροπειρατές λέγοντας τους πως βρίσκονται στη Γιουγκοσλαβία και να προσγειωθούν σε ελληνικό έδαφος.
Πολλά τα σενάρια που κυκλοφορούν στην Θεσσαλονίκη, μια πόλη που δεν έχει κλείσει ακόμα τις πληγές της από τους πολέμους, τις αναταράξεις και με τον εμφύλιο να μην έχει τελειώσει. Ακούγονται σενάρια περί οργανωμένης αεροπειρατείας από το ΚΚΕ, τρομοκρατίας, σπείρα δολοφόνων και πολλά άλλα.
Οι έξι αεροπειρατές θα δικαστούν ερήμην τους σε θάνατο. Ο Σπύρος Χελμιάδης και ο Αχιλλέας Κετιμλίδης θα επιστρέψουν κρυφά στην Ελλάδα και θα σκοτωθούν σε μάχες του εμφυλίου. Ο Σπύρος στην μάχη του Μπίκοβικ και ο Αχιλλέας στην περιοχή του Κιλκίς. Οι υπόλοιποι θα ζήσουν όλη τους σχεδόν την ζωή εξόριστοι στο εξωτερικό.
Ο γνωστότερος εκ τον αεροπειρατών, ο Λευτέρης Βογιάζος, πήρε το δρόμο για την Μόσχα, σπούδασε σκηνοθεσία, και έγινε στην συνέχεια ο επίσημος μεταφραστής του Λένιν. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά το 1974. Ασχολήθηκε με την μετάφραση ρωσικών λογοτεχνικών έργων και σκηνοθέτησε για την τηλεόραση σειρές όπως «Ο φωτογράφος του χωριού», «Οι ακροβάτες», «Αργώ», «Το χρονικό της Εθνικής Αντίστασης». Ο Λευτέρης Βογιάτζος πέθανε το 1992.
Την ταινία «Το χρονικό της Εθνικής αντίστασης» μπορεί κάποιος να βρει διαδικτυακά στο αρχείο της ΕΡΤ ΕΔΩ.
Την ιστορία της πρώτης ελληνικής αεροπειρατείας θα κάνει ταινία ο Κώστας Κουτσομύτης με τον τίτλο «Κλοιός» το 1987 και, μεταξύ άλλων, στην ταινία θα εμφανιστούν οι: Έξαρχος, Φόνσου, Μιχαλακόπουλος, Μοσχίδης, Σκιαδαρέσης, Παλαντζίδης, Κατριβάνος. H ταινία θα κερδίσει το βραβείο σεναρίου και ηχοληψίας στο Φεστιβάλ Ελληνικού κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη και ηχοληψίας στα βραβεία ποιότητας του υπουργείου πολιτισμού.
Η ταινία υπάρχει διαθέσιμη διαδικτυακά:
https://www.youtube.com/watch?v=CVUmbp8Ecf0
Στην αεροπειρατεία αλλά και συνολικά στην ιπτάμενη ιστορία της πόλης αναφέρεται το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Μιχάλη Τρεμόπουλου «Η ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης» (εκδόσεις Παρατηρητής). Το βιβλίο-λεύκωμα καταγράφει την πλούσια ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Μια ιστορία άγνωστη και αποσιωπημένη, για την πρωτοπορία της πόλης –αυτή τη φορά στον αέρα: Στη Θεσσαλονίκη των οκτώ αεροδρομίων δημιουργήθηκε η πρώτη σχολή Αεροπορίας στην Ελλάδα (του Σέδες), Σαλονικιός ήταν ο πρώτος υπουργός Αεροπορίας (ο Αλ. Ζάννας), σ΄ αυτήν ιδρύθηκε ο πρώτος όμιλος αερομοντελιστών και η πρώτη φιλοαεροπορική οργάνωση (η Ένωση Φίλων Αέρος), σ΄ αυτήν εκδόθηκε το πρώτο αεροπορικό περιοδικό («Τα φτερά») και το πρώτο αεροπορικό Ημερολόγιο. Πρόκειται για μια άλλη ματιά στην τοπική ιστορία, ουσιώδη παράμετρο της κοινωνικής οικολογίας της πόλης. Υπάρχουν ακόμη κάποια αντίτυπα στις εκδόσεις της “Αντιγόνης” (τηλ. 2310.285688 www.antigone.gr).
(*) Το Αεροδρόμιο Σέδες είναι στρατιωτικό αεροδρόμιο και βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού αεροδρομίου «Μακεδονία». Ξεκίνησε να λειτουργεί ως αεροδρόμιο κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων. Σήμερα στεγάζεται στους χώρους του μουσείο αεροπορίας με δείγματα από πολλούς τύπους παλαιών αεροσκαφών. O διεθνής κρατικός αερολιμένας «Μακεδονία» είναι μέχρι σήμερα το αεροδρόμιο που εξυπηρετεί όλες τις πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού για την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Πηγές και φωτογραφίες:
Εφημερίδες της εποχής (Κεντρική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης)
«Η ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης», Μιχάλης Τρεμόπουλος (2001, Εκδόσεις Παρατηρητής)
