Τα παλιά ξενοδοχεία της πόλης

Εικόνες: Ελένη Βράκα

Αρχική εικόνα: Ξενοδοχείο Ηλύσια, Εγνατίας 24 (το αριστερό ψηλό κτίριο)

Το 1906 καταγράφονται 86 χάνια στην Θεσσαλονικη, τα 43 βρίσκονται στην αγορά, στις οδούς Βενιζέλου, Δραγούμη και Εγνατία, τα 25 στη δυτική είσοδο εκτος των τειχών και τα 18 στις τουρκικές και εβραϊκές συνοπικίες εντός των τειχών. Τα πρώτα ξενοδοχεία δυτικού τύπου βρίσκονται στην περιοχή του Φραγκομαχαλά γύρω από την καθολική εκκλησία. Εκεί όπου εγκαθίστανται οι Τράπεζες (συνοικία των Τραπεζών) και στην Παραλία. Πριν το 1912, αλλά και μέχρι τη πυρκαγιά του 1917, η Θεσσαλονίκη ήταν μια Ευρωπαϊκή πόλη. Η κοσμική ζωή που στηρίζονταν στα πολυτελή ξενοδοχεία, στα μεγάλα καφενεία και ζυθοπωλεία, στα πανάκριβα εστιατόρια, έγινε ακόμα πιο έντονη στα 1915-1916, όταν αποβιβάστηκαν σ’ αυτή πάνω από 250.000 άνδρες των συμμαχικών στρατευμάτων της Αντάντ. Το 1915 η Θεσσαλονίκη είχε πάνω από 100 ξενοδοχεία και πανδοχεία, αριθμός ρεκόρ για την εποχή, αν σκεφτούμε πως σήμερα λειτουργούν περίπου 70. Μέχρι την μεγάλη Πυρκαγιά που καταστρέφει το 1917 το ιστορικό κέντρο της περιοχής και όλα σχεδόν τα ξενοδοχεία. Σώζονται το Μπρίστολ (ανακαινίστηκε πρόσφατα) και το Αμερική (έχει μείνει το ισόγειο όπου βρίσκεται ο Ζύθος) στην Κατούνη αφού η φωτιά σπλαχνίστηκε τα Λαδάδικα. Μετά το 1920 ξεκινά η ανοικοδόμηση του ιστορικού κέντρου της πόλης όπου έχευν ελευθερωθεί οικόπεδα και η τάση είναι η ανέγερση μεγάλων κτιρίων σε εκλεκτικιστικό αρχιτεκτονικό ρυθμό. Ανάμεσα τους φυσικά χτίζονται και πολλά ξενοδοχεία.

Τούριστ, Κομνηνών με Μητροπόλεως 21

Τα ξενοδοχεία αυτης της περιόδου χωροθετούνται κυρίως κατά μήκος της Εγνατίας και ορισμένων καθέτων οδών (Συγγρού και Λ. Σοφού), αλλά και στις οδούς Αγίας Σοφίας, Βενιζέλου και Κομνηνών. Ο οδηγός της πόλης του 1939 αναφέρει 80 ξενοδοχεία στο κέντρο της πόλης. Από αυτά μερικά λειτουργούν ακόμη ως ξενοδοχεία, τα περισσότερα από αυτά ανακαινισμένα με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους αποτελούν τα στολίδια της πόλης: Αβέρωφ σήμερα Europa στην Συγγρού, Αύγουστος Παλλάς (Ξ. Παιονίδης, 1922) στην οδό Πτολεμαίων, Εξέλσιορ ((I. Πλεϊμπέρ, Ι. Χασσίδ-Φερνάντεζ) στην Κομνηνών, Λουξεμβούργο (Ελί Μοδιανό, 1924) στην Κομνηνών), Καστοριά (Μ. Ρούμπενς, 1925), Μινέρβα (Γ. Καμπανέλλος, 1929) στην Εγνατία, Νέα Μητρόπολη στη Συγγρού (Ι. Δημητριάδης, 1924), Τουρίστ στην Κομνηνών και Μητροπόλεως (I. Πλεϊμπέρ, Ι. Χασσίδ-Φερνάντεζ), Ηλύσια στην Εγνατία (Μ. Ρούμπενς, 1924), Μοντέρν σήμερα Κίνησις (Ι. Ζαχαριάδης- Κ. Κοκκορόπουλος, 1924), Καστοριά (Μ. Ρούμπενς, 1925) (πρώην Παρθενών), Κοντινεντάλ (Μωσσέ, 1929) στην Κομνηνών – σημερινή Ανδρομέδα, Ατλαντίς (Γ. Μανούσος, 1929) στην Εγνατία, Λουξ Παλάς σημερινό Hotel le Palace στην Τσιμισκή (Α. Τζώνης-Γ. Παλαιολόγος, 1929). Άλλα υπέστησαν μεγάλες ζημιές στο σεισμό του 1978 και κατεδαφίστηκαν με περισσή βιασύνη, όπως το Ματζέστικ και το θρυλικό Μεντιτερανέ.

Ξενοδοχείο Καστοριά, πρώην Παρθενών, Λέοντος Σοφού 17

Excelsior, Κομνηνών με Μητροπόλεως Αρχιτέκτονες: Ι. Πλεϊμπέρ, και Ε. Χασίδ-Φερνάνδες, 1924

Το εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο, στο οποίο στεγάζεται χτίστηκε το 1924, λίγο μετά δηλαδή από τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και σχεδόν όλο το κέντρο της, σε σχέδια των Ι. Πλεϊμπέρ, και Ε. Χασίδ-Φερνάνδες. Το 2008 ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου, διατηρώντας βεβαίως την παραδοσιακή του πρόσοψη και σήμα κατατεθέν του. Αυτό το πολυτελές ξενοδοχείο στη Θεσσαλονίκη αποτελούσε το όνειρο μιας οικογένειας με μακροχρόνια παράδοση στη πολυτελή φιλοξενία, την οικογένεια Τορνιβούκα.

Μοντέρν σήμερα Κίνησις, Εγνατία με Συγγρού 17 Αρχιτέκτονες: Κοκκορόπουλος και Ζαχαριάδης (1924)

Στο ισόγειο λειτουργούσε το εστιατόριο Αβέρωφ, με είσοδο επί της Συγγρού. Τρεις όροφοι, 48 δωμάτια με κοινόχρηστα μπάνια ανά όροφο. Εγκαταλείφθηκε για ένα διάστημα με σημαντικές φθορές και εκπονήθηκε μελέτη αποκατάστασης το 97-99 με στόχο την επαναλειτουργία του ως ξενοδοχείο. Με διακανονισμό της εκμετάλευσής του από την επιχείρηση που ανέλαβε την αποκατάσταση. Έγινε ενίσχυση του φέροντα οργανισμού σύμφωνα με τον αντισεισμικό κανονισμό, αποκατασυάθηκε πλήρως η όψη του. Ιδιοκτησια αδελφών Σιακή, επιχειρηματιας Αθανασίου. Στην κατοχή στέγασε την γυναικεία μονάδα διαβιβάσεων.

Αύγουστος Παλλάς, Πτολεμαίων και Σβορώνου Αρχιτέκτων: Ξ. Παιονίδης, 1922

Μικρό ξενοδοχείο με 24 δωμάτια. Ο σημερινός ιδοκτήτης του κτιρίου αποφάσισε να εκμεταλλευτεί ο ίδιος την επιχείρηση. Επισκεύασε το κέλυφος με αφορμή την έκθεση επικινδυνότητας της Πολεοδομίας και προχώρησε και στον εκσυγχρονισμό του εσωτερικού από το 1991-96. Επαναχρησιμοποιήθηκε η αρχική επίπλωση, τα ξύλινα κουφώματα και ο τοιχογραφικός διάκοσμος των δωματίων. Αρχικός διοκτήτης ήταν η Εθνική Τράπεζα, ενώ ο πρώτος επιχειρηματίας που το λειτουργούσε υπό μίσθωση ήταν ο Αναστάσιος Καλφόγλου. Από το 1958 ιδιοκτήτης είναι ο Χρήστος Γαβριηλίδης.

Bristol, Οπλοποιού 2 και Κατούνη

Το κτίριο χρονολογείται από το 1860 και στέγασε το Οθωμανικό Ταχυδρομείο της πόλης κάτω από το όνομα Hotel des Postes et Telegraphes. Περιλαμβάνει ισόγειο με καταστήματα, μεσοπάτωμα και και 2 ορόφους. 40 δωμάτια με κοινούς χώρους υγιεινής ανά όροφο. Σημαντική η θέση του δίπλα στην Πλατεία Ελευθερίας και στα μετέπειτα ανεγερθέντα κτίρια των τραπεζών. Έφθινε με την ανάπτυξη των Λαδάδικων ως τόπος ψυχαγωγίας, αλλά με τη νέα υποδειγματική ανακαίνισή του έλαμψε και πάλι. Τα δωμάτια έγιναν 20 και εντάχθηκαν στο ξενοδοχείο και το ισόγειο και το μεσοπάτωμα, ενώ αξιοποιήθηκε και ο ακάλυπτος χώρος, πίσω.

To Κεντρικόν σήμερα Colors, Οπλοποιού 1 & Κατούνη, Λαδάδικα

Το κτίριο κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον κ. Κορακάκη ο οποίος έφτιαχνε φύλλα για μπακλαβά. Η πρώτη χρήση του ήταν επίσης ξενοδοχείο με το όνομα “Το Κεντρικόν”, που φιλοξενούσε εμπόρους που έκαναν δουλειές στην αγορά Ιστιρά, όπως λεγόταν αρχικά η περιοχή. Στο ισόγειο λειτουργούσαν τυροκομείο, κουρείο και τυπογραφείο. Το ξενοδοχείο αργότερα έγινε οίκος ανοχής, από τους πολλούς που λειτουργούσαν στην κακόφημη περιοχή. Ιδιοκτήτης του ο Αργύρης ο Κουλοχέρης, πρώην αστυνομικός. Μετά τον χαρακτηρισμό 70 κτιρίων στην περιοχή ως διατηρητέα στην δεκαετία του ’80, πολλά από αυτά ανακαινίστηκαν και η περιοχή αναβαθμίστηκε. Το κτίριο παρέμεινε ακατοίκητο για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι το 2010 που φιλοξένησε την Ουκρανική Πρεσβεία. Το 2013 ανακαινίστηκε ξανά και εγένετο το COLORS Central Ladadika, το μικρότερο ξενοδοχείο – στολίδι της πόλης, που άνοιξε τις πόρτες του τον Ιούλιο του 2013 με 12 πανέμορφα δωμάτια.

Continental ΄σημερα Ανδρομέδα, Κομνηνών 5 με Καλαποθάκη Αρχιτέκτων: Ζακ Μωσσέ, 1929

Περιλαμβάνει ισόγειο μεσοπάτωμα και 3 ορόφους. Ο φορέας προστασίας του (Υπ΄Μακεδονίας Θράκης) τροποποίησε την σπόφαση χαρακτηρισμού του ως διατηρητέο, περιορίζοντας την διατήρηση μόνο στις όψεις και αποδεσμέυοντας τους εσωτερικούς χώρους με ΦΕΚ του ‘98. Μετονομάζεται σε ξενοδοχείο Ανδρομέδα και διαμορφώνεται σε ξενοδοχείο 64 κλινών.

Μινέρβα, Εγνατίας 44 Αρχιτέκτων: Ι. Καμπανέλλος, 1929

Κτίστηκε για λογαριασμό του Αδαμάντιου Λαδένη, πρόσφυγα του 1914 από τα Δαρδανέλια. Το νοικιάζει και το μετατρέπει το 1932 σε ξενοδοχείο ο Κωνσταντίνος Χατζηεμμανουηλίδης με 36 δωμάτια και κεντρική θέρμανση, κάτι εντελώς πρωτοποριακό για την εποχή. Το λειτουργεί μέχρι το 1960, περνάει στις κόρες του και πουλιέται ως επιχείρηση το 1968 στους Οικονόμου-Αδαμόπουλο. Γίνονται εργασίε;ς αποκατάστασης από τον ιδιοκτήτη του κτιρίου Γιάνη Λαδένη, υιο, ιδρυτή της βιομηχανίαςε εσωρούχων Μινέρβα. Ξαναλειτουργεί ως ξενοδοχείο και σήμερα.

Λουξ Παλάς (σημερινό Le Palace), γωνια Βενιζέλου με Τσιμισκή Αρχιτέκτων: Α. Τζώνης-Γ. Παλαιολόγος. 1929

Χτίστηκε από τον Χονδροδήμο και το ξενοδοχειο είχε ο Τσώμος μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 60 και μετά ανακαινίστηκε και λειτουργεςι. Στο ισογειο ήταν το κοσμικο ζαχαροπλαστειο Γαλλικονκαι μεταπολεμικά το ζαχαροπλαστειο Αργύρης

Λουξεμβούργο, Κομνηνών με Καλαποθάκη (Ελί Μοδιανό, 1924)

Νέα Μητρόπολις, Συγγρού 22, Ι. Δημητριάδης, 1924

Ξενοδοχείο Άτλας, Εγνατίας 40

Europa, Πρώην Αβέρωφ, Λέοντος Σοφού 17

Ατλαντίς, Εγνατίας 14

Πηγή: Αφιέρωμα της Καθημερινής στα Ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης, Οκτώβρης του 2001 των Βασίλη Κολώνα, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιάννη Μέγα, Ευφροσύνης Ρούπα – Ιστορικού Τέχνης, Ευαγγελίας Καμπούρη – Αρχιτέκτονος-προϊσταμένης της 4ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Ευάγγελου Χεκίμογλου – Δρος Τμήματος Οικονομικών Επιστηγμών ΑΠΘ.