Τρία χρόνια από την τραγωδία στο Μάτι

Μάτι τρία χρόνια μετά: Οι πληγές επουλώνονται

23 Ιουλίου 2018. Τρία χρόνια μετά. Η καταστροφική μανία της πυρκαγιάς, στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους σε Μάτι, Νέο Βουτζά και Κόκκινο Λιμανάκι. Πριν ακόμα στεγνώσουν τα δάκρυα, και με ζωντανά ακόμα τα σημάδια του πόνου και του ολέθρου, οι μελέτες για την αποκατάσταση των περιοχών για την ταχεία επούλωση των πληγών έχουν ήδη ολοκληρωθεί και μάλιστα σε χρόνο «ρεκόρ».

Μέσα σε δύο χρόνια, με τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και του ΥΠΕΝ, έχει ήδη ολοκληρωθεί το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) για περιοχές που συνολικά καλύπτουν έκταση 7.935 στρεμμάτων στις δημοτικές ενότητες Νέας Μάκρης και Ραφήνας: Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι, Αγία Μαρίνα, Σκουφέικα, και Πευκώνας. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας: «Σε καμία περιοχή, ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε σε τέτοιο χρόνο, ολοκλήρωση του σχεδιασμού.

Η ολοκλήρωση του πολεοδομικού, χωροταξικού και ρυμοτομικού σχεδιασμού στις περιοχές που υπέστησαν τεράστιο πλήγμα από την καταστροφική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου το 2018 αποτελεί βασική προτεραιότητα και δέσμευση της κυβέρνησης». Ενώ, δίνοντας έμφαση στην πολιτική βούληση για την προώθηση των έργων, η οποία αποτυπώνεται στην ταχύτητα υλοποίησης των μελετών ο κ. Σκρέκας επισήμανε ότι σύμφωνα με την εμπειρία του παρελθόντος, για την εκπόνηση ΕΠΣ χρειαζόταν χρονικό διάστημα πάνω από 10 χρόνια. Σύμφωνα με τα πλάνα του ΥΠΕΝ, από το καλοκαίρι του 2019 μέχρι του χρόνου το καλοκαίρι, σε τρία χρόνια δηλαδή, θα έχει διαμορφωθεί ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός και στις δύο φάσεις και ΕΠΣ και Πολεοδομικό Σχέδιο Εφαρμογής. Ενώ προσέθεσε, ότι «η διαβούλευση που προηγήθηκε ήταν διαρκής και πρωτοφανής. Με εκατοντάδες επιστολές, συναντήσεις, τηλεδιασκέψεις με όλους τους εμπλεκόμενους. Και οφείλαμε να το κάνουμε αυτό». Ειδικότερα, με το ΕΠΣ, το οποίο προωθείται στο ΣτΕ, μπαίνει τάξη στις χρήσεις γης στην περιοχή και ξεκινά η διαδικασία εφαρμογής προγράμματος αστικής ανάπλασης, περιβαλλοντικής προστασίας και αντιμετώπισης των συνεπειών από τη μεγάλη φυσική καταστροφή ώστε το Μάτι να αποτελέσει οδηγό και για άλλες περιοχές.

Μετά την ολοκλήρωση του ΕΠΣ, τίθεται σε εφαρμογή η δεύτερη φάση του σχεδιασμού, η οποία αφορά στην εκπόνηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου και στην Πράξη Εφαρμογής που αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2022. Όπως έκανε γνωστό ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς: «Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για αυτές τις περιοχές είναι “πιλοτικό” και με την έγκριση από το ΣτΕ θα αποτελέσει τη βάση για περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά σε όλη την Επικράτεια».

Η περιοχή επέμβασης συνολικά φθάνει τα 7.935 στρέμματα. Τα 3.028 θα είναι τελικά πολεοδομημένα και από αυτά τα 452 είναι ήδη στο σχέδιο πόλεως. Άρα νέα επιφάνεια που μπαίνει σε σχέδιο πόλης που πολεοδομείται είναι 2.600 στρέμματα. Οι ζώνες που πολεοδομούνται είναι η Αγία Μαρίνα, το Μάτι, το Κόκκινο Λιμανάκι, τα Σκουφέικα και ο Πευκώνας, ενώ σε μία περιοχή 17,5 στρεμμάτων θα δημιουργηθούν περίπου 100 κοινωνικές κατοικίες των 80 τετραγωνικών μέτρων. Το ΕΠΣ θα αποσταλεί στο ΣτΕ για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος και έτσι ολοκληρώνεται η πρώτη φάση σχεδιασμού. Στη δεύτερη και τελευταία φάση του σχεδιασμού, που περιλαμβάνει το Ρυμοτομικό Σχέδιο και την Πράξη Εφαρμογής, θα υπάρξει ο χώρος στον οποίο θα εξελιχθούν οι διαδικασίες κατασκευής κοινωνικών κατοικιών για την αποκατάσταση των πληγέντων.

Για την ολιστική ανάπλαση της περιοχής, σύμφωνα με τον Ευθύμη Μπακογιάννη, τον γενικό γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος έχει γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια για τα έργα της βιώσιμης κινητικότητας, τα οποία θα τα δούμε να περνούν σε επίπεδο εφαρμογής στην επόμενη φάση. Υπάρχει η πρόβλεψη για τον παραλιακό πεζόδρομο- ποδηλατόδρομο και ταυτόχρονα υπάρχει και μια ιεράρχηση του οδικού δικτύου η οποία δίνει τη δυνατότητα να έχουμε και ποδηλατοδρόμους αλλά και μεγάλα πεζοδρόμια με φύτευση. Στόχος δεν είναι μόνο να αναπτυχθούν οι ποδηλατικές υποδομές στο Μάτι και γενικότερα στην ευρύτερη περιοχή, αλλά να τις συνδεθούν με τους κοινόχρηστους χώρους και να υπάρχει ένα πλαίσιο, ένα σύμπλεγμα δρόμων ήπιας κυκλοφορίας. Παράλληλα, από τον σχεδιασμό έχουν γίνει διανοίξεις για την πρόσβαση στην παραλία που θα συνδέεται με το εσωτερικό τοπικό δίκτυο.

Το ιστορικό των ενεργειών · Στις 16 Σεπτεμβρίου 2019 ανατέθηκε η εκπόνησή του ΕΠΣ στο ΤΕΕ το οποίο προκήρυξε και ανέθεσε το Α Στάδιο του Σχεδιασμού. · Μέσα σε περίοδο 6 μηνών ολοκληρώθηκε και κατατέθηκε στο ΥΠΕΝ το σύνολο των μελετών (Ιούνιος 2020). · Στις 17 Ιουνίου 2020 παρουσιάστηκε αναλυτικά στους φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. · Με τον ν. 4685/2020 ρυθμίστηκε νομοθετικά ο μη δασικός χαρακτήρας εκτάσεων εντός της περιοχής επέμβασης, και απεμπλάκησαν από την ομηρία και ταλαιπωρία πολλών χρόνων οι ιδιοκτήτες τους. · Στις 2 Ιουλίου 2020 αναρτήθηκε προς διαβούλευση η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). · Στις 27 Ιουλίου 2020 πραγματοποιήθηκε επί τόπου ενημέρωση των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και της τοπικής κοινωνίας, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας, των υπηρεσιακών φορέων του ΥΠΕΝ και των μελετητών, έγινε διάλογος και δόθηκαν απαντήσεις σε απορίες και διευκρινίστηκαν ζητήματα που άπτονται της μελέτης του ΕΠΣ. · Τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο οι Υπηρεσίες του ΥΠΕΝ επεξεργάστηκαν τον μεγάλο όγκο των αιτημάτων και υπομνημάτων που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης. · Τον Δεκέμβριο του 2020 ολοκληρώθηκε η διαβούλευση κατά το νόμο της μελέτης οριοθέτησης των ρεμάτων που διατρέχουν την περιοχή μελέτης. · Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο 2021 γνωμοδότησαν επί της ΣΜΠΕ οι Δ/νσεις Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και το Υπ. Πολιτισμού (Αρχαιολογία). · Τον Απρίλιο του 2021 μεσολαβεί η ανάρτηση του αναμορφωμένου δασικού χάρτη της Ελλάδας. · Τον Απρίλιο 2021 γνωμοδοτεί επί της ΣΜΠΕ η Διεύθυνση Προστασίας Δασών του ΥΠΕΝ στο οποίο διατυπώνεται η θετική γνωμοδότηση της Υπηρεσίας επί της ΣΜΠΕ με όρους για την προστασία των δασικών εκτάσεων εντός του ΕΠΣ, όπως αυτές προκύπτουν από την πρόσφατη ανάρτηση του δασικού χάρτη Ραφήνας και Νέας Μάκρης. · Στη συνέχεια το ΥΠΕΝ ζητά από το ΤΕΕ την προσαρμογή της μελέτης του ΕΠΣ σύμφωνα με τον πρόσφατα αναρτηθέντα αναμορφωμένο δασικό χάρτη. · Το ΤΕΕ καταθέτει Τεύχος Συμπληρωματικών Στοιχείων της ΣΜΠΕ του ΕΠΣ, το οποίο η αρμόδια Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ) του ΥΠΕΝ διαβιβάζει στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής για την διατύπωση γνώμης και στη Δ/νση Σχεδιασμού Μητροπολιτικών, Αστικών και Περιαστικών Περιοχών του ΥΠΕΝ, για την τήρηση της διαδικασίας διαβούλευσης με το ενδιαφερόμενο κοινό. · Η ανάρτηση στον ιστότοπο του ΥΠΕΝ γίνεται στις 5 Μαΐου 2021 και ξεκινάει η διαβούλευση του συμπληρωματικού τεύχους της ΣΜΠΕ. · Αυτή ολοκληρώνεται με τη γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου που διαβιβάστηκε από τη ΔΙΠΑ στη Δ/νση Σχεδιασμού Μητροπολιτικών, Αστικών και Περιαστικών Περιοχών στις 13 Ιουλίου 2021. · Ακολουθεί η εισήγηση της ΔΙΠΑ για την περιβαλλοντική έγκριση του ΕΠΣ και η εισήγηση της Δ/νσης Σχεδιασμού Μητροπολιτικών, Αστικών και Περιαστικών Περιοχών του θέματος «Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για την πυρόπληκτη περιοχή των Δημοτικών Ενοτήτων Νέας Μάκρης και Ραφήνας των Δήμων Μαραθώνος και Ραφήνας-Πικερμίου» στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). · Στις 6 Ιουλίου 2021 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκου Ταγαρά και του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιου Μπακογιάννη, στην περιοχή μελέτης για αυτοψίες και συναντήσεις με εκπροσώπους φορέων. · Στις 7 Ιουλίου 2021 πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη του κ. Μπακογιάννη με τη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Υποδομών, την ΕΥΔΑΠ και τον ΔΕΔΔΗΕ για το συντονισμό του σχεδιασμού και ενεργειών του ΕΠΣ και των παράλληλων σχεδιασμών από τους άλλους φορείς έργων υποδομών και δικτύων στην περιοχή, προκειμένου να αποφευχθούν ασυμφωνίες. · Το ΚΕΣΥΠΟΘΑ συνεδρίασε στις 19 Ιουλίου 2021 και θα ακολουθήσει η αποστολή του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ξεκινά η δεύτερη κρίσιμη φάση του σχεδιασμού – Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής (ΡΣΕ) Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την προηγούμενη εβδομάδα με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ κηρύχθηκε ο ανάδοχος για το δεύτερο επίπεδο σχεδιασμού που αφορά στο Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής (ΡΣΕ) για τις περιοχές που υπέστησαν πλήγμα. Με το ΡΣΕ στόχος είναι να: • Να καθοριστούν επακριβώς οι κοινόχρηστοι, κοινωφελείς και οικοδομήσιμοι χώροι των προς πολεοδόμηση περιοχών. • Να εξειδικευτούν οι ρυθμίσεις και οι ειδικές προβλέψεις του Α’ σταδίου ΕΠΣ για την περιοχή Μάτι Αττικής περί χρήσεων γης και όρων δόμησης. • Να δημιουργηθούν τα οικόπεδα μέσω της πράξης εφαρμογής. • Να καθοριστούν τα διαγράμματα των δικτύων υποδομής, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Οι μελέτες που θα εκπονηθούν κατά το ΡΣΕ 1) Μελέτη Ρυμοτομικού Σχεδίου – Πολεοδομική Μελέτη, 2) Τοπογραφική Μελέτη – Πράξη Εφαρμογής, 3) Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας, 4) Γεωλογική – Γεωτεχνική Μελέτη Αντιμετώπισης Κατολισθητικών Φαινομένων Παράκτιων Πρανών, 5) Μελέτη Διευθέτησης Υδατορεμάτων, Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας και στατική μελέτη, 6)Περιβαλλοντική Μελέτη, 7)Συγκοινωνιακή – Κυκλοφοριακή Μελέτη, 8)Ακτομηχανική Μελέτη – Μελέτη Λιμενικών Έργων. Η δεύτερη φάση σχεδιασμού χαρακτηρίζεται κρίσιμη καθώς σε αυτήν θα εξεταστούν ζητήματα που αφορούν: στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, τη νομιμότητα οικοδομικών αδειών, τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, το μέγεθος οικοδομικών τετραγώνων, την εισφορά σε γη και χρήμα, τις διόδους πρόσβασης στην παραλία, τις θέσεις στάθμευσης, τη μετακίνηση περιφράξεων, το δίκτυο ομβρίων, το δίκτυο ακαθάρτων. «Πράσινο Φως» για τη στεγαστική αποκατάσταση πληγέντων – Περιοχή «Σκουφέικα» Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου Με κοινωνική ευαισθησία και μέριμνα για τους ανθρώπους που έχασαν την κύρια κατοικία τους από τη φονική πυρκαγιά και σε συνέχεια της δέσμευσης του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη για τη στεγαστική τους αποκατάσταση, προκρίνεται η περιοχή «Σκουφέικα» έκτασης περί των 18 στρεμμάτων. Η εν λόγω περιοχή έχει συντελεστή δόμησης 0,5 και στόχος είναι να κατασκευασθούν περί τις 100 κατοικίες των 80 τ.μ. και σύμφωνα με τον σχεδιασμό. Έως τον Νοέμβριο θα έχει ολοκληρωθεί το Τοπικό Ρυμοτομικό Σχέδιο.

Το «πινγκ – πονγκ» της ευθύνης και οι νέοι κατηγορούμενοι

Χαρακτηριστικό πάντως της διαδικασίας των απολογιών ήταν το «πινγκ – πονγκ» ευθυνών μεταξύ κάποιων εκ των κατηγορουμένων, που δεν δίστασαν να μετακυλήσουν την ευθύνη σε κάποιο συνάδελφό τους. Το χαρακτηριστικότερο «μπρα ντε φερ» σημειώθηκε μεταξύ του τότε αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, Σωτήρη Τερζούδη σε βάρος του τότε υπαρχηγού του Σώματος Βασίλη Ματθαιόπουλου. Ο τελευταίος αν και κατηγορήθηκε από τον τότε αρχηγό ότι δρούσε μόνος, ο ίδιος φέρεται να είπε στον ανακριτή ότι ακολουθούσε τις εντολές του τότε αρχηγού, αρνούμενος τον ρόλο του συντονιστή των εναέριων μέσων.

Ωστόσο, ο τότε αρχηγός της πυροσβεστικής όμως, είχε βάλει στο κάδρο των ευθυνών και τον τότε διοικητή του ΕΣΚΕ Ιωάννη Φωστιέρη, λέγοντας στην απολογία του ότι τον παρέκαμπτε και ενημέρωνε απευθείας τον τότε υπουργό Προστασίας του Πολίτη Νίκο Τόσκα, κατηγορώντας και τον τελευταίο ότι είχε αναλάβει και επιχειρησιακό ρόλο.

Από την έρευνα προέκυψαν και νέοι κατηγορύμενοι, όπως η αξιωματικός του Συντονιστικού Κέντρου Δασοπυρόσβεσης Μαρία Ξυλάγγουρα, που την 23η Ιουλίου του 2018 ήταν ο «συνδετικός κρίκος» μεταξύ των εναερίων μέσων της Πυροσβεστικής και του τότε διοικητή του ΕΣΚΕ. Στην συγκεκριμένη κατηγορουμένη αποδίδεται η ευθύνη της απόσπασης -από κοινού με τον διοικητή του ΕΣΚΕ- ενός ελικοπτέρου που κατευθυνόταν στο Μάτι και στην πορεία δόθηκε εντολή να κατευθυνθεί στα διυλιστήρια της Κορίνθου, όπου η φωτιά που είχε ξεσπάσει εκεί είχε ήδη τεθεί υπό έλεγχο.

Η λίστα των κατηγορουμένων εμπλουτίστηκε και με τον πρώην Υποδιοικητή της Υπηρεσίας Εναέριων Μέσων της ΕΛ.ΑΣ. Ανδρέα Συρογιάννη, ο οποίος κατά την απολογία του ισχυρίστηκε ότι εκείνη την ημέρα υπήρχε διαθεσιμότητα μόλις ενός ελικοπτέρου, καθώς ένα δεύτερο βρισκόταν στην Κρήτη με εντολή του τότε αρχηγού και υπαρχηγού της ΕΛΑΣ και τα άλλα τρία στο υπόστεγο της βάσης τεχνικής συντήρησης στα Μέγαρα για υποχρεωτικές τεχνικές εργασίες.

Κατηγορούμενος κατέστη και ο δήμαρχος Πεντέλης, Δημήτρης Στεργίου, ο οποίος στην απολογία του έριξε την ευθύνη στην ανυπαρξία εναερίων μέσων, καθώς ο ίδιος δήλωσε ότι παρά τις οχλήσεις στον κ. Τόσκα, είδε μόλις ένα ελικόπτερο έρικσον στο ύψωμα του Βουτζά, το οποίο δεν φαινόταν να επιχειρεί. Μάλιστα, εκτίμησε ότι θα μπορούσε να υπάρξει ασφαλής απομάκρυνση πολιτών στο Βουτζά και στο Μάτι, αφού «αρκούν λίγα οχήματα με καρότσα που έχουν όλοι οι δήμοι στη διάθεσή τους, και με ένα υπάλληλο στο καθένα με ντουντούκα, να γυρίσουν τις γειτονιές και να δώσουν εντολή ασφαλούς απομάκρυνσης».

Ποινική δίωξη ασκήθηκε και σε βάρος της τότε Περιφερειακή Συμβούλου Ιωάννας Τσούπρα, η οποία ήταν αρμόδια για την Πολιτική Προστασία. Η ίδια επέμεινε ότι δεν είχε δυνατότητα να δώσει εντολή απομάκρυνσνης των πολιτών, καθώς δεν είχε τέτοια αρμοδιότητα, ενώ ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης έλειπε στο εξωτερικό και «σύμφωνα με το νόμο, γυρίζει η αρμοδιότητα στην κ. Δούρου η οποία ήταν η μόνη αρμόδια για την απομάκρυνση των πολιτών».

Πηγές: ΑΠΕ/ newsbomb