Γιατί αυξάνονται ραγδαία οι καρκίνοι σε νέους 20-49 ετών – Τι απαντούν οι επιστήμονες

Την έντονη ανησυχία στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια ένα νέο φαινόμενο: Η ολοένα συχνότερη εμφάνιση καρκίνων σε ανθρώπους πολύ νεότερους από τις ηλικίες που παραδοσιακά σχετίζονται με τέτοιες διαγνώσεις.

Μία εκτενής μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Military Medical Research, αναλύοντας στοιχεία από 44 χώρες σχεδόν δύο δεκαετιών, επιβεβαιώνει ότι οι καρκίνοι πρώιμης έναρξης —όσοι εμφανίζονται μεταξύ 20 και 49 ετών— αυξάνονται σε πολλές περιοχές του κόσμου και μάλιστα με ρυθμούς ταχύτερους από τους καρκίνους που εμφανίζονται σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Η έρευνα επιχειρεί να διαπιστώσει αν η αύξηση αυτή αφορά μόνο τη συχνότητα των περιστατικών ή αν συνοδεύεται και από αύξηση στη θνησιμότητα, στοιχείο που θα υποδείκνυε βαθύτερες αλλαγές στους παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν τις νεότερες γενιές. Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος) παρουσιάζουν τα βασικά ευρήματα της ανάλυσης.

Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ωκεανία, η εμφάνιση συγκεκριμένων μορφών καρκίνου αυξάνεται με πρωτοφανή ταχύτητα στις νεότερες ηλικίες. Στις γυναίκες, οι μορφές που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αύξηση είναι ο καρκίνος του θυρεοειδούς, του μαστού, το μελάνωμα, ο καρκίνος της μήτρας και του παχέος εντέρου. Ορισμένες από αυτές, όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς, σημειώνουν θεαματική άνοδο σε δεκάδες χώρες, δείχνοντας ότι το φαινόμενο δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς. Στους άνδρες παρατηρούνται ανάλογες αυξήσεις στον καρκίνο του θυρεοειδούς, του νεφρού, των όρχεων, του προστάτη και —επίσης— του παχέος εντέρου. Το κοινό στοιχείο είναι ότι όλο και περισσότερα περιστατικά καταγράφονται σε άτομα κάτω των 50 ετών.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της μελέτης είναι ότι οι καρκίνοι αυτοί αυξάνονται σαφώς ταχύτερα από τους αντίστοιχους που εμφανίζονται αργότερα στη ζωή. Σε αρκετές χώρες, οι ερευνητές κατέγραψαν ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου σε νεαρά άτομα αυξάνεται, την ώρα που στις μεγαλύτερες ηλικίες οι τάσεις παραμένουν σταθερές ή ακόμη και πτωτικές. Αυτό υποδηλώνει ότι οι γενιές που γεννήθηκαν μετά το 1970 εκτίθενται σε νέους ή εντονότερους παράγοντες κινδύνου σε σχέση με το παρελθόν.

Ανάμεσα στους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου που αναδείχθηκαν βρίσκεται η παχυσαρκία. Η μελέτη κατέγραψε στενή συσχέτιση μεταξύ της αύξησης του σωματικού βάρους στις ηλικίες 20–49 και της αύξησης συγκεκριμένων μορφών καρκίνου. Σε χώρες όπως η Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Νότια Κορέα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η παχυσαρκία συνδέεται με την άνοδο έως και επτά μορφών καρκίνου πρώιμης έναρξης, μεταξύ αυτών του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, των νεφρών, της μήτρας και του πολλαπλού μυελώματος. Αντίστοιχες συσχετίσεις εμφανίζονται και στους άνδρες.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η «μετατόπιση» του τρόπου ζωής —υψηλή θερμιδική πρόσληψη, περιορισμένη φυσική δραστηριότητα, καθιστική καθημερινότητα— έχει επηρεάσει τις νεότερες γενιές με τρόπο που δεν είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν. Η παχυσαρκία όμως είναι μόνο μία παράμετρος. Η μελέτη τονίζει ότι και άλλοι παράγοντες, όπως οι αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου, η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους και οι διατροφικές συνήθειες που διαμορφώνονται ήδη από τη βρεφική και παιδική ηλικία, ενδέχεται να συμβάλλουν καθοριστικά.

Ένα σημαντικό ερώτημα είναι κατά πόσο η αύξηση των διαγνώσεων αντικατοπτρίζει πραγματική αύξηση ή αν οφείλεται εν μέρει στην καλύτερη ανίχνευση. Σε καρκίνους όπως ο θυρεοειδής και ο προστάτης, η αύξηση των περιστατικών δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της θνησιμότητας — πιθανό δείγμα ότι εντοπίζονται μικροί, κλινικά ασήμαντοι όγκοι που στο παρελθόν δεν θα διαγιγνώσκονταν. Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι ίδια για όλους τους καρκίνους. Στον καρκίνο της μήτρας και κυρίως του παχέος εντέρου, η θνησιμότητα αυξάνεται παράλληλα με τα περιστατικά, γεγονός που δείχνει ότι η αύξηση είναι πραγματική και όχι αποτέλεσμα καλύτερων εξετάσεων.

Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται σε χώρες με υψηλό επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, οι διατροφικές συνήθειες, οι πολλές ώρες καθιστικής εργασίας και η ευκολία πρόσβασης σε επεξεργασμένα τρόφιμα χαρακτηρίζουν κυρίως τις εύπορες κοινωνίες. Έτσι, η πρόοδος φαίνεται πως συνοδεύεται από νέες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία.

Αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, ορισμένες μορφές καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν δραματικά τις επόμενες δεκαετίες. Για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, για παράδειγμα, οι προβλέψεις δείχνουν ότι η συχνότητα μπορεί να σχεδόν διπλασιαστεί στα άτομα 20–34 ετών μέσα στα προσεχή χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η ιατρική κοινότητα και τα συστήματα υγείας πρέπει να προσαρμόσουν τις στρατηγικές πρόληψης και ελέγχου, λαμβάνοντας πλέον πολύ σοβαρά υπόψη τις νεότερες ηλικίες.

Παρότι τα ευρήματα γεννούν ανησυχία, η μελέτη προσφέρει και έναν οδικό χάρτη. Η βαθύτερη κατανόηση των παραγόντων κινδύνου, η ενίσχυση της πρόληψης από νεαρή ηλικία, η προώθηση πιο υγιεινών συνηθειών και πιθανώς η αναθεώρηση των ηλικιών στις οποίες ξεκινούν ορισμένοι προληπτικοί έλεγχοι μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στον περιορισμό αυτών των τάσεων. Εξίσου κρίσιμο είναι να ενισχυθεί η ενημέρωση των νέων ενηλίκων, πολλοί από τους οποίους εξακολουθούν να θεωρούν ότι «ο καρκίνος δεν τους αφορά».

Πηγή: ygeiamou.gr