Γρίπη των πτηνών: Θα έπρεπε να την φοβόμαστε περισσότερo από τον HMPV;

Εμπειρογνώμονες και επικεφαλής πρακτορείων συνεχίζουν να εκφράζουν ανησυχίες για τη γρίπη των πτηνών (H5N1) καθώς αυξάνονται τα κρούσματα σε ζώα και ανθρώπους.

Οι περιπτώσεις σοβαρών ασθενειών, συγκεκριμένα αυτές στη Λουιζιάνα και τη Βρετανική Κολομβία, έχουν προκαλέσει ανησυχία για πιθανές μεταλλάξεις στον ιό που οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, με το ποσοστό θνησιμότητας να βρίσκεται στο 54%. 

Υπό το πρίσμα των αυξανόμενων κρουσμάτων νοροϊού, αναπνευστικού συγκυτιακού ιού και COVID-19 κατά τη χειμερινή περίοδο, υπάρχει πιθανότητα συν-λοιμώξεων. Αυτά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν συνθήκες που διευκολύνουν τις ιικές μεταλλάξεις ή ενισχύουν την ανθεκτικότητά τους σε ορισμένα περιβάλλοντα. 

Επιπολασμός του H5N1

Από τον Ιανουάριο του 2025, και οι 50 πολιτείες των ΗΠΑ έχουν κρούσματα H5N1 σε πουλερικά, τα οποία περιλαμβάνουν τόσο εμπορικές φάρμες όσο και κοπάδια στην αυλή. Τα κρούσματα αυξάνονται επίσης σε βοοειδή και αγελάδες γαλακτοπαραγωγής, τα οποία έχουν αναφερθεί σε 16 πολιτείες, κυρίως στην Καλιφόρνια, το Κολοράντο, το Μίσιγκαν και το Τέξας. Κρούσματα H5N1 έχουν επίσης επιβεβαιωθεί σε κατοικίδια και άλλα άγρια ​​ζώα. Υπάρχει ανησυχία ότι αυτό μπορεί τελικά να επηρεάσει και τους πληθυσμούς των χοίρων. 

«Οι χοίροι βρίσκονται σε φάρμες με κοτόπουλα και αγελάδες, και τα κοτόπουλα και οι αγελάδες μπορούν να μολύνουν, με τον ιό τους, ένα γουρούνι, και στη συνέχεια ένας ανθρώπινος ιός μπορεί να περάσει σε [ένα] γουρούνι, και μετά θα μπορούσατε να πάρετε μια ανακατανομή ενός ιού που έχει μερικές από τις επικίνδυνες ιδιότητες του H5N1 και κάποιες από την ικανότητα εξάπλωσης ενός ανθρώπινου ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο», δήλωσε ο Anthony Fauci, MD, πρώην διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή και τη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν, σε ένα podcast με το Scientific American.

«Λοιπόν, αυτό είναι που ανησυχούν οι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας: ότι όταν κυκλοφορήσει ο ιός σε πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένου ενός είδους «μιξ» όπως ο χοίρος, μπορεί να δημιουργηθεί μια μετάλλαξη, που θα μπορούσε να δημιουργήσει πραγματικό λόγο ανησυχίας».

Από τις 6 Ιανουαρίου 2025, το CDC έχει αναφέρει 66 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, αυτό μπορεί να είναι λάθος μέτρηση λόγω έλλειψης ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τα συμπτώματα του H5N1 και τη διαθεσιμότητα των τεστ. Η πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων μπορεί να συνδεθεί με την έκθεση σε μολυσμένα ζώα και το CDC δεν έχει αποκαλύψει περιπτώσεις μετάδοσης από τον άνθρωπο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και πολύ σπάνια, έχουν αναφέρει περιπτώσεις πιθανής περιορισμένης, μη παρατεταμένης μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο σε άλλες χώρες.

Μεταλλάξεις και σοβαρά περιστατικά

Αν και πολλές περιπτώσεις είναι ήπιες, 2 σοβαρές νοσηλείες αποκάλυψαν μεταλλάξεις στον ιό που μπορεί να βοηθήσουν στη διευκόλυνση της αυξημένης πιθανότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το πρώτο κρούσμα που αναφέρθηκε από το CDC έλαβε χώρα στη Λουιζιάνα, όπου ένας άγνωστος άνδρας ασθενής ηλικίας άνω των 65 ετών νοσηλεύτηκε σε κρίσιμη κατάσταση με αναπνευστικά συμπτώματα μετά από έκθεση σε νεκρά πτηνά σε ένα σμήνος πίσω αυλής. Με βάση τη γενετική αλληλουχία των ρινοφαρυγγικών και στοματοφαρυγγικών δειγμάτων του ασθενούς, εντοπίστηκαν μοναδικές μεταλλάξεις που δεν παρατηρήθηκαν σε δείγματα από μολυσμένα πτηνά.  

Παρόμοιες μεταλλάξεις παρατηρήθηκαν σε άλλη περίπτωση νοσηλείας μιας 13χρονης ασθενούς στη Βρετανική Κολομβία. Σύμφωνα με έγγραφο σχετικά με την περίπτωσή της που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, πριν από τη νοσηλεία της παρουσίασε συμπτώματα που περιλάμβαναν επιπεφυκίτιδα και στα δύο μάτια, πυρετό, βήχα, εμετό και διάρροια. Αυτό κλιμακώθηκε σε σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια με αιμοδυναμική αστάθεια, την οποία ακολούθησε αναπνευστική ανεπάρκεια, πνευμονία στον αριστερό κάτω λοβό, οξεία νεφρική βλάβη, θρομβοπενία και λευκοπενία, οδηγώντας τελικά στη νοσηλεία της στη μονάδα εντατικής θεραπείας παίδων. Τα σημάδια εξέλιξης της οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας οδήγησαν σε διασωλήνωση της τραχείας και σε φλεβική εξωσωματική οξυγόνωση με μεμβράνη.

Η γονιδιωματική αλληλουχία του δείγματος τραχειακού εκπνεύματος της ασθενούς έδειξε μεταλλάξεις παρόμοιες με εκείνες που παρατηρήθηκαν στην περίπτωση της Λουιζιάνα, υποδεικνύοντας αυξημένη σύνδεση με υποδοχείς που διευκολύνουν την είσοδο του ιού στα κύτταρα της ανθρώπινης αναπνευστικής οδού και επιτρέπουν τον ιικό πολλαπλασιασμό.

Αυτές οι μεταλλάξεις, και στις δύο περιπτώσεις, πιθανολογείται ότι προέκυψαν πιθανότατα κατά τη διάρκεια της λοίμωξης καθώς ο ιός αναπαράγεται. 

Αύξηση της ευαισθητοποίησης για τον H5N1

Η αυξημένη ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη γρίπη των πτηνών H5N1 είναι απαραίτητη για την έγκαιρη ανίχνευση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων -όπως επιπεφυκίτιδα, πυρετός, αναπνευστικά προβλήματα, μυϊκοί πόνοι, εμετός και διάρροια- είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη παρέμβαση, ιδίως μεταξύ ατόμων με γνωστή έκθεση σε μολυσμένα ζώα. Αυτές οι προσπάθειες μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού και να μειώσουν την πιθανότητα σοβαρών κρουσμάτων ή συν-μολύνσεων με άλλα κυκλοφορούντα παθογόνα.

Καθώς η κατάσταση γύρω από τον H5N1 εξελίσσεται, το CDC παρακολουθεί τα κρούσματα και παρακολουθεί στενά την εξάπλωση του ιού και τις πιθανές μεταλλάξεις. Οι αρχές δημόσιας υγείας, μαζί με τους επαγγελματίες της υγειονομικής περίθαλψης, πρέπει να συνεργαστούν για να διατηρήσουν υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης, διασφαλίζοντας ότι το κοινό είναι ενημερωμένο για τα συμπτώματα του H5N1 και τη σημασία της έγκαιρης εξέτασης και παρέμβασης. Η συνεχής συνεργασία μεταξύ των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης, των φορέων δημόσιας υγείας και της κοινότητας θα είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων του H5N1 και την πρόληψη περαιτέρω μεταλλάξεων που θα μπορούσαν να θέσουν μεγαλύτερους κινδύνους για τη δημόσια υγεία.

Οι διαφορές μεταξύ H5N1 και HMPV

Η γρίπη των πτηνών (H5N1) έχει μεταδοθεί από ζώα σε ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ τα κρούσματα HMPV αυξάνονται στην Κίνα. Εν τω μεταξύ, ο νοροϊός, ένας μη αναπνευστικός ιός, έχει φθάσει στα υψηλότερα επίπεδα για αυτή την εποχή του έτους εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του CDC.

Οι ιοί έχουν ως αποτέλεσμα χιλιάδες θανάτους ετησίως, αν και η πλειονότητα των κρουσμάτων είναι λιγότερο σοβαρά.

Οι τυπικοί χειμερινοί αναπνευστικοί ιοί -γρίπη, COVID-19 και RSV- κυκλοφορούν επίσης, αυξάνοντας την αβεβαιότητα για τη δημόσια υγεία.

Η5Ν1

Ο Η5Ν1 είναι ένα στέλεχος της γρίπης των πτηνών που έχει σημειώσει έξαρση των μολύνσεων σε πτηνά, βοοειδή, ανθρώπους και άλλα είδη τους τελευταίους μήνες.

Μέχρι στιγμής δεν έχουν υπάρξει κρούσματα που να έχουν προκύψει από μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, υπάρχει ανησυχία ότι η γρίπη των πτηνών H5N1 θα μπορούσε σύντομα να μεταλλαχθεί και να γίνει πιο μεταδοτική μεταξύ των ανθρώπων.

Η εκπρόσωπος του ΠΟΥ, Δρ Χάρις, τόνισε ότι η εκτίμηση του οργανισμού για τον κίνδυνο για τον γενικό πληθυσμό «είναι ακόμα χαμηλή και παραμένει σταθερή». Το κύριο μέλημα είναι για τους ανθρώπους που εργάζονται σε βιομηχανίες ζώων επειδή πρέπει να προστατεύονται καλύτερα από τη μόλυνση.

HMPV

Με τις αναφορές του HMPV που κυκλοφορεί εντός και εκτός Κίνας, ορισμένοι ανησυχούν, καθώς επί του παρόντος δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο ή θεραπεία.

Το Γραφείο Αντιπροσωπείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Κίνα δήλωσε στο Newsweek: «Όπως είναι αναμενόμενο για αυτή την εποχή του έτους (χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο), υπάρχει αύξηση από μήνα σε μήνα των οξέων αναπνευστικών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της εποχικής γρίπης, του RSV και του ανθρώπινου μεταπνευμονοϊού (hMPV)».

Τα συμπτώματα του HMPV περιλαμβάνουν βήχα, πυρετό και καταρροή ή βουλωμένη μύτη. Μπορεί να εξελιχθεί σε πνευμονία ή βρογχίτιδα μεταξύ ευάλωτων ατόμων, όπως μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι ενήλικες και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο μεταπνευμοϊός ή hMPV, έχει προκαλέσει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά δεν αντιπροσωπεύει μια νέα ή σημαντική απειλή, τονίζει η εκπρόσωπος του ΠΟΥ, Δρ Χάρις.

Ο εκπρόσωπος της υπηρεσίας υγείας του ΟΗΕ είπε ότι τέτοιες λοιμώξεις αυξάνονται στην Κίνα «όπως αναμένεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα», με την εποχική γρίπη να είναι «μακράν η πιο συχνή μεταξύ τους», όπως αναφέρει το Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.

«Τα αναφερόμενα επίπεδα λοιμώξεων του αναπνευστικού στην Κίνα είναι εντός του συνηθισμένου εύρους για τη χειμερινή περίοδο», εξήγησε η Δρ Χάρις. «Οι αρχές αναφέρουν ότι η χρήση των νοσοκομείων είναι αυτή τη στιγμή χαμηλότερη από αυτήν την περίοδο πέρυσι και δεν έχουν υπάρξει δηλώσεις έκτακτης ανάγκης ή απαντήσεις», πρόσθεσε.

Όσον αφορά τον hMPV, εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2001 και «βρίσκεται στον ανθρώπινο πληθυσμό για μεγάλο χρονικό διάστημα», διευκρίνισε η Δρ Χάρις.

*Με πληροφορίες από pharmacytimes.com, newsweek.com