Η χώρα της Ευρώπης που κατάφερε να μειώσει τις αμβλώσεις κατά 66% – Τι ισχύει στην Ελλάδα

Ο αριθμός των εφηβικών αμβλώσεων στη Φινλανδία μειώθηκε κατά 66% μεταξύ 2000 και 2023, όπως ανακοινώθηκε από το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας THL της χώρας, αποδίδοντας τη μείωση στην προσφορά δωρεάν αντισύλληψης στους εφήβους και στην υποχρεωτική σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία.

Η Φινλανδία ψήφισε επίσης νόμο το 2022 για την απελευθέρωση των αμβλώσεων, σε μια εποχή βαθιών διχασμών σχετικά με τα δικαιώματα των αμβλώσεων στην Ευρώπη και δικαστικών αποφάσεων στις ΗΠΑ, που περιόρισε το δικαίωμα σε τερματισμό ανεπιθύμητων κυήσεων για εκατομμύρια ανθρώπους.

Ο αριθμός των αμβλώσεων από γυναίκες κάτω των 20 ετών αυξήθηκε τη δεκαετία του 1990 στη Φινλανδία, γεγονός που οδήγησε τη σκανδιναβική χώρα στις αρχές της δεκαετίας του 2000 να έχει τα διαθέσιμα τα χάπια της επόμενης ημέρας χωρίς συνταγή από την ηλικία των 15 ετών και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση υποχρεωτική σε όλα τα σχολεία.

Τι ήταν αυτό που έπαιξε ρόλο

«Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παίζει σημαντικό ρόλο», δήλωσε στο Reuters η καθηγήτρια ερευνών του THL, Mika Gissler, προσθέτοντας ότι η αυξημένη πρόσβαση στην αντισύλληψη από νεαρή ηλικία ήταν ένας άλλος παράγοντας πίσω από την αλλαγή.

Ο αριθμός των αμβλώσεων μειώθηκε κατά 66% σε 722 το 2023 από 2.144 το 2000 μεταξύ όλων των εφήβων ηλικίας 19 ετών και κάτω στη Φινλανδία, ενώ η πτώση ήταν ακόμη πιο απότομη στο 78% μεταξύ των κάτω των 18 ετών την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της THL.

«Από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2010, η μείωση του αριθμού των αμβλώσεων των νέων επηρεάστηκε επίσης από την εισαγωγή της δωρεάν αντισύλληψης σε πολλές περιοχές», έγραψε η THL σε έκθεσή της. Η Φινλανδία από τον Σεπτέμβριο του 2023 σταμάτησε να απαιτεί από τις γυναίκες να αναφέρουν τον λόγο για την έκτρωση, καθιστώντας την διαθέσιμη κατόπιν αιτήματος εγκύου κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες της εγκυμοσύνης.

Τι ισχύει πανευρωπαϊκά και στην Ελλάδα

Ωστόσο, το δικαίωμα στην άμβλωση συνεχίζει να αντιμετωπίζει περιορισμούς αλλά και απειλές ακόμα και σε ευρωπαϊκές χώρες.

Γαλλία

Η Γαλλία έγινε επισήμως η πρώτη χώρα στον κόσμο που υπογράφει ρητά στο Σύνταγμά της το δικαίωμα στην άμβλωση, μια απόφαση που χαιρετίστηκε ως ιστορική από οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών, μολονότι επικρίθηκε έντονα από άλλες οργανώσεις, που αντιτίθενται στην άμβλωση.

Μάλτα

Πρόκειται για τη μόνη χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου η άμβλωση παραμένει παράνομη σε κάθε περίπτωση. Η Μάλτα χαλάρωσε ελαφρώς την νομοθεσία της τον Ιούνιο 2023. Η άμβλωση επιτρέπεται μόνο στην περίπτωση που η ζωή της μητέρας βρίσκεται σε κίνδυνο ή το έμβρυο δεν είναι βιώσιμο.

Από την πλευρά τους, οι οργανώσεις που υπερασπίζονται το δικαίωμα στην άμβλωση κάνουν λόγο για μία χαμένη ευκαιρία για μεταρρύθμιση. Την ίδια ώρα, η καθολική εκκλησία και η συντηρητική αντιπολίτευση φαίνεται να εγκρίνουν τη διατήρηση του πολύ περιοριστικού καθεστώτος.

Πολωνία

Η άμβλωση στην Πολωνία δεν επιτρέπεται παρά μόνο σε περίπτωση βιασμού ή αιμομιξίας ή όταν η ζωή της μητέρας βρίσκεται σε κίνδυνο. Το 2020, το Συνταγματικό Δικαστήριο συντάχθηκε με την λαϊκιστική-εθνικιστική, απερχόμενη πλέον, κυβέρνηση κρίνοντας «αντισυνταγματική» την διακοπή της κύησης λόγω δυσμορφίας του εμβρύου.

Αν και ο νόμος περί αμβλώσεων επιτρέπει θεωρητικά στους γιατρούς να προχωρούν σε διακοπή κύησης, στη περίπτωση που η ζωή της γυναίκας βρίσκεται σε κίνδυνο, οι γιατροί φοβούνται να τον εφαρμόσουν λόγω των περιορισμών. Μάλιστα, ο νόμος προβλέπει μέχρι και τριετή φυλάκιση για όποιον προχωρεί σε διακοπή κύησης ή βοηθά ή παρακινεί μία έγκυο να προχωρήσει σε άμβλωση. Η ενωμένη φιλελεύθερη πολωνική αντιπολίτευση, νικήτρια των εκλογών του Οκτωβρίου, ελπίζει ότι θα καταφέρει να προχωρήσει στην νομιμοποίηση της άμβλωσης στην Πολωνία.

Βόρεια Ιρλανδία

Στη Βόρεια Ιρλανδία η άμβλωση αποποινικοποιήθηκε το 2019. Ωστόσο λόγω των πολιτικών συγκρούσεων, οι γυναίκες που επιθυμούν να διακόψουν την κύησή τους ταξιδεύουν συνήθως στη Βρετανία. Έπειτα από τη δέκατη εβδομάδα της κύησης, δεν υπάρχει κανένας τρόπος διακοπής της στη Βόρεια Ιρλανδία, καθώς δεν λειτουργεί καμία χειρουργική υπηρεσία άμβλωσης.

Ιταλία

Στην Ιταλία, η άμβλωση είναι νόμιμη από το 1978, αλλά στην πράξη πολλοί είναι οι γυναικολόγοι που αρνούνται να την κάνουν, κάτι που φέρνει πολλά εμπόδια στις γυναίκες. Ο λόγος που οι γιατροί αρνούνται να προχωρήσουν στην άμβλωση είναι συνήθως η αντίρρηση συνείδησης. Συνεπώς, δεκάδες νοσοκομεία και κλινικές δεν προσφέρουν καθόλου αυτήν την υπηρεσία.

Την ίδια ώρα, οι φεμινιστικές οργανώσεις φαίνονται ανήσυχες, μήπως η νέα υπερσυντηρητική κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι ασκήσει πιέσεις για να αγνοηθεί ο νόμος.

Ισπανία

Το 1985 αποποινικοποιήθηκε η άμβλωση στην Ισπανία, ενώ το 2010 νομιμοποιήθηκε. Έκτοτε οι γυναίκες μπορούν να προχωρήσουν ελεύθερα σε διακοπή κύησης μέχρι την 14η εβδομάδα. Από ‘κει και πέρα, μπορούν να προχωρήσουν σε άμβλωση υπό ορισμένες συνθήκες.

Στην Ισπανία επικρατεί ένα παρόμοιο σκηνικό με τους «διστακτικούς» γιατρούς, οι οποίοι επικαλούνται αντίρρηση συνείδησης και δεν εφαρμόζουν το δικαίωμα στην άμβλωση. Ωστόσο, η κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ προωθεί στο κοινοβούλιο νόμο που ενισχύει την πρόσβαση στην άμβλωση στα δημόσια νοσοκομεία.

Ουγγαρία

Στην Ουγγαρία η άμβλωση είναι νόμιμη από την δεκαετία του 1950 μέχρι την 12η εβδομάδα της κύησης στις περισσότερες περιπτώσεις. Ωστόσο, ο υπερσυντηρητικός πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, που είναι στην εξουσία από το 2010, προωθεί μέτρα για την αύξηση των γεννήσεων. Από την έναρξη της ισχύος του νέου Συντάγματος το 2012, η Ουγγαρία υπερασπίζεται την ζωή του εμβρύου από την σύλληψή του. Τον Σεπτέμβριο 2022 επιβλήθηκε με διάταγμα η υποχρέωση των εγκύων να ακούν τον καρδιακό ρυθμό του εμβρύου πριν προχωρήσουν σε διακοπή της κύησης.

Βατικανό και Ανδόρρα

Στο Βατικανό και την Ανδόρρα, όπου οι πρίγκιπες είναι καθολικοί επίσκοποι, η άμβλωση είναι παράνομη.

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης στην Ελλάδα με το αρ. 5&3 του Ν. 821/1978 (στον εν λόγω νόμο χρησιμοποιούνταν ο όρος άμβλωση – τεχνητή έκτρωση) επιτρέπεται στις εξής περιπτώσεις: α) μέχρι και τη 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης σε περιπτώσεις που υπήρχε κίνδυνος για τη ψυχική υγεία της μητέρας και το γεγονός αυτό διαπιστωνόταν από ψυχίατρο εργαζόμενο σε Νοσηλευτικό Ίδρυμα Δημοσίου Δικαίου και β) μέχρι και την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης εφόσον διαπιστώνονταν με σύγχρονα μέσα προγνωστικού ελέγχου (προγεννητική διάγνωση) σοβαρές ανωμαλίες στο έμβρυο που έχουν ως αποτέλεσμα τη γέννηση παθολογικών νεογνών.

Σύμφωνα με το αρ.304 παρ.1 ΠΚ, η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι 10 ετών όταν διενεργείται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου.

Στην παρ. 2 προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως τρία χρόνια ή χρηματική ποινή για όποιον με τη συναίνεση της εγκύου ή των προσώπων που έχουν τη γονική μέριμνα ή επιμέλειά της αν αυτή είναι ανίκανη να συναινέσει, διακόπτει την εγκυμοσύνη της και ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο χρόνια και χρηματική ποινή αν ενεργεί κατ’ επάγγελμα.

Με την ίδια ποινή, μειωμένη κατά το μέτρο του άρθρου 83, τιμωρείται και όποιος προμηθεύει σε έγκυο τα μέσα για τη διακοπή της εγκυμοσύνης της, εφόσον έγινε τουλάχιστον απόπειρα αυτής ενώ σύμφωνα με την παρ.3 προβλέπεται φυλάκιση έως έξι μήνες ή χρηματική ποινή για την έγκυο που μετά την εικοστή τέταρτη εβδομάδα της κύησης διακόπτει την εγκυμοσύνη της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει.

Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης αίρεται στις περιπτώσεις της παρ. 4 του άρθρου 304 (όπως προβλέφθηκαν με το Ν. 1609/1986) δηλαδή αν συντρέχει μια από τις εξής περιπτώσεις: α) όταν η εγκυμοσύνη δεν έχει υπερβεί τις 12 εβδομάδες, β) όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας και κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και δεν έχει υπερβεί τη 19η εβδομάδα, γ) σε περίπτωση που υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις παθολογικού νεογνού και η εγκυμοσύνη δεν έχει υπερβεί τη 24η εβδομάδα, δ) οποιαδήποτε στιγμή πριν από τη γέννηση σε περίπτωση αναπότρεπτου κινδύνου για τη ζωή της εγκύου ή κινδύνου σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής και ψυχικής της υγείας. Αν η έγκυος είναι ανήλικη απαιτείται η συναίνεση ενός από τους γονείς ή του προσώπου που έχει την επιμέλειά της.

Το 2007, το ποσοστό αμβλώσεων στην Ελλάδα έφτανε τις 7,2 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Έρευνα του 2019 έδειξε πως μία στις δέκα έφηβες ηλικίας 15-19 ετών είχε προβεί σε τουλάχιστον μια άμβλωση. Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στην μέση των αμβλώσεων στην Ευρώπη, με χώρες της βόρειας Ευρώπης να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αμβλώσεων ενώ χώρες της δυτικής και νότιας Ευρώπης τα χαμηλότερα ποσοστά. Μια πανευρωπαϊκή τάση για μείωση του αριθμού των αμβλώσεων, σχετίζεται με την αυξημένη διαθεσιμότητα του χαπιού της επόμενης ημέρας. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τις αμβλώσεις και όλοι οι αριθμοί που παρουσιάζονται είναι κατά προσέγγιση, μετά από εκτιμήσεις.

Με πληροφορίες Reuters, ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφία: pexels