Κάπνισμα: Πώς κόβεται και οι κίνδυνοι των εναλλακτικών προϊόντων

Το κάπνισμα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, σκοτώνοντας εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Παρά τις γνωστές συνέπειες και τα προβλήματα που δημιουργεί στον οργανισμό, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να καπνίζουν, συχνά ξεκινώντας σε νεαρή ηλικία.

Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με πολλές σοβαρές ασθένειες, όπως τις πολλές μορφές καρκίνου, τις καρδιοπάθειες, τα αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και τις επιπτώσεις στη γονιμότητα.

Η πρόληψη του καπνίσματος και η ενθάρρυνση των καπνιστών να σταματήσουν είναι κρίσιμης σημασίας. Τα προγράμματα εκπαίδευσης, οι καμπάνιες κατά του καπνίσματος και οι νόμοι που περιορίζουν τη διαφήμιση και τη χρήση καπνού έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά σε πολλές χώρες.

Οι μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος μπορεί να περιλαμβάνουν: υποκατάστατα νικοτίνης, όπως τσίχλες, αυτοκόλλητα, πιπάκι ή σπρέι νικοτίνης. Επιπλέον, η χορήγηση φαρμάκων από ειδικούς, όπως η βαρενικλίνη και η βουπροπιόνη μπορούν να βοηθήσουν στη διακοπή, αλλά και ομάδες υποστήριξης, ατομική συμβουλευτική, και τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας είναι σημαντικά εργαλεία.

Σε δημόσια νοσοκομεία, σε όλη την χώρα, λειτουργούν ιατρεία διακοπής καπνίσματος. Ειδικοί πνευμονολόγοι συστήνουν στον ασθενή την κατάλληλη θεραπεία και τον στηρίζουν στον αγώνα του, με στόχο την απεξάρτηση.

Η πνευμονολόγος Αθανασία Πατάκα είναι Καθηγήτρια Πνευμονολογίας- Διαταραχών Ύπνου στο ΑΠΘ και εργάζεται στην Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στο Γ.Ν.Θ. “Γ. Παπανικολάου”, ενώ ταυτόχρονα είναι υπεύθυνη του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος και του εργαστηρίου Ύπνου της Κλινικής Αναπνευστικής Ανεπάρκειας. Η ίδια δηλώνει πως:

«Τα ιατρεία αυτά στα δημόσια νοσοκομεία είναι δωρεάν. Κάποιος μπορεί να κλείσει ένα ραντεβού και να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος. Τα προγράμματα, βοηθούν στο γεγονός ότι στηρίζουν τους καπνιστές, όσον αφορά τα στερητικά τους συμπτώματα. Δηλαδή, όταν κάποιος σταματάει να καπνίζει, μετά από λίγη ώρα ξεκινούν τα στερητικά συμπτώματα, το άγχος, η αποσυγκέντρωση και η νευρικότητα.

Από την άλλη μεριά, διακοπή του καπνίσματος δεν περιλαμβάνει μόνο την απεξάρτηση από την νικοτίνη, αλλά μια γενικότερα συνολική αλλαγή της συμπεριφοράς του καπνιστή. Ο καπνιστής δεν θεωρείται ως ένα άτομο που έχει κακή μια συνήθεια, αλλά αντιμετωπίζεται ως ασθενής. Το κάπνισμα θεωρείται μια χρόνια ασθένεια. Δεν είναι εύκολο να το κόψει κανείς μόνος του. Χρειάζεται συνεχή βοήθεια και παρακολούθηση. Εμείς στα ιατρεία μας, μπορούμε να δώσουμε χάπια, όπως είναι η υδροχλωρική βουποπριονη, ή υποκατάστατα νικοτίνης.

Ανάλογα με τον κάθε καπνιστή και τις ανάγκες του, μπορούμε να του δώσουμε ένα πρόγραμμα και να αλλάξει την συμπεριφορά του. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Μπορείς να το κόψεις, το δύσκολο είναι να αντέξεις χωρίς αυτό. Η εξάρτηση από την νικοτίνη σε κάνει να πιστεύεις πως αισθάνεσαι καλύτερα καπνίζοντας. Επίσης, έρχονται άνθρωποι που θέλουν να κόψουν το ηλεκτρονικό ή το θερμαινόμενο. Κάνουμε τις ίδιες παρεμβάσεις σε αυτούς.»

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις εναλλακτικές μορφές καπνίσματος, όπως είναι το θερμαινόμενο και ηλεκτρονικό τσιγάρο. Καθώς αποτελούν νέα προϊόντα, δεν έχουν γίνει πολλές και μακροχρόνιες μελέτες. Ωστόσο, πολλοί καπνιστές τα χρησιμοποιούν ως εναλλακτική θεραπεία, αγνοώντας τους κινδύνους που προκαλούν.

«Οι ανεξάρτητες μελέτες που γίνονται από ειδικούς, δείχνουν πως αυτά τα προϊόντα μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα. Ένας έφηβος, για παράδειγμα, πιθανότατα θα αντιμετωπίσει πρόβλημα με την αναπνευστική λειτουργία, ενώ αυξάνονται και οι πιθανότητες άσθματος και αγγειοσύσπασης. Τα προϊόντα δεν είναι ελαττωμένου κινδύνου και πρέπει να το γνωρίζουν αυτοί που τα χρησιμοποιούν.

Μελέτες που έχουν γίνει σε ζώα, έχουν δείξει πως και το θερμαινόμενο και το ηλεκτρονικό τσιγάρο αυξάνουν την πιθανότητα καρκίνου, και ιδιαίτερα του πνεύμονα. Για το ηλεκτρονικό δεν έχουμε σαφή συμπεράσματα, αλλά το θέμα είναι ότι τα διαλύματα δεν είναι τυποποιημένα κι ο καθένας μπορεί να τα φτιάξει μόνος του. Σύμφωνα με δεδομένα που έχουμε, μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο στον πνεύμονα, ενώ μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα καρκίνου του ουροποιητικού και να επηρεάσουν το γαστρεντερικό σύστημα.

Ωστόσο, ένας καπνιστής, που χρησιμοποιεί το θερμαινόμενο τσιγάρο, για να κόψει το συμβατικό, δεν γνωρίζει ότι κι αυτό μπορεί να δημιουργήσει παρόμοια προβλήματα. Έχουν κάποιες ουσίες που είναι ελαφρύτερες από το συμβατικό τσιγάρο, αλλά έχουν και κάποιες βαρύτερες. Επιπλέον περιέχουν ουσίες που δεν έχουν μελετηθεί και δεν ξέρουμε τι προβλήματα θα δημιουργήσουν στον άνθρωπο. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, και εμείς ως επαγγελματίες υγείας, ώστε να μην τα προτείνουμε ως εναλλακτική, και ο καθένας από εμάς ώστε να διαφυλάξει την υγεία του.», τόνισε η κ. Πατάκα.

Φωτογραφίες: Pexels/Unsplash