Μηνιγγίτιδα: Τα συμπτώματα και οι προφυλάξεις

Ανησυχία έχει προκαλέσει ο εντοπισμός τριών κρουσμάτων μηνιγγίτιδας σε φοιτητές στην Πάτρα, με τον ΕΟΔΥ να μεταβαίνει στην πόλη, αποστέλλοντας παράλληλα οδηγίες σχετικά με τη διερεύνηση των επαφών των κρουσμάτων και την άμεση χορήγηση χημειοπροφύλαξης.

Εντός του έτους 2024 έχουν δηλωθεί στον ΕΟΔΥ συνολικά 12 κρούσματα από όλη τη χώρα. Τα τρία κρούσματα που ανιχνεύθηκαν σε φοιτητές του πανεπιστημίου στην Πάτρα, δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ κατά τη χρονική περίοδο 11 Ιανουαρίου ως σήμερα, και συνιστούν έξαρση.

Σύμφωνα με τις  με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, η ανίχνευση 3 κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου της ίδιας οροομάδας σε έναν Οργανισμό (Σχολείο, Πανεπιστημιακό Ίδρυμα, κ.α.) κατά τη διάρκεια περιόδου τριών μηνών συνιστά έξαρση κρουσμάτων και συστήνεται η επέκταση της χορήγησης χημειοπροφύλαξης σε ευρύτερο κύκλο από τις στενές επαφές και στοχευμένος εμβολιασμός στις στενές επαφές των κρουσμάτων.

Ο ΕΟΔΥ τονίζει ιδιαίτερα τη μεγάλη σημασία που έχει η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία των κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

Οι πολίτες και κυρίως νεαρά άτομα που έχουν κλινικά συμπτώματα συμβατά με τη νόσο (Πυρετό και εξάνθημα) πρέπει άμεσα να απευθύνονται σε γιατρό.

Οι γιατροί επί υποψίας μηνιγγίτιδας πρέπει άμεσα να χορηγούν θεραπεία και να παραπέμπουν σε νοσοκομείο.

Τι είναι η μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή (πρήξιμο/οίδημα, ερεθισμός) των μεμβρανών που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μήνιγγες). Αυτή η φλεγμονή προκαλεί αλλαγές στο υγρό (εγκεφαλονωτιαίο υγρό) που περιβάλλει τα όργανα αυτά.

Η μηνιγγίτιδα οφείλεται σε μικρόβια (συνηθέστερα βακτήρια και ιούς). Το πιο συχνό αίτιο είναι οι ιοί και σε αυτή την περίπτωση (ιογενής μηνιγγίτιδα) συχνά οι ασθενείς γίνονται καλά χωρίς κάποια θεραπεία. Αντίθετα, στην περίπτωση που η μηνιγγίτιδα οφείλεται σε βακτήριο (βακτηριακή μηνιγγίτιδα) είναι αρκετά σοβαρή και χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη ή και θάνατο.

Ανάλογα με το μικρόβιο που τις προκαλεί, οι μηνιγγίτιδες έχουν και το αντίστοιχο όνομα: π.χ. μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στο μηνιγγιτιδόκοκκο), πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στον πνευμονιόκοκκο), κ.ο.κ.

Άλλα αίτια της μηνιγγίτιδας είναι οι μύκητες (κρυπτόκοκκος, συνήθως σε ασθενείς με AIDS), ο χημικός ερεθισμός, οι αλλεργίες σε φάρμακα, οι τραυματισμοί, οι όγκοι/μεταστάσεις, κλπ.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα σχεδόν όλων των μορφών περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Πυρετό με ρίγος
• Αλλαγές του νοητικού επιπέδου
• Ναυτία και έμετο
• Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως)
• Δυνατό πονοκέφαλο
• Δυσκαμψία στον αυχένα (μηνιγγισμός)

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι:

• Εκνευρισμός / ταραχή / σύγχυση
• Διόγκωση λεμφαδένων
• Αλλαγές του επιπέδου συνείδησης
• Κακή διατροφή και ευερεθιστότητα /νευρικότητα στα παιδιά
• Γρήγορη αναπνοή

Τρόπος μετάδοσης

Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή από άτομο σε άτομο με σταγονίδια των αναπνευστικών εκκρίσεων. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος δεν επιβιώνει στο περιβάλλον. Πηγή εξάπλωσης του μηνιγγιτιδόκοκκου είναι ο ασυμπτωματικός αποικισμός του ανώτερου αναπνευστικού, ο οποίος ποικίλει ανάλογα με την ηλικία. Ασυμπτωματικοί φορείς μηνιγγιτιδόκοκκου είναι το 10% περίπου του γενικού πληθυσμού, αλλά τα ποσοστά κυμαίνονται από 2% σε παιδιά που δεν παρακολουθούν παιδικό σταθμό έως και 24-37% εφήβων και νεαρών ενηλίκων ηλικίας 15-24 ετών. Σε κλειστούς πληθυσμούς κατά τη διάρκεια επιδημιών το ποσοστό της φορείας αγγίζει το 100% . Πρόσφατη μελέτη από την Ελλάδα υπολογίζει τη φορεία μηνιγγιτιδοκόκκου σε 10,5% στο γενικό πληθυσμό με επιμέρους ποσοστά 13,1% και 11,3 σε παιδιά πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αντίστοιχα και 37,4% σε νεοσύλλεκτους. Στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική η μέση διάρκεια της φορείας υπολογίζεται σε περίπου 9 μήνες. Η φορεία βοηθά στην ανάπτυξη φυσικής ανοσίας.

Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης

Ο εμβολιασμός αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης. Όσον αφορά στην βακτηριακή μηνιγγίτιδα, τα εμβόλια που κυκλοφορούν δεν καλύπτουν όλα τα βακτήρια που προκαλούν μηνιγγίτιδα. Αποτελεσματικά εμβόλια (κατά της μηνιγγίτιδας) κυκλοφορούν για τον μηνιγγιτιδόκοκκο (στελέχη A, C, Υκαι W135), τον πνευμονιόκοκκο και τον αιμόφιλο τύπου b. Στην περίπτωση του μηνιγγιτιδόκοκκου το βακτήριο μεταδίδεται μετά από στενή και παρατεταμένη επαφή με τον πάσχοντα. Σε αυτήν την περίπτωση άτομα τα οποία διαμένουν στο ίδιο σπίτι ή έχουν έρθει σε άμεση επαφή με εκκρίσεις του πάσχοντα (σάλιο, ρινοφαρυγγικές) θα πρέπει να λάβουν αντιμικροβιακή αγωγή ως προφύλαξη. Όσον αφορά στην ιογενή μηνιγγίτιδα, διαθέσιμα εμβόλια υπάρχουν για την πρόληψη της πολιομυελίτιδας, ιλαράς, παρωτίτιδας, ανεμευλογιάς, γρίπης, λύσσας, και ορισμένων αρμποϊών (ιό ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας, εγκεφαλίτιδα από κρότωνες).

Περισσότερες πληροφορίες για τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα – Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (eody.gov.gr)