Ψυχικές διαταραχές και τρόποι αντιμετώπισης: Ψυχίατρος του Harvard μιλά στην Parallaxi

Οι ψυχικές διαταραχές έχουν αναδειχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα δημόσιας υγείας τα τελευταία χρόνια.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, το αυξημένο άγχος και οι κοινωνικές πιέσεις έχουν συμβάλλει στην αύξηση των περιστατικών.

Διαταραχές όπως η κατάθλιψη, η αγχώδης διαταραχή και η διαταραχή διάθεσης πλήττουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε την κατάσταση φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη για ισχυρότερες δομές  ψυχικής υγείας και αυξημένη υποστήριξη.

Η έγκαιρη διάγνωση αλλά και η γενικότερη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των ανθρώπων από επαγγελματίες ψυχικής υγείας αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την βελτίωση της ζωής των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.

Η Ψυχίατρος κα Μυρτώ Μαρίνου μας μιλάει στην parallaxi και μας ενημερώνει για τις ψυχικές διαταραχές, την πρόληψη αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης τους.

Η ίδια αποφοίτησε από την Ιατρική του ΑΠΘ και συνέχισε με ειδίκευση στην ψυχιατρική στο πανεπιστήμιο του Harvard στην Βοστώνη Αμερικής. Το 2010 επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και έκτοτε ασκεί το επάγγελμα ως ιδιώτης ψυχίατρος και ως συνεργάτης στην κλινική Άγιος Λουκάς.

Η μέθοδος της φαρμακοθεραπείας αλλά και η ψυχοθεραπεία αποτελούν τις δύο βασικές προσεγγίσεις των ψυχικών διαταραχών με τις οποίες ασχολείται και η ψυχίατρος. Όσον αφορά την ψυχοθεραπεία εστιάζει κυρίως στην ψυχοδυναμική θεραπεία και την CBT που είναι η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία.

Σύμφωνα με την κα Μαρίνου οι καταθλιπτικές διαταραχές και οι διαταραχές άγχους απασχολούν την πλειοψηφία των θεραπευόμενων. «Σε ένα μικρότερο ποσοστό θα δούμε ψυχωσικές διαταραχές και φυσικά διαταραχές προσωπικότητας, διαταραχές χρήσης ουσιών αλλά και διατροφικές διαταραχές», συμπληρώνει.

Αναφορικά με την έξαρση των ψυχικών διαταραχών τα τελευταία χρόνια η ίδια κάνει λόγο για ένα μεγάλο κύμα θεραπευόμενων κυρίως των νεότερων σε ηλικία.

«Από την περίοδο της καραντίνας και μετά, παρατηρήσαμε ένα μεγαλύτερο κύμα θεραπευόμενων οι οποίοι στράφηκαν στο να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας. Θυμάμαι μια βασική προειδοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ,κατά την περίοδο της καραντίνας και του COVID-19 στην οποία υποστήριζαν ότι αφού λήξει η καραντίνα και μετά την επιστροφή στην κανονικότητα θα δημιουργηθεί ένα μεγάλο κύμα που θα αφορά τις ψυχικές συνέπειες του Covid, κάτι το οποίο είδαμε να συμβαίνει.

Παρατηρήθηκε αναζωπύρωση πολλών αγχωδών διαταραχών αλλά και πολλές συνέπειες όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις. Σημειώθηκε μεγάλη κρίση στις συζυγικές σχέσεις αλλά και στις συνθληπτικές σχέσεις οι οποίες επιδεινώθηκαν λόγω της κοινωνικής απομόνωσης και της αναγκαστικής συμβίωσης μέσα στο σπίτι.

Γενικότερα όσον αφορά την ηλικία αυτό που με χαροποιεί είναι ότι πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που στρέφονται για ψυχοθεραπεία αφορά νεότερα group. Αν λάβω υπόψιν τους δικούς μου θεραπευόμενους ,το μεγαλύτερο ηλικιακό group είναι από τις ηλικίες των 20-40 ετών. Παρατηρούμε δηλαδή μία πολύ μεγάλη στροφή των νεότερων ηλικιών στην αναζήτηση βοήθειας μέσω της ψυχοθεραπείας».

Η ψυχίατρος συνεχίζει με τις πολυπαραγοντικές αιτίες ως την λέξη κλειδί όσον αφορά τους κύριους λόγους εμφάνισης των ψυχικών διαταραχών. «Είτε είναι διαταραχές άγχους είτε διαταραχές διάθεσης έχουμε μία πολυπαραγοντική αιτιολογία.

Έχουμε δηλαδή παράγοντες που αφορούν το DNA καθώς πολλές από αυτές τις καταστάσεις μεταβιβάζονται κληρονομικά, ωστόσο γονίδια απομονωμένα έχουμε για πολύ λίγες καταστάσεις που αφορούν ψυχωσικές διαταραχές.

Επιπλέον, υπάρχουν οι ιδιοσυγκρασιακοί και οικογενειακοί παράγοντες που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον αλλά και παράγοντες που έχουν να κάνουν με την επίδραση του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος».

«Η χρήση της οθόνης επηρεάζει συγκεκριμένες λειτουργίες και αποτελεί συνήθως την συνέπεια μίας ψυχικής διαταραχής που αφορά την κοινωνική απομόνωση, την χαμηλή διάθεση και την ρήξη των διαπροσωπικών σχέσεων», αναφέρει χαρακτηριστικά η κα Μαρίνου.

Όσον αφορά τον βαθμό επιρροής της χρήσης της οθόνης η ίδια κάνει λόγο για τον ύπνο:«H χρήση της οθόνης επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό πολύ σημαντικές νευροφυτικές λειτουργίες όπως είναι ο ύπνος. Στα άτομα που πάσχουν από μία χρόνια ή μία οξεία διαταραχή ύπνου αυτό που φροντίζουμε πάντα είναι η υγιεινή του ύπνου. Σε αυτή την περίπτωση προτείνουμε την αποφυγή της επαφής με την οθόνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα πριν την έλευση του ύπνου».

Αναλύοντας τις κύριες μορφές θεραπείας των ψυχικών διαταραχών, η ψυχίατρος τονίζει ότι πρόκειται για μία απόφαση κοινή ανάμεσα στον ειδικό και τον θεραπευόμενο .

«Οι βασικές μας προσεγγίσεις είναι δύο όσον αφορά την ψυχιατρική: η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Η φαρμακευτική αγωγή αφορά την χορήγηση φαρμάκων όπου αποτελείται από μία τεράστια ποικιλία φαρμακευτικών επιλογών ανάλογα με την κλινική κατάσταση και την διαταραχή που αντιμετωπίζει ο καθένας.

Η ψυχοθεραπεία από την άλλη είναι σαν μία ομπρέλα όπου από την κάθε αιχμή της κρέμεται και ένα διαφορετικό είδος ψυχοθεραπείας. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι ένα πράγμα, είναι διαφορετικές προσεγγίσεις. Ο κάθε ειδικός νομίζω ότι αναγνωρίζει ποιος είναι ο τύπος ψυχοθεραπείας που ταιριάζει περισσότερο στον ίδιο ώστε να τον εφαρμόσει.

Γενικότερα η ψυχοθεραπεία έχει πολλές φορές έναν συνδυαστικό χαρακτήρα ακόμη κι όταν για παράδειγμα θέλουμε πιο πολύ να προσεγγίσουμε έναν ασθενή ψυχοδυναμικά, συμπεριλαμβάνουμε αναγκαστικά και συμπεριφορικές αλλά και γνωστικές θεραπείες.

Η επιλογή πιστεύω καθορίζεται από εμάς τους ειδικούς που θα κάνουμε την διαγνωστική εκτίμηση και στη συνέχεια αυτό θα πρέπει να εξηγηθεί στον θεραπευόμενο για το ποια είναι η θεραπευτική προσέγγιση και ποιες είναι οι “απαιτήσεις” της. Πρόκειται για μία απόφαση κοινή όσον αφορά την εφαρμογή μίας συγκεκριμένης μεθόδου καθώς πρέπει να γίνει δεκτή και από τον θεραπευόμενο».

Στο κομμάτι της ψυχοθεραπείας ένα μεγάλο κεφάλαιο είναι το Psychoeducation, η ψυχοεκπαίδευση που ουσιαστικά είναι ο όρος που περιγράφει το πώς ενημερώνουμε όχι μόνο τον θεραπευόμενο αλλά και την οικογένειά του όσον αφορά την πρόληψη αλλά και την συμπεριφορά των οικείων απέναντι στον θεραπευόμενο.

« Γενικότερα, εγώ αυτό που συνιστώ πάντα και το υποστηρίζω είναι οι δραστηριότητες δηλαδή οποιαδήποτε δραστηριότητα αφορά την ζωή ενός ανθρώπου.

Τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορεί να είναι οι κοινωνικές δραστηριότητες, η κοινωνική μας ζωή, η επαφή με τους οικείους και τους φίλους μας, η ερωτική μας ζωή η οποία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, η ύπαρξη δραστηριοτήτων δηλαδή το να ασχολούμαι με ένα χόμπι , να ανήκω σε μία κοινωνική ομάδα με την οποία μπορώ να μοιραστώ ένα κοινό ενδιαφέρον, η άσκηση αλλά και η διατροφή.

Όλες αυτές είναι παράμετροι που επηρεάζουν πολύ θετικά την γενικότερη ευεξία ενός ανθρώπου και αντίστοιχα μπορούν να δράσουν προφυλακτικά απέναντι στην εμφάνιση μίας ψυχικής νόσου.

Ακόμα και μετά την εμφάνισή της εάν ενισχύσουμε αυτές τις δραστηριότητες, επικουρικά ενισχύουμε και την πορεία της ανάρρωσης και της βελτίωσης του ασθενή», συμπληρώνει η κα Μαρίνου.

Η συμβολή του στενού περιβάλλοντος του ασθενή διαδραματίζει εξίσου σημαντικό ρόλο για την  βελτίωση της κατάστασής του με την ψυχίατρο να τους συμπεριλαμβάνει στις θεραπείες που πραγματοποιεί με τον ασθενή μετά από συναίνεση του.

« Πρόκειται για μία λεπτή ισορροπία καθώς στον χώρο της ψυχικής υγείας ένας βασικός κανόνας που διέπει την θεραπευτική σχέση είναι το ιατρικό ή το θεραπευτικό απόρρητο.

Αυτό σημαίνει ότι όταν έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο ενήλικα πρέπει να διαφυλάξουμε την ιδιωτικότητά του και τα προσωπικά του δεδομένα.

Όταν ο θεραπευόμενος έρθει σε μένα, εγώ από την αρχή της πρώτης μας συνάντησης θα του κάνω σαφές ότι υπάρχει το ιατρικό απόρρητο που σημαίνει ότι οτιδήποτε συζητήσουμε μαζί στην συγκεκριμένη ή σε επόμενες συναντήσεις είναι ανήθικό, αντιδεοντολογικό και παράνομο από την πλευρά μου να το μεταφέρω σε κάποιον τρίτο χωρίς την συναίνεσή του. Το απόρρητο σπάει μόνο σε περιπτώσεις που είτε η δική του η ασφάλεια είτε η ασφάλεια ενός τρίτου θα βρεθεί σε κίνδυνο.

Σε περίπτωση που έχω την συναίνεσή του, εγώ αυτό που προσπαθώ πάρα πολύ να ενισχύσω από την αρχή είναι το να συμπεριλάβω στην θεραπεία τους οικείους του, της δικής του επιλογής ,είτε είναι σύντροφος, είτε ένας γονιός είτε ένας φίλος.

Αυτό συμβάλει στην ψυχοεκπαίδευση των συγγενών και στο πως μπορούν να βοηθήσουνε με βάση την συμπεριφορά τους ή την αντιμετώπιση του ασθενούς .

Θεωρώ ότι η επικοινωνία ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο είναι πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας και με την συμβολή ενός κοντινού τρίτου προσώπου η θεραπεία πάει ακόμα καλύτερα».

Εικόνες: pexels, unsplash