Ψυχικές διαταραχές και ναρκισσιστική κακοποίηση: Πώς προστατευόμαστε από το love bombing και το hoovering

Στο πλαίσιο δράσεων του 15ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης θίχτηκε ένα πολύ σοβαρό θέμα που έχει να κάνει με τις σχέσεις οι οποίες βλάπτουν σοβαρά την υγεία εμβαθύνοντας στην ναρκισσιστική κακοποίηση, αλλά και την προστασία από αυτήν.

Στην ομιλία παρευρέθηκαν και συζήτησαν με τους μαθητές η κα Μυρτώ Μαρίνου Ψυχίατρος, απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, με ειδίκευση στην ψυχιατρική στο πανεπιστήμιο Harvard, καθώς και η κα Εύα Χουλιαρά, συμβουλευτική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, απόφοιτη της Φιλοσοφικής σχολής του ΑΠΘ, με κατεύθυνση την ψυχολογία και μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Sheffield.

Αναλύοντας την ναρκισσιστική διαταραχή ως έναν όρο  αρκετά συνήθης στην ζωή, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην προσωπικότητα του ανθρώπου.

Η προσωπικότητα του ανθρώπου ξεκινά να  διαμορφώνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του και συγκεκριμένα κατά την νηπιακή ηλικία των 4-5 ετών. Αυτή η ηλικία είναι καθοριστική ως προς τα βιώματα που έχει εισπράξει το κάθε άτομο τα οποία διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητά του.

Η προσωπικότητα έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία του ίδιου του ατόμου αλλά και με το περιβάλλον. Πρόκειται για έναν συνδυασμό όλων των μοτίβων τα οποία είναι μοναδικά για τον κάθε ένα και καθορίζουν τρεις τομείς του χαρακτήρα του: την σκέψη, τα συναισθήματα και την συμπεριφορά του. Οτιδήποτε προκύπτει στα επόμενα στάδια της ζωής ( προεφηβεία , εφηβεία κλπ) αφορούν σχετικά μικρές αλλαγές πάνω στην προσωπικότητα μας.

Όσον αφορά τις διαταραχές της προσωπικότητας, παρουσιάζονται από την νηπιακή ηλικία, αρχίζουν να αναπτύσσονται στην εφηβική ζωή των 13-14 ετών και συνεχίζουν να ακολουθούν το άτομο σε όλα τα χρόνια της ζωής του χωρίς να επιδέχονται βελτίωση. Πρόκειται για ένα χρόνιο και άκαμπτο μοτίβο το οποίο είναι αρκετά ανθεκτικό στην θεραπεία.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η ψυχίατρος κ. Μαρίνου: «Η διαταραχή προσωπικότητας συνεπάγεται δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις οι οποίες θα μπορούσαν να είναι οι στενές οικογενειακές, οι στενές επαγγελματικές και κυρίως οι προσωπικές ερωτικές και σεξουαλικές σχέσεις».

Η ναρκισσιστική διαταραχή  αποτελεί μία κατηγορία ψυχικής διαταραχής κατά την οποία το άτομο έχει μια διογκωμένη ιδέα για τον εαυτό του, μια βαθιά ανάγκη για θαυμασμό καθώς και έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους.

Κύρια χαρακτηριστικά αυτών των ατόμων αποτελούν η αλαζονεία, η έπαρση και η υπερβολική αυτοπεποίθηση.

Οι ίδιοι νιώθουν ξεχωριστοί και υπερβολικά σημαντικοί έχοντας παράλληλα εμμονή με την επιτυχία, την δύναμη και την ευφυία τους. Απαιτούν να αναγνωρισθεί η “ανωτερότητά” τους χωρίς αυτή να βασίζεται σε αποδείξεις, ενώ πιστεύουν ότι οι άλλοι τους φθονούν συνεχώς.

«Δεν ενδιαφέρονται για την δική σας ψυχολογική κατάσταση, αδιαφορούν πλήρως για τις δικές σας ανάγκες και είναι ερωτευμένοι με τον εαυτό τους. Απαιτούν να υποστηρίζεις τις ιδέες και τα πλάνα τους χωρίς άποψη καθώς η οποιαδήποτε κριτική προς αυτούς ενδέχεται να τους προκαλέσει οργή», συμπληρώνει η ψυχίατρος.

Η κα Χουλιαρά κάνει λόγο για το λεγόμενο “love Bombing” ως συχνό μοτίβο αλληλεπίδρασης:« Σε βομβαρδίζουν στην αρχή με λόγια και πράξεις αγάπης, τους ερωτεύεσαι και μετά σε αδειάζουν».

Ένα ακόμη συχνό φαινόμενο που κάνει γνωστό στους μαθητές η ψυχοθεραπεύτρια είναι το “Hoovering” κατά το οποίο ο ναρκισσιστής αντιλαμβάνεται την απομάκρυνση του ατόμου που έχει δίπλα του και  προσπαθεί να το “ρουφήξει”   πίσω στη ζωή του, όπως μια ηλεκτρική σκούπα ρουφάει τη σκόνη.

Συχνά πολλοί είναι αυτοί που μένουν σε μια τέτοια κατάσταση πιστεύοντας ότι θα καταφέρουν να τους διορθώσουν και να τους αλλάξουν. Αυτό που τονίζεται ιδιαίτερα είναι να αναγνωρίζουμε αυτά τα άτομα και να αποφασίζουμε πότε πρέπει να απομακρυνθούμε από αυτά.

Μια τέτοιου είδους εγωκεντρική συμπεριφορά πηγάζει από χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανασφάλεια και συνήθως εμφανίζεται όταν το άτομο αντιλαμβάνεται την απόσταση ανάμεσα στην ιδανική του εικόνα και του πραγματικού του εαυτού.

Η συμβολή των γονέων επηρεάζει σημαντικά την ναρκισσιστική διαταραχή των παιδιών και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την διάρκεια της ανατροφής τους.

Συχνά συναντάμε γονείς χωρίς όρια που “κακομαθαίνουν” και  επαινούν υπερβολικά  το παιδί τους δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μια εσφαλμένη εικόνα για τον εαυτό τους. Αρκετές είναι και οι περιπτώσεις με γονείς να δείχνουν αδιαφορία και υποτίμηση απέναντι στο παιδί σε τραυματικό βαθμό, με αποτέλεσμα να επιστρατεύσει αντισταθμιστικούς μηχανισμούς άμυνας προκειμένου να προστατεύσει το “εγώ” του.

Τα ναρκισσιστικά άτομα καταλήγουν να δημιουργούν πρόβλημα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις δημιουργώντας στα άτομα του περιβάλλοντος τους διάφορα συναισθήματα. Σύμφωνα με την ψυχίατρο, τέτοιου είδους συμπεριφορές τους  προκαλούν σύγχυση, ψυχική εξουθένωση, ενοχή, αυτοαμφισβήτηση και πολλές φορές μέχρι και κατάθλιψη.

Ως προς την αντιμετώπιση των ατόμων με ναρκισσιστική διαταραχή , η διαδικασία παρουσιάζεται αρκετά δύσκολη καθώς οι ίδιοι δεν ζητούν βοήθεια από κανένα :”εγώ δεν έχω το πρόβλημα, οι άλλοι το έχουν”.

Οι δύο καταξιωμένες επιστήμονες προτρέπουν όλους όσους  έρχονται σε επαφή μαζί τους να αποδεχτούν την προβληματική κατάσταση και να  σταματήσουν την επικοινωνία για την καλύτερη δυνατή προστασία τους εαυτού τους.

Η κ. Μαρίνου και η κ. Χουλιαρά στην εκδήλωση του σχολείου