Τι συμβαίνει όταν στο φαγητό μας καθίσει μία μύγα

Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθανόμαστε αποστροφή όταν βλέπουμε μια μύγα να περιτριγυρίζει το φαγητό μας ή – ακόμα χειρότερα – να κάθεται πάνω του. Πόσο σοβαρή όμως είναι στην πραγματικότητα η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει ένα και μόνο έντομο;

Σύμφωνα με τον γενετιστή και μικροβιολόγο Κέβιν Βερστρέπεν από το Φλαμανδικό Ινστιτούτο Βιοτεχνολογίας και το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβέν, για να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα πρέπει να εστιάσει στα δύο σκέλη του: πρώτον, πόσους μικροοργανισμούς «κουβαλά» συνήθως μια μύγα και, δεύτερον, πόσοι χρειάζονται για να αρρωστήσει ένας άνθρωπος;

Πολλοί ερευνητές έχουν επιχειρήσει στο παρελθόν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Σύμφωνα με τον ιστότοπο The Scientist, σε μια ιαπωνική μελέτη του 1999, οι επιστήμονες εξέθεσαν οικιακές μύγες σε παθογόνα στελέχη του βακτηρίου Escherichia coli και στη συνέχεια μέτρησαν πόσα βακτηριακά κύτταρα μπορούσαν να διασπείρουν έως και τέσσερις ημέρες μετά τη σίτισή τους.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τη δεύτερη ημέρα, το 80% των μυγών είχαν δημιουργήσει περίπου 100 αποικίες E. coli σε εργαστηριακά τρυβλία. Οι ερευνητές παρατήρησαν μικρές και μεγάλες αποικίες βακτηρίων, που προήλθαν είτε από την άμεση επαφή των μυγών μέσω του στόματος και των ποδιών τους είτε από τα περιττώματά τους. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τα βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν στο πεπτικό σύστημα των μυγών για αρκετές ημέρες και ότι οι μύγες μπορούν να διασπείρουν μικροοργανισμούς με τους δύο παραπάνω τρόπους.

Μερικά χρόνια αργότερα, μια άλλη ερευνητική ομάδα υπό την καθοδήγηση του επιστήμονα της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), Αντόνιο ντε Χεσούς, εξέτασε πόση ποσότητα E. coli μπορεί να μεταφέρει μία μόνο μύγα από ένα μολυσμένο τρόφιμο σε μια καθαρή επιφάνεια. Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές εξέθεσαν από 40 έως 60 οικιακές μύγες σε γάλα, μπριζόλα και πατατοσαλάτα μολυσμένα με E. coli και στη συνέχεια υπολόγισαν πόσα βακτήρια μπορούσαν να μεταφέρουν τα έντομα σε ένα αποστειρωμένο δοχείο.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι περίπου οι μισές από τις μύγες μετέφεραν ανιχνεύσιμη ποσότητα βακτηρίων, δηλ. πάνω από 50 βιώσιμα κύτταρα ή μονάδες σχηματισμού αποικιών (CFU). Μεταξύ αυτών των μυγών, η καθεμία μπορούσε να μεταδώσει από 30 έως και 40.000 CFU κάθε φορά που προσγειωνόταν.

Πόσοι μικροοργανισμοί χρειάζονται για να αρρωστήσει ένας άνθρωπος;

Σύμφωνα με τον Βερστρέπεν, που μίλησε στο The Scientist, θεωρητικά «αρκεί ένα μόνο [βακτηριακό] κύτταρο για να αρρωστήσει κάποιος». Πειραματικά, όμως, αυτό είναι δύσκολο να αποδειχτεί. «Δεν μπορείς, προφανώς, να το δοκιμάσεις αυτό σε ανθρώπους – να τους μολύνεις με έναν μικροοργανισμό και να δεις αν θα αρρωστήσουν», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Σε μια ιαπωνική μελέτη του 2011, ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από επιδημίες τροφικών δηλητηριάσεων στην Ιαπωνία, προκειμένου να εκτιμήσουν τη μολυσματική δόση διαφόρων βακτηριακών παθογόνων, μεταξύ των οποίων και δύο τύποι E. coli. Διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι είναι πιθανό να χρειάζεται να καταναλώσουν μεταξύ 25 και 1.000 μονάδων σχηματισμού αποικιών (CFU) του εντεροτοξινογόνου E. coli (που αποτελεί την πιο συνηθισμένη αιτία διάρροιας των ταξιδιωτών) για να εκδηλώσουν ασθένεια. Αντίθετα, η μολυσματική δόση του E. coli που παράγει την τοξίνη Shiga είναι πολύ χαμηλότερη, μεταξύ δύο και εννέα CFU, τιμή που δεν απέχει πολύ από την εκτίμηση του Βερστρέπεν.

Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο

Η πιθανότητα να αρρωστήσει κανείς από μικρόβια που μεταφέρουν οι μύγες εξαρτάται και από άλλους παράγοντες εκτός από το είδος του βακτηρίου. Ένας από αυτούς είναι ο χρόνος που είχαν τα βακτήρια να πολλαπλασιαστούν πριν καταναλωθούν. Όπως εξηγεί ο Βερστρέπεν, «αν μια μύγα καθίσει στο φαγητό σου ενώ τρως, δεν υπάρχει πρόβλημα, καθώς το φαγητό είναι ζεστό και [τα μικρόβια] δεν προλαβαίνουν να πολλαπλασιαστούν». Αν όμως η μύγα προσγειωθεί στο φαγητό ενώ αυτό βρίσκεται εκτεθειμένο σε κάποιο κατάστημα και παραμείνει εκεί για ώρα, «τότε υπάρχει κίνδυνος να αρρωστήσει κανείς, γιατί τα μικρόβια θα έχουν χρόνο να αναπτυχθούν και ενδεχομένως να παράγουν τοξίνες».

Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια είναι το πού βρισκόταν μια μύγα πριν επισκεφθεί το πιάτο μας. Σε μια μελέτη του 2019, η ερευνητική ομάδα του Βερστρέπεν ανέλυσε τα μικροβιώματα μυγών που ζούσαν σε σπίτια, νοσοκομεία και φάρμες σε δύο διαφορετικές χώρες, το Βέλγιο και τη Ρουάντα. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το εσωτερικό μικροβίωμα των μυγών παρέμενε σχετικά παρόμοιο ανεξάρτητα από το περιβάλλον στο οποίο ζούσαν. Αντίθετα, οι βακτηριακοί πληθυσμοί που εντοπίζονταν στην επιφάνεια του σώματός τους διέφεραν ανάλογα με το περιβάλλον. «Αυτό σημαίνει πιθανότατα πως όπου και αν προσγειωθεί μια μύγα, τα μικρόβια που υπάρχουν εκεί μπορούν να “κολλήσουν” επάνω της και να μεταφερθούν αλλού», εξηγεί ο Βερστρέπεν.

Πρέπει τελικά να ανησυχούμε;

Το συμπέρασμα, σύμφωνα με τον επιστήμονα, είναι πως οι άνθρωποι με ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα δεν χρειάζεται να ανησυχούν και τόσο αν μια μύγα καθίσει στο φαγητό τους – ακόμη κι αν καταλάθος την… καταπιούν ολόκληρη.

«Ίσως περάσετε μερικές ώρες ή μια νύχτα στην τουαλέτα, αλλά δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε για τη ζωή σας» καταλήγει ο ειδικός.

Πηγή: protothema.gr