Αφιέρωμα Θεσσαλονίκη: Τα σύμβολα

Τι είναι η Θεσσαλονίκη σήμερα; Ποια είναι τα πρόσωπα, τα πράγματα, τα σημεία, οι συνήθειες, οι θεσμοί που συνθέτουν το πρόσωπο της πόλης το 2017; Η Κύα Τζήμου και ο Γιώργος Τούλας καταθέτουν εδώ όλα αυτά που τους έρχονται στο μυαλό όταν ακούν τη λέξη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Στο δεύτερο μέρος η λίστα με τα σύμβολα της πόλης. Ομάδες, κτίρια, μνημεία, σημεία, αγάλματα και γλυπτά.

Λέξεις: Γιώργος Τούλας, Κύα Τζήμου Εικόνες: Γιάννης Σιμητόπουλος, Άγγελος Τεκούρας, Θανάσης Σταθόπουλος Γραφικά: Dolphins

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ

ΠΑΟΚ

Ο δικέφαλος του Βορρά είναι και θα είναι θρησκεία δεμένη άρρηκτα με την Τούμπα εις τους αιώνες των αιώνων. Ο Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών ιδρύθηκε το 1926 και απέκτησε τη σημερινή ιστορική του έδρα στην Τούμπα το 1959. Το σύμβολο του Δικέφαλου αντικατέστησε το αρχικό τετράφυλλο τριφύλλι όταν απορρόφησε την ΑΕΚ Θεσσαλονίκης, το 1929. Το παρατσούκλι Γύφτοι το απέκτησαν γιατί όταν μετακόμισαν στην Τούμπα γύρω απ΄το γήπεδο υπήρχαν πολλά τσαντίρια, το Βούλγαροι τους το κόλλησε ο Μπαμπινιώτης.

Αποτελεί το έτερον ήμισυ όταν μιλάμε για ντέρμπι στην πόλη (το άλλο μισό είναι ο ΑΡΗΣ) από το 2012 το πλειοψηφικό πακέτο της ΠΑΕ ΠΑΟΚ πέρασε στον ομογενή επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη που επένδυσε πολλά στην ομάδα. Σήμερα είναι η μόνη ΠΑΕ που δεν χρωστά ούτε ένα ευρώ. Σε κάθε νίκη του στην πόλη καίγεται το πελεκούδι ενώ κάθε Σαλονικιός ξέρει να αποφεύγει την Τούμπα όταν έχει αγώνα αν δεν θέλει να μποτιλιαριστεί για ώρες. Του βγάζουμε το καπέλο για το προφίλ του νέου περιοδικού (Ιανουάριος 2016) της ομάδας, Toumba magazine που βραβεύτηκε ως το δεύτερο καλύτερο περιοδικό στην Ευρώπη (Creative Director του περιοδικού είναι ο Δημήτρης Παπάζογλου). Κοινό μυστικό είναι ότι οι δυτικές συνοικίες στον οπαδικό χάρτη της πόλης είναι χρωματισμένες ασπρόμαυρες. Στη Νεάπολη άλλωστε βρίσκεται και το Σπίτι του ΠΑΟΚ, ο πιο παλιός σύνδεσμος φιλάθλων στην πόλη που χρονολογείται από το 1963.

 ΑΡΗΣ

Οι κιτρινόμαυροι έχουν τα χρώματα του Βυζαντίου και είναι η ομάδα που προσελκύει οπαδούς της πόλης. Το Άρης προήλθε απ΄τον θεό Άρη που ήρθε για να πατάξει το αντίπαλον δέος του Ηρακλή. Θεός και μάλιστα του πολέμου εναντίον Ημίθεου, αυτονόητο ποιος θα είναι νικητής σκέφτηκαν το 1914 που ιδρύθηκε ο Σύλλογος. Το παρατσούκλι Σκουλήκια που τους ακολουθεί βγήκε το 1967 όταν ο ΑΡΗΣ κέρδισε τον ΠΑΟΚ στην Τούμπα και δημοσιογράφος των Αθλητικών Νέων έγραψε “σαν σκουλήκι έφαγε ο ΑΡΗΣ το πτώμα του ΠΑΟΚ”. Έδρα το γήπεδο της Χαριλάου.

Την δεκαετία του 80 τη δόξα της ποδοσφαιρικής ομάδας έκλεψε η μπασκετική με τον Γκάλη, το Γιαννάκη και τα άλλα παιδιά. Η έχθρα με τον ΠΑΟΚ είναι άσβεστη και διχάζει την Πόλη σε κάθε ντέρμπι χθες, σήμερα και για πάντα. Μάλιστα οι φανατικοί οπαδοί των δυο ομάδων, σύμφωνα με το αστυνομικό δελτίο δίνουν ραντεβού για ξύλο σε απόμερες περιοχές. Μονομαχίες που η αστυνομία άλλοτε καταφέρνει να ματαιώσει και άλλοτε όχι.

ΗΡΑΚΛΗΣ

Μπορεί ο Ηρακλής να κατρακύλησε κατηγορίες αλλά οι οπαδοί του συχνά πυκνά αναστατώνουν την πόλη. O «γηραιός» Ηρακλής ή αλλιώς η ομάδα των μπαγιάτηδων (των παλιών Θεσσαλονικέων δηλαδή) είναι η παλαιότερη ομάδα της πόλης. Το παρατσούκλι Γριές το απέκτησαν λόγω της παλαιότητά τους. Χρώματα άσπρο μπλε της ελληνικής σημαίας για να δηλώσει την εθνικότητα και το πάθος των μελών του για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, μια που όταν ιδρύθηκε η πόλη ανήκε στην οθωμανική αυτοκρατορία. Έδρα το Καυταντζόγλειο από το 1961. Οι φανατικοί οπαδοί του ανήκουν στο Σύλλογο Αυτόνομη Θύρα 10 και έχουν εγκατασταθεί στο διατηρητέο που υπήρξε το σπίτι του Μανόλη Αναγνωστάκη αφήνοντας το αποτύπωμά τους με όση λιγότερη διακριτικότητα μπορούσαν. Έτος ίδρυσης το 2007 και επιθυμία του Συνδέσμου να «βγάζει τα δικά του γούστα σ’ όλα τα πέταλα που αγωνίζεται ο ΗΡΑΚΛΗΣ».

Διαδηλώνουν συχνά πυκνά στους δρόμους της πόλης για τον άδικο υποβιβασμό της ομάδας τους και το ίδιο συχνά χουλιγκανίζουν παίζοντας ξύλο με τους αντίστοιχους θερμοκέφαλους του ΠΑΟΚ. Προσφι – λής τους έκφραση «το ξεπουπούλισμα της κότας» (όπου κότα ο ΠΑΟΚ).

ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ & ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ

 Μέγας Αλέξανδρος

Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα από τα αδιαμφισβήτητα σύμβολά της. Εγκαινιάσθηκε το 1974 και είναι έργο του γλύπτη Ευάγγελου Μουστάκα. Σπάνια αγαπήθηκε τόσο πολύ άγαλμα στην πόλη ακόμη κι από αυτούς που το θεωρούν ακόμη κακόγουστο. Ο μαρμάρινος περιβάλλων χώρος του χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από νέους σκεϊτάδες και street χορευτές. Το «πάμε Αλέκο» έγινε σλόγκαν στα στόματα των νέων εδώ και αρκετά χρόνια.

 Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου

Ούτε οι Ομπρέλες του Χερβούργου δεν μπορούν να φτάσουν τη δόξα τους. Η μεγάλη κατασκευή από ανοξείδωτο χάλυβα, με τις 40 Ομπρέλες δέσποζε στο πλακόστρωτο κοντά στο ξενοδοχείο «Μακεδονία Παλάς» από το 1997, έτος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Πολυφωτογραφημένες εντός και εκτός Ελλάδος αποτελούν σήμερα, ιδιαί- τερα στη νέα τους θέση μετά την ανάπλαση της Νέας Παραλίας, το νεότερο σύμβολο της πόλης. Για τους επισκέπτες της πόλης μια σέλφι μπροστά τους επιβάλλεται. Μας αρέσει ο νέος φωτισμός τους σε όχρα αλλά δεν μας χαλάει και κάθε που αλλάζουν χρώμα, για να τιμήσουν εκδηλώσεις, σε ροζ ή μπλε.

Το γοβάκι του Καρύδα

Πάνε χρόνια που τα φώτα του έχουν σβήσει. Το επονοµαζόµενο «παπούτσι του Καρύδα» στροβιλιζόταν για δεκαετίες στον αριθμό 52 της Εγνατίας, λάμποντας τα βράδια και δίνοντας µια glam νότα στην πόλη. Ταξίδεψε κατά παραγγελία του κ. Καρύδα για να κοσμήσει το κατάστημα παπουτσιών που πριν χρόνια εγκατέλειψε τη γειτονιά της Εγνατίας. 780 φωτάκια που έσβησαν τον Σεπτέμβρη του 2010, που η Fena, ο επόμενος ένοικος του καταστήματος στον αριθμό 52 οδηγήθηκε στην χρεωκοπία. Μπορεί σε μερικά χρόνια να μην υπάρχει πια αλλά σήμερα εξακολουθεί παρά την έλλειψη λάμψης να αποτελεί χαρακτηριστικό της πόλης.

Οι Μαγεμένες

Οι «Καρυάτιδες» της πόλης, οι Las Incantadas (Μαγεμένες), στη διάλεκτο των Ισπανόφωνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης, επιτέλους εμφανίστηκαν στον υπαίθριο χώρο της και σίγουρα πλέον αποτελούν κομμάτι της εικόνας της που βάζει ντόπιους και επισκέπτες στη διαδικασία να αναζητήσουν την ιστορία τους. Τα δικά μας «κοπλιμαία» που κοσμούν ξένα μουσεία δεν έχουν σίγουρα την αρχαιολογική αξία των ελγίνειων μαρμάρων αλλά η προσπάθεια επιστροφής τους χρονολογείται εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, την εποχή της Πολιτιστικής. Τελικά η δημοτική αρχή Μπουτάρη κατέβασε τον πήχη και διεκδίκησε από το Λούβρο, όπου εκτίθενται, ενόψει του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης, το 2012, πιστά αντίγραφα. Τελικά κατάφερε να τις φέρει πίσω στην πατρίδα τους κατασκευασμένες από τα εκμαγεία που παραχώρησε το Μουσείο, το 2015. Η θέση τους ήταν σε σημείο νότια της Αρχαίας Αγοράς πλησίον του μνημειακού χαμάμ Λουτρά ο Παράδεισος. Προς το παρόν τοποθετήθηκαν στην εξωτερική στοά του Αρχαιολογικού Μουσείου, πανέτοιμες να προστεθούν στα νέα σύμβολα της πόλης.

ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ & ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ

Λευκός Πύργος

Άραγε θα υπάρξει ποτέ brand να αντικαταστήσει το υπέρτατο σύμβολο της πόλης; Μάλλον όχι. Τα τελευταία χρόνια αναβαθμίστηκε εσωτερικά με το υποδειγματικό βραβευμένο Μουσείο που λειτουργεί εντός του ενώ ανυπομονούμε να δούμε να λειτουργεί ξανά το υπέροχο καφέ του τελευταίου ορόφου. Σήμερα όταν ένας Θεσσαλονικιός λέει πάμε στο Λευκό Πύργο μην περιμένεις να σε πάει εντός του ή να σε ανεβάσει στην κο- ρυφή του. Θα σε πάει στα καλογυαλισμένα αρχαία πλακόστρωτα και στα μαρμάρινα πεζούλια στον ανακαινισμένο περιβάλλοντα χώρο του που μαζεύει πλήθος κόσμου όλη μέρα. Τι κάνουν εκεί; Τα πάντα. Χορεύουν, τραγουδούν, συζητούν, καπνίζουν, πίνουν καφέ ή μπύρες στο χέρι, παίζουν, φιλιούνται… αλλά κυρίως «χάνονται γιατί ρεμβάζουν».

Κάστρα και Τείχη

Το καμάρι της πόλης και ο απόλυτος τουριστικός προορισμός βρίσκεται στην Άνω Πόλη. Εκεί μέσα στα γραφικά σοκάκια, τα κάστρα της πόλης και τα τείχη της φανερώνουν το βυζαντινό της παρελθόν. Δεν χρειάζεται να βάλει όνομα στα κάστρα της η πόλη. Τα λέμε απλά κάστρα και καταλαβαίνει, ο καθείς ντόπιος και ξένος. Από τα ανατολικά και δυτικά τείχη που περικύκλωναν την πόλη μόνο κομμάτια έχουν απομείνει κάτωθεν της Αγίου Δημητρίου. Αλλά άνωθεν διασώζονται στο μεγαλύτερο μέρος τους. Σκαρφαλωμένα πάνω τους να λιάζονται και να ρεμβάζουν θα βρεις τα νέα παιδιά που δεν φοβούνται τα σκαρφαλώματα και τα έχουν κάνει στέκι.

Πύργος Τριγωνίου

Τον Ιούνιο που οι μέρες είναι τεράστιες την ώρα που βουτά ο πορτοκαλής ήλιος στον ορίζοντα η πόλη δεν έχει καλύτερο μπαλκόνι να τον αποχαιρετήσει. Οι εκδηλώσεις κάτω απ΄την Πανσέληνο επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο με φόντο το Μνημείο. Ο απόλυτος προορισμός για κάθε ρομαντικό της πόλης για να κοιτάξει τ΄αστρα ζευγα- ρωμένος. Τις νύχτες γεμίζει με παρέες με κιθάρες αραχτούς στα λιγοστά παγκάκια και στα πολιά σκαλιά και τοιχία με θέα στα φώτα της πόλης.

 Πρώτη Προβλήτα

Το μεγάλο δώρο του Οργανισμού Πολιτιστικής πρωτεύουσας στην πόλη ήταν η ανάπλαση της Πρώτης Προβλήτας. Ολοκληρώθηκε πριν λίγα χρόνια και η ανάπλαση στον περιβάλλοντα χώρο των διατηρητέων Αποθηκών που έχουν ταυτιστεί με το ΦΚΘ και την Τέχνη. Χρυσοπράσινες ελιές, υπέροχα παγκάκια, ένα ξύλινο ντεκ όπου συμβαίνει το αδιαχώρητο από ανθρώπους κάθε ηλικίας. Χάρη στην επιμονή του Στέλλιου Αγγελούδη η μεταμόρφωση της Προβλήτας του λιμανιού στον πρώτο πραγματικά γοητευτικό πόλο έλξης των νέων ανθρώπων όλο το χρόνο έγινε πραγματικότητα. Όχι μόνο σε περιόδους φεστιβάλ αλλά πλέον όλο το χρόνο, απαλλαγμένη από τα αυτοκίνητα είναι από τις κορυφαίες βόλτες της πόλης σήμερα.  Είναι ένας από τους πλέον σύγχρονης αισθητικής χώρους στην πόλη, και παρόλο που ανήκει στον ΟΛΘ είναι ανοικτός όλες τις ώρες, εδώ και χρόνια, στο κοινό. Η δομή και το design του είναι χαρακτηριστική και εκτός αυτού οι εκθέσεις και τα events που φιλοξενεί γίνονται συχνά talk of the town. Η πώληση του ΟΛΘ έχει ήδη δρομολογηθεί αλλά είναι αμφίβολο αν η παραχώρηση της Πρώτης Προβλήτας στον δήμο Θεσσαλονίκης (μακροχρόνια επιθυμία του Γιάννη Μπουτάρη) θα γίνει ποτέ πραγματικότητα.

 Κήποι του Πασά

Το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό σαν πας εκεί είναι το όνομα του Γκαουντί. Και λες να άλλος ένας λόγος που μας συγκρίνουν με τη Βαρκελώνη. Οι κήποι του Πασά ανήκουν στα παράξενα κομβικά μνημεία της Θεσσαλονίκης με την μυστικιστική ατμόσφαιρα και αποτελούν λόγω των παράξενων γλυπτών που βρίσκονται εκεί έναν από τους αστικούς της μύθους. Πρόκειται για ένα καταπράσινο πάρκο περίπου 1.000 τ.μ. που βρίσκεται έξω από τα ανατολικά τείχη της πόλης ακριβώς πίσω από το νοσοκομείο «Άγιος Δημήτριος». Ένα παλιό μνημειακό κομμάτι της πόλης που μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται γνωστό και πλέον ντόπιοι και περαστικοί ξένοι το αναζητούν γιατί κάτι απ΄τη φήμη του έχει φτάσει στ΄αυτιά τους.

 Βαρδάρης

Μια λέξη για τρία από τα χαρακτηριστικά της πόλης. Την Πλατεία (Δημοκρατίας λέγεται αλλά όλοι Βαρδαρίου εξακολουθούμε να τη λέμε), τη γειτονιά και τον δυτικό άνεμο που μας παγώνει το χειμώνα αλλά καθαρίζει και την επιβαρυμένη ατμόσφαιρά της πό- λης. Η πλατεία, ζώντας βίο παράλληλο με αυτήν της Ομόνοιας της Αθήνας έχει υποστεί διάφορες μεταμορφώσεις στη διάρκεια των χρόνων, αλλά καμιά δεν κατάφερε να βγάλει τη ρετσινιά κακόφημης συνοικίας που την περιβάλει. Εδώ και 8 χρόνια διανύει μια απ΄τις χειρότερες μεταμορφώσεις της ιστορίας της, ανασκαμμένη και κρυμμένη πίσω απ΄τις λαμαρίνες του Μετρό. Αναμένουμε το καινούργιο της πρόσωπο μετά το 2020.

Ζεύξιδος – Ικτίνου

Οι πιο ξακουστοί πεζόδρομοι της πόλης βρίσκονται συχνά πυκνά στο προσκήνιο και όχι πάντα για καλό λόγο. Κατεξοχήν δρόμοι με μπαρ και καφέ συγκεντρώνουν τις νύχτες στα πεζούλια τους ένα πλήθος νεαρών που θυμίζει διαδήλωση και που ενίοτε παρουσιάζει παραβατική συμπεριφορά. Η αστυνομία δεν πλησιάζει αλλά μια κλούβα γεμάτη ΜΑΤ είναι σε ετοιμότητα λίγο πιο πάνω στη Μακένζι Κινγκ έξω απ΄την εκκλησία της Αγίας Σοφίας και όταν τα παράπονα των κατοίκων και των μαγαζάτορων φτάνουν στο μη παρέκει κάνει ντου και συλλήψεις για εξακρίβωση. Μετά από μερικές επιχειρήσεις επανέρχεται η τάξη, αλλά όχι για πολύ. Ο δήμος κατάφερε εδώ και χρόνια να ελέγξει κάπως το πρόβλημα της παράνομης επέκτασης των τραπεζοκαθισμάτων, ενώ επιχειρεί και μια νέα ανάπλαση μέσα στο 2018 που θα «βάλει σε τάξη» τον χώρο.

Άξονας και Πλατεία Αριστοτέλους

Ο κεντρικός πεζόδρομος της πόλης αποτελεί σημείο για καφέ, για βόλτα, για ψώνια, για εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις, πεζόδρομος από την δεκαετία του 90, με το ρολόι κήπο στη συμβολή της με την Τσιμισκή μονίμως χαλασμένο πλέον και το άγαλμα του Βενιζέλου στη συμβολή με την Εγνατία, να αποτελεί τόπο συγκέντρωσης λίγο πριν τις πορείες των εργατικών συνδικάτων. Από φέτος χωρίς του φοίνικες που έκοβαν τη θέα προς τη θάλασσα του μεγαλύτερου άξονα που ονειρεύτηκε ο Εμπράρ και πάγωσαν στη διάρκεια του χειμώνα που μας πέρασε. Στον κεντρικότερο άξονα της πόλης παρατηρείται και η μεγαλύτερη παραβατικότητα. Από τα μαγαζιά που απλώνουν παράνομα την πραμάτεια τους, τα οχήματα, πολλά από αυτά κρατικά, που παρκάρουν παράνομα πάνω στον πεζόδρομο, το παρεμπόριο τσιγάρων, τη διακίνηση ναρκωτικών γύρω από το άγαλμα του Βενιζέλου, κάτω από τα άγρυπνα μάτια των περιστεριών.

Μελενίκου – Φωτοτυπάδικα

Σε μια πόλη με 110 χιλιάδες φοιτητές ένας δρόμος έχει διαρκώς κίνηση. Η Μελενίκου. Ακόμα και στον καιρό που το στικάκι αντικατέστησε σε όλο τον κόσμο το χαρτί, η φωτοτυπία στη Θεσσαλονίκη παραμένει ο απόλυτος φίλος του φοιτητή. Μαζί και ένα σωρό γειτονικά μαγαζιά στα πέριξ που προσφέρουν καφέ και φτηνό μαγαζί, από την Καμάρα και το Ναβαρίνο μέχρι τον Αγίου Δημητρίου, περιοχή που κινείται η φοιτητική ζωή της πόλης αφού το ΑΠΘ όταν νυχτώνει γίνεται επικίνδυνο άβατο από τα κακοποιά στοιχεία που συχνάζουν εκεί. Μια από τις πηγές του δρόμου το παράνομο παρκάρισμα.

China town

H παρατημένη Δεύτερη Κοινότητα κάτω από το Σταθμό και τη χαμένη πίσω από λαμαρίνες Μοναστηρίου βρήκε νέα ζωή χάρη στην επιχειρηματικότητα των Κινέζων που ζωντάνεψαν την περιοχή. Χωρίς να αποκτήσουν ποτέ σχέσεις με τη γειτονιά αναπτύσσουν διαρκώς δραστηριότητες που φωτίζουν τα παραβαρδάρια στενά και συνεχίζουν την παλαιά παράδοση της περιοχής με τις οικοτεχνίες.

 ΝΟΗΣΙΣ

Ο ασημένιος τρούλος στην ανατολική είσοδο της πόλης σηματοδοτεί το Κέντρο ∆ιά- δοσης Επιστηµών και Μουσείο Τεχνολογίας. Το κτιριακό συγκρότημα – στολίδι σχεδίασαν οι αρχιτέκτονες: Π. Τζώνος, Ξ. Χόιπελ και Ε. Σπάνια και εκτείνεται σε μια έκταση 15.000 τ.µ. σε µία ασυνήθιστη για τα ελληνικά δεδοµένα «άπλα» ενός οικοπέδου που ξεπερνάει τα 45.000 τ.µ. Λειτουργεί από το 2004 αλλά από το 2014 βρέθηκε σε κίν- δυνο να κλείσει λόγω αδυναμίας να ανταποκριθεί στο κόστος λειτουργίας του. Σήμερα μπαίνει σε νέα αισιόδοξη και ανοδική πορεία χάρις στην κυβερνητική απόφαση να καλύψει τα χρέη του και τη μισθοδοσία. Έξυπνα events που διοργανώνει πλέον σε μια προσπάθεια εξωστρέφειας έφεραν ξανά τους Θεσσαλονίκης στις πύλες του.

 Πύργος ΟΤΕ

Μικρά τα μεγέθη τη πόλης μικροί και οι σύγχρονοι πύργοι της, αλλά αυτόν τον αγαπάμε ιδιαίτερα τις νύχτες που λάμπει σαν περίεργο ούφο. Για τους Θεσσαλονικιούς αποτελεί ένα από τα πιο οικεία σύμβολα της πόλης που μερικοί παρομοίαζαν με τον Πύργο του Άιφελ αλλά πλέον δεν εντυπωσιάζει κανέναν απ΄τους ντόπιους Στον 4ο όροφο λειτούργησε η περιστρεφόμενη καφετέρια που έγινε η ατραξιόν της πόλης από το 1970-88 οπότε και σταμάτησε να γυρίζει. Επανεκκίνηση έκανε το 2005 αλλά ποτέ δεν επέστρεψε στις παλιές δόξες και σήμερα αποτελεί προορισμό μόνο για μερικούς ξένους επισκέπτες. Οι περισσότεροι νέοι δεν έχουν κάνει καν τον κόπο να ανέβουν θεωρώντας το «είδος» της γκλάμουρ καφετέριας πασέ και υπό εξαφάνιση ιδιαίτερα μετά την κρίση που σε στέλνει σε φθηνότερο καφέ… ενίοτε σε πλαστικό ποτήρι στο χέρι, να τον απολαμβάνεις εξίσου ωραία θέα στα Κάστρα, στην Πρώτη Προβλήτα στο Λιμάνι και στην Παραλία.

Γεντί Κουλέ

Στην κορυφή της πόλης το Επταπύργιο, η θεσσαλονικιώτικη Ακρόπολη, το ελληνικό Αλκατράζ στέκει ακίνητο, ήσυχο και στιγματισμένο από ιστορίες εγκλεισμού και βασανιστηρίων. Πάνε σχεδόν 28 χρόνια που αποδόθηκε στο Υπουργείου Πολιτισμού αλλά οι μνήμες της σκοτεινιάς θα το στοιχειώνουν για πάντα. 120 χρόνια «δικασμένος στο Γεντί Κουλέ» όσα και τα χρόνια της λειτουργίας του ως ένα από τα πιο αυστηρά σωφρονιστικά ιδρύματα από το 1890 έως το 1989. Πριν από αυτό αποτελούσε τμήμα της βυζαντινής Ακρόπολης που φιλοξενούσε τόσο το Επταπύργιο, όσο και ένα αυτοτελές σύστημα πύργων, πυλών και τειχών. Ο έβδομος πύργος που κατασκευάστηκε το 1431 από τον Τσαούς Μπέη, πρώτο διοικητή της Θεσσαλονίκης, έδωσε και το όνομά του στο φρουριακό συγκρότημα που περιλαμβάνει 10 πύργους συνολικά. Σήμερα τα μόνα αγκομαχητά που ακούγονται εκεί είναι κατά τη διάρκεια των αγώνων Yedi Kule Conquest που ξεκίνησαν το 2014 με ποδήλατα κα συνεχίζονται και ως αγώνες ανώμαλου δρόμου, ενώ φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες αναμένοντας εδώ και χρόνια την ανάπλαση της περιοχής, για την οποία υπάρχει μελέτη που σκονίζεται όπως τόσες άλλες σε κάποιο συρτάρι. Τις ηλιόλουστες Κυριακές ο κόσμος ανηφορίζει προς τα εκεί για να πιει έναν καφέ με θέα την πόλη.

Μουσείο Κεμάλ

Η Τουρκία ξανανακάλυψε τη Θεσσαλονίκη σαν τόπο προορισμού χάρις σ΄αυτό το Μουσείο. Οδός Ισλαχανέ, στη συνοικία Κοτζά Κασίμ Πασά, βρισκόταν το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Τούρκος Ηγέτης και σήμερα θα το βρείτε στο ίδιο σημείο του δρόμου επί της σημερινής Οδού Αποστόλου Παύλου, στον αριθμό 1, να λειτουργεί ως επισκέψιμο μουσείο από το 1953. Το σπίτι αγοράστηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης για να δοθεί ως δώρο προς τον Ατατούρκ και το κλειδί του σπιτιού παραδόθηκε στο Γενικό Προξενείο της Τουρκικής Δημοκρατίας στην Θεσσαλονίκη στις 19 Φεβρουαρίου του 1937. Οι Τούρκοι το επισκέπτονται κατά χιλιάδες με την προσέλευση να φέρει τον χαρακτήρα προσκυνήματος.

 ‘Ολυμπος Νάουσα

Χιλιάδες µικρές και µεγάλες ιστορίες εκτυλίχθηκαν πάνω στα λευκά τραπεζομάντηλα του θρυλικού εστιατορίου Όλυµπος – Νάουσα εξαπλώνοντας τη γαστρονοµική φήµη της Θεσσαλονίκης εντός και εκτός συνόρων. Το άστρο του έσβησε τον Ιούνιο του 1994 αλλά κανείς δεν το ξέχασε αφού το κλειστό κτίριο που το στέγαζε στην Παλιά Παραλία εξακολουθούν να το αποκαλούν έτσι. Πριν λίγους μήνες το κτίριο πουλήθηκε για να μετατραπεί σε ξενοδοχείο πολυτελείας που θα προσθέσει μερικούς ακόμη ορόφους όπως άλλωστε προβλέπει η άδεια οικοδόμησης, ενώ στο ισόγειο θα επα ναλειτουργήσει υπό τη διεύθυνσή του το φημισμένο εστιατόριο. Μερικές διαχρονικές αξίες της πόλης αξίζει να επανέρχονται και να εξακολουθούν να τη χαρακτηρίζουν στο μέλλον της.

Λουλουδάδικα

Η περιοχή είναι γνωστή μ΄αυτό το όνομα από τις αρχές της δεκαετίας του 50. Τότε που το Σωματείο Ανθοπωλών ήρθε σε συνεννόηση με τον τότε Υπουργό Βορείου Ελλάδας, Ιασωνίδη για να στεγάσουν επιτέλους τα πλανόδια ανθοπωλεία τους σε γειτνίαση με την κεντρική Αγορά της πόλης, τη Μοδιάνο. Η Εφορεία Μνημείων περιόρισε την έκτασή τους στη δεκαετία του 90, αν κα η αρχική της πρόθεση ήταν να τα εξαφανίσει τελείως, όταν αποκατέστησε το διπλανό Γιαχουντή Χαμάμ και τον περιβάλλοντα χώρο του, που είχαν καταλάβει επί δεκαετίες τα λυόμενα μαγαζάκια. Σήμερα αποτελούν ακόμη τοπόσημο της πόλης αλλά το μέλλον τους είναι αβέβαιο λόγω της κρίσης και της αδυναμίας των ανθοπωλών να πληρώσουν τα υψηλά δημοτικά τέλη της μίσθωσης.

Καπνομάγαζα

Τα υπέροχα βιομηχανικού τύπου κτίρια στέκονται ακίνητα και άδεια εδώ και δεκαετίες. Από το 1870 που ξεκίνησε η σύνδεση της πόλης με το καπνεμπόριο έχουν περάσει 150 σχεδόν χρόνια. Η εποχή της ακμής μπορεί να περιοριστεί στα χρόνια από το 1920 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 50. Οι παλαιότερες καπναποθήκες άρχισαν να χτίζονται κατά τη δεκαετία του ‘20, ενώ οι νεότερες μετά το 1954. Περίπου 55 από αυτές στέκουν ακόμη. Οι περισσότερες στα δυτικά. Το κόκκινο καπνομάγαζο στην Σταυρούπολη είναι η πιο γνωστή από όλες, ενώ η επιστροφή τους στη ζωή της πόλης ανακινείται κατά καιρούς αλλά η κρίση έχει παραπέμψει τα όποια σχέδια στις καλένδες.

Μπιτ Μπαζάρ

Εδώ και σχεδόν εννιά δεκαετίες, από το 1926 που εγκαινίασε ο ίδιος ο Βενι ζέλος την «Αγορά της ψείρας» και μέχρι και σήμερα, στην περιοχή, στην οδό Τοσίτσα, λειτουργεί η μοναδική αγορά παλαιοπωλείων στη πόλη που δυστυχώς παρακμάζει. Όχι όμως και η περιοχή γύρω από αυτήν. Τη γειτονιά του Μπιτ Μπαζάρ πρέπει να την ανακαλύψεις στα στενά δρομάκια της και τα τελευταία χρόνια είναι ένας δημοφιλής προορι- σμός για τους φοιτητές της πόλης, με πολλά ωραία μαγαζιά, καφέ, μπαράκια και μεζεδοπωλεία να ανοίγουν στην περιοχή.

Καλοχώρι

Μπορεί το Μπαγκλαντές και τα ταβερνάκια – καλύβες να μη λειτουργούν εδώ και δεκαετίες αλλά το Καλοχώρι δεν θα σταματήσει ποτέ να αποτελεί κυριακάτικο προορισμό. Λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης ο προστατευμένος υδροβιότοπος της περιοχής εκπέμπει στο σύμπαν των ερωδιών και των φλαμίνγκο, ενώ οι Θεσσαλονικείς όλο και περισσότερο φτάνουν εκεί για τζόκινγκ και ποδηλατάδα με θέα τα βουβάλια και τα σπάνια πτηνά από τη μία και τα φουγάρα της λιγοστής εναπομείνασας βιομηχανίας της από την άλλη. Είναι ένα σουρεάλ πραγματικά μαγευτικό σκηνικό, σε μεγάλα κομμάτια του σε πλήρη εγκατάλειψη, κομμάτι του δυτικού παραθαλάσσιου μετώπου που ακόμη να καταλήξει αν θέλει να αναβαθμιστεί ή όχι.

Το κόκκινο σπίτι

Επιτέλους μετά από 30 χρόνια από τότε που ερήμωσαν τα διαμερίσματα του διατηρητέου στη γωνία Αγίας Σοφίας με Ερμού, ενώ μισθώνονταν ανελλιπώς τα καταστήματα του Ισογείου, το Κόκκινο Σπίτι γνωστό και ως «Μέγαρο Λόγγου» θα ξαναβρεί την παλιά του αίγλη, αφού πέρασε το 2014 στην ιδιοκτησία του Ιβαν Σαββίδη που μετά από την έγκριση της μελέτης ανακαίνισής του από την Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων προχωρά στην πλήρη αποκατάστασή του. Το «Κόκκινο σπίτι» κατασκευάστηκε το 1926 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Τζενάρι Gennari και για πολλά χρόνια στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργούσε το κα- φενείο «Ερμής» (παραμένει η ταμπέλα του στον πρώτο όροφο) μέχρι το 1992 που έκλεισε οριστικά. Τον Δεκέμβρη του 2014 ανακαινίστηκε μόνο το ισόγειο όπου εγκαινιάστηκε το κατάστημα μπουτίκ του ΠΑΟΚ που μετά τις εργασίες θα συνεχίσει τη λειτουργία του.

Τα δυο Μέγαρα Μουσικής

Από τα πιο καλαίσθητα δείγµατα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής τα δύο κτίρια του ΜΜΘ δεσπόζουν στο τέρμα της αναπλασμένης Νέας παραλίας. Το Α’ κτίριο εγκαινιάστηκε το 2000 και σε µια προσπάθεια να συνδυάσει το βυζαντινό παρελθόν της πόλης µε τις σύγχρονες επιρροές δίχασε την πόλη ως προς την αισθητική του. Το Β’ κτίριο εκ διαμέτρου αντίθετο αρχιτεκτονικά σχεδιάστηκε από τον φηµισµένο ιάπωνα αρχιτέκτονα Arata Isozaki, αποτελεί το ωραιότερο σύγχρονο κτίριο της πόλης και εγκανιάστηκε το 2010. Η αίσθηση του καταστρώματος στους ορόφους του δεν σε εγκαταλείπει ποτέ αφού οι γυάλινες επιφάνειες επιτρέπουν να αντικρίσεις τον Θερμαϊκό χωρίς κανένα εμπόδιο. Το κτίριο είναι το μοναδικό στην πόλη που είναι τοποθετημένο με «πλάτη» προς την πόλη και πρόσοψη (και είσοδο) προς τη θάλασσα, κατασκευασμένη εξ ολοκλήρου από γυαλί «δεμένο» με μέταλλο. Στην ταράτσα του λειτουργεί θερινό σινεμά σε συνεργασία με το ΦΚΘ. Η πλατεία ανάμεσά στα δυο κτίρια αποτελεί τα τελευταία δυο χρόνια τόπο εκδηλώσεων που φέρνουν εκατοντάδες Θεσσαλονικείς στον προνομιακό χώρο μπροστά στη θάλασσα.

Υφανέτ

Η πιο διάσημη κατάληψη της πόλης στεγάζεται στο εργοστάσιο υφαντουργείο που λειτούργησε το 1926, στη συμβολή των οδών Ομήρου και Παπάφη της περιοχής Αγίου Φανουρίου και έκλεισε οριστικά το Δεκέμβριο του 1964. Για τα επόμενα 40 χρόνια το τεράστιο οικοδόμημα παραμένει κλειστό και αφημένο στη φθορά του χρόνου. Κανείς δεν συζητά την τύχη του και η γειτονιά παρακολουθεί τη φύση να καταλαμβάνει οποιο- δήποτε ανοικτό χώρο του οικοπέδου και τα κτίρια να γεμίζουν ρωγμές. Τον Μάρτιο του 2004 ορισμένες συλλογικότητες αναρχοαυτόνομων καταλαμβάνουν το παλιό εργοστάσιο της ΥΦΑΝΕΤ και δημιουργούν μια «κατάληψη ανατρεπτικών προθέσεων» Η κατάληψη είναι αυτή που κρατάει ζωντανό το χώρο για πολλά χρόνια, οργανώνοντας συναυλίες, συζητήσεις και εκθέσεις, συλλογική κουζίνα, θεατρικά δρώμενα, το «πάρκο BMX», μικρές εστίες οίκησης που χρησιμοποιούνται ακόμη. Μικρές παρεμβάσεις συντήρησης γίνονται αποσπασματικά αλλά το συγκρότημα είναι αχανές και ο χρόνος αμείλικτος. Σήμερα η κατάληψη παρακμάζει κι εκείνη. Η οικονομική δυσχέρεια σβήνει τελείως απ΄τον χάρτη της πόλης το σχέδιο ενός ενοποιημένου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που θα στεγαζόταν εκεί και πηγαινοέρχεται στο τραπέζι απ΄το 1993. Ένα ακόμη διατηρητέο κτιριακό συγκρότημα μαζί με το ιστορικό Αλλατίνι αφήνονται στην ανελέητη φθορά του χρόνου σε μια πορεία που τείνει να χαρακτηριστεί μη αντιστρέψιμη.

Βυζαντινές εκκλησίες-Μνημεία UNESCO

Όταν η Θεσσαλονίκη αποφασίσει να «πουλήσει» στον διεθνή τουριστικό χάρτη το βυζαντινό της πρόσωπο είναι σίγουρο ότι θα κερδίσει σε όλα τα επίπεδα. 15 μνημεία εκ των οποίων τα 12 είναι ναοί σε λειτουργία σχεδόν άγνωστοι στoν παγκόσμιο ταξιδιωτικό χάρτη και απροσπέλαστοι ακόμη και για τους ίδιους τους Θεσσαλονικείς. 15 μνημεία που επιβάλλεται να αποτελέσουν brand για την πόλη παραμένουν σε πλήρη εσωστρέφεια όσον αφορά στην επισκεψιμότητά τους σε τουριστικό επίπεδο, με εξαίρεση τη Ροτόντα (τα τελευταία 2 χρόνια) και τα Βυζαντινά Τείχη. Για την ιστορία, στα μνημεία περιλαμβάνονται: Τα Βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης (4ος – 5ος αι.), η Ροτόντα (4ος αι.), η βασιλική της Παναγίας Αχειροποίητου (5ος αι.), η βασιλική του Αγίου Δημητρίου (7ος αι.), ο ναός του Οσίου Δαυίδ (Μονή Λατόμου) (6ος αι.), ο ναός της Αγίας Σοφίας (8ος αι.), ο ναός της Παναγίας των Χαλκέων (11ος αι.), ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα (14ος αι.), ο ναός των Αγίων Αποστόλων (14ος αι.). ο ναός του Αγίου Νικολάου του Ορφανού (14ος αι.), ο ναός της Αγίας Αικατερίνης (13ος αι.), ο ναός του Σωτήρος (14ος αι.), η Μονή Βλατάδων (14ος αι.), ο ναός του Προφήτη Ηλία (14ος αι.) και το βυζαντινό λουτρό (14ος αι.)

Σελανίκ

Η ιστορία της Θεσσαλονίκης ανά τα χρόνια συνδέθηκε αλληλένδετα με το Οθωμανικό στοιχείο, το οποίο άφησε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην πολιτισμική ταυτότητά της. Στη διάρκεια πέντε περίπου αιώνων, η ιστορία, η κοινωνία, η αρχιτεκτονική της πόλης επηρεάστηκε βαθιά, διατηρώντας μέχρι σήμερα εξαιρετικής μνημειακής αξίας οικοδομήματα στους δρόμους της: Τέσσερα σωζόμενα χαμάμ, το Μπέη Χαμάμ (Λουτρά «Παράδεισος») στην Εγνατία, το Πασά Χαμάμ (Λουτρά «Φοίνιξ») που είναι το τελευταίο που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη μέχρι και το 1981 κοντά στο ναό των Αγίων Αποστόλων, το Γενί Χαμάμ («Αίγλη») στα βόρεια του ναού του Αγίου Δημητρίου, που αποτελεί ιδιωτική ιδιοκτησία και το Παζάρ Χαμάμ («Λουτρό της Αγοράς») ή Γιαχουντί Χαμάμ («Λουτρό των Εβραίων») στα Λουλουδάδικα. Εδώ βρίσκονται και το μεγαλύτερο στην Ελλάδα σωζόμενο τζαμί που θα αποκτήσει τον σεβασμό που του αξίζει όταν αφαιρεθούν οι λαμαρίνες του μετρό στη γωνία Βενιζέλου με Εγνατία, το Χαμζά Μπέη (Αλκαζάρ), το Γενή τζαμί των Ντονμέδων (Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο), το Μπεζεστένι, η κλειστή αγορά της πόλης που διατηρεί την χρήση της εδώ και έξι αιώνες, το Αλατζά Ιμαρέτ στην Κασσάνδρου και ο πρόσφατα ανακαινισμένος Τουρμπές Μουσά Μπαμπά στην Πλατεία Τερψιθέας, στην Άνω Πόλη

Διαβάστε ακόμη Αφιέρωμα Θεσσαλονίκη: Τα πρόσωπα που τη χαρακτηρίζουν