Αυτή την άνοιξη διάβασε τρία βιβλία για την ιστορία της τέχνης

Η ιστορία της τέχνης μπορεί να φαίνεται “δύσκολη” για κάποιους που δεν έχουν διαβάσει ξανά, όμως εδώ είμαστε για να σας αποδείξουμε πως τα πράγματα είναι πιο απλά με τα σωστά βιβλία. 

Άλλωστε, όπως είπε ο Ralph Waldo Emerson «κάθε καλλιτέχνης ήταν στην αρχή ερασιτέχνης»

Γι’ αυτό εμείς επιλέγουμε τρία εξαιρετικά βιβλία που έχουν ως θέμα τους την ιστορία της Τέχνης, μέσα από διαφορετικές πένες γραφής, άλλες περιόδους και διαφορετική προσέγγιση ώστε να γίνει κατανοητό πως η τέχνη δεν είναι κάτι απρόσιτο ή ακατανόητο.

Τα βιβλία που διαμόρφωσαν την Ιστορία της Τέχνης | Richard Shone και John-Paul Stonard

Το βι­βλίο απο­τε­λεί συλ­λο­γή δο­κι­μί­ων που αφο­ρούν σε δε­κα­έ­ξι από τα πιο ση­μα­ντι­κά βι­βλία της Ιστο­ρί­ας της Τέ­χνης, δη­μο­σι­ευ­μέ­να τον εικο­στό αιώ­να. 

Έχο­ντας ως συγ­γρα­φείς τους κο­ρυ­φαί­ους με­λε­τη­τές και επι­με­λη­τές, τα δο­κί­μια επα­νε­ξε­τά­ζουν αυτά τα ση­μα­ντι­κά κεί­με­να, ενώ σε μια συ­νο­λι­κή προ­σέγ­γι­ση απο­τε­λούν μο­νο­πά­τι μέ­σα στον συ­χνά απο­θαρ­ρυ­ντι­κό βι­βλι­ο­γρα­φι­κό λα­βύ­ριν­θο της ιστο­ρι­ο­γρα­φί­ας της τέ­χνης: έναν οδι­κό χάρ­τη για τις δι­α­κρι­τές με­θό­δους με­λέ­της της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης. 

Βα­σι­κό κρι­τή­ριο επι­λο­γής των βι­βλί­ων ήταν ο και­νο­το­μι­κός χα­ρα­κτή­ρας τους και η κα­θο­ρι­στι­κή τους συμ­βο­λή στη σφυ­ρη­λά­τη­ση νέ­ων τρό­πων κα­τα­νό­η­σης της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης. Τα θέ­μα­τά τους κυ­μαί­νο­νται από τη με­σαι­ω­νι­κή αρ­χι­τε­κτο­νι­κή έως το έρ­γο του Matisse, από τη βυ­ζα­ντι­νή αγι­ο­γρα­φία έως τον με­τα­μο­ντερ­νι­σμό. Τη στιγ­μή που πολ­λά εισα­γω­γι­κά βι­βλία πα­ρου­σι­ά­ζουν την Ιστο­ρία της Τέ­χνης στο πλαί­σιο θε­ω­ρι­ών και με­θό­δων, αυτός ο τό­μος εστι­ά­ζει στα βι­βλία που λει­τούρ­γη­σαν ως ορό­ση­μα για τη συ­γκρό­τη­ση του συ­γκε­κρι­μέ­νου επι­στη­μο­νι­κού πε­δίου, αλ­λά και στις προ­σω­πι­κό­τη­τες και τις ιστο­ρί­ες που υπάρ­χουν πί­σω από αυτά. Τα σπου­δαία βι­βλία έχουν τη δι­κή τους ζωή που επι­μη­κύ­νε­ται με την πά­ρο­δο του χρό­νου, μέ­σα από με­τα­φρά­σεις, ανα­θε­ω­ρή­σεις και νέ­ες εκ­δό­σεις, αλ­λά κυ­ρί­ως μέ­σα από τις ανα­γνώ­σεις και τις επα­να­να­γνώ­σεις τους από γε­νε­ές ειδι­κών και φι­λο­τέ­χνων. 

Η επα­να­νά­γνω­ση απο­τε­λεί κρί­σι­μο βή­μα προς την κα­τα­νό­η­ση του χα­ρα­κτή­ρα ενός βι­βλίου, του νο­ή­μα­τός του, αλ­λά και την αξι­ο­λό­γη­σή του, ανε­ξάρ­τη­τα από το αν αυτή χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από θαυ­μα­σμό ή αντα­γω­νι­στι­κές προ­θέ­σεις. Η επα­να­νά­γνω­ση μπο­ρεί επί­σης να ανα­δεί­ξει απο­κλί­σεις και συ­γκλί­σεις με­τα­ξύ βι­βλί­ων, πνευ­μα­τι­κές συ­γκρού­σεις που έχουν τη δυ­να­μι­κή τό­σο να πα­γι­ώ­σουν υπάρ­χου­σες θε­ω­ρί­ες όσο και να συ­γκρο­τή­σουν νέ­ους τρό­πους πρόσ­λη­ψης και κα­τα­νό­η­σης. 

Η επα­να­νά­γνω­ση εν­δέ­χε­ται ακό­μη να μας θυ­μί­σει την πρώ­τη φο­ρά που γο­η­τευ­θή­κα­με από την τέ­χνη, όχι απα­ραί­τη­τα με την έν­νοια της οπτι­κής ευχα­ρί­στη­σης αλ­λά της πνευ­μα­τι­κής τρο­φής, ενώ μπο­ρεί επι­πλέ­ον να επι­κου­ρή­σει στην ανά­κλη­ση της δι­αρ­κώς εξε­λισ­σό­με­νης ικα­νό­τη­τάς μας να κα­τα­νο­ού­με τον ιδι­ό­τυ­πο και ασα­φή χα­ρα­κτή­ρα της τέ­χνης κα­θαυ­τής.

*Ο Richard Shone (γεν­νη­μέ­νος το 1949) είναι Βρε­τα­νός ιστο­ρι­κός τέ­χνης και κρι­τι­κός τέ­χνης με ειδί­κευ­ση στη βρε­τα­νι­κή μο­ντέρ­να τέ­χνη και από το 2003–15 ήταν συ­ντά­κτης του πε­ρι­ο­δι­κού The Burlington Magazine. Ο John-Paul Stonard είναι συγ­γρα­φέ­ας, ιστο­ρι­κός τέ­χνης και μέ­λος της συμ­βου­λευ­τι­κής επι­τρο­πής του πε­ρι­ο­δι­κού The Burlington Magazine, όπου ερ­γά­στη­κε ως συ­ντά­κτης από το 2005 έως το 2010. Ολο­κλή­ρω­σε το δι­δα­κτο­ρι­κό του στο Courtauld Institute of Art και έχει κα­νει πολ­λές δη­μο­σι­εύ­σεις πά­νω στην μο­ντέρ­να και σύγ­χρο­νη τέ­χνη.

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, σελ. 344

“Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 19^ΟΥ ΑΙΩΝΑ – Αρχιτεκτονική・Γλυπτική・Ζωγραφική” | Άλκης Χαραλαμπίδης

Η παρούσα έκδοση εξετάζει την καλλιτεχνική παραγωγή του 19^ου αιώνα, την υποδοχή της, και την ευρεία επιδραστικότητα του πνεύματος μιας πολυσυλλεκτικής και ιδιαιτέρως γόνιμης περιόδου του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά τα καλλιτεχνικά ρεύματα (Κλασικισμός, Ρομαντισμός, Ρεαλισμός, Εμπρεσιονισμός, άλλες τάσεις παράλληλα και πέρα από τον Εμπρεσιονισμό), αλλά ταυτόχρονα επισημαίνεται η ως έναν βαθμό συμπόρευσή τους και η απουσία στεγανών που επιτρέπει τη δυναμική αλληλεπίδραση και την ποικιλότροπη ώσμωση των επιμέρους στοιχείων τους. 

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις εξελίξεις σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, όπως και στα φιλοσοφικά και λογοτεχνικά κινήματα, στις επιστημονικές ανακαλύψεις, και ιδιαίτερα στις νέες δυνατότητες ταχείας μετακίνησης των ανθρώπων και μετάδοσης των ιδεών. Αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούσαν μια νέα σχέση με τον χώρο και τον χρόνο, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας διαφορετικής θεώρησης του κόσμου, που θα αντανακλώνταν και στην τέχνη.

Το κείμενο συνοδεύεται από οπτικό υλικό, η πιστότητα και η ποιότητα του οποίου είναι αποτέλεσμα προσεκτικής επιλογής και επιμελούς επεξεργασίας. Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβλήθηκε ώστε οι εικόνες να συμπορεύονται, να συμπληρώνουν και να υποστηρίζουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό το κείμενο.

Ο 19^ος αιώνας υπήρξε μια ανεπανάληπτα καινοτόμα περίοδος, με το δικό της, απαραγνώριστο στίγμα στην κοινωνική και πολιτική ιστορία, που αποτέλεσε σημείο εκκίνησης για τους μετασχηματισμούς της σύγχρονης εποχής. Η ταχύτατη εναλλαγή των φιλοσοφικών και λογοτεχνικών ρευμάτων αντικατοπτρίζεται στη διαρκή αναζήτηση ταυτότητας και αυτοπροσδιορισμού των αρχιτεκτόνων, γλυπτών και ζωγράφων, με το μοτίβο της «μοντερνικότητας» σταθερά παρόν τόσο στη μορφοπλαστική τους περιπέτεια όσο και στις θεωρητικές τους συζητήσεις. Οι ζυμώσεις και οι μεταβολές αυτές, μαζί με τις τεχνικές κατακτήσεις, έφεραν τους καλλιτέχνες αντιμέτωπους με νέους όρους δημιουργίας και διάθεσης των έργων τους. Η υψηλή προστασία της Αυλής και της Εκκλησίας εκτοπίστηκε από την εύνοια των κριτικών των Salons και των εμπόρων της τέχνης.

*Ο Άλκης Χαραλαμπίδης είναι ιστορικός της τέχνης, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Αρχαιολογία, Ιστορία της Τέχνης και Γερμανική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τις σπουδές του στην Ιστορία της Τέχνης συμπλήρωσε στα Πανεπιστήμια της Βόννης και της Βιέννης. Από το 1989 είναι καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι μέλος της Association of Art Historians (UK), της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών της Τέχνης (ΕΕΙΤ), εταίρος της Διεθνούς Ένωσης Τεχνοκριτών (AICA), μέλος της διεθνούς επιτροπής σύνταξης και συντάκτης λημμάτων του Παγκόσμιου Λεξικού Καλλιτεχνών ( Allgemeines Ku nstlerlexikon, Λειψία)

University Studio Press, σελ. 272

“Ιστορία της Τέχνης – Μια επιστημολογική θεώρηση” | Ελένη Γέμτου

Το βι­βλίο απευ­θύ­νε­ται κυ­ρί­ως στους ελ­λη­νό­φω­νους σπου­δα­στές τε­χνο­ϊ­στο­ρι­κών κα­τευ­θύν­σε­ων που ολο­κλη­ρώ­νο­ντας τις προ­πτυ­χι­α­κές τους σπου­δές έχουν ελά­χι­στη εξοι­κεί­ω­ση με επι­στη­μο­λο­γι­κά θέ­μα­τα του γνω­στι­κού τους πε­δίου: έχει σκο­πό να συμ­βά­λει στην κα­τα­νό­η­ση των δο­μών, των σκο­πών και των με­θό­δων της επι­στή­μης της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης. 

Στον δυ­τι­κό κό­σμο ολο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ροι ιστο­ρι­κοί της τέ­χνης ασχο­λού­νται με τη με­θο­δο­λο­γία της επι­στή­μης τους, τά­ση που έχει τις απαρ­χές της στους ση­μα­ντι­κούς ιστο­ρι­κούς της τέ­χνης του φι­λο­σο­φι­κού-εξη­γη­τι­κού ερ­μη­νευ­τι­κού συ­στή­μα­τος των αρ­χών του 20ου αι. 

Νε­ό­τε­ρες και σύγ­χρο­νες με­λέ­τες κα­τα­δει­κνύ­ουν εγ­χει­ρή­μα­τα κα­τα­γρα­φής αφη­γη­μά­των για την ιστο­ρία της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης, αν­θο­λό­γη­σης θε­ω­ρη­τι­κών και με­θο­δο­λο­γι­κών κει­μέ­νων με κρι­τι­κούς σχο­λι­α­σμούς, ή και ανα­λύ­σε­ων των με­θό­δων του μο­ντέρ­νου και με­τα­μο­ντέρ­νου πα­ρα­δείγ­μα­τος, στο πλαί­σιο των οποί­ων η κα­τα­γρα­φή της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης ακο­λού­θη­σε εντε­λώς δι­α­φο­ρε­τι­κές με­θό­δους.

*Η Ελέ­νη Γέμ­του πή­ρε το πτυ­χίο της και το 1993 το ΜΑ από το τμή­μα Κλα­σι­κής Αρ­χαι­ο­λο­γί­ας του Ludwig Maximilian Universität Μο­νά­χου. Εκ­πό­νη­σε τη δι­δα­κτο­ρι­κή της δι­α­τρι­βή με αντι­κεί­με­νο την Ιστο­ρία της Τέ­χνης στο τμή­μα Ιστο­ρί­ας και Αρ­χαι­ο­λο­γί­ας του ΕΚ­ΠΑ και απέ­κτη­σε το δι­δα­κτο­ρι­κό της το 2001. Εξε­λέ­γη Επί­κου­ρη κα­θη­γή­τρια του τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας και Φι­λο­σο­φί­ας της Επι­στή­μης στο Εθνι­κό και Κα­πο­δι­στρι­α­κό Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών. Έχει ερ­γα­στεί σε μου­σεία, εκ­παι­δευ­τι­κούς ορ­γα­νι­σμούς, ενώ υπήρ­ξε για πολ­λά χρό­νια υπεύ­θυ­νη των εκ­παι­δευ­τι­κών προ­γραμ­μά­των του οίκου δη­μο­πρα­σι­ών Christies στην Αθή­να. Από το 2005 δι­δά­σκει στο ΙΦΕ (πρώ­ην ΜΙ­ΘΕ) του ΕΚ­ΠΑ, αρ­χι­κά ως λέ­κτο­ρας και στη συ­νέ­χεια ως επί­κου­ρη κα­θη­γή­τρια. Αντι­κεί­με­νο της είναι η Ιστο­ρία της Τέ­χνης με έμ­φα­ση στη σχέ­ση Τέ­χνης και Επι­στή­μης, αλ­λά και η με­θο­δο­λο­γία της Ιστο­ρι­ο­γρα­φί­ας της Τέ­χνης. Έχει συμ­με­τά­σχει σε ελ­λη­νι­κά και δι­ε­θνή συ­νέ­δρια. Επί­σης, έχει δη­μο­σι­εύ­σει επι­στη­μο­νι­κά άρ­θρα σε ελ­λη­νι­κά και δι­ε­θνή επι­στη­μο­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά.

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, σελ. 320