Η Θεσσαλονίκη στα βήματα του Λόρκα – Μια μεγάλη «γιορτή» στην αυλή του Επταπυργίου

Χωρίς να αποτελεί «εκκρεμότητα» για το Φεστιβάλ Επταπυργίου αλλά μία φυσική συνέχεια στο καλλιτεχνικό σύμπαν ενός μεγάλου ποιητή, το αφιέρωμα στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά δείχνει πως η δουλειά που γίνεται στον αύλειο χώρο του μνημείου από το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας έχει συνέχεια, συνέπεια και σοβαρότητα.

Σε μία εποχή, που δύσκολα ένα φεστιβάλ με εξολοκλήρου πρωτότυπες παραγωγές δεν κάνει εκπτώσεις, ίσως και γιατί η μεγάλη αποδοχή από το κοινό της Θεσσαλονίκης, δεν αφήνει λογικά τα περιθώρια για κάτι λιγότερο από αυτό που τα τελευταία χρόνια κάνει το Φεστιβάλ Επταπυργίου, ένα ακόμα αφιέρωμα στο έργο του Λόρκα με δύο μεγάλες φωνές όπως αυτές της Μαρίας Φαραντούρη και του Μανώλη Μητσιά, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης, ειδικά όταν έχει γεννηθεί από την αρχή στην πόλη.

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές της ισπανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, με έργο που συνδυάζει το λυρισμό, τον σουρεαλισμό και το πάθος της λαϊκής παράδοσης της Ανδαλουσίας. Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, με έργα όπως ο Ματωμένος Γάμος, ο Οίκος της Μπερνάρντα Άλμπα και η Γέρμα, έδωσε φωνή στους καταπιεσμένους, κυρίως στις γυναίκες και στους κοινωνικά αποκλεισμένους. Ο χαρακτήρας του διακρινόταν από ευαισθησία, καλλιτεχνική οξυδέρκεια και πολιτική συνείδηση· ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος σε μια εποχή που αυτό απαιτούσε γενναιότητα, και συχνά κατήγγειλε την αδικία, κάτι που συνέβαλε στην εκτέλεσή του από τις φρανκικές δυνάμεις το 1936. Το έργο του παραμένει διαχρονικό, φωτίζοντας με ποιητικότητα το ανθρώπινο δράμα και την κοινωνική καταπίεση, σε κάθε εποχή και ίσως, κάπως παραπάνω σήμερα που από την αρχή συζητάμε για αποκλεισμούς, για αδικημένες φωνές που ανεβάζουν ένταση και για συναίσθημα, κάτι που πλημμυρίζει στο έργο του ποιητή με τα θλιμμένα μάτια.

Την Δευτέρα 30 Ιουνίου και την Τρίτη 1 Ιουλίου στις 21.15 στον αύλειο χώρο του Επταπυργίου, ο λόγος του Λόρκα θα ζωντανέψει μέσα από μια σύνθεση που συνδυάζει δραματουργικά κείμενα, ποιητικές απαγγελίες, μελοποιημένα ποιήματα, μουσική, χορό και βιογραφική αφήγηση.

Τα κείμενα και τη λογοτεχνική επιμέλεια υπογράφει η Άννα Μυκωνίου, η οποία μελετά σε βάθος και ακουμπά με ευαισθησία στην ψυχή του Λόρκα. Μέσα από την επιλογή και τη σύνθεση των κειμένων, χτίζεται μια  αφήγηση που συνομιλεί ουσιαστικά με τον ποιητικό του κόσμο – έναν κόσμο σιωπής, φωτός, θανάτου και έρωτα.

«Ένιωθα πως αυτό το αφιέρωμα στον Λόρκα δεν είχε τελειώσει μέσα μου. Ήταν σαν μια ανοιχτή πληγή — όχι από απογοήτευση, αλλά από εκείνη την αίσθηση του ανεκπλήρωτου» είχε αναφέρει πριν λίγο καιρό η Άννα Μυκωνίου στη συζήτηση που είχαμε κάνει για όλο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επταπυργίου αυτό το καλοκαίρι, συμπληρώνοντας πως «Το είχαμε δουλέψει πολλούς μήνες με τον Μανόλη Ανδρουλιδάκη -εγώ τα κείμενα εκείνος τις ενορχηστρώσεις- προσπαθώντας να τιμήσουμε την ποίηση, τη μουσική, το άρωμα της Ανδαλουσίας. Κι όμως, πέρσι, η ζωή —όπως συχνά κάνει— μας αιφνιδίασε. Μικρές και μεγάλες αναποδιές και κυρίως βροχές δεν μας επέτρεψαν να παρουσιάσουμε το έργο όπως του άξιζε. Όπως άξιζε στον Λόρκα. Και τότε αποφασίστηκε: “Θα το ξαναχτίσουμε απ’ την αρχή”. Με πίστη και πείσμα. Προτείναμε στη Μαρία Φαραντούρη και στον Μανώλη Μητσιά —τους πρώτους που έδωσαν φωνή σε αυτά τα ποιήματα— να ανέβουν φέτος στο Επταπύργιο. Στις απαγγελίες, ο αγαπημένος Γρηγόρης Βαλτινός, που ξέρει να χαϊδεύει τις λέξεις. Ο Κώστας Καφαντάρης μεταφράζει την ποίηση του Λόρκα σε κίνηση και ο Θανάσης Κολαλάς θα το σκηνοθετήσει με εκείνον τον διακριτικό, ουσιαστικό τρόπο του – σαν να ράβει με νήμα φως και σκιές. Φέτος, δεν ανεβάζουμε απλώς μια παράσταση ποίησης και μουσικής. Φέτος, ταξιδεύουμε στην ψυχή του Λόρκα. Με μουσική, με λόγο, με σιωπές. Και με σεβασμό σε εκείνον που έγραψε με αίμα και φως».

Άννα Μυκωνίου: «Να νιώσει το κοινό την ανατριχίλα της αλήθειας του»

Μιλώντας ξανά μαζί της, για τις δύο βραδιές αφιέρωμα στον Λόρκα, ρωτάω την Άννα Μυκωνίου, τι είναι τελικά αυτό που την συνδέει με τον Λόρκα και επιστρέφει σε αυτόν, καθώς και και τι θέλει να πάρει από αυτό το σπουδαίο έργο του το κοινό που θα έρθει στις φετινές βραδιές του μεγάλου ποιητή, αναφέρει: «Πρωτοδιάβασα τα Σκοτεινά Σονέτα του Έρωτα μεταφρασμένα στα γαλλικά, όταν σπούδαζα στο Παρίσι. Ήταν μια σχεδόν μυστική συνάντηση — σαν να άκουσα για πρώτη φορά μια φωνή που μιλούσε απευθείας στην ψυχή μου, με λόγια τολμηρά, βαθιά και καθαρά. Ο Λόρκα με γοήτευσε τότε — και με γοητεύει ακόμα. Είναι ένας ποιητής με τον οποίο συνομιλείς για χρόνια. Μπαίνει μέσα σου σαν μαχαιριά. Και με συγκινεί ακόμη περισσότερο ο τρόπος που έδωσε φωνή στις γυναίκες – όχι ηρωίδες στο κλασικό νόημα, αλλά σώματα και ψυχές παγιδευμένες, που όμως διεκδικούν το φως. Αυτό που εύχομαι να νιώσει το κοινό στις φετινές βραδιές είναι ακριβώς αυτή την ανατριχίλα της αλήθειας του. Θα ήθελα να κατανοήσει κάτι από το ντουέντε του Λόρκα –αυτή τη μυστήρια, σκοτεινή δύναμη που αναδύεται όταν η τέχνη αγγίζει τα όριά της. Να φύγει συγκινημένος από τη φλόγα των γυναικείων φωνών που παλεύουν να υπάρξουν μέσα σε ασφυκτικά καλούπια. Από την αντίσταση του ίδιου του Λόρκα απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης – πολιτικής, κοινωνικής, προσωπικής. Και να αναρωτηθεί: τι σημαίνει να ζεις με πάθος σε έναν κόσμο που φοβάται το πάθος; Αν ο θεατής φεύγοντας μπορεί να δει με μεγαλύτερη κατανόηση τους ευάλωτους, τους περιθωριακούς, τους «αθέατους»∙ αν μπορεί να νιώσει την ποίηση όχι ως καταφύγιο, αλλά ως πράξη αντίστασης και ψυχικής απελευθέρωσης — τότε αυτή η παράσταση έχει εκπληρώσει τον βαθύτερο σκοπό της»

Σχετικά με την οργάνωση των δύο παραστάσεων και την προσέγγιση των συντελεστών, η γυναίκα που κτύβεται πίσω από κάθε Φεστιβάλ Επταπυργίου όλα αυτά τα χρόνια και συνεχίζει να έχει ένα μεγάλο όραμα γι’ αυτό, εξηγεί: «Η οργάνωση αυτών των παραστάσεων υπήρξε μια σύνθετη και ταυτόχρονα βαθιά δημιουργική διαδικασία. Ξεκίνησε από την επιθυμία να φέρουμε τον λόγο του Λόρκα στο φως με τρόπο που να σέβεται την ποίησή του, αλλά και να συνομιλεί με το σήμερα. Έτσι στήθηκε  ένα πολυφωνικό έργο, όπου κάθε στοιχείο (μουσική, λόγος, κίνηση, εικόνα) να λειτουργεί οργανικά και όχι διακοσμητικά. Η προσέγγιση των συντελεστών έγινε με σεβασμό. Κάθε πρόσωπο που επιλέγουμε με τον Θανάση  Κολαλά, καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ- είναι επειδή φέρει κάτι αυθεντικό σε σχέση με το σύνολο. Δεν πρόκειται για «ονόματα» απλώς, αλλά για ανθρώπους που μπορούν να σταθούν με αλήθεια μπροστά στον Λόρκα. Η συνεργασία χτίστηκε με εμπιστοσύνη και αμοιβαία αγάπη για το κείμενο. Η προετοιμασία κράτησε μήνες, μελέτησα και ξαναμελέτησα τα ποιήματα, έγραψα τα κείμενα, διαμόρφωσα μια δραματουργία που να έχει εσωτερική πορεία και ρυθμό. Παράλληλα, έγιναν συζητήσεις με μουσικούς, χορωδούς, χορευτές,  ώστε να δημιουργηθεί ένας κοινός παλμός. Η πρόθεση ήταν να μη «διακοσμήσουμε» τον Λόρκα, αλλά να τον ακούσουμε — και να του δώσουμε χώρο να ακουστεί. Ήταν μια απαιτητική, συγκινητική και ουσιαστική πορεία, που μετέτρεψε την οργάνωση σε εμπειρία ζωής».

Γρηγόρης Βαλτινός: «Χωρίς παιδεία, μόρφωση, πολιτισμό η πατρίδα μας θα αφανιστεί»

Μιλώντας με τον σπουδαίο ηθοποιό για τη συμμετοχή του στο αφιέρωμα, στον ρόλο του αφηγητή, αποδίδοντας τα βιογραφικά και θεματικά αποσπάσματα με υποβλητικότητα, εξηγεί στην Parallaxi τι είναι για εκείνον ο Λόρκα και πώς είναι να πρέπει μέσα από τις απαγγελίες να μεταφέρει το συναίσθημα των έργων του σε ένα μεγάλο κοινό.

«Οι εκδηλώσεις στο Φεστιβάλ Επταπυργίου είναι τιμή για μας τους καλλιτέχνες που συμμετέχουμε, τιμή και δώρο για την πόλη και τύχη που οι υπεύθυνοι αυτής της καλοκαιρινής γιορτής του πνεύματος και των Τεχνών, επιλέγουν κάθε φορά υψηλής ποιότητας και απαιτήσεων παραστάσεις. Χωρίς παιδεία, μόρφωση, πολιτισμό η πατρίδα μας θα αφανιστεί… Κι αυτό δείχνουν να το έχουν αισθανθεί οι υπεύθυνοι του Φεστιβάλ και να το υπηρετούν με πάθος και ζήλο… Φέτος έχω την τιμή και την ευλογία να συμμετέχω στον Λόρκα… έναν ποιητή που με χάραξε στα χρόνια των σπουδών μου… Μόνο ευχαριστώ μπορώ να πω για την επιλογή στο πρόσωπο μου…»

Μανόλης Ανδρουλιδάκης: «Η μουσική είναι η πιο άμεση κι επιδραστική τέχνη»

Ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης είναι υπεύθυνος για όλες τις ενορχηστρώσεις της βραδιάς και εξηγεί στην Parallaxi όλα όσα έπρεπε να προσέξει στη δουλειά του, ώστε να αποδοθεί ολόκληρο το σύμπαν αυτού του μεγάλου ποιητή:

«Πιστεύω ότι η μουσική είναι η πιο άμεση κι επιδραστική τέχνη. Έτσι, εμείς που την υπηρετούμε, πολύ συχνά προσεγγίζουμε τα μελοποιημένα ποιητικά έργα, με κριτήριο, κυρίως, μουσικό. Εδώ όφειλα να συνδράμω στην προσέγγιση της κ. Μυκωνίου, που οραματίστηκε την συγκεκριμένη παράσταση και προσπάθησα -με τα μέσα που ήταν εφικτό να έχω- να μην προδώσω την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μου. Ο ίδιος ο Λόρκα υπήρξε μουσικός, αλλά ήταν κυρίως ένας ποιητής. Με τον ποιητικό του λόγο και την αγωνιστική στάση ζωής του (που επέφερε το θάνατο του από τους φασίστες) είναι πολύ επίκαιρος σήμερα, που οι πολεμοκάπηλοι εγκληματίες «ισχυροί», καταπιέζουν και συχνά σκοτώνουν τους αδυνάτους».

Σοφία Γιολδάση: «Η χρονική περίοδος είναι κατάλληλη για να ασχοληθούμε με το έργο του Λόρκα»

Η σπουδαία χορωδία Vocci Conta Tempo λειτουργεί σαν χορικό σώμα σε αυτές τις παραστάσεις, ενώ τρεις χορευτές του χορογράφου Κώστα Καφαντάρη σωματοποιούν επί σκηνής τους υπόγειους κραδασμούς του λόγου και τα ανείπωτα συναισθήματα του λορκικού σύμπαντος. Μιλώντας με την Σοφία Γιολδάση, μαέστρο και δημιουργό των Voci Contra Tempo, την ρωτάω πώς είναι να αποδίδει η χορωδία ένα τόσο σημαντικό έργο όπως του Λόρκα και τι ευθύνη τους δίνει αυτό, για να πάρω την απάντηση πως «Ο Λόρκα υπήρξε ένας πολυδιάστατος καλλιτέχνης, όχι μόνο ποιητής και δραματουργός, αλλά ταυτόχρονα σκηνοθέτης, ηθοποιός και θαυμάσιος πιανίστας. Αισθάνομαι ότι μετουσίωνε αβίαστα σε Τέχνη την καλλιτεχνική ενέργεια που έρρεε στις φλέβες του. Οι ανθρώπινες «κεραίες» του ήταν εξαιρετικά ευαίσθητες, γι’ αυτό και το συγγραφικό του έργο ξεχειλίζει από συμπόνια για τα βάσανα των κατατρεγμένων, των φτωχών και των βασανισμένων. Για το λόγο αυτό, νιώθω ότι η χρονική περίοδος που διανύουμε είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για να ασχοληθούμε με το έργο του Λόρκα, διότι ζούμε σε μια εποχή έντονων πολιτικών αναταράξεων, ηθικής αστάθειας, πολέμων και δυστυχίας.  Απαντώντας, λοιπόν, στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής, αισθάνομαι τεράστια ευθύνη για να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στη συγκεκριμένη παραγωγή, διότι πιστεύω ακράδαντα ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη αξία για έναν καλλιτέχνη από το να είναι, όσο μπορεί, συνδεδεμένος με τις κοινωνικές εξελίξεις. Ειδικά αυτή την περίοδο των φρικτών πολέμων και του αβέβαιου μέλλοντος, οι καλλιτέχνες οφείλουμε να διατηρήσουμε ζωντανή τη φλόγα του προβληματισμού, της αλληλεγγύης και της επαγρύπνησης στην κοινωνία. Σχετικά με την προσέγγισή μας στο έργο του Λόρκα, νιώθω ότι το συναίσθημα είναι ίδιο, όπως κάθε φορά που έχουμε να κάνουμε με έναν τεραστίων διαστάσεων καλλιτέχνη: δέος απέναντι στο ταλέντο και στη στάση ζωής του, αλλά και τεράστια ευγνωμοσύνη που καταπιανόμαστε με τόσο υψηλής ποιότητας δημιουργήματα. Ευχαριστούμε εγκάρδια το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, την κυρία Άννα Μυκωνίου και τον κύριο Θανάση Κολαλά, που μας δίνουν φέτος τη δυνατότητα συμμετοχής σε μια τόσο σπουδαία συναυλία»

Φεστιβάλ Επταπυργίου 2025: Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα – Βραδιές Ποίησης και Μουσικής

Η παράσταση είναι ένα πολυμορφικό αφιέρωμα στον «Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» – έναν ποιητή που δημιούργησε ένα μεστό ποιητικό σύμπαν από εικόνες και συναισθήματα. Πάνω στη σκηνή, ο λόγος του Λόρκα ζωντανεύει μέσα από μια σύνθεση που συνδυάζει δραματουργικά κείμενα, ποιητικές απαγγελίες, μελοποιημένα ποιήματα, μουσική, χορό και βιογραφική αφήγηση.

Η σκηνοθεσία του Θανάση Κολαλά θα συνθέσει  με διακριτικότητα το σύνολο των στοιχείων – λόγο, μουσική, κίνηση, εικόνα – και υπόσχεται ότι θα κεντήσει  μια παράσταση μοναδική, φορτισμένη και ταυτόχρονα λιτή, που αφήνει χώρο στο ποίημα να αναπνεύσει και στον θεατή να συγκινηθεί στις δύο σπουδαίες βραδιές που περιμένουμε να ζήσουμε την Δευτέρα 30 Ιουνίου και την Τρίτη 1 Ιουλίου στις 21.15 στον αύλειο χώρο του Επταπυργίου. Σκέφτεστε κάτι καλύτερο;

Οι καλλιτέχνες που ερμηνεύουν τα τραγούδια είναι η Μαρία Φαραντούρη και ο Μανώλης Μητσιάς, μαζί τους η Μέλα Γεροφώτη.

Απαγγελία-Αφήγηση: Γρηγόρης Βαλτινός

Χορός: Στέλλα Εμίνογλου, Σπύρος Παστορμάς, Θωμάς Σιδέρης

Κείμενα-λογοτεχνική μελέτη: Άννα Μυκωνίου

Συντελεστές:

Κείμενα-λογοτεχνική μελέτη : Άννα Μυκωνίου Jovenata Ensemble Μουσική Διεύθυνση : Safira Anzus Ramos Μουσική επιμέλεια – ενορχηστρώσεις : Μανόλης Ανδρουλιδάκης Ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη, Μανώλης Μητσιάς, Μέλα Γεροφώτη Αφήγηση απαγγελία: Γρηγόρης Βαλτινός Voci Contra Tempo, Διεύθυνση χορωδίας : Σοφία Γιολδάση Κινησιολογία : Κωνσταντίνος Καφαντάρης Χορός: Στέλλα Εμίνογλου, Σπύρος Παστορμάς, Θωμάς Σιδέρης

Εισιτήρια: Προπωληση 22€ Α’ Διάζωμα, 20€ Β’ Διάζωμα, 20€ Γ’ Διάζωμα | Μειωμ. Εισιτηριο 12€ Γ’ Διάζωμα | Γενικη Εισοδος 28€ Α’ Διάζωμα, 25€ Β’ Διάζωμα, 25€ Γ’ Διάζωμα | Μειωμ. Εισιτηριο 15€ Γ’ Διάζωμα

Για την παράσταση «Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα» για την Δευτέρα 30 Ιουνίου ή την Τρίτη 1 Ιουλίου 2025, η εναλλακτική ημερομηνία σε περίπτωση διακοπής για λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. καιρικών φαινομένων ) είναι η Τετάρτη 2 Ιουλίου 2025. Όσοι δεν μπορέσουν να παρεβρεθούν, τα εισιτήρια δεν επιστρέφονται γιατί υπάρχει αναπλήρωση .

Παραγωγή: Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας