Μία αλλιώτικη ξενάγηση με ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες του Μπουασονά
Η Καλλιόπη Ευαγγελίδου γίνεται η Ωγκύστα Μπουασονά και αποκαλύπτει ιστορίες πίσω από κάθε φωτογραφία της έκθεσης του Μουσείου Φωτογραφίας με έναν διαφορετικό τρόπο
Στοιχεία από επιστολές της Ωγκύστα Μπουασονά, ημερολόγια του Ντανιέλ Μποντ-Μποβί και το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη αποτέλεσαν τον κορμό ενός κειμένου που μεταμορφώνεται σε θεατρικό μονόλογο για ένα εξαήμερο δραματοποιημένων ξεναγήσεων στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
Η εξαιρετική ηθοποιός Καλλιόπη Ευαγγελίδου μεταμορφώνεται σε Ωγκύστα Μπουασονά και υποδέχεται τους επισκέπτες της έκθεσης «Ο Φρεντ Μπουασονά και η Μεσόγειος. Μια φωτογραφική Οδύσσεια» στην ειδική, δραματοποιημένη ξενάγηση με τίτλο «Η Ωγκύστα αφηγείται» που θα πραγματοποιηθεί στις 19, 21, 22, 26, 28 και 29 Ιανουαρίου 2023 στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, με τη συνεργασία του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Η Αλίκη Συμεωνάκη έγραψε τον μονόλογο που συνοδεύει τον θεατή σε μία διαφορετική ξενάγηση στο φωτογραφικό υλικό του Φρεντ Μπουασονά, φτιάχνοντας την επίσκεψη ένα θεατρικό δρώμενο και μία μοναδική εμπειρία που ίσως θα έπρεπε να συμβαίνει πιο συχνά στις ξεναγήσεις των μουσείων.
Επικεφαλής φωτογραφικού στούντιο στη Γενεύη, ο Φρεντ Μπουασονά (1858-1946) βρισκόταν στο απώγειο της καριέρας του ως φωτογράφος πορτρέτων, όταν ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1903 του άλλαξε τη ζωή. Από τότε διέσχισε τη Μεσόγειο ερευνώντας το φως, στα χνάρια ομηρικών και βιβλικών τόπων. Οι συναντήσεις του, από Έλληνες χωρικούς μέχρι τον βασιλιά της Αιγύπτου, συγγραφείς και λογίους, τον παρακινούν να δει μέσα στα τοπία μια κοινή ιστορία πολιτισμών που διαδέχονται ο ένας τον άλλο ξεκινώντας από τους Φοίνικες. Μεταξύ ονείρου και επιστημονικής έρευνας ο Μπουασονά διευρύνει τα όρια της φωτογραφίας: τα όρια του κάδρου, της ακινησίας της, της σχέσης της με το πραγματικό και τον χρόνο.
Τι είναι αυτό που ετοιμάζετε;
Ήταν μία λαμπρή ιδέα των ανθρώπων που δουλεύουν στο MOMus, που για μένα είναι η ουσία του όλη η Ελλάδα πολιτισμός. Αν καταφέρουμε να το βγάλουμε αυτό, νομίζω μετά δύσκολα θα γίνονται πια ξεναγήσεις χωρίς να υπάρχει μία δραματοποιημένη δράση. Η ιδέα είναι οτι έρχεται η Ωγκύστα Μπουασονά, σύζυγος του Φρεντ Μπουασονά και ουσιαστικά ξεναγεί τους επισκέπτες στην εξαιρετική έκθεση που υπάρχει εδώ και αρκετό καιρό στη Θεσσαλονίκη και αποκαλύπτει την πραγματική ιστορία πίσω από τις φωτογραφίες που θα δει ο κόσμος. Είναι ουσιαστικά ένας μονόλογος που διαρκεί μία ώρα σε ένα αρκετά δύσκολο και καταπληκτικό κείμενο της Αλίκης Συμεωνάκη, γιατί η σύνθεση του κειμένου είναι καταπληκτική και ως ηθοποιός, δεν αλλάζω ούτε ένα «και», ούτε μία πτώση. Είναι ένα κείμενο λοιπόν, που στηρίχτηκε στα γράμματα που έχουν ανταλλάξει μεταξύ τους η Ωγκύστα και ο Φρεντ, στο ημερολόγιο της Ωγκύστα, στο ημερολόγιο του Μποβί που ήταν μαζί με τον Μπουασονά σε κάποια από τα ταξίδια του και έχουν προστεθεί μέσα και άλλα στοιχεία, όπως στο τέλος που η Αλίκη Συμεωνάκη πρόσθεσε το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη που κλείνει την ξενάγηση. Ουσιαστικά είναι η ξενάγηση σε όλους τους χώρους. Ξεκινάμε δηλαδή την ίδια περιπατητική διαδικασία μαζί με μία ολοκληρωμένη περφορμανς.
Είναι κείμενο που γράφτηκε για αυτό το project;
Ναι, ήταν μία ιδέα του Μουσείου και πρόκειται για ένα κείμενο που γράφτηκε τώρα και που αγάπησα αμέσως. Βλέπουμε το έργο αυτού του ανθρώπου, το τι πραγματικά έκανε στην Ελλάδα, αναφέρεται και όλη η ιστορία της εποχής, δηλαδή μαθαίνουμε πίσω από τις φωτογραφίες τι συνάντησαν, τι δυσκολίες πέρασε για βγάλει κάποιες φωτογραφίες στον Παρθενώνα, κάποια περιστατικά που έχουν ιδιαιτερότητα και προσωπικές ιστορίες των δύο, ιστορίες και ανθρώπους με τα ονόματα τους που βλέπουμε.
Βλέπουμε τις φωτογραφίες διαφορετικά, γιατί ξέρουμε τις ιστορίες τους, ξέρουμε πια την αγάπη με την οποία φτιάχτηκαν και πώς ένιωθαν οι άνθρωποι που εμπλέκοντας σε αυτή τη διαδικασία αλλά ερχόμαστε και σε επαφή με μία εποχή, γιατί οι άνθρωποι αυτοί είναι φορείς μίας ρομαντικής ιδεολογίας, για τους οποίους η Ελλάδα μέσα από τον Όμηρο και μέσα από άλλα διαβάσματα τους, ήταν ένα ιδανικό και όχι απλώς μία χώρα. Κι εμείς, βλέπουμε το με πόση αγάπη και όραμα προσέγγισαν την αληθινή Ελλάδα και όχι αυτή που θα θέλαμε να παρουσιάζουμε. Είχε μία ωραία και συγκινητική ιδέα η Αλίκη Συμεωνάκη και έχει στίχους από την «Οδύσσεια» και τους αντιστοιχεί με κάθε φωτογραφία…
Έχετε κάνει κάποια προεργασία για αυτόν τον ρόλο;
Ήταν μία εξέλιξη που δεν περίμενα αυτό το project. Χτύπησε μία μέρα το τηλέφωνο μου από το ΚΘΒΕ, επειδή ζήτησε συνεργασία το Μουσείο και με ρώτησαν δειλά αν θέλω να το κάνω. Εντωμεταξύ τέτοια projects είναι όλα τα τελευταία χρόνια μου στο ΔΗΠΕΘΕ Σερρών ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια που ήμουν και ήταν για την ακρίβεια όλη η ιδέα της πανδημίας ώστε να μπούμε μέσα στα Μουσεία και να αντλήσουμε, από τη μνήμη μας και το παρελθόν, θάρρος για να προχωρήσουμε. Κι αυτό το χρειαζόμαστε νομίζω έντονα και σήμερα, γιατί όλη αυτή η διαδικασία μας εμπνέει να θυμηθούμε ποιοι είμαστε. Ειδικά μετά την «Αμαλία» που είχα κάνει σε σκηνοθεσία του Ένκε Φεζολλάρι που είναι κοντά και η εποχή, αυτή η πρόταση ήταν τρομερά δίπλα σε αυτά που έκανα και που αγαπούσα να κάνω και τα ευχαριστήθηκα, οπότε είχα κάνει από τότε προεργασία και τώρα που μου έτυχε, έμοιαζε έτοιμο.
Καταλαβαίνω πως κάποιος που μπορεί να είδε την έκθεση στην προηγούμενη μορφή της, τώρα θα πρέπει να περάσει πάλι επειδή μιλάμε για μία νέα εμπειρία;
Είναι σίγουρα κάτι άλλο. Είναι μία νέα εμπειρία για όποιον έρθει, αλλά και για εμένα. Δεν το έχω ξανακάνει να κάνω περφόρμανς δίπλα στους θεατές. Σε μία διαδικασία που δεν έχεις ως ηθοποιός την ασφάλεια της σκηνής, του φωτισμού, την ασφάλεια του σκοταδιού που δε βλέπεις τα μάτια των θεατών. Θα πω πως την πρώτη φορά που το έκανα πρόβα, ήταν σοκαριστικό. Δεν είμαστε εξοικειωμένοι οι παλιοί ηθοποιοί με μία τέτοιου είδους περφόρμανς όμως είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ να το μελετήσω.
Λίγα λόγια για τον Φρεντ Μπουασονά
Ο Φρεντερίκ (Φρεντ) Μπουασονά ήταν Γαλλοελβετός φωτογράφος, ιδιαίτερα γνωστός για τη φωτογραφική τεχνική του, αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο φίλο του Ντανιέλ Μπο-Μποβί, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης.
Το έργο του, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την Ελλάδα, θεωρείται εν γένει «πρωτοποριακό αλλά και καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό αιώνα» Γόνος «φωτογραφικής δυναστείας», ως περιγράφεται, ο νεαρός Μπουασονά φέρεται ως πολύπλευρο ταλέντο που συνδύαζε τα σπορ (αλπινισμός), τη μουσική και τις καλές τέχνες. Επηρεασμένος από τον δάσκαλό του Ούγγρο Κόλερ, ανέπτυξε τη δική του τεχνική στη φωτογραφία, η οποία, μαζί με τη χρήση νέων υλικών, τού απέφερε πολλές διεθνείς διακρίσεις, μεταξύ άλλων το πρώτο βραβείο της παγκόσμιας έκθεσης του Παρισιού.
Το εργαστήριο που κληρονόμησε από τον πατέρα του το διαχειρίστηκε μαζί με τον χημικό αδελφό του Εντμόν-Βικτόρ. Η ορθοχρωματική πλάκα, δική τους επινόηση έδινε βελτιωμένο φωτογραφικό αποτέλεσμα. Την περίδο 1900 – 1930 επισκέφθηκε αρκετές φορές την Ελλάδα αποτυπώνοντας με τη φωτογραφική του μηχανή όψεις της ελληνικής κοινωνίας. Το 1903 επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα μαζί με τον Ντανιέλ Μπο – Μποβί, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Μαζί με τον Ντανιέ και τον κυνηγό Χρήστο Κάκαλο κατέκτησεγια πρώτη φορά την κορυφή του Ολύμπου, τον Μύτικα, τον Αύγουστο του 1913. Το τελευταίο του ταξίδι στην Ελλάδα το πραγματοποίησε το 1930 οπότε και επισκέφθηκε το Άγιο Όρος.
Μεταξύ άλλων επισκέφθηκε την Πελοπόννησο, την Ανδρίτσαινα, την Αθήνα, την Ιθάκη, την Κρήτη κ.α. Συνοδοιπόρος σε πολλά ταξίδια του στην Ελλάδα υπήρξε ο ελληνιστής Βικτόρ Μπεράρ. Το αρχείο του με τις ελληνικού περιεχομένου φωτογραφίες του φυλάσσεται στο Μουσείο Φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης. Ο γιος του Ανρί-Πολ βρέθηκε σε αποστολή στο μέτωπο της Μικράς Ασίας το 1921 και αποτύπωσε με το φακό του πολύτιμα τεκμήρια από τα μετόπισθεν. Το αρχείο του Ανρί-Πολ δωρήθηκε από την οικογένεια Μπουασονά στο Μουσείο Μπενάκη.
Στην έκθεση «Ο Φρεντ Μπουασονά και η Μεσόγειος. Μια φωτογραφική Οδύσσεια» παρουσιάζονται 110 έργα και πολυμεσικές εφαρμογές μέσω των οποίων μπορεί να παρακολουθήσει κανείς τη διαμόρφωση του φωτογραφικού βλέμματος του Φρεντ Μπουασονά, τις πηγές της έμπνευσής του και τη μακρόχρονη προσπάθειά του να αναγάγει τη φωτογραφία στη σφαίρα των καλών τεχνών. Σε μια ελικοειδή διαδρομή, από τις Άλπεις μέχρι την έρημο του Σινά, πρωταγωνιστεί η Μεσόγειος που, ως άλλος κοινός τόπος, γίνεται το σκηνικό της φωτογραφικής Οδύσσειας του ίδιου του φωτογράφου, στα χνάρια του ομηρικού ήρωα.
Συντελεστές: Σκηνοθεσία: Καλλιόπη Ευαγγελίδου | Eπιμέλεια κοστουμιού και φροντιστηριακού υλικού: Δανάη Πανά | Σύνθεση κειμένου: Αλίκη Συμεωνάκη | Μετάφραση γραμμάτων της Ωγκύστα Μπουασονά: Ηρώ Κατσαρίδου, Αλέξια Χρυσαδάκου | Συντονισμός δράσης: Αμαλία Κοντογιάννη, Μαρία Κοκορότσκου
Ημέρες & ώρες ξεναγήσεων
Πέμπτη 19 & 26 Ιανουαρίου, 18:00
Σάββατο 21 & 28 Ιανουαρίου, 12:00
Κυριακή 22 & 29 Ιανουαρίου, 17:00
Διάρκεια: 60΄
Δηλώσεις συμμετοχής
- Πληροφορίες & δηλώσεις συμμετοχής στο τηλ. 2310 566716, 11:00-17:00. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
- Δωρεάν συμμετοχή, με το εισιτήριο εισόδου στην έκθεση
- Υποχρεωτική η χρήση μάσκας κατά τη διάρκεια της ξενάγησης
