10 λόγοι για να πάμε στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις των 57ων Δημητρίων

Μετά τη λαίλαπα της πανδημίας, μετά τις Αποστάσεις του 2021, (55^α Δημήτρια 2021/DISTANCES), τις κάποιες Ανάσες (65^α Δημήτρια/ BREATHS) επιστρέφουμε επιτέλους στους Παλμούς της κανονικότητας. 

Αυτός είναι και ο τίτλος των φετινών 57ων Δημητρίων. 

Με έμφαση στη νεανική δημιουργία, στη διεύρυνση του χαρακτήρα του Φεστιβάλ σε εγχώριους και διεθνείς ορίζοντες οι ΠΑΛΜΟΙ λειτουργούν ως αρωγοί του φωτός με σκοπό τον συντονισμό ενός παραγωγικού πολιτισμικού διαλόγου της εποχής και της κοινωνίας μας.

10 λόγοι για να παρακολουθήσετε τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις των 57^ων Δημητρίων.

1. Σύνδεση με το άγνωστο παρελθόν της Θεσσαλονίκης, καθώς ο θεσμός προέρχεται από την αρχαιότατη εμποροπανήγυρη που πραγματοποιούνταν έξω από τη Χρυσή Πύλη της πόλης, στη σημερινή Πλατεία Δημοκρατίας, και έφερε το όνομα του αγίου Δημητρίου που είναι ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Ο θεσμός έχει την προέλευσή του στην παράδοση να ανταλλάσσονται τα προϊόντα της ενδοχώρας με τα θαλασσινά προϊόντα, κατά την εποχή του Βυζαντίου και συγκεκριμένα από τον 10ο αιώνα μ.Χ. Ονομάζονταν «Δημήτρια» διότι πραγματοποιούνταν κατά τις ημέρες εορτασμού της μνήμης του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου. Η πανήγυρη με την ονομασία αυτή άκμασε τον 14ο αιώνα, τον επονομαζόμενο και «χρυσό αιώνα» της Θεσσαλονίκης. Αρχικά η γιορτή αυτή είχε κυρίως θρησκευτικό και εμπορικό χαρακτήρα. Παράλληλα όμως ο λαός της πόλης κατά τα «Δημήτρια» έβρισκε πολλές διασκεδάσεις και ευκαιρίες ψυχαγωγίας με σχοινοβάτες, γελωτοποιούς, μίμους και θεατρίνους οι οποίοι γύριζαν τις αγορές και τις γειτονιές. Επίσης κατά τη γιορτή, σύμφωνα με τις πηγές, παρουσιάζονταν θεατρικά έργα του αρχαιοελληνικού δραματολογίου καθώς και διαλέξεις φιλοσόφων και λογίων. Η ακμή αυτή επιβραδύνθηκε ιδιαίτερα από την πολιορκία των Οθωμανών, από το 1422 έως και το 1430, χρονιά άλωσης της πόλης.
2. Να αποτελέσει το κοινό ένα μέρος του σύγχρονου συνδετικού κρίκου της μακραίωνης πολιτισμικής κληρονομιάς. Ο θεσμός των Δημητρίων αναβίωσε το 1966 με πρωτοβουλία της υπηρεσίας τουριστικών εκδηλώσεων του ΕΟΤ. Η τελετή έναρξης πραγματοποιήθηκε στις 4 Οκτωβρίου και η διοργάνωση περιλάμβανε 11 εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχόμενου όπως συναυλίες, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής κ.ά με τη συμμετοχή φορέων και οργανισμών όπως το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας, η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Λύκειο Ελληνίδων αλλά και καλλιτεχνών όπως ο Μάνος Κατράκης, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Τώνης Γεωργίου, ο Πολύκλειτος Ρέγκος κλπ. Σύντομα, ο αριθμός των εκδηλώσεων πολλαπλασιάστηκε ενώ από το 1973 και έπειτα την διοργάνωση του θεσμού ανέλαβε ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Το 1995 τα Δημήτρια εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση Διεθνών Φεστιβάλ και έλαβαν θέση ανάμεσα στα σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα της Ευρώπης. Ο θεσμός που ξεκίνησε το 1966 συνεχίζεται ανελλιπώς ως σήμερα. Περιλαμβάνει θεατρικές, μουσικές, χορευτικές εκδηλώσεις, εικαστικές εκθέσεις, όπως επίσης και παράλληλες δράσεις διαφόρων τύπων. Μετά την αλλαγή της τοπικής αυτοδιοίκησης το 2010 από την “Πρωτοβουλία” του Γιάννη Μπουτάρη, ο οποίος εξελέγη και Δήμαρχος, αποφασίστηκαν ορισμένες κομβικές αλλαγές ως προς το μοντέλο διοργάνωσης των Δημητρίων: κάθε χρονιά ορίζεται εξωτερική επιτροπή καλλιτεχνικών συμβούλων, ενώ και η διάρκεια του θεσμού μειώθηκε σημαντικά, στον ένα μήνα αντί των τριών ή τεσσάρων που διαρκούσαν τα προηγούμενα χρόνια, προκειμένου να συμπυκνωθεί και να εντατικοποιηθεί η φεστιβαλική εμπειρία.
3. Με έμφαση στη νεανική δημιουργία, όλες οι καλλιτεχνικές δράσεις ανταποκρίνονται στο ποικίλο ηλικιακό εύρος των θεατών. Κάθε χρόνο πολλές από τις εκδηλώσεις συντελούνται με τη συνεργασία των σημαντικότερων πολιτισμικών και εικαστικών φορέων της πόλης, για την παραγωγή καινούριων καλλιτεχνικών έργων. Παραδείγματος χάρη ένα διαφορετικό λεωφορείο μπαίνει σε κυκλοφορία στους δρόμους της Θεσσαλονίκης από τις 24 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 25 Οκτωβρίου, κάθε Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη, στις 8.00 μ.μ., με αφετηρία το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Οι επιβάτες ανεξαρτήτως ηλικίας θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη νεότερη ιστορία της πόλης, αυτήν του 20ου αιώνα, με έναν σχεδόν βιωματικό τρόπο. Ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης και οι τέσσερεις ηθοποιοί του –Αλέξης Κότσυφας, Ελένη Μακίσογλου, Αντιγόνη Μπάρμπα, Σωτήρης Ρουμελιώτης- φέρνουν στην επιφάνεια την ιστορία της Λούνας, μιας φτωχής Εβραίας ράφτρας που επέστρεψε στη γενέτειρά της μετά τα στρατόπεδα κατοχής. Το υλικό αντλείται από το βραβευμένο ομότιτλο δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας της Ρίκας Μπενβενίστε. Το λεωφορείο, διατρέχοντας την πόλη από τα ανατολικά προς τα δυτικά, τερματίζει στην πλατεία Μαβίλη. Εκεί, στο μικρότερο καφέ της πόλης, το Café Chantant, θα παρουσιαστεί η τελευταία σκηνή του έργου. Η αυλαία κλείνει με κρασί, ζωντανή μουσική και διάλογο γιατί η πόλη είναι η άλλη μεγάλη πρωταγωνίστρια.
4. Τιμή στον Πίτερ Μπρούκ

O Πίτερ Στίβεν Πολ Μπρουκ (Peter Stephen Paul Brook, 21 Μαρτίου 1925 – 2 Ιουλίου 2022) ήταν Άγγλος σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, ο οποίος είχε τη βάση του στη Γαλλία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία Tony και Emmy, ένα βραβείο Laurence Olivier, ένα Praemium Imperiale και ένα Prix Italia. Έχει χαρακτηριστεί «ο μεγαλύτερος εν ζωή θεατρικός σκηνοθέτης».

Με τo Royal Shakespeare Company, ο Brook σκηνοθέτησε την πρώτη αγγλόφωνη παραγωγή του Marat/Sade το 1964.Ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ το 1965 και κέρδισε το βραβείο Tony καλύτερου θεατρικού έργου και ο Μπρουκ του καλύτερου σκηνοθετη. Απεβίωσε στις 2 Ιουλίου 2022 στο Παρίσι.

5. Δίνει την δυνατότητα και την ευκαιρία στους θεατές να αναπτύξουν έναν δίαυλο επικοινωνίας με εξέχουσες παραγωγές θεάτρου. Στις 2 Οκτωβρίου στο θέατρο Αριστοτέλειο και για δυο παραστάσεις, μετά από μια αποθεωτική χρονιά με αλλεπάλληλα sold out, οι “Παίxτες” του Ν.Β. Γκόγκολ, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή, συνεχίζουν την ξέφρενη πορεία τους. Η αδρεναλίνη της κομπίνας, η μαεστρία και η αρρώστια του τζόγου, η κάψα να εξαπατήσεις τους πάντες, αλλά να μην εξαπατηθείς εσύ ο ίδιος και η εμμονή του ανθρώπου για την επικράτηση απέναντι στον οποιονδήποτε «δίπλα», κυριεύουν την πένα του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ κάπου στο 1836, για να γράψει μια δαιμονισμένη μυστήρια κωμωδία, που ακούει στο όνομα «Οι παίχτες».

Στις 6 στις 7 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Αίθ. Αιμίλιος Ριάδης (Μ2) σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη έρχεται για δυο παραστάσεις ο «Χαλεπάς». Μια σύγχρονη μουσική τραγωδία που μας οδηγεί στον δρόμο του γλύπτη, ανάμεσα στη σιωπή και το παράλογο, στην αδράνεια και τη δημιουργία. Οι ζωές και οι θάνατοι του Γιανούλη Χαλεπά σε ένα ονειρικό αφήγημα. Ο Γιανούλης Χαλεπάς, η ασκητική μορφή της ελληνικής γλυπτικής που κάποιοι τον αποκάλεσαν «Ροντέν της Ελλάδας» και κάποιοι άλλοι «άγιο, τρελό και καταραμένο καλλιτέχνη», συναντά το σκηνοθετικό βλέμμα της Αργυρώς Χιώτη και τη γραφή του The Boy. Η παρουσίαση στο Φεστιβάλ Δημήτρια πραγματοποιείται με τη συνεργασία και υποστήριξη της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια».

Στις 10 και 11 Οκτωβρίου ανεβαίνει στη σκηνή του Θεάτρου Φαργκάνη σε σκηνοθεσία και διασκευή του Κωνσταντίνου Ασπιώτη η νουβέλα του κορυφαίου Ρώσου μυθιστοριογράφου, Λευκές Νύχτες. Ένα εγκώμιο στη φιλία, την αγάπη και την εγγύτητα, με φόντο τις ονειρικές Λευκές Νύχτες της Αγίας Πετρούπολης.

Στις 16 Οκτωβρίου στο Βασιλικό Θέατρο έρχεται η Η Δημοκρατία του Μπακλαβά σε σκηνοθεσία Ανέστη Αζά. Πρόκειται για ένα απρόσμενα ξεκαρδιστικό θεατρικό ψευδοντοκιμαντέρ, που αν και αντλεί έμπνευση από τα ιστορικά γεγονότα του 1821, τοποθετείται στο σύγχρονο, ψηφιακά διασυνδεδεμένο κόσμο μας, διερευνώντας ζητήματα ταυτότητας και πολιτικής οργάνωσης, μέσα από το φίλτρο του σήμερα.

6. Πέρα από τις εγχώριες καλλιτεχνικές δράσεις το κοινό θα γνωρίσει δυο προσωπικότητες, τον Γάλλο συγγραφέα Εντουάρ Λουί και τον Γερμανό σκηνοθέτη Τόμας Οστερμαϊερ, μέσω του σπουδαίου έργου «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» (Qui a tué mon père).

Ο 27χρονος Εντουάρ Λουί έχει καθιερωθεί ως μια ουσιαστική φωνή στη σύγχρονη λογοτεχνία που συνδέεται άμεσα με την πραγματικότητα γράφοντας για την κοινωνική τάξη, τη σεξουαλικότητα και τη βία. Τα μυθιστορήματά του έχουν εκδοθεί σε όλο τον κόσμο και έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες, γεγονός που τον καθιστά κορυφαίο συγγραφέα της γενιάς του. Το έργο αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα που συνειδητοποιεί ότι ο πατέρας του, ένας βίαιος και απόμακρος άνδρας κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, έγινε «ένας άλλος άνθρωπος μια μέρα». Με το “Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου”, ένα πορτρέτο αγανάκτησης που συνδυάζει άρρηκτα το θυμό και την τρυφερότητα, ο Εντουάρ Λουί εξερευνά τις προσωπικές αντιφάσεις ενός πληγωμένου άνδρα. Η εμβέλεια του κειμένου ενισχύεται καθώς το ακούμε δια στόματος του ίδιου του συγγραφέα και τον βλέπουμε να χορεύει και να εξιστορεί τις παιδικές του αναμνήσεις – σε σκηνοθεσία του σπουδαίου Τόμας Οστερμαϊερ. Το έργο είναι μια προσπάθεια κατανόησης των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που διαμορφώνουν και αλλάζουν τις ζωές εκείνων τους οποίους η κοινωνία τους απορρίπτει σαν να μην έχουν θέση σε αυτή.

7. Εργαστήρια

Την Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2022, μια μέρα μετά τη συναυλία/ musical performance με τίτλο MONGREL: Dogs, Gods, Bitches & Demons με τη Βρετανίδα ερμηνεύτρια, performer, συνθέτρια και συγγραφέα Alwynne Pritchard, η καλλιτέχνιδα θα μιλήσει για το έργο της σε μία ανοιχτή συζήτηση για τη φυσική απόδοση, την παραστατικότητα και τη σύγχρονη μουσική.

Στη συζήτηση θα παρευρεθούν επίσης η Δανάη Στεφάνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Μουσικών Σπουδών και ο Γιάννης Μήτρου, performer και εικαστικός, θεωρητικός τέχνης, ψυχαναλυτής και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, και θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο με τη συμμετοχή των φοιτητών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ.

8. Μουσική

Η μουσική αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης των ανθρώπινων σκέψεων και συναισθημάτων. Μέσα από αυτή δημιουργούνται εικόνες και συναισθήματα που μας κάνουν να ξεχάσουμε το παρόν και να βυθιστούμε σε έναν κόσμο φαντασίας. Στο πλαίσιο των 57^ων Δημητρίων λοιπόν το κοινό θα αποτελέσει τον αποδέκτη της μουσικής σύνθεσης και παρασυρθεί στα μουσικά ακούσματα ξένων και Ελλήνων μουσικών καλλιτεχνών. Τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου στο μαγευτικό υπαίθριο Θεάτρο Κήπου στο κέντρο της πόλης θα ηχήσει η αιθέρια φωνή, της Anneke. Η Anna Maria van Giersbergen (γεννημένη 8 Μαρτίου 1973), γνωστή καλλιτεχνικά ως Anneke, είναι Ολλανδή τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, κιθαρίστρια και πιανίστρια που έγινε παγκοσμίως γνωστή ως η πρώτη τραγουδίστρια και τραγουδοποιός για το ολλανδικό συγκρότημα The Gathering , μεταξύ 1994 και 2007. Έκτοτε ακολουθεί εξαιρετικά επιτυχημένη σόλο ομώνυμη καριέρα, έχοντας παραλληλα συνεργαστεί με αμέτρητους σημαντικούς καλλιτέχνες από πολλά είδη στο ευρύτερο φάσμα της rock, jazz αλλά και κλασσικής μουσικής και συμμετέχοντας σε μελοποιημένα θεατρικά έργα και μιούζικαλ.

Στις 20 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Αιθ. Φίλων Μουσικής (Μ1) λαμβάνει χώρα η συμπαραγωγή της Κρατικής ορχήστρας Θεσσαλονίκης με τον Δύο φορές βραβευμένος με Όσκαρ Alexandre Desplat. Πολυγραφότατος μουσικός που απολαμβάνει την πρόκληση να γράφει μουσική που συμπληρώνει, ουσιαστικοποιεί και δίνει διαστάσεις στους κόσμους που δημιουργούνται στη μεγάλη οθόνη.

Στις 15 Οκτώβρη στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Αιθ. Φίλων Μουσικής (Μ1) ο 12ος Πίθηκος θα παρουσιάσει τα τραγούδια από τον νέο του δίσκο με τίτλο “Para Siempre” το οποίο σημαίνει “Για πάντα” και είναι αφιερωμένος στη μνήμη δύο πολύ κοντινών του φίλων που έφυγαν μέσα στο 2020. Η Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσσαλονίκης σε Μουσική Διεύθυνση Μιχάλη Τραχαλιού, ενώνει του ήχους της με τη χιπ-χοπ κουλτούρα του 12ου Πίθηκου παρουσιάζοντας για πρώτη φορά μια διαφορετική και πρωτότυπη συμφωνική απόδοση των τραγουδιών του Έλληνα ράπερ.

9. Εικαστικά

Από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 20 Οκτωβρίου η εικαστική έκθεση με τίτλο «Προς Τιμήν στο Δάσκαλο» θα είναι αφιερωμένη στον εικαστικό καλλιτέχνη και καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Γιώργο Τσακίρη, ο οποίος διετέλεσε, μέχρι τον Αύγουστο 2022 και συνολικά πλέον της μιας δεκαετίας, διευθυντής του 3ου Εργαστηρίου Ζωγραφικής της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.

Από τις 16 Οκτωβρίου έως τις 20 του ίδιου μήνα μια μεγάλη γκάμα καλλιτεχνών και κοινωνικών ομάδων από Ελλάδα και Αμερική, Ρωσία, Κορέα, Γερμανία, Ουκρανία, Μεξικό συμμετέχουν στις πολύ συμμετοχικές Συναντήσεις, στο πανέμορφο Βυζαντινό Λουτρό της Άνω Πόλης, αλλά και σε διάφορα σημεία της πόλης! Ένα πάντρεμα των digital τεχνολογιών με την ιστορία – Video artists, Augmented reality artists, performers, μουσικοί, ιστορικοί, εικαστικοί, πολιτιστικοί, τουριστικοί & κοινωνικοί οργανισμοί της Θεσσαλονίκης, θα συν δημιουργήσουν μια πολυδιάστατη καλλιτεχνική παραγωγή και σύμπραξη!

Από τις 18 Οκτώβρη έως τις 10 Δεκέμβρη Εικαστική θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει την έκθεση της Ghazel με την υποστήριξη του MOMus. H Ghazel αντιμετωπίζει με καυστικό χιούμορ και κριτική στάση θέματα της επικαιρότητας όπως οι γεωπολιτικές ανατροπές, το προσφυγικό, ο ρόλος της γυναίκας στο Ισλάμ, ο ρατσισμός, οι σχέσεις Ανατολής-Δύσης.

10. Κινηματογράφος

Ο κινηματογράφος αποτελεί την έβδομη τέχνη δίπλα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, το χορό, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και τη λογοτεχνία. Είναι ένα μικρό διάλειμμα από τα άγχη της καθημερινότητας. Έτσι λοιπόν σκοπός του TiSSF είναι η προβολή και η προώθηση πρωτοποριακών ιδεών και τάσεων, όπως αυτές αποτυπώνονται στις δουλειές νέων δημιουργών του κινηματογράφου, οι οποίοι σε μικρής διάρκειας ταινίες συμπυκνώνουν και καταγράφουν την πορεία του πλανήτη σε επίπεδο κοινωνικό, πολιτικό, ερωτικό, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαπροσωπικών σχέσεων.

Το TiSFF, ένα από τα κορυφαία ευρωπαϊκά φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, επιστρέφει, για 16η χρονιά στη Θεσσαλονίκη, με 92 έργα τα οποία θα μπορέσετε να απολαύσετε στις διαδικτυακές προβολές, στην πλατφόρμα των Δημητρίων. Ταινίες από την Ελλάδα, τη Γαλλία, το Μεξικό, την Ισπανία, το Βέλγιο, την Κορέα, τη Γερμανία, την Τουρκία, τον Καναδά και άλλες χώρες σας περιμένουν στο 16ο Thessaloniki International Short Film Festival.