«Αστικές Καβάτζες»: Μία αρχιτεκτονική πρόταση για τους πιο πολύτιμους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας

Οι διανομείς λειτουργούν σαν οι πολύτιμοι κρίκοι μίας (εφοδιαστικής) αλυσίδας. Στο ένα της άκρο βρισκόμαστε όλοι εμείς, που με το κινητό ανά χείρας ψωνίζουμε από ψηφιακά «μαγαζιά» ή πλατφόρμες τα απαραίτητα και τα παραλαμβάνουμε στην πόρτα μας. Στο άλλο της άκρο βρίσκονται οι φυσικές επιχειρήσεις, που παράγουν και τυποποιούν τα προϊόντα, ώστε να είναι έτοιμα για διανομή.

Οι συνθήκες εργασίας αυτών των «κρίκων», που ενώνουν τον ψηφιακό με τον πραγματικό κόσμο, απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν ιδανικές. Ατέλειωτη πίεση χρόνου, αντικοινωνικές συμπεριφορές, έκθεση σε όλες τις καιρικές συνθήκες και ορθοστασία είναι μερικές από τις καθημερινές καταστάσεις που συναντούν οι διανομείς.

Πριν μερικούς μήνες, ο Μάριος Γέροντας, νέος απόφοιτος Αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ, αποφάσισε να αξιοποιήσει την πτυχιακή του εργασία για να ερευνήσει πώς η καθημερινότητα των διανομέων στο μεροκάματο θα μπορούσε να γίνει καλύτερη. Κάπως έτσι, με τη σύμφωνη γνώμη του επιβλέποντά του, επίκουρου καθηγητή Πλάτωνα Ησαΐα, γεννήθηκε το project με το όνομα «Αστικές Καβάτζες» (ή “Street Runners” στα αγγλικά, αναφερόμενο στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνηση όλη μέρα στους δρόμους, για να μας εξυπηρετήσουν).

Τρία επίπεδα εξυπηρέτησης

Σύμφωνα με το Μάριο, το όλο concept της διπλωματικής προέκυψε αφενός μέσα από την παρατήρηση του πού συγκεντρώνονται οι διανομείς μέσα στο δημόσιο χώρο, αφετέρου παίρνοντας έμπνευση από αντίστοιχες εργασίες σε σχολές του εξωτερικού.

Το project προβλέπει τρία επίπεδα εγκαταστάσεων για την υποστήριξη και την ξεκούραση των διανομέων.

Σε πρώτο επίπεδο, προβλέπονται «αστικές κάψουλες» μικρής κλίμακας με ρόδες, οι οποίες θα είναι ρυμουλκούμενες και θα μπορούν να τοποθετηθούν σε κεντρικές «πιάτσες» όπου συγκεντρώνονται διανομείς. Σε αυτές χωρούν πολύ βασικές εγκαταστάσεις, όπως τουαλέτες, σταθμοί φόρτισης για ηλεκτρικά σκούτερ ή ντουλαπάκια για προσωπικά αντικείμενα. Το μικρό τους μέγεθος θα επιτρέπει τη μεταφορά τους από «πιάτσα» σε «πιάτσα» ανάλογα με τις τρέχουσες ανάγκες.

Σε δεύτερο επίπεδο, προβλέπονται μόνιμες «καβάτζες» που θα στεγάζονται σε εκμισθωμένα κενά ακίνητα. Εκεί οι διανομείς θα αποκτούν προσωπικό χώρο για λίγο, ώστε να ξεκουράζονται και να αποφορτίζονται απο τη συνεχή πίεση των παραδόσεων. Ένα από τα σημεία που προτείνονται είναι η συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου και Παπαναστασίου, στη Χαριλάου.

Για το τρίτο επίπεδο, ο Μάριος σχεδίασε ένα αρχιτεκτόνημα με τη μορφή γέφυρας, που θα λειτουργεί σαν το κεντρικό “delivery hub” όλου του project. Ως θέση για τη «γέφυρα» προτείνεται η οδός Αντιγονιδών, λίγο πάνω από την Εγνατία. Εδώ θα ενθαρρύνεται η επικοινωνία και η αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων, με τη λειτουργία συλλογικής κουζίνας, κέντρου ενημέρωσης, καθιστικού και μεγαλύτερων εγκαταστάσεων υγιεινής και ξεκούρασης.

Μία πιθανή αφετηρία για συζήτηση πάνω στις εργασιακές ανάγκες των διανομέων

Το project είναι εμφανώς πολύ πρωτότυπο, όμως πόσο υλοποιήσιμο είναι;

Ο Μάριος δεν τρέφει αυταπάτες και τονίζει ότι η εργασία του είναι μία πρώτη γενική σκέψη για το πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν οι διανομείς στην καθημερινότητά τους. «Γενικότερα, η βιβλιογραφία πάνω στο ζήτημα δεν είναι πολλή, για αυτό και ελπίζω η εργασία μου να είναι η αφετηρία για μία ευρύτερη συζήτηση μεταξύ της αρχιτεκτονικής κοινότητας, των δημοτικών αρχών και του κλάδου των διανομέων. Σκόπιμα δεν ασχολήθηκα ιδιαίτερα με το νομικό πλαίσιο, ακριβώς γιατί μιλάμε για μία πτυχιακή εργασία και όχι για μία εξαντλητικά μελετημένη πρόταση, έτοιμη προς υλοποίηση. Ωστόσο, πιστεύω ότι έστω κάποια κομμάτια του “Street Runners” θα μπορούσαν, με τροποποιήσεις, να βρουν το δρόμο της υλοποίησης. Αλλά τον τρόπο για αυτό θα πρέπει να τον βρουν οι ιθύνοντες», δηλώνει.

Δύο πιθανές λύσεις που σκέφτεται ο Μάριος είναι η συνεννόηση των μεγάλων εταιρειών διανομής με τους εκάστοτε Δήμους, ώστε οι τροχήλατες εγκαταστάσεις να σταθμεύουν σε εγκεκριμένους χώρους ή να ενοικιάζονται κενά ακίνητα κοντά στις «πιάτσες», για να διαμορφωθούν σε χώρους ξεκούρασης.

“Too good to be true”, θα σκεφτεί κανείς συγκρίνοντας τα ριζοσπαστικά σχέδια του Μάριου με την ελληνική πραγματικότητα σε επίπεδο δημόσιου σχεδιασμού και εργασιακών δικαιωμάτων.

Πάντως, στο εξωτερικό το project βρίσκει ήδη απήχηση. Μετά την παρουσίαση της πτυχιακής, ο Μάριος συμμετείχε με τις «Αστικές Καβάτζες» σε διαγωνισμούς αρχιτεκτονικής. Σημαντική ήταν η διάκρισή του ως φιναλίστ στα EUmies Awards, που θεσπίστηκαν το 1988 από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ίδρυμα Mies van der Rohe, και αποτελούν ένα πολύ σημαντικό θεσμό για εκκολαπτόμενους αρχιτέκτονες.

Μένει να φανεί αν κάποτε οι αστικές «καβάτζες» θα υλοποιηθούν, προσφέροντας πολύτιμη εξυπηρέτηση. Μέχρι τότε, οι διανομείς θα συνεχίσουν να συνωστίζονται στις δικές τους αυτοσχέδιες καβάτζες, κάτω από ένα δέντρο ή έξω από κάποιο μαγαζί, παίρνοντας μια δυο ανάσες ίσα-ίσα, πριν ξεχυθούν ξανά στη ζούγκλα της πόλης…