Τα στρογγυλά κτίρια της Θεσσαλονίκης

Σε μια πόλη όπως η Θεσσαλονίκη μπορείς να συναντήσεις πολλών ειδών κτίρια και σε ό,τι αφορά στην αρχιτεκτονική τους και το χαρακτήρα τους, αλλά και σε ό,τι αφορά στις χρήσεις τους.

Μια απλή βόλτα με το κεφάλι ψηλά αρκεί για να αρχίσεις να ξεχωρίζεις: Τα κόκκινα κτίρια, τα τούβλινα, τα νεοκλασικά, τα μοντέρνα. Όλα κουβαλούν τη δική τους ιστορία, όλα έχουν ζήσει τη Θεσσαλονίκη σε πολλές εκδοχές της, και όλα έχουν κάτι να «πουν».

Αυτή τη φορά, συγκεντρώσαμε μια κατηγορία κτιρίων που δεν βλέπεις συχνά – αλλά όταν τη δεις, σου προσελκύει την προσοχή.

Μνημεία, ναοί, πύργοι και σύγχρονα οικοδομήματα που μοιράζονται μια κοινή γεωμετρική φόρμα: τον κύκλο.

Κάποια από αυτά βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας καθημερινά — όπως η Ροτόντα ή ο Λευκός Πύργος — ενώ άλλα χρειάζονται πιο προσεκτικό βλέμμα όπως σύγχρονα κυκλικά κτίρια μέσα στο πανεπιστήμιο.

Όλα τους ένα αρχιτεκτονικό ταξίδι μέσα στον χρόνο και τον χώρο διατηρώντας πάντοτε την μοναδική τους ομορφιά και την δικιά τους αισθητική.

Παρ’ όλα αυτά εάν θες να μάθεις την ιστορία συγκεκριμένων κτιρίων μπορείς να τις μάθεις εδώ. 

Η Parallaxi σου ετοίμασε μια λίστα με όλα τα στρογγυλά κτίρια της Θεσσαλονίκης!

Λευκός Πύργος 

Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης είναι ένας οχυρωματικός πύργος του 15ου αιώνα, που χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια σαν κατάλυμα φρουράς Γενιτσάρων και σαν φυλακή θανατοποινιτών.

Είναι ένα από πιο γνωστά κτίσματα-σύμβολα πόλεων στην Ελλάδα. Είναι μια κυλινδρική κατασκευή με ύψος 33,9 μ., περίμετρο 70 μ. και διάμετρο 22,7 μ. Έχει 6 ορόφους, που επικοινωνούν με εσωτερική σκάλα, που ελίσσεται κοχλιωτά και σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο.

Έτσι, σε κάθε όροφο υπάρχει μια κεντρική κυκλική αίθουσα με διάμετρο 8,5 μ, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου. Ο 6ος όροφος έχει μόνον κεντρική αίθουσα κι έξω από αυτήν ένα δώμα με θέα το τοπίο γύρω από τον πύργο. Η ύπαρξη αφοδευτηρίων, τζακιών και καπναγωγών δείχνει ότι ο πύργος προοριζόταν όχι μόνο σαν αμυντικό έργο, αλλά και για στρατιωτικό κατάλυμα.

Ροτόντα 

H Ροτόντα είναι ένα θολωτό, στρογγυλό κτίσμα, από τα αρχαιότερα και επιβλητικότερα μνημεία της Θεσσαλονίκης.

Δημιουργήθηκε τον 4ο αιώνα και είναι όμοιο με το Πάνθεον της Ρώμης. Αποτελούσε τμήμα ενός μεγάλου κτιριακού συγκροτήματος που περιελάμβανε τα ανάκτορα, ένα οκταγωνικό κτίσμα και τον ιππόδρομο που έκτισε ο Kαίσαρας Γαλέριος, όταν στα χρόνια της πρώτης ρωμαϊκής τετραρχίας (γύρω στα 300 μ.Χ.) κατέστησε έδρα του την Θεσσαλονίκη.

Η Ροτόντα αποτελεί ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μνημεία της Θεσσαλονίκης. Στο κυκλικό της σχήμα οφείλει το όνομά της.Στην ιστορία των 16 αιώνων της άλλαξε ονόματα και χρήσεις, έγινε από ρωμαϊκός ναός, χριστιανικός, μουσουλμανικό τζαμί και πάλι χριστιανικός ναός. Έτσι εξηγούνται οι διάφορες φάσεις και προσθήκες στο κτίριο. Συμπεριλαμβάνεται στα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.

Τα δύο Τμήματα της Παιδαγωγικής Σχολής, δηλ. το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (εφεξής Τ.Ε.Π.Α.Ε.) και το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (εφεξής Π.Τ.Δ.Ε.) στεγάστηκαν αρχικά σε προκατασκευασμένα κτήρια απέναντι από τη Φοιτητική Λέσχη, επί της 3ης Σεπτεμβρίου, ενώ το Π.Τ.Δ.Ε., χρησιμοποίησε και τις κτηριακές εγκαταστάσεις της παλιάς Παιδαγωγικής Ακαδημίας επί της οδού Αρχαιολογικού Μουσείου 29.

Τα προκατασκευασμένα κτίρια της Παιδαγωγικής -εκτός από ένα, το ονομαζόμενο Λυόμενο κατεδαφίστηκαν το 2010, λόγω παλαιότητας.

Αστεροσκοπείο, στο ΑΠΘ

Ο σημερινός τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής ιδρύθηκε σαν εργαστήριο της Αστρονομίας σε πολύ δύσκολες εποχές εν μέσω της κατοχής το 1943 και στεγάστηκε αρχικά σε ένα μικρό δωμάτιο στο κτίριο της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχόλης, ενώ μετέπειτα το 1956 μεταγκαταστάθηκε στο κτίριο του Μετεωροσκοπείου του Α.Π.Θ. όπου και παρέμεινε για πέντε χρόνια.

Το 1955 αγοράζεται ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο 20cm από το Γαλλικό οίκο Secretan.

Μετά από 2 χρόνια θα αποκτηθεί και ο απαραίτητος περιστροφικός θόλος διαμέτρου 6μ αναγκαίος για τη στήριξη του τηλεσκοπίου. Ώσπου το 1962 θα ολοκληρωθεί το κτίριο του Αστεροσκοπείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη του οποιου ο σχεδιασμός είναι του Πάτροκλου Καραντινού.

Μετεωροσκοπείο, στο ΑΠΘ

Πρόκειται για ένα από τα αισθητικώς αρτιότερα κτίρια του συµπλέγµατος του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου, και χτίστηκε το 1954 από τον Ι. Τριανταφυλλίδη.

Πρόκειται για την μόνη παραφωνία με “παλιά πατίνα” στα άλλα σύγχρονά του κτίρια στο Πανεπιστήμιο που ακολούθησαν τον ίδιο ρυθμό των μεγάλων τετράγωνων όγκων.

Ο αρχιτέκτονας αποδείχτηκε ιδιαίτερα ικανός στο να μην γυρίσει τελείως την πλάτη στο παρελθόν και τους κλασικούς τύπους παρά την τάση της εποχής.

Γαλλικό Ινστιτούτο 

Για την ιστορία του πάτησε εδώ.

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης είναι μορφωτικό και πολιτιστικό ίδρυμα του οποίου η παρουσία στη Βόρεια Ελλάδα ανάγεται στο 1906 και στη δημιουργία του «γαλλικού λυκείου», του πρώτου σχολικού ιδρύματος της Γαλλικής Λαϊκής Αποστολής.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στέγασε το επιτελείο της «στρατιάς της Ανατολής». Το 1946, άρχισε να λειτουργεί και ως πολιτιστικό ίδρυμα, γνωρίζοντας μεγάλη άνθηση.

Το 1968 καταστράφηκε από πυρκαγιά και άνοιξε πάλι τις πόρτες του το Σεπτέμβριο του 1971, στις σημερινές εγκαταστάσεις του.

Το μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής κτίριο του Ινστιτούτου, σε σχέδια του Δημοσθένη Μολφέση, αποτελείται από δυο γεωμετρικούς όγκους, ένα παραλληλεπίπεδο και ένα κυκλικό.

Παλαί ντε Σπορ 

Ήταν 26 Αυγούστου του 1959 όταν αποφασίστηκε απ΄την κυβέρνηση η κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου στη Θεσσαλονίκη. Η κατασκευή του γηπέδου ξεκίνησε ένα χρόνο αργότερα, με κύριο χρηματοδότη την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.

Οι εργασίες έγιναν από ελληνικές εταιρίες αλλά η πολύ δύσκολη κατασκευή της οροφής ανάγκασε τους κατασκευαστές να απευθυνθούν σε γαλλικές εταιρίες.

Οι Γάλλοι κατασκευαστές είχαν συμμετοχή και στην κατασκευή του “Palais des Sports de Gerland” της Λυών της Γαλλίας το 1962. Τα δύο γήπεδα μοιάζουν εμφανισιακά (ίδια οροφή) και ποσοτικά (και τα δύο έχουν χωρητικότητα περίπου στις 5.200 θέσεις), έτσι το γήπεδο απέκτησε το ψευδώνυμο Παλαί ντε Σπορ. Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 29 Ιουνίου 1966 από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο.

Αρχικά είχε το όνομα «Εθνικόν Κλειστόν Γυμναστήριον Θεσσαλονίκης» αλλά τον Ιούνιο του 1966 πήρε την ονομασία «Αλεξάνδρειον Αθλητικόν Μέλαθρον Θεσσαλονίκης» από τον Μέγα Αλέξανδρο. Το 2003 το Αλεξάνδρειο ανακαινίστηκε πλήρως για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων.

Στις 7 Μαΐου του 2013, ύστερα από απόφαση της πολιτείας, η κεντρική σάλα του Αλεξανδρείου (ο αγωνιστικός χώρος) μετονομάστηκε σε Σάλα Νίκος Γκάλης (Nick Galis Hall), προς τιμήν του εθνικού μας μπασκετμπολίστα Νίκου Γκάλη.

ΚΤΕΛ 

Η σύμβαση έργου για την κατασκευή του χαρακτηριστικού θολωτού κτιρίου και τη μεταφορά των ΚΤΕΛ έξω από την πόλη σε έναν χώρο υπογράφηκε το 1996 και το έργο ολοκληρώθηκε το 2002. Λειτούργησε τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου. H μελέτη και κατασκευή του Σταθμού ανατέθηκε στην “ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ-ΤΕΜΚΑ” “ΑΡΙΣΤΕΙΔΑΚΗΣ – ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ Ο.Ε.”.

Η στέγη του κτιρίου είναι χωροδικτύωμα το οποίο αποτελείται από δύο μέρη. Ένα θόλο διαμέτρου 62 m ύψους 22m, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερις κεντρικούς στύλους ύψους 6m από οπλισμένο σκυρόδεμα, επιφάνειας 3.020 m2 και μια επίπεδη στέγη επιφάνειας 9.480 m2 η οποία στηρίζεται περιμετρικά σε υποστυλώματα οπλισμένου σκυροδέματος ύψους 10,00 μ. και στους τέσσερις κεντρικούς στύλους.

Ο θόλος αποτελείται από εξήντα δύο τόξα και δέκα δακτυλίους. Ο κάνναβος του χωροδικτυώματος στην περίμετρο του θόλου είναι 3,14 m και το στατικό του ύψος 2,22 m.

Οι ανάγκες του φωτισμού επιβάλλουν την κατασκευή της περιμέτρου του θόλου υπερυψωμένης κατά 3 m περίπου. Για το λόγο αυτό οι κόμβοι του κάτω και του άνω πέλματος του θόλου στην περίμετρό του, έχουν την ίδια προβολή ώστε να δημιουργηθεί τμήμα κυλίνδρου για τα περιμετρικά παράθυρα. Ακόμη, για λόγους αερισμού η κορυφή του θόλου κατασκευάζεται υπερυψωμένη κατά 1,5m και με διάμετρο 9,28m.

Η υπόλοιπη στέγη ακολουθεί τη διάταξη του θόλου (ακτινωτά) με τον ίδιο κάνναβο στο σημείο επαφής με αυτόν.

Ο Πύργος Τριγωνίου

Στη βόρεια άκρη του ανατολικού τείχους της Θεσσαλονίκης βρίσκεται ο δεύτερος σημαντικός πύργος της πόλης που χτίστηκε στο τέλος του 15ου αιώνα, σχεδόν την ίδια χρονική περίοδο με τον Λευκό Πύργο που κατείχε τη νότια άκρη του. Και τα δύο φρούρια έχουν εντυπωσιακές αρχιτεκτονικές και μορφολογικές ομοιότητες, με τη διαφορά στον τρόπο που θεμελιώνεται ο πύργος του Τριγωνίου στο κατηφορικό έδαφος της Άνω Πόλης.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο κυκλικός πύργος αντικατέστησε παλιότερο τετράπλευρο πύργο που τον ενσωμάτωσε στη νέα μορφή του. Εκτός από το βυζαντινό όνομα, ονομαζόταν και “πύργος της αλύσεως”, “Τζιντζιρλή κουλέ” και “Κουσακλή κουλέ”. Μετά τον 18ο αιώνα ο πύργος του Τριγωνίου, λόγω της οχυρής δόμησής του, χρησίμευε για την αποθήκευση πυρίτιδας και όπλων. Ο χώρος μπροστά στην πύλη του πύργου είναι διάσημος τόπος θέας, καθώς από κει απολαμβάνει κανείς το πανόραμα της πόλης και του Θερμαϊκού έως τον Όλυμπο.

Πύργος του ΟΤΕ 

Κατασκευάστηκε το 1970[2] σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Αναστασιάδη. Η μελέτη του έργου πραγματοποιήθηκε σε ασυνήθιστα μικρό χρονικό διάστημα και ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις.

Στην πρώτη φάση, το 1969, έγινε η αρχιτεκτονική και στατική μελέτη, και κατασκευάστηκαν η θεμελίωση, το υπόγειο και ο πρώτος όροφος, και λειτούργησε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1969 και για αρκετά χρόνια ως περίπτερο του ΟΤΕ στην 34η Διεθνή Έκθεση.

Στη δεύτερη φάση του έργου, από 1η Μαρτίου έως τα τέλη Αυγούστου του 1970 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, ώστε να λειτουργήσει με τη σημερινή του μορφή στη διάρκεια της επόμενης έκθεσης (35ης ΔΕΘ).

Ο τετραώροφος Πύργος είναι σχεδιασμένος από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Αναστασιάδη το 1966 με 76 μέτρα ύψος. Οι πρώτες εκπομπές της Ελληνικής Κρατικής Τηλεόρασης σε άσπρο και μαύρο μεταδόθηκαν από αυτό το κτήριο ένα χρόνο μετά την αποπεράτωση του ενώ από το 1988 μέχρι το 2010 στέγαζε τον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό Ράδιο Θεσσαλονίκη 94.5. Σήμερα ο Πύργος του ΟΤΕ έχει εξελιχθεί σε ένα μοντέρνο πύργο τηλεπικοινωνιών.

Τα bonus!

Κτήριο PORTO Center 

Κτήριο της ΧΑΝΘ 

Περίπτερο 9, ΔΕΘ

Πρώην Γραφείο ενημερώσεως κοινού ΥΕΘΑ

Υδραγωγείο Μετεώρων Θεσσαλονίκης

Κτήριο NOESIS – Πλανητάριο 

Για να δεις το εσωτερικό του πάτησε εδώ.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του NOESIS επικεντρώθηκε στην ανάδειξη αυτού του πρώτου βασικού εργαλείου, της σφήνας/μοχλού.

Η προσεκτική παρατήρηση της πλάγιας όψης των κτιριακών εγκαταστάσεων αποκαλύπτει πως πρόκειται για την ανάπτυξη, σε μεγάλη κλίμακα, μιας σφήνας, η οποία τείνει να ανασηκώσει μια σφαίρα, τη Γη.

Ο λόγος που οδήγησε στην επιλογή αυτού του αρχιτεκτονικού σχεδίου, πέρα από τις αντικειμενικές ανάγκες του κτιρίου (ένταξη στο φυσικό περιβάλλον, εργονομία κλπ), ήταν η διάθεση να έχουν οι κτιριακές εγκαταστάσεις μια αναφορά: να αναγνωρίζει τη σημαντική συμβολή της Αρχαίας Ελληνικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, μέσω ενός από τους πιο σημαντικούς εκφραστές της, του λαμπρού αρχαίου μηχανικού Αρχιμήδη, που διατύπωσε το περίφημο «Δως μοι πα στω και ταν γαν κινάσω» («Δώστε μου πού να σταθώ και θα κινήσω τη Γη»), όταν ανακάλυψε τις απεριόριστες δυνατότητες του μοχλού.

Παράλληλα, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός αποκαλύπτει το συμβολικό ρόλο που καλείται να παίξει το NOESIS. Να λειτουργήσει, δηλαδή, συνδυάζοντας τη δύναμη της σφήνας, ως ένας μοχλός.

Ένας μοχλός, που θα διευκολύνει τον άνθρωπο στο δύσκολο έργο της επιστημονικής αναζήτησης και θα τον βοηθήσει να σηκώσει το βάρος της ευθύνης για τη συνέχεια και την εξέλιξη αυτής της αναζήτησης.

Δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή και να κατανοήσουν τις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία.

Το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας (NOESIS) ιδρύθηκε το 1978 ως σωματείο με την ονομασία Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Αρχικά το μουσείο στεγάστηκε σε κτιριακές εγκαταστάσεις στην περιοχή Φιξ που παραχώρησε ο επιχειρηματίας Π. Τσουκαλάς (ιδρυτικό µέλος και αργότερα πρόεδρος του Μουσείου) και το 1989 το μουσείο μεταφέρθηκε στη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης στη Σίνδο.

Το 2001 το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης μετονομάζεται σε Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας (NOESIS).

Το Οκτωβρίου του 2004 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων του μουσείου στην περιοχή Θέρμη με την παρουσία του Πρόεδρου της ∆ηµοκρατίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου.

Η αρχιτεκτονική σύλληψη και προµελέτη πραγµατοποιήθηκε από το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Π. Τζώνος – Γ. Χόϊπελ & Ξ. Χόϊπελ. Το σύνολο των κτιριακών εγκαταστάσεων του μουσείου είναι 15.000 τ.µ. σε οικόπεδο 48 στρεµµάτων που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Θέρμης.

Πύργος της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ 

Με πληροφορίες από thessalonikiartsandculture, thessalonikitourism, wikipedia