Ινδονησία: Πώς ο θάνατος ενός διανομέα διαδηλωτή πυροδότησε πολιτική κρίση

Θάνατοι διαδηλωτών, πυρπολήσεις κτιρίων και λεηλασίες σπιτιών που ανήκουν σε πολιτικούς είναι μερικά είναι καθημερινότητα στην Ινδονησία, απ’ άκρη σε άκρη της οποίας εξαπλώνεται το αντι-κυβερνητικό μένος. Οι Αρχές της χώρας απαντούν με βία και καταστολή.

Οι μαζικές διαδηλώσεις για το ολοένα και αυξανόμενο κόστος ζωής αλλά την αγανάκτηση του λαού για την πολιτική ελίτ της χώρας ξεκίνησαν στις 25 Αυγούστου στη Τζακάρτα. Μεταξύ των λόγων αγανάκτησης του κόσμου είναι οι υπερβολικά υψηλοί μισθοί και τα στεγαστικά επιδόματα που εισπράττουν τα μέλη του κοινοβουλίου.

Μέχρι το τέλος της ίδιας εβδομάδας, η βία στους δρόμους των ινδονησιακών πόλεων είχε ξεφύγει. Το βράδυ της Πέμπτης, μετά από κλιμακούμενες συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και Αρχών, η αστυνομία της Τζακάρτα παρέσυρε και σκότωσε τον 21χρονο οδηγό μοτοσικλέτας και υπάλληλο διανομέα, Affan Kurniawan.

Για τον θάνατο του διανομέα, ο πρόεδρος της χώρας, Πραμπόβο Σουμπιάντο, και ο αρχηγός της αστυνομίας ζήτησαν συγγνώμη, ωστόσο το περιστατικό πυροδότησε ακόμα μεγαλύτερη αγανάκτηση, η οποία πλέον έχει εξαπλωθεί σε διάφορα σημεία του αρχιπελάγους, από τη Δυτική Ιάβα μέχρι τα νησιά Μπαλί και Λομπόκ. Σύμφωνα με τον συντονιστή υπουργό Οικονομικών Υποθέσεων της Ινδονησίας, μέχρι τη Δευτέρα, τουλάχιστον επτά πολίτες έχασαν τη ζωή τους στις διαδηλώσεις.

Τα προνόμια που προκάλεσαν τη λαϊκή οργή

Βασικός λόγος για την οργή των πολιτών είναι η απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει τα βουλευτικά επιδόματα. Όπως μετέδωσαν τοπικά μέσα τον περασμένο μήνα, ο βουλευτικός μισθός στην Ινδονησία είναι πάνω από 100 εκατομμύρια ρουπίες (περίπου 5.300€)- ποσό πάνω από 30 φορές μεγαλύτερο από το εθνικό μέσο εισόδημα. Το γενναίο στεγαστικό επίδομα δίνεται επιπλέον. Την ίδια στιγμή, οι εργαζόμενοι της Ινδονησίας δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα λόγω της κρίσης κόστους ζωής.

Όπως εξήγησε στο BBC η δρ Εύη Γουόρμπαρτον, διευθύντρια του Ινστιτούτου Ινδονησίας στο Αυστραλιανό Πανεπιστήμιο, «η κυβέρνηση εφαρμόζει μέτρα λιτότητας, και ενώ οι πολίτες νιώθουν οικονομικά ανασφαλείς, η ιδέα ότι η ήδη πλούσια πολιτική τάξη της Ινδονησίας θα έβλεπε τα εισοδήματά της να αυξάνονται γέμισε τους ανθρώπους με οργή, και κατέβηκαν στους δρόμους για να την εκφράσουν».

Μετα τον θάνατο του Affan οι διαδηλώσεις πέρασαν σε μία νέα φάση καθώς, πλέον, ένας από τους λόγους διαμαρτυρίας των πολιτών είναι και τα ζητήματα αστυνομικής βίας και αυταρχισμού. Πίσω από την οργή του λαού, ωστόσο, υπάρχουν και βαθύτερα, συστημικά προβλήματα: η διαφθορά κυριαρχεί στο πολιτικό σύστημα, η κοινωνική ανισότητα εξαπλώνεται και μόνο οι πλούσιοι και ισχυροί φαίνεται να μένουν αλώβητοι από τις οικονομικές πιέσεις. Ο καθηγητής Ασιατικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, Βέντι Χάντιζ, εξηγεί στο βρετανικό μέσο πως, «οι ελίτ δείχνουν να ζουν σε έναν κόσμο πολυτέλειας – όπως φαίνεται στα υπέρογκα προνόμια που λαμβάνουν οι βουλευτές – κάτι που προκαλεί το αίσθημα δικαιοσύνης του κόσμου».

Ο πρόεδρος Πραμπόβο, προκειμένου να κατευνάσει τις πανεθνικές διαμαρτυρίες, ανακοίνωσε την Κυριακή (31/08) ότι ορισμένα κρατικά χρηματοδοτούμενα προνόμια των πολιτικών θα περιοριστούν, συμπεριλαμβανομένου και του μεγέθους κάποιων επιδομάτων. Οι διαδηλωτές χαιρέτισαν την κίνηση, ωστόσο δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι δεν επαρκεί.

Ο Ηεριάντο, πρώην κεντρικός συντονιστής της Ένωσης Φοιτητών Ινδονησίας, δήλωσε στο BBC ότι η ανακοίνωση ήταν «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αντιμετωπίζει τις ρίζες της δυσαρέσκειας». «Δεν πρόκειται μόνο για ένα ζήτημα, αλλά για μακροχρόνιες ανησυχίες σχετικά με την ανισότητα, τη διακυβέρνηση και τη λογοδοσία», εξήγησε. «Οι συμβολικές αλλαγές είναι σημαντικές, αλλά οι άνθρωποι περιμένουν βαθύτερες μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα σε τομείς που επηρεάζουν τους απλούς πολίτες, όπως η αγροτική πολιτική, η εκπαίδευση και οι δίκαιες οικονομικές ευκαιρίες. «Ο τελικός στόχος είναι μια πιο υπεύθυνη, διαφανής και προσανατολισμένη στον λαό διακυβέρνηση», τόνισε.

Η καταστολή

Ο Πραμπόβο, επιπλέον, διέταξε στρατό και αστυνομία να λάβουν πιο σκληρά μέτρα εναντίον ταραχοποιών, πλιατσικολόγων και εμπρηστών, μετά την καταστροφή σπιτιών πολιτικών και κρατικών κτιρίων. Σε πολλές επαρχίες της χώρας, διαδηλωτές έκαψαν περιφερειακά κτίρια νομοθετικών συμβουλίων.

Στην πόλη Μακασάρ, τοπικό κοινοβουλευτικό κτίριο τυλίχθηκε στις φλόγες, με αποτέλεσμα τον θάνατο τουλάχιστον τριών ανθρώπων και τον τραυματισμό αρκετών άλλων, που εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικό του. Στην Τζακάρτα, εξοργισμένα πλήθη λεηλάτησαν πολυτελή αντικείμενα από σπίτια μελών της περιφερειακής νομοθετικής συνέλευσης, τα οποία είχαν προηγουμένως μιλήσει απαξιωτικά για τους διαδηλωτές που κατήγγειλαν τους υψηλούς μισθούς τους.

Η αναταραχή οδήγησε τον Πραμπόβο να ακυρώσει προγραμματισμένη επίσκεψη στην Κίνα, υποσχόμενος να παρακολουθήσει προσωπικά την κατάσταση και να βρει λύση. Η πλατφόρμα TikTok ανέστειλε προσωρινά τη λειτουργία ζωντανών μεταδόσεων στην Ινδονησία «για τις επόμενες ημέρες», προσπαθώντας να περιορίσει πιθανώς εμπρηστικό περιεχόμενο και την κινητοποίηση μαζών σε πραγματικό χρόνο. Ο Ηεριάντο λέει ότι ο χειρισμός της κατάστασης από τις αρχές είναι «μικτός». «Από τη μια πλευρά, έγιναν προσπάθειες για διάλογο, αλλά από την άλλη, η χρήση υπερβολικής βίας προκαλεί ανησυχία», είπε. «Οι Αρχές θα έπρεπε να προστατεύουν το δικαίωμα στη ειρηνική διαμαρτυρία, όχι να το καταπνίγουν», υπογράμμισε.

Οι εντολές του Πραμπόβο προς τις Αρχές να εντείνουν την καταστολή – συμπεριλαμβανομένης της διακοπής φωτισμού σε περιοχές διαδηλώσεων και της χρήσης λαστιχένιων σφαιρών – έχουν εντείνει περαιτέρω τις ανησυχίες για αστυνομική βία. «Η ιστορία μας έχει δείξει ότι όταν το κράτος δίνει προτεραιότητα στα μέτρα ασφαλείας αντί στον διάλογο, ο κίνδυνος υπερβολικής βίας και παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων αυξάνεται», σημείωσε. «Ελπίζουμε οι αρχές να δείξουν αυτοσυγκράτηση και να δώσουν προτεραιότητα στην αποκλιμάκωση αντί στην αντιπαράθεση».

Ευκαιρία για αλλαγή

Δεν είναι σαφές πώς θα εξελιχθούν οι διαδηλώσεις – αν θα συνεχίσουν να οδηγούν σε βία και καταστολή ή αν θα αναγκάσουν την κυβέρνηση να κάνει μεγαλύτερες υποχωρήσεις. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, η κατάσταση αποτελεί τη σοβαρότερη πρόκληση ηγεσίας για τον Πραμπόβο από τότε που ανέλαβε πρόεδρος το 2024.

«Είναι μια μεγάλη δοκιμασία», είπε η δρ Γουόρμπαρτον. «Μπορεί να κατευνάσει τους διαδηλωτές και να τερματίσει τις κινητοποιήσεις, χωρίς να καταφύγει σε υπερβολική κρατική βία ή καταστολή; Αυτό είναι το ερώτημα». Πρώην διοικητής των ειδικών δυνάμεων, κατηγορηθείς για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Πραμπόβο επανεφεύρε τον εαυτό του μέσω «χαριτωμένων» βίντεο στο TikTok για να κερδίσει τους νεότερους ψηφοφόρους.

Ωστόσο, πολλοί Ινδονήσιοι τον θυμούνται ως γαμπρό του στρατιωτικού δικτάτορα Σουχάρτο, υπό τον οποίο ανέβηκε γρήγορα στην ιεραρχία ενός αυταρχικού καθεστώτος. Η νίκη του στις περσινές εκλογές προκάλεσε ανησυχίες, ενώ ήδη από τον Φεβρουάριο αντιμετώπισε την οργή φοιτητών για περικοπές στον προϋπολογισμό υγείας και παιδείας. Ο Πραμπόβο γνωρίζει καλά τη δύναμη των φοιτητικών διαδηλώσεων – αυτές έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην ανατροπή του καθεστώτος Σουχάρτο. Έτσι, ο τρόπος που θα αντιδράσει είναι καθοριστικός. Τη Δευτέρα υπήρξε μια προσωρινή ύφεση, καθώς ορισμένοι φοιτητικοί και κοινωνικοί φορείς ακύρωσαν τις διαδηλώσεις στην Τζακάρτα, επικαλούμενοι «αδύνατες συνθήκες» μετά την εντατικοποίηση των μέτρων ασφαλείας στην πρωτεύουσα. Η αστυνομία είχε στήσει σημεία ελέγχου σε όλη την πόλη, ενώ στρατός και αστυνομία περιπολούσαν και ανέπτυξαν ελεύθερους σκοπευτές σε καίρια σημεία. Κάποιοι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι πρόσφατες εντάσεις ίσως είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, καθώς πολλά θεμελιώδη οικονομικά προβλήματα παραμένουν άλυτα.

Η έκταση και το βάθος αυτών των προβλημάτων είναι που δίνουν στις τρέχουσες κινητοποιήσεις τόση δύναμη, ξεχωρίζοντάς τες από πολλές άλλες που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στην Ινδονησία – γεγονός που τις καθιστά, σύμφωνα με τον Χάντιζ, «από τα σημαντικότερα ξεσπάσματα διαδηλώσεων από την εποχή της μεταρρύθμισης». Πρόκειται για την περίοδο μεταρρυθμίσεων που ακολούθησε την πτώση του Σουχάρτο το 1998, εγκαινιάζοντας μια εποχή δημοκρατίας και σταθερότητας. Η δρ Γουόρμπαρτον συμφωνεί ότι η σημασία αυτών των διαδηλώσεων είναι «πολύ διαφορετική από ό,τι έχουμε δει τα τελευταία 20 χρόνια». «Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει κύματα λαϊκών κινητοποιήσεων, συχνά υπό την ηγεσία προοδευτικών φοιτητών και ακτιβιστών», εξήγησε. «Οι τωρινές διαδηλώσεις είναι διαφορετικές – τα παράπονα είναι βαθύτερα και μάλλον πιο ευρέως διαδεδομένα. Αντικατοπτρίζουν το αίσθημα οικονομικής ανασφάλειας και τη συσσωρευμένη αγανάκτηση απέναντι στην απληστία και τις υπερβολές των εκλεγμένων αξιωματούχων», είπε.

Ακόμη και καθώς ο Πραμπόβο ανταποκρίνεται σε ορισμένα αιτήματα – μειώνοντας τα προνόμια των βουλευτών και ξεκινώντας έρευνα για τον θάνατο του Affan – οι οργανωτές των κινητοποιήσεων ελπίζουν να εκμεταλλευτούν τη δυναμική για μια ευρύτερη συστημική αναδιάρθρωση. «Αυτό μοιάζει σημαντικό», λέει ο Ηεριάντο. «Τα κοινωνικά κινήματα συχνά αναδύονται ως απάντηση σε συσσωρευμένα παράπονα, και στιγμές όπως αυτή μπορεί να γίνουν σημεία καμπής. «Το αν θα οδηγήσει σε ουσιαστική αλλαγή εξαρτάται από τη βούληση των ηγετών να ακούσουν και να δράσουν προς το συμφέρον του λαού, αντί να υπερασπίζονται μόνο πολιτικά ή ελίτ συμφέροντα».

Πηγή: ethnos.gr