Όταν ο χρόνος «πάγωσε» στα Τέμπη το 2003
21 χρόνια μετά, θυμόμαστε την δεύτερη τραγωδία των Τεμπών και ελπίζουμε να σταματήσει το μέτρημα
“Μες την κοιλά… όπως τα λέω μες την κοιλάδα των Τεμπών, φόβος των μηχανοδηγών” τραγούδησε ο Σωκράτης Μάλαμας σε στίχους του Θανάση Παπακωνσταντίνου το 2006, και όχι άδικα.
Ανεξάρτητα από το πραγματικό νόημα των στίχων, η κοιλάδα των Τεμπών φαίνεται να είναι πια ένα σημείο στο δίκτυο μεταφορών της χώρας που διψά. Διψά για νέα ζωή, διψά για νέους ανθρώπους. Και σκορπά θλίψη και θάνατο.
Στην κοιλάδα των Τεμπών πριν το σιδηροδρομικό δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου του 2023, είχαν γίνει ακόμη δύο. Ένα στις 4 Οκτωβρίου του 1999, όταν λεωφορείο που μετέφερε οπαδούς του ΠΑΟΚ συγκρούστηκε με μικρό φορτηγό, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 6 επιβάτες και ο οδηγός του λεωφορείου κι ένα στις 13 Απριλίου του 2003, όταν φορτηγό που μετέφερε ξυλεία από τον Προβατώνα Έβρου στην Αθήνα, συγκρούστηκε πλαγιομετωπικά στο 388ο χιλιόμετρο με λεωφορείο το οποίο μετέφερε μαθητές Α’ Λυκείου από το Μακροχώρι Ημαθίας που επέστρεφαν από εκδρομή στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι 21 από αυτούς.
Κι ύστερα από 20 χρόνια, η πολύνεκρη και μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών στις 28 Φεβρουαρίου του 2023, όπου 57 άνθρωποι, κατά κύριο λόγο νέοι, έχασαν τη ζωή τους ξαφνικά, όταν μια επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με ένα εμπορικό τρένο που κινούταν στην ίδια σιδηροτροχιά με αντίθετη φορά,
Ας μεταφερθούμε λοιπόν (με ασφάλεια) 21 χρόνια πριν, όταν το μαθητικό λεωφορείο συγκρούστηκε με το φορτηγό, οδηγώντας σε θάνατο 21 μαθητές.
Το δυστύχημα
Ήταν μια απλή Κυριακή. Ένα λεωφορείο με 49 μαθητές της Α’ Λυκείου του Γενικού Λυκείου Μακροχωρίου επέστρεφε από εκδρομή στην Αθήνα. Δεν επέστρεψαν όμως όλοι. Το λεωφορείο που τους μετέφερε συγκρούστηκε με φορτηγό, το οποίο ήταν γεμάτο νοβοπάν και στη συνέχεια έπεσε πάνω σε άλλα τρία διερχόμενα Ι.Χ.
Τα νοβοπάν «ξύρισαν» σαν λεπίδες την αριστερή πλευρά του λεωφορείου και 21 μαθητές άφησαν επί τόπου την τελευταία τους πνοή. Άλλοι 9 τραυματίστηκαν σοβαρά και 26 ελαφρύτερα.
Οι εικόνες από το σημείο που είχαν βγει τότε ήταν σοκαριστικές. Το πούλμαν που μετέφερε τους μαθητές διαλύθηκε εντελώς, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολο και χρονοβόρο το έργο των σωστικών συνεργείων για απεγκλωβισμό των μαθητών. Και, όσοι έζησαν, έπρεπε να συνεχίσουν με αυτές τις εικόνες.
Τι οδήγησε στην τραγωδία
Οι πιθανές αιτίες του μοιραίου αυτού δυστυχήματος φαίνεται πως αναλύθηκαν λεπτομερώς, αλλά ποτέ δεν έγιναν απόλυτα σαφείς. Στο δυστύχημα φαίνεται πως συνήργησαν η κούραση του οδηγού, ο οποίος οδηγούσε περισσότερες από τις επιτρεπόμενες ώρες, η φθορά των ελαστικών του φορτηγού, η λανθασμένη πρόσδεση του φορτίου, το οποίο, σύμφωνα με το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων ήταν πέντε τόνους άνω του επιτρεπόμενου και τέλος η παλαιότητα του λεωφορείου που μετέφερε τους μαθητές, το οποίο έπρεπε να είχε αποσυρθεί από την κυκλοφορία. Ενδεχομένως τα δύο οχήματα κινούνταν με ταχύτητα άνω της επιτρεπόμενης, καθώς είχαν αφαιρέσει τον περιορισμό ταχύτητας από τους ταχογράφους τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο εκείνη, σε μεγάλο ποσοστό του οδικού δικτύου Αθήνας – Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε διαχωριστικό διάζωμα μεταξύ των λωρίδων κυκλοφορίας, οι οποίες στα Τέμπη λόγω μορφολογίας της περιοχής γίνονταν στενότερες.
Η δίκη και οι ποινές
Η δίκη έγινε πέντε χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 2008. Οι έξι καταδικασθέντες με απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της Λάρισας, είχαν υποβάλει αίτηση αναίρεσης στον Άρειο Πάγο, η οποία τελικά απορρίφθηκε. Τα αποτελέσματα της δικαστικής διαδικασίας ήταν η αθώωση του οδηγού του λεωφορείο, καταδίκη του οδηγού της νταλίκας Δημήτρη Ντόλα σε κάθειρξη 15 ετών, καταδίκη των συνιδιοκτητών της νταλίκας Φ. Καβελίδη και Αν. Καμέα σε κάθειρξη 14 ετών και 11 ετών αντίστοιχα, καταδίκη του γενικού διευθυντή της εταιρείας “Ακρίτας Α.Ε.”, Δημήτρη Χαμπούρη, σε τετραετή φυλάκιση, καταδίκη του διευθυντή του εργοστασίου «Νοβοπάν», Πολ. Δαρδαμπούνη σε τετραετή φυλάκιση και καταδίκη του προϊσταμένου βάρδιας του εργοστασίου Μ. Αλεξάκη σε φυλάκιση 3 ετών.
Η εταιρεία κατέβαλλε επίσης το ποσό των 8.500.000 ευρώ στις οικογένειες των θυμάτων. Όπως είπε ο αντιδήμαρχος Βέροιας το 2012, «Παρά τις τιμωρίες, παρά τις αποζημιώσεις, τα παιδιά του Μακροχωρίου δεν θα γυρίσουν ποτέ πίσω.
Επέζησε, αλλά αυτοκτόνησε
Ο Ανέστης ήταν ένα από τα παιδιά που διασώθηκαν από το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Ήταν ένας από τους τέσσερις μαθητές που νοσηλεύτηκαν στην εντατική μετά το δυστύχημα. Για τον Ανέστη, φαίνεται πως ο χρόνος σταμάτησε στα Τέμπη. Κι απλώς το επιβεβαίωσε χρόνια αργότερα.
19 χρόνια μετά το μοιραίο δυστύχημα, το καλοκαίρι του 2022, ο Ανέστης δίνει τέλος στη ζωή του. Ο 35χρονος πια Ανέστης Αντωνόπουλος έδωσε τέλος στη ζωή του, με δίκαννο κυνηγετικό όπλο μέσα στο σπίτι του, ήταν ένας από τους μαθητές που διασώθηκαν από το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών στις 13 Απριλίου του 2003. Ήταν ειδικότερα ένας από τους τέσσερις μαθητές που νοσηλεύτηκαν στην εντατική μετά το δυστύχημα.
Τον Ανέστη βρήκε νεκρό ο πατέρας του. «Ήταν όλα κλειστά, αμπαρωμένα. Πάτησα κουδούνια, φώναζα “Ανέστη”… τίποτα. Τον βρήκα στο μπάνιο και το όπλο μέσα στην μπανιέρα με το νερό να τρέχει. Μία χαρά παιδί ήταν. Ήταν καλά, δεν ξέρω γιατί το έκανε. Δε μιλούσε για τα Τέμπη. Θεωρούσα ότι το είχε ξεπεράσει. Είναι τρομερά δύσκολα, έχασα το στήριγμα μου», δήλωσε χαρακτηριστικά λίγο μετά το τραγικό συμβάν.
Ο Ανέστης φαίνεται πως δεν ξεπέρασε ποτέ τα όσα έζησε εκείνη τη μέρα. Από δηλώσεις του περιγύρου του φαίνεται πως προσπαθούσε πολύ. Τελείωσε το σχολείο, έπιασε δουλειά ως φύλακας αρχαιοτήτων αλλά το μυαλό του, μάλλον ήταν ακόμη εκεί. Όσοι τον γνώριζαν έλεγαν πως ήταν πάντα κλειστός ως χαρακτήρας και μοναχικός. Δεν είχε παρέες και δεν ανοιγόταν σε κανέναν.
Η 37χρονη βρεφοκτόνος ήταν συμμαθήτρια των παιδιών
Από τη διενέργεια νεκροψίας-νεκροτομής προέκυψε ότι το μωρό υπέστη κάταγμα κρανίου και πολλαπλές κακώσεις προσώπου και στοματικής κοιλότητας.
Όταν η γυναίκα ξεκίνησε να χτυπάει το μωρό, ουρλιάζοντας τα δυο μικρά παιδιά πήγαν στο σπίτι της θείας τους που βρίσκεται απέναντι από το δικό τους για να ζητήσουν βοήθεια. Αμέσως έφτασαν στο σπίτι οι παππούδες του μωρού αλλά και ένας γείτονας. Οι τρεις τους προσπάθησαν να της πάρουν το μωρό από την αγκαλιά, καθώς δεν ήθελε να το αφήσει. Το μωρό μεταφέρθηκε άμεσα στο νοσοκομείο Βέροιας και εκεί διαπιστώθηκε πως δεν είχε σφυγμό.
Η 37χρονη συνελήφθη και είπε στους αστυνομικούς πως δεν είχε πρόθεση να σκοτώσει το μωρό της και όλα όσα συνέβησαν ήταν πάνω στην προσπάθειά της να το ταΐσει. «Δεν το έκανα εγώ. Το έκανε ο έξω από εδώ» φέρεται να ήταν τα πρώτα λόγια της μετά το θάνατό του.
Η είδηση, ωστόσο, έγινε ακόμα χειρότερη όταν αποκαλύφθηκε πως η 37χρονη βρεφοκτόνος ήταν μαθήτρια στην τραγική τάξη του 2003, που ξεκληρίστηκε στο δυστύχημα στα Τέμπη. Η ίδια δεν είχε πάει στην εκδρομή καθώς, τελευταία στιγμή δεν επιβιβάστηκε στο μοιραίο λεωφορείο, καθώς οι γονείς της δεν της το επέτρεψαν. Ωστόσο, όπως φαίνεται να έλεγε, ποτέ δεν αισθάνθηκε τυχερή.
Έκτοτε, ωστόσο, απέκτησε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, γνωρίζοντας ότι 21 συμμαθητές της έφυγαν από τη ζωή με ένα τόσο αποτρόπαιο τρόπο. Ανάμεσα τους, η κολλητή της φίλη. Οι δηλώσεις του περιγύρου της μιλούν για μια κοπέλα που φαινόταν ότι δεν ήταν καλά, για μια κοπέλα που όλοι έδιναν μια προσοχή αφού δεν φαινόταν να είναι καλά. Τα παιδιά του Λυκείου του Μακροχωρίου φαίνεται πως συνέχισαν να ζουν με ένα μεγάλο τραύμα.
Σύμφωνα με τον δικηγόρο της, «Κατά την τρίωρη απολογία της η κατηγορουμένη δήλωσε ότι πίστευε πως σκότωσε κάτι άλλο και όχι το παιδί της. Πίστευε πως εκείνη τη στιγμή σκοτώνει κάτι άλλο. Η 37χρονη έχει διαταραγμένη νοητική συνείδηση. Είναι μια ταλαιπωρημένη κοπέλα που έχει κακοποιηθεί και στους δύο γάμους της. Ο ανακριτής διέταξε και δύο άλλους ψυχίατρους να εξετάσουν την κατηγορουμένη».
Επέζησε από το δυστύχημα κι έγινε Αρχιμανδρίτης
Ένας άλλος από τους μαθητές που είχαν γλιτώσει από το φριχτό τροχαίο, χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης μερικά χρόνια αργότερα. Ο Δημήτρης Λιακόπουλος από την Κουλούρα, βγήκε τραυματισμένος από το λεωφορείο. «Είδα τα νοβοπάν από την νταλίκα να πέφτουν πάνω μας. Δεν μπορώ ακόμα να συνειδητοποιήσω πώς έγινε. Έβλεπα τους φίλους μου με κομμένα κεφάλια. Όλοι ουρλιάζαμε. Δεν θέλω να θυμάμαι», έλεγε τότε σε κατάσταση σοκ.
Έγινε ιερομόναχος, έλαβε το όνομα Μακάριος και το 2013 χειροτονήθηκε διάκονος.
Την Κυριακή των Βαΐων του 2017, λίγες ημέρες πριν την Ανάσταση του Χριστού και πριν συμπληρωθούν 14 χρόνια από την εφιαλτική εκείνη ημέρα, ο π. Μακάριος Λιακόπουλος, χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, που στο τέλος τον προχείρησε σε Αρχιμανδρίτη, στον κατάμεστο Ιερό Ναό των Αγίων Αναργύρων Βέροιας.
Τα 21 θύματα
Στο σημείο που συνέβη το δυστύχημα κατασκευάστηκε ένα μνημείο με τις φωτογραφίες των πρόωρα χαμένων μαθητών ενώ πέρυσι, τον Απρίλιο του 2017, ο δυτικός κλάδος της μίας από τις δύο σήραγγες των Τεμπών ονομάστηκε «Μακροχώρι Ημαθίας» στη μνήμη τους.
Τα ονόματα των 21 παιδιών που σκοτώθηκαν στα Τέμπη:
Ευαγγελία Θ. Γάτου – Ετών 16
Αναστασία Π. Παυλίδου – Ετών 16
Περιστερά Ι. Ουστά – Ετών 16
Γεωργία Δ. Τραπεζανλή – Ετών 16
Σταύρος Δ. Κανελλόπουλος – Ετών 15
Ηλίας Π. Τσολερίδης – Ετών 16
Παναγιώτης Κων. Μουρατίδης – Ετών 16
Ανδρέας Χ. Αθανασιάδης – Ετών 16
Χριστίνα Ε. Σταματέλλου – Ετών 16
Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλίδης – Ετών 16
Βασίλειος Ν. Παπαδόπουλος – Ετών 16
Ευανθία Κ. Ψαλίδα – Ετών 16
Δημήτριος Α. Κοσμίδης – Ετών 15
Κωνσταντίνος Α. Θαλαλαίος – Ετών 16
Γεσθιμανή Ζ. Σταφυλίδου – Ετών 16
Σάββας Λ. Παναγιωτίδης – Ετών 16
Αθανάσιος Μαρκανταράς – Ετών 16
Γιώργος Κ. Μήτσκας – Ετών 16
Ιωάννα Θ. Καστίδου – Ετών 16
Δημήτριος Θ. Σίγγας – Ετών 16
Όλγα Β. Αγγελίνα – Ετών 15
Οι 21 αυτοί πέθαναν ακαριαία εκεί. Και κάποιοι ισορροπούν μεταξύ ζωής και θανάτου από τότε. Γιατί, το να χάνονται τόσο άδικα τόσες νέες ψυχές δεν αντέχεται. Είναι αβάσταχτο. Κάτι που μάλλον διαφεύγει σε πολλούς 21 χρόνια μετά. Ή μάλλον όχι. Όχι σε πολλούς. Αλλά σε κάποιους κομβικούς. 21 χρόνια μετά 57 θύματα, 57 οικογένειες δεν λαμβάνουν απαντήσεις σε οφθαλμοφανή γεγονότα. Και, μιας και πολλά λέγονται για κεριά, προσευχές κ.ό.κ. ως μέσα διαφυγής από τον πόνο… Την αδικία, δεν την θέλει ούτε ο Θεός…