Τι είναι η βουλευτική ασυλία, τι ισχύει για τους υπουργούς και πως μπορεί να αρθεί;
Με αφορμή το διαδικτυακό ψήφισμα που έχει ξεπεράσει τις 1 εκατομμύριο υπογραφές για αναθεώρηση του συντάγματος, η parallaxi ερευνά τι ισχύει στο κοινοβουλευτικό χώρο αλλά και αυτό των ποινικών ευθυνών
Ξεπέρασε τις ένα εκατομμύριο υπογραφές το ψήφισμα των Τεμπών στην πλατφόρμα change.org.
Αυτό είναι το διαδικτυακό ψήφισμα με το οποίο η Μαρία Καρυστιανού ζητά την υποστήριξη των Ελλήνων πολιτών για την αναθεώρηση του Συντάγματος και την ενεργοποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών.
Συγκεκριμένα σήμερα έχει ξεπεράσει τις 1,2 εκατομμύρια υπογραφές και αυτό δείχνει με νόημα την εναντίωση του κόσμου στον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση χειρίζεται την εξέλιξη της υπόθεσης.
Το μήνυμα του ψηφίσματος
“Οι Έλληνες πολίτες απαιτούν από την Βουλή, την έναρξη των διαδικασιών, για την αναθεώρηση του Συντάγματος και την ενεργοποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών, καθώς και την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, όταν προκύπτει ποινική ευθύνη πολιτικών προσώπων.Η ατιμωρησία πολιτικών προσώπων δεν συνάδει με την ηθική, ούτε με τη δημοκρατία, αρετές για τις οποίες είμαστε περήφανοι!Κατά τη διαδικασία θα σας ζητηθεί χρηματικό ποσό, το οποίο θα είναι προαιρετικό και δεν αφορά τον σύλλογο “Τέμπη 2023″ αλλά την πλατφόρμα που φιλοξενεί το ψήφισμα.Επιλέγετε την κοινοποίηση αντί της κατάθεσης χρημάτων, με email επιβεβαίωσης, ώστε να είναι έγκυρη η υπογραφή σας”, αναφέρει το μήνυμα της Μαρίας Καρυστιανού στην πλατφόρμα change.org.
Ποια η διαφορά της βουλευτικής ασυλίας με το νόμο περί υπουργικής ευθύνης και τι συμβαίνει;
“Καταρχάς να ξεκινήσουμε με τον διαχωρισμό ότι άλλο είναι η βουλευτική ασυλία και άλλο η ποινική ευθύνη των υπουργών και υφυπουργών. Έχει άλλη νομοθετική ρύθμιση το ένα και άλλη νομοθετική ρύθμιση το άλλο” αναφέρει στη parallaxi ο Νίκος Παρασκευόπουλος, καθηγητής Ποινικού Δικαίου στο ΑΠΘ και πρώην υπουργός και βουλευτής.
“Σε γενικές γραμμές, είτε για τους βουλευτές, είτε για τους υπουργούς η δίωξη προϋποθέτει η υπόθεση να περάσει πρώτα από τη Βουλή. Πιο συγκεκριμένα οι υποθέσεις που ενεπλέκουν υπουργούς και υφυπουργούς, μέχρι και την τελευταία αναθεώρηση του συντάγματος η ποινική τους ευθύνη και δίωξη, προϋπέθετε να μην υπάρχει παραγραφή, και η παραγραφή των αδικημάτων είναι πάρα πολύ γρήγορη (μέσα στα 2 πρώτα έτη συγκεκριμένα από την τέλεση του εγκλήματος).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν παραγραφεί πολλές σοβαρές υποθέσεις. Αυτό ισχύει για παράδειγμα σε μεγάλο βαθμό και την υπόθεση NOVARTIS. Είναι ο νόμος περί υπουργικής ευθύνης, το άρθρο 86 στο Σύνταγμα και ο νόμος υπ’ αριθμ. 3126“.
Τι διαφορετικό λοιπόν ισχύει για την άρση του ακαταδίωκτου των βουλευτών (άρθρο 62 στο Σύνταγμα); “Για τη βουλευτική ασυλία και να γίνει δίωξη, η υπόθεση πηγαίνει στη Βουλή και εκεί αποφαίνεται η Βουλή με εισήγηση της Επιτροπή Δεοντολογίας, για το αν θα μπορέσει να γίνει η δίωξη. Εφόσον δοθεί δηλαδή η σχετική άδεια από τη Βουλή, η δίωξη προχωράει από τη δικαιοσύνη κανονικά πλέον. Αντίθετα, για τις περιπτώσεις των υπουργών, η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει με τη διεργασία και σύσταση προανακριτικής επιτροπής.
Επομένως, είναι δυο διαφορετικές περιπτώσεις υπουργοί και βουλευτές. Αν η βουλή δώσει τη σχετική άδεια οι βουλευτές μπορούν να οδηγηθούν άμεσα στη δικαιοσύνη που θα αποφασίσει εν τέλη αν είναι ένοχος ή όχι. Στο υπουργούς είναι πιο σύνθετα τα πράγματα“.
Τι αναφέρει η Βουλή περί βουλευτικής ασυλίας και δίωξης κατά υπουργών;
Άρθρο 62: (Ακαταδίωκτο των βουλευτών)
“Όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος, ο βουλευτής δεν διώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με άλλο τρόπο περιορίζεται χωρίς άδεια του Σώματος. Επίσης δεν διώκεται για πολιτικά εγκλήματα βουλευτής της Βουλής που διαλύθηκε, από τη διάλυσή της και έως την ανακήρυξη των βουλευτών της νέας Βουλής. Η σχετική άδεια δίδεται από τη Βουλή υποχρεωτικά εφόσον η αίτηση της εισαγγελικής αρχής αφορά αδίκημα το οποίο δεν συνδέεται με την άσκηση των καθηκόντων ή την πολιτική δραστηριότητα του βουλευτή. Η Βουλή, με ευθύνη του Προέδρου της, αποφαίνεται υποχρεωτικά σχετικά με το αίτημα μέσα σε τρεις μήνες αφότου η αίτηση του εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στον Πρόεδρο της Βουλής. Η τρίμηνη προθεσμία αναστέλλεται κατά τη διάρκεια των διακοπών της Βουλής. Δεν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακουργήματα”.
Άρθρο 86: (Δίωξη κατά μελών της Κυβέρνησης, Ειδικό Δικαστήριο)
1. Μόνο η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως νόμος ορίζει. Απαγορεύεται η θέσπιση ιδιώνυμων υπουργικών αδικημάτων.
2. Δίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση κατά των προσώπων και για τα αδικήματα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούμενη απόφαση της Βουλής κατά την παράγραφο
3.Αν στο πλαίσιο άλλης ανάκρισης, προανάκρισης, προκαταρκτικής εξέτασης ή διοικητικής εξέτασης προκύψουν στοιχεία, τα οποία σχετίζονται με τα πρόσωπα και τα αδικήματα της προηγούμενης παραγράφου, αυτά διαβιβάζονται αμελλητί στη Βουλή από αυτόν που ενεργεί την ανάκριση, προανάκριση ή εξέταση.
Τι ισχύει και για τη βουλευτική ασυλία των ευρωβουλευτών;
Η ασυλία ενός ευρωβουλευτή περιλαμβάνει δύο πτυχές:
- εντός της επικρατείας του κράτους του και είναι παρόμοια με τις ασυλίες που αναγνωρίζονται στα μέλη του Κοινοβουλίου της χώρας του· και
- εντός της επικρατείας άλλων κρατών μελών και παρέχει εξαίρεση από κάθε μέτρο κρατήσεως και κάθε δικαστική δίωξη. (Άρθρο 9 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7)
Η ασυλία δεν ισχύει όταν ένας βουλευτής βρεθεί επ’ αυτοφώρω.
Πώς πραγματοποιείται η άρση ή η υπεράσπιση της ασυλίας;
Σε περίπτωση που οι αρμόδιες εθνικές αρχές ζητήσουν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την άρση της ασυλίας ευρωβουλευτή (ή στην περίπτωση που ένας ευρωβουλευτής ή πρώην ευρωβουλευτής ζητήσει την υπεράσπιση της ασυλίας του), ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανακοινώνει στην ολομέλεια ότι το Κοινοβούλιο έλαβε την αίτηση και την παραπέμπει στην αρμόδια επιτροπή, δηλαδή στην επιτροπή Νομικών Θεμάτων.
Η επιτροπή μπορεί να ζητήσει οποιαδήποτε πληροφορία ή επεξήγηση κρίνει απαραίτητη. Ο ενδιαφερόμενος βουλευτής πρέπει να έχει την ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του και μπορεί να προσκομίσει έγγραφα ή άλλα γραπτά στοιχεία που θεωρεί χρήσιμα.
Κεκλεισμένων των θυρών, η επιτροπή εγκρίνει έκθεση που συνιστά στο Κοινοβούλιο ως σώμα να εγκρίνει ή να απορρίψει την αίτηση, δηλαδή να άρει ή να διατηρήσει την ασυλία του ενδιαφερόμενου ευρωβουλευτή. Κατά την πρώτη σύνοδο της ολομέλειας μετά την απόφαση της επιτροπής, το Κοινοβούλιο αποφασίζει επί του θέματος με απλή πλειοψηφία. Μετά την ψηφοφορία, ο πρόεδρος του ΕΚ ανακοινώνει αμέσως την απόφαση του Κοινοβουλίου στον ενδιαφερόμενο ευρωβουλευτή και στις αρμόδιες αρχές του σχετικού κράτους μέλους.
Διατηρούν την έδρα τους οι ευρωβουλευτές, ακόμη και αν αρθεί η ασυλία τους;
Ναι. Η εντολή των ευρωβουλευτών είναι εθνική εντολή και δεν μπορεί να αφαιρεθεί από οποιαδήποτε άλλη αρχή. Επιπλέον, η άρση της ασυλίας δεν συνιστά ετυμηγορία για την ενοχή ή όχι του ευρωβουλευτή. Μέσω αυτής δίνεται απλώς η δυνατότητα στις εθνικές δικαστικές αρχές να προβούν στις ανάλογες ενέργειες, δηλ. τη διεξαγωγή έρευνας ή δίκης. Καθώς οι ευρωβουλευτές εκλέγονται σύμφωνα με την εθνική εκλογική νομοθεσία, εάν ευρωβουλευτής κριθεί ένοχος για ποινικό αδίκημα που συνεπάγεται έκπτωση από το αξίωμα, εναπόκειται στις αρχές του κράτους μέλους να ενημερώσουν το Κοινοβούλιο σχετικά.
