Κάν’το όπως η Ισπανία: Το νέο μοντέλο στον τουρισμό δείχνει το σωστό δρόμο

Δεν πάει πολύς καιρός που ο Iago Negueruela, υπουργός Τουρισμού των Βαλεαρίδων Νήσων στην  Ισπανία μίλησε πρώτη φορά για ποιότητα στον τουρισμό της περιοχής και αποτροπή της ποσότητας.

Τότε, με μπροστάρισσα την πρωθυπουργό Francina Armengol, έγινε αναφορά σε μηχανήματα αυτόματης πώλησης με αλκοολούχα ποτά που δεν πρέπει να υπάρχουν σε καταλύματα all-inclusive και θα πρέπει να σερβίρονται από το προσωπικό του ξενοδοχείου ή του catering σε όλα τα θέρετρα και όχι μόνο σε περιοχές που είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στους τουρίστες με μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, όπως η Playa de Palma ή το Magaluf. Επίσης, με διάθεση να ενισχυθούν οι τοπικοί παραγωγοί, αναφέρθηκε πως η κατανάλωση τοπικών προϊόντων θα πρέπει να προωθείται κατά το σερβίρισμα γευμάτων στους επισκέπτες των ξενοδοχείων και να αυξηθούν οι έλεγχοι για να διασφαλιστεί ότι δεν σερβίρονται είδη υπό εξαφάνιση στα εστιατόρια.

Ήταν ακριβώς η περίοδος πριν την περσινή τουριστική «έκρηξη» στην περιοχή, όπου η κυβέρνηση των Βαλεαρίδων πέρασε νομοσχέδιο το οποίο πάγωνε τον αριθμό των ξενοδοχειακών κλινών σε βάθος τετραετίας. Κάτι που μέσα στην ερχόμενη τετραετία, οι δήμοι της περιοχής έχουν τη δυνατότητα να χαράξουν τη δική τους πολιτική όσον αφορά την κατανομή των κλινών, με τις ανακαινίσεις να πρέπει να γίνονται πλέον με την προϋπόθεση ότι τα ξενοδοχεία αυτά θα καταργούν το 5% του συνόλου των κλινών τους.

Στόχος του μέτρου είναι να αυξηθεί η ποιότητα αντί για την ποσότητα στον τουρισμό, δήλωσε τότε η πρωθυπουργός Francina Armengol, ακριβώς μετά τα δύο χρόνια της πανδημίας και της μειωμένης κίνησης παγκοσμίως που, χρονικά, κάνει αυτή την απόφαση όχι μόνο γενναία για έναν τόπο που στερήθηκε έσοδα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και σπουδαία λόγω της στροφής σε ένα πιο εκλεπτυσμένο τουρισμό.

Βέβαια, μετά από όλα αυτά, αξίζει να αναφέρουμε πως το περασμένο καλοκαίρι ήταν εντυπωσιακό για την Ισπανία, με την Mαγιόρκα να βιώνει μια σεζόν ιδιαίτερα υψηλών πληροτήτων στα ξενοδοχεία της, με πολυάριθμους ταξιδιώτες να έχουν κάνει κράτηση των διακοπών τους στο νησί των Βαλεαρίδων και με αυτή την κατάσταση να ανοίγει εκ νέου τις συζητήσεις για τον υπερτουρισμό και τις επιπτώσεις του στον τοπικό πληθυσμό.

Ο Negueruela επιστρέφει με νέες δηλώσεις τώρα, κατά τη διάρκεια της εφετινής ITB, λέγοντας ότι τη φετινή τουριστική σεζόν δεν πρέπει να ξεπεραστούν τα περσινά στοιχεία, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι πρόκειται για ένα μέγιστο όριο, που θα πρέπει να αρχίσει να περιορίζεται και με έμφαση στην ποιότητα, ενώ στο ίδιο πλαίσιο εμφανίστηκε Αποφασισμένη να βάλει… φρένο στον ανεξέλεγκτο μαζικό τουρισμό εμφανίστηκε η Francina Armengol που μοιάζει πρόθυμη να βάλει φρένο στον ανεξέλεγκτο τουρισμό της περιοχής, λέγοντας πως “Η φύση είναι το μοναδικό μας μέλλον. Γι’ αυτό τον λόγο το “λιγότερο είναι περισσότερο”, προς όφελος των ανθρώπων και της φύσης”.

Στα μέτρα που προγραμματίζουν να πάρουν οι Βαλεαρίδες Νήσοι, προστίθενται και το πρωτοφανές μέτρο του περιορισμού της πρόσβασης των αλλοδαπών στις παραλίες που παρουσιάζουν ιδιαίτερο συνωστισμό, δίνοντας προτεραιότητα στους κατοίκους (όχι απαραίτητα στους Ισπανούς), έναντι των μη κατοίκων. Αυτό είναι ένα μέτρο υπό σκέψη και θα μπορούσε να λειτουργήσει με την αγορά ενός “εισιτηρίου”, το οποίο θα προσφέρει πρόσβαση στην παραλία, ενώ θα επιβάλλεται πρόστιμο σε όσους δεν το έχουν εξασφαλίσει.

Όλα αυτά, την ώρα που οι οιωνοί δείχνουν μία χρονιά που θα ξεπεράσει σε αριθμούς το 2022, με παράδειγμα τους Γερμανούς τουριστικούς πράκτορες που προβλέπουν μια ιστορική υψηλή περίοδο στα νησιά, κατά την οποία ο γερμανικός τουρισμός θα ξεπεράσει τα προ-πανδημικά μεγέθη και θα αυξηθεί, σύμφωνα με την DRV, κατά 300.000 τουρίστες σε σχέση με το 2022 που ο αριθμός των Γερμανών ταξιδιωτών στα νησιά άγγιξε τα 3,8 εκατομμύρια. Η Ίμπιζα φέτος, είναι το νησί με τη μεγαλύτερη αύξηση στις κρατήσεις, σύμφωνα με τον τουριστικό πράκτορα FTI, ενώ η DER Touristik επισημαίνει την αύξηση κατά 200% στη Μινόρκα.

Κάν’ το όπως (όλη) η Ισπανία

Κάπως έτσι όμως, φαίνεται να είναι η νέα προοπτική για όλη τη χώρα, αφού η στροφή σε ποιοτικότερο τουρισμό δεν γίνεται μόνο στις Βελεαρίδες Νήσους, αφού στη Βαρκελώνη η αριστερή δήμαρχος Άδα Κολάου έχει βάλει έναν νέο στόχο για να αναμορφώσει την πόλη της και να την κάνει πιο φιλική για τους κατοίκους τους βάζοντας «φρένο» στους υπερβολικούς τουρίστες που ετησίως φτάνουν τα 27 εκατομμύρια, δηλαδή περίπου 17 φορές περισσότερους από τον μόνιμο πληθυσμό της πόλης.

«Η Βαρκελώνη είναι μια πολύ πυκνοκατοικημένη πόλη, ανάμεσα σε βουνά και στη θάλασσα, με περιορισμένο χώρο. Δεν μπορούμε να δεχθούμε άπειρους τουρίστες» εξήγησε στους Times η Κολάου που στα τέλη Μαΐου διεκδικεί την επανεκλογή της στη δημαρχία για μια τρίτη θητεία.

Σε ελέγχους που έγιναν παλιότερα, διαπιστώθηκε η λειτουργία διαμερισμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης χωρίς επίσημη τουριστική άδεια, με αποτέλεσμα τα μισθώματα μακράς διάρκειας να εκτιναχθούν στα ύψη και να αναγκάσουν πολλούς κατοίκους της Βαρκελώνης να εγκαταλείψουν το κέντρο της και να μετεγκατασταθούν στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή.

«Πρέπει να υπάρχει μια αίσθηση τάξης και ορίων. Χρειαζόμαστε σπίτια. Χρειαζόμαστε κατοίκους να ζουν στο κέντρο» αναφέρει η δήμαρχος προχωρώντας σε λουκέτα στα παράνομα, στασιμότητα στην έκδοση νέων αδειών για βραχυχρόνιες μισθώσεις και «φρένο» στις ξενοδοχειακές κλίνες εντός της πόλης, ενώ επιδιώκει μείωση στις αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων και αντιτίθεται στα σχέδια επέκτασης του διεθνούς αεροδρομίου της Βαρκελώνης.

Από τη Μαδρίτη και τη Σεβίλλη, έως τη Μαγιόρκα και την Ίμπιζα που είδαμε παραπάνω, δημοφιλείς προορισμοί διακοπών στην Ισπανία εφαρμόζουν ήδη ή θέτουν σε εφαρμογή σχέδια για να μειώσουν τον αριθμό των τουριστών τα επόμενα χρόνια. Από αυτόν το μήνα, για παράδειγμα, η Βαλένθια απαγόρευσε τη στέγαση για περιστασιακή τουριστική χρήση στο ιστορικό της κέντρο. Η περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας επέτρεψε σε δήμους και κοινότητες να ελέγχουν την ανάπτυξη των τουριστικών διαμερισμάτων στις περιοχές τους. Ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας επικύρωσε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα για απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε πολυκατοικίες. Από την άλλη, στο Βίγο, οι αρχές αποφάσισαν από το προσεχές καλοκαίρι να προχωρήσουν στην επιβολή προστίμων για όσους τουρίστες βρωμίζουν τις ακτές, ενώ η νότια επαρχία Αλικάντε απαγόρευσε το κάπνισμα σε όλες τις παραλίες της και οι αρχές στα Κανάρια Νησιά θέλουν επίσης να μειώσουν τον αριθμό των παραθεριστών.

28η η Ελλάδα

Όλα αυτά τη στιγμή που η Ισπανία κατατάσσεται στην 3^η θέση της ετήσιας έκθεσης “Travel & Tourism Development Index 2021” σύμφωνα με το World Economic Forum, ενώ η Ελλάδα στην 28^η δείχνοντας να έχει μία χειρότερη πορεία από πέρυσι στους υποδείκτες “Ταξιδιωτική και Τουριστική Πολιτική”, “Οδηγοί ζήτησης ταξιδιών και τουρισμού”, αλλά και στον υποδείκτη “Υποδομές”.

Τι κάνουμε λοιπόν λάθος και τι θα έπρεπε ίσως να αλλάξει κάποια στιγμή ώστε να σταματήσουμε να δεχόμαστε αδιάκριτα κάθε τουρίστα, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την ποιότητα και τους ανθρώπους του κάθε τόπου;

Παρά το γεγονός λοιπόν ότι ο ελληνικός τουρισµός έχει αρχίσει να αποκτά χαρακτηριστικά υπερδύναµης στο εξωτερικό, με το 2022 να ήταν μία πολύ καλή χρονιά, η κατάταξη της Ελλάδας στην παραπάνω έκθεση που αξιολογεί τη βιωσιµότητα της δραστηριότητας των ταξιδιών και του τουρισµού διεθνώς είναι επιεικώς ανησυχητική.

Αυτή η έρευνα να σημειωθεί πως αποτελεί την πιο ενδελεχή µέχρι σήµερα καταγραφή του προβλήµατος του ελληνικού µοντέλου στον τουρισµό, που δυστυχώς εστιάζει στην προσέλκυση ολοένα και µεγαλύτερου αριθµού τουριστών, αδιακρίτως και ανεξαρτήτως των επιπτώσεων που αυτό μπορεί να έχει στην κοινωνία, στο περιβάλλον και εν τέλει στον ίδιο τον χαρακτήρα της χώρας.

Σύµφωνα µε το Ινστιτούτο του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ ), η βελτίωση της θέσης της Ελλάδας στην κατάταξη θα µπορούσε να επιτευχθεί µε την υιοθέτηση σειράς δράσεων τα οποία εντάσσονται στους ίδιους άξονες που στηρίζεται η µελέτη του µε τίτλο «Ελληνικός Τουρισµός 2030 – Σχέδια ∆ράσης». ∆ηλαδή, σε δράσεις που περιλαµβάνονται στους πέντε βασικούς στρατηγικούς άξονες, οι οποίοι αφορούν τη βελτίωση και ανάπτυξη των υποδοµών, την αναβάθµιση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος, τον ψηφιακό µετασχηµατισµό, την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία, καθώς και την ενίσχυση δεξιοτήτων και την ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας.

Το «κάντο όπως η Ισπανία» είναι ένα σενάριο που χρόνο με τον χρόνο, μοιάζει να είναι το πλέον βιώσιμο κι εκείνο που θα υιοθετήσουν πολλές από τις χώρες που επιδιώκουν να παραμείνουν τουριστικές, αλλά με όρους που οι ίδιες θα βάλουν και θα δίνουν προτεραιότητα στον τόπο και στον κάτοικο. Όσο πιο γρήγορα λοιπόν, αφήσουμε πίσω την νοοτροπία του «Σουβλάκι, τζατζίκι, Ζορμπάς» και περάσουμε σε ένα επόμενο επίπεδο που θα ορίσει τρόπο και χώρο, τόσο πιο νωρίς θα καταφέρουμε να βάλουμε υποδομές και λόγους για να υποδεχτούμε και στην Ελλάδα ένα άλλο μοντέλο, πιο φιλικού και σημαντικού τουρισμού.