Μανάους: Από την ανοσία της αγέλης στην φρίκη των μεταλλάξεων

Μέσα σε ένα έτος δεινών, όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη Βραζιλία προκαλούν έντονη ανησυχία. Στη πόλη Μανάους, με 2 εκατομμύρια κατοίκους, ο ρυθμός θανάτων από τον κορονοϊό έχει φτάσει σε αρκετά υψηλό επίπεδο. Στα νοσοκομεία, τα αποθέματα οξυγόνου εξαντλούνται και άτομα με COVID που θεωρητικά θα μπορούσαν να θεραπευτούν, πεθαίνουν από ασφυξία. Το επίπεδο αυτό της θνησιμότητας θυμίζει τους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Στο πρώτο κύμα του κορονοϊού του περασμένου Απρίλη, στη πόλη Μανάους, η πλειονότητα των κατοίκων της είχε μολυνθεί. Επειδή η νοσηρότητα ήταν τόσο υψηλή, οι επιστήμονες πίστευαν ότι είχε αναπτυχθεί υψηλό επίπεδο ανοσίας, κάτι που θα απέκλειε ένα νέο καταστροφικό κύμα. Συνολικά, η Βραζιλία έχει σημειώσει τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό θανάτων στον κόσμο.

Τα δεδομένα είχαν δείξει ότι η ανοσία της αγέλης για την πόλη Μανάους ήταν πολύ κοντά στο να πραγματοποιηθεί. Τον Ιανουάριο, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τα όσα συνέβησαν σχετικά με τον ιό τον περασμένο χρόνο: Τον Απρίλιο, το 4,8% του πληθυσμού της πόλης είχε αντισώματα έναντι του SARS-CoV2. Μέχρι τον Ιούνιο, ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 52,5%. Οι ερευνητές υπολόγισαν επίσης, ότι μέχρι τον Ιούνιο περίπου τα 2/3 της πόλης θα είχαν μολυνθεί. Μέχρι τον Νοέμβριο η εκτίμηση αυτή πήγε στο 76%.

Μία ομάδα Βραζιλιάνων ερευνητών, δήλωσαν στο περιοδικό The Lancet, ότι ακόμη και αν οι εκτιμήσεις αυτές ήταν υπερβολικά αισιόδοξες, οι ενδείξεις παρουσίαζαν ότι θα υπάρξει η κατάλληλη ανοσία έτσι ώστε να αποφευχθεί μία μεγαλύτερη έξαρση. Φαινόταν ότι η πόλη ήταν σχεδόν έτοιμη να ξανά ανοίξει και να παραμείνει σε σταθερά επίπεδα κρουσμάτων κορονοϊού καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα.

Τώρα όμως, το σενάριο είναι διαφορετικό, ενώ ο εφιάλτης επανήλθε. Τα δεδομένα αψηφούν τις προσδοκίες των εμπειρογνωμόνων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, όπως ο Anthony Fauci, όταν το 70 έως το 75% του πληθυσμού έχει ανοσία, μία νέα έξαρση παραμένει μαθηματικά αδύνατη. Όμως, όπως είδαμε- και σύμφωνα με τη Washington Post- τα νοσοκομεία στο Μανάους ενώ πίστευαν ότι είναι πολύ καλά προετοιμασμένα, τώρα είναι πλέον γεμάτα.

Αν και υπάρχουν πολλά ερωτήματα, μία εύλογη εξήγηση είναι ότι τα άτομα που έχουν ήδη μολυνθεί από τον ιό, μπορούν να μολυνθούν ξανά. Το σενάριο αυτό αποτελούσε τον μεγαλύτερο φόβο των επιστημών σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι μία περίοδος που οι μεταλλάξεις του SARS-CoV-2 έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε ολόκληρο τον κόσμο. Αν και δεν έχουν βρεθεί γνωστές μεταλλάξεις οι οποίες να αποτελούν άμεση απειλή για τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί, το ζήτημα της επαναμόλυνσης θα διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό τη πορεία της πανδημίας.

Resurgence of #COVID19 in Manaus, Brazil, despite indications 76% of population previously infected by October, 2020—authors provide 4 possible explanations and stress the need to quickly investigate characteristics of #variants. Read: https://t.co/fdhB63jLdO pic.twitter.com/IW8NlAWApw

— The Lancet (@TheLancet) January 28, 2021

Δυο παράγοντες φαίνεται να παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αναβίωση της Βραζιλίας. Ο πρώτος είναι το γεγονός ότι μετά από μία μόλυνση από τον ιό, η φυσική ανοσία που αναπτύσσει το σώμα μας φαίνεται να ποικίλλει σε ισχύ και μονιμότητα. Μια πρόσφατη μελέτη στο The New England Journal of Medicine διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν πολύ χαμηλά ποσοστά για επαναμόλυνση  τους πρώτους έξι μήνες μετά από την πρώτη λοίμωξη.

Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν ορισμένες τέτοιου είδους περιπτώσεις. Άλλες μελέτες διαπίστωσαν ότι τα αντισώματα στο αίμα μας μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, οπότε οι άνθρωποι που μολύνθηκαν πέρυσι μπορεί τώρα να εμφανίζουν κάποια μείωση της ανοσίας. Το νέο κύμα των περιπτώσεων COVID-19 στο Μανάους εμφανίστηκε περίπου οκτώ μήνες μετά το αρχικό κύμα. Η περίοδος αυτή μπορεί να ήταν το διάστημα που οι άνθρωποι πιθανότατα να έχασαν κάποιο βαθμό της ανοσίας τους.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι ο ίδιος ο ιός. Υπάρχουν αρκετές μεταλλάξεις. Η Βρετανική, η νοτιοαφρικανική ή η  μετάλλαξη της Καλιφόρνια. Όμως, η Βραζιλιάνικη μετάλλαξη, γνωστή ως P.1, φαίνεται να είναι πιο μεταδοτική, και  όπως υποστηρίζεται, μπορεί να ξεφύγει από τα αντισώματα που έχουν παραχθεί μετά την προηγούμενη μόλυνση. Έχει ήδη επιβεβαιωθεί το πρώτο κρούσμα επαναμόλυνσης, από άτομο που είχε ταξιδέψει πρόσφατα στη Βραζιλία.

A coronavirus variant from #Manaus in northern #Brazil, first detected in Japan, is now the dominant form of #Covid19 in the hard-hit South American city. Many residents are forced to fund their own supplies of vital oxygen. RFI has this special report.https://t.co/P0UuvKpSs1 pic.twitter.com/pALiD8p9NE

— RFI English (@RFI_En) January 28, 2021

Σε πολλά σημεία του πλανήτη είδαμε να προκύπτουν νέες μεταλλάξεις. Η πρόκληση που βρισκόμαστε αντιμέτωποι είναι η εξής: Υπάρχει το ενδεχόμενο έξαρσης της πανδημίας, παρά το γεγονός ότι τα πράγματα είχαν αρχίσει να καλυτερεύουν.

Δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό πόσα από τα άτομα που μολύνθηκαν πρόσφατα στο Μανάους, είχαν μολυνθεί και παλιότερα από τον κορονοϊό. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η νέα αυτή παραλλαγή, P.1, είναι πλέον κυρίαρχη στη πόλη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα εξαπλωθεί παντού, σε όλο τον κόσμο. Κάθε χώρα και κάθε πληθυσμός είναι μοναδικός και η ευαισθησία ποικίλλει ανάλογα με τις  μεταλλάξεις στις οποίες έχει ήδη εκτεθεί. Ωστόσο, υπάρχει μία πιθανή επικίνδυνη εξέλιξη των πραγμάτων, ένα δεύτερο θανατηφόρο κύμα στη Βραζιλία.

Η λύση, όμως, εξαρτάται από τον εμβολιασμό. Η ανοσοαπόκριση που δημιουργούν τα εμβόλια είναι πιο ισχυρή από εκείνη που αποκτούμε απλώς μετά από μία μόλυνση από τον ιό. Οι πλούσιες χώρες έχουν χρόνο να αποφύγουν τη μοίρα της Βραζιλίας μέσω του άμεσου, αποτελεσματικού εμβολιασμού.

Στις περισσότερες χώρες όμως αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Την περασμένη εβδομάδα, μόνο μία από τις 29 φτωχότερες χώρες του κόσμου εφοδιάστηκε με κάποια εμβόλια. Μια μελέτη στο περιοδικό BMJ εκτιμά ότι τα εμβόλια δεν θα είναι διαθέσιμα σε περισσότερο από το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2022.

Η διανομή εμβολίων είναι κάτι περισσότερο από ένα ζήτημα δικαιοσύνης ή ηθικής. Η διασφάλιση ότι κάθε άνθρωπος θα εμβολιαστεί, λειτουργεί προς το συμφέρον όλων, καθώς η παγκόσμια διανομή εμβολίων αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης του ιού. Το κλειδί θα είναι να μειωθεί ο ρυθμός μετάδοσης παγκοσμίως, το συντομότερο δυνατόν,  και όχι να εμβολιαστεί ο πληθυσμός μόνο μίας χώρας ενώ ταυτόχρονα δεκάδες άλλες θα υποφέρουν.

Καθώς ο ιός αυξάνεται σήμερα σε όλη την Αφρική, περίπου 2,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας δεν έχουν εμβολιαστεί. “Είναι σαφές ότι η αποτυχία αντιμετώπισης της κατανομής εμβολίων με βάση την υγεία και τις επιδημιολογικές ανάγκες, και όχι το εθνικό συμφέρον, δείχνει τώρα να έχει τρομερό αντίκτυπο στην ικανότητα του κόσμου να επιτύχει παγκόσμιο έλεγχο του COVID”, δήλωσε η Marine Buissonnière ερευνητής της παγκόσμιας υγείας.

Στη χρονιά που θα διανύσουμε, ορισμένες χώρες θα επιδιώξουν την ανοσία της αγέλης, εμβολιάζοντας σχεδόν κάθε πολίτη. Άλλες χώρες μπορεί να δουν ένα νέο καταστροφικό κύμα επαναμολύνσεων, ενδεχομένως προερχόμενο από τις μεταλλάξεις. Οι μεταλλάξεις που θα δημιουργηθούν μπορεί να κάνουν τους εμβολιασμένους για ακόμη μία φορά ευπαθείς στον ιό. Ο ιός μπορεί να επιστρέψει με αποτέλεσμα να έχουμε νέα lockdown και νέα μέτρα μέσα στα επόμενα χρόνια. Οι χώρες που επιθυμούν να συγκεντρώσουν όσο περισσότερα εμβόλια γίνεται χωρίς να σχεδιάζουν να βοηθήσουν τις υπόλοιπες χώρες, βάζουν τον ίδιο τους το πληθυσμό σε κίνδυνο.

Με πληροφορίες: www.theatlantic.com