Η Ευρώπη μπατάρει ακροδεξιά – Τι σημαίνει για την επομένη των Εκλογών

Βρισκόμαστε μια ανάσα πριν από το αποτέλεσμα τις ευρωεκλογές και ενδεχομένως μιλάμε για τις πιο αμφίρροπες εκλογές που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη. Οι έρευνες μιλούν πια για ξεκάθαρη άνοδο της ακροδεξιάς, ενώ οι εκτιμήσεις φαίνεται να “δίνουν” περισσότερες έδρες στους ακροδεξιούς βουλευτές- οι οποίοι βέβαια βρίσκονται ασυσπείρωτοι ως προς την εκπροσώπησή τους- παρά στο παραδοσιακά πρώτο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).

Ακόμη, ωρολογιακή βόμβα φαίνεται να είναι και η στάση της νέας γενιάς ως προς τις εκλογές. Δεν είναι μόνο τα υψηλά ποσοστά αποχής που καταγράφονται. Ενδεικτικά, η μελέτη του International IDEA αναφέρει ότι η απουσία των νέων από τις εκλογές συχνά σχετίζεται με αμοιβαία δυσπιστία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και των νέων, καθώς και με την έλλειψη προσαρμογής των κομμάτων στις νέες μορφές πολιτικής δράσης και επικοινωνίας που προτιμούν οι νέοι. Αυτό που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία, είναι η απήχηση ακροδεξιών μορφωμάτων στους νέους, που πολλές φορές κρύβονται κάτω από τον μανδύα της αντισυστημικότητας. Δηλαδή, τα ακροδεξιά κόμματα παρουσιάζονται περισσότερο ως κατά ενός συστήματος που απέτυχε και, προτάσσοντας αυτό, αναδύονται μετά και αντι – μετανστευτικές και άλλες τέτοιες ιδέες.

Είναι η Γαλλία με τη Μαρί Λεπέν με την στήριξη του 32% έως 36% στην ηλικιακή ομάδα 18-24, είναι η Γερμανία και το AfD- λίγες μέρες έχουν περάσει από τότε που ακούσαμε νέους Γερμανούς να τραγουδούν «Εξω οι ξένοι, η Γερμανία για τους Γερμανούς, έξω οι ξένοι». Είναι η Ολλανδία και η απήχηση του κόμματος Ελευθερία (PVV). Είναι η Ισπανία και η Πορτογαλία και, σύμφωνα με τα ευρήματα, είναι οι νέοι άνδρες που βιώνουν αυτήν την “ταύτιση”.

Έχοντας ξεκαθαρίσει, λοιπόν ότι η απήχηση της Ακροδεξιάς δεν φαίνεται μόνο σε μεγαλύτερες ηλικίες αλλά και στους νέους, αντιλαμβανόμαστε μια γενικότερη τάση προς τα άκρα και καταλαβαίνουμε την πολυπλοκότητα του ζητήματος. Κάπως έτσι τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πολλά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποια θα είναι η ταυτότητα της Ευρώπης την 10η του Ιουνίου; Οι ευρωβουλευτές των ακροδεξιών κομμάτων, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις που επικαλείται το Politico, φαίνεται ότι θα είναι περισσότεροι από τους ευρωβουλευτές του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τις εκλογές.

Οι ακροδεξιές παρατάξεις στην Ελλάδα

Εγχώρια, η κατάσταση φαίνεται να αντανακλά σε έναν βαθμό την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, οι δημοσκοπήσεις δίνουν την Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου κατά πάσα πιθανότητα στην τέταρτη θέση, ενώ χώρο μέσα στην Ευρωβουλή φαίνεται πως θα αποκτήσει και η Νίκη του Δημήτρη Νατσιού. Υπενθυμίζεται ότι στις Εθνικές Εκλογές τον Ιούνιο του 23%, τρία κόμματα της Ακροδεξιάς πτέρυγας κατάφεραν να μπουν στη Βουλή (τα δυο προαναφερθέντα κόμματα με 4,44% και 3,70% αντίστοιχα, καθώς και οι Σπαρτιάτες του Βασίλη Στίγκα με 4,68%). Το συνολικό τους ποσοστό αντιστοιχεί σε 12, 82 αθροιστικά, σε μια συμμετοχή 53,74%. Ακόμη, το ποσοστό της Ακροδεξιάς συνολικά ξεπερνάει το ποσοστό του 3ου ΠΑΣΟΚ (11,84%).

Ακόμη, οι νέοι, ψηφίζοντας όπως και οι μεγαλύτερες γενιές, ανέδειξαν στις ίδιες θέσεις τα 3 κόμματα της ακροδεξιάς, δίνοντας μάλιστα σχεδόν 8% στους Σπαρτιάτες.

Ψηφίζοντας Ακροδεξιά: Έκφραση ή αντίδραση;

Η parallaxi μίλησε με τον Καθηγητή του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, Νίκο Παναγιώτου, με κύριο γνωστικό αντικείμενο την Διεθνή Δημοσιογραφία και ερευνητικά ενδιαφέροντα σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις και εξελίξεις, προσπαθώντας να σκιαγραφήσει το “αύριο” της Ευρώπης και να ερμηνεύσει την κατάσταση της σημερινής ευρωπαϊκής πραγματικότητας.

Γιατί παρατηρούμε αυτή τη στροφή προς την Ακροδεξιά, ποια αίτια οδηγούν σε αυτό; Συνδέεται με τους πολέμους που λαμβάνουν χώρα εντός και εκτός ευρωπαϊκού χώρου;

“Η στροφή προς την Ακροδεξιά μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες. Ο κυριότερος κατά τη γνώμη μου στην έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία, ο δείκτης αυτός όπως προκύπτει από μια σειρά σχετικών ερευνών, Ευρωβαρόμετρο, Kappa Research, Pew Research Center είναι συνεχώς πολύ χαμηλός. Οικονομική ανασφάλεια και ανισότητες επίσης συμβάλλουν στην αύξηση του ακροδεξιού λαϊκισμού, καθώς πολλοί πολίτες αισθάνονται ότι τα παραδοσιακά κόμματα δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους. Οι πόλεμοι και οι γεωπολιτικές αναταραχές εκτός Ευρώπης επιδεινώνουν την κρίση και ενισχύουν την αίσθηση ανασφάλειας και φόβου. Τέλος η προώθηση θεμάτων χωρίς την απαραίτητη διαβούλευση εμπλοκή των ενδιαφερόμενων ομάδων, με πλέον χαρακτηριστική αυτή της πράσινης ατζέντας, συνέβαλλε στην μη αποδοχή τους και μερική απόρριψη από ομάδες όπως αγρότες, βιομηχανικοί εργάτες κλπ, πεδίο το οποίο επίσης εκμεταλλεύθηκε η αντισυστημική ρητορική“.

Δημοσίευμα του Politico αναφέρει την πιθανότητα ύπαρξης παραπάνω ακροδεξιών ευρωβουλευτών που, στο σύνολό τους, ενδεχομένως να υπερτερούν σε σχέση με αυτούς του ΕΛΚ. Τι σημαίνει αυτό για την επόμενη μέρα των Ευρωεκλογών; Υπάρχει πιθανότητα συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) και Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID);

“Εάν οι ακροδεξιοί ευρωβουλευτές υπερτερήσουν, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στις πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ και βέβαια σε μια περίοδο «ακυβερνησίας» αναζήτησης πυξίδας που είναι πολύ αρνητικό σε ένα διεθνές περιβάλλον έντονης ανασφάλειας και σοβαρών προκλήσεων. Οι συνεργασίες μεταξύ ECR και ID είναι πιθανές, αν και δεν είναι δεδομένες, λόγω διαφορών στις πολιτικές ατζέντες και προτεραιότητες. Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε να ενισχύσει τις φωνές που αντιτίθενται στη βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και να αυξήσει την πίεση για πιο αυστηρές μεταναστευτικές πολιτικές και προστατευτισμό”.

Γιατί η Αριστερά έχει φύγει από το προσκήνιο; Μιλάμε πια για κυριαρχία της Δεξιάς με Ακροδεξιά αντιπολίτευση; Είναι πιθανό να καταρρεύσει το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής πραγματικότητας με τις νέες συνθήκες;

“Η Αριστερά έχει δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στις νέες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες και συχνά δεν έχει προσφέρει πειστικές λύσεις στα προβλήματα που έχουν μετ’ επιτάσεως αναδειχθεί και ειδικά αυτά της μετανάστευσης και της οικονομικής ανασφάλειας. Η κυριαρχία της Δεξιάς και η άνοδος της Ακροδεξιάς δημιουργούν μια νέα δυναμική στην πολιτική σκηνή, όμως δεν είναι απαραίτητο ότι θα οδηγήσει σε κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και οι προκλήσεις θα είναι σημαντικές“.

Τι πήγε λάθος τα προηγούμενα χρόνια κι έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο; Κατά πόσο εκφράζει αυτή η άνοδος της Ακροδεξιάς τα ευρωπαϊκά ιδεώδη;

“Η έλλειψη αποτελεσματικής διαχείρισης της οικονομικής κρίσης, η αδυναμία αντιμετώπισης των ανισοτήτων, και οι ανεπάρκειες στη διαχείριση της μετανάστευσης είναι ορισμένα από τα λάθη που οδήγησαν στην άνοδο της Ακροδεξιάς. Η άνοδος της Ακροδεξιάς δεν εκφράζει τα παραδοσιακά ευρωπαϊκά ιδεώδη της αλληλεγγύης, της ενότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά αντίθετα αποτελεί μια αντίδραση σε ένα πολιτικό περιβάλλον που ολοένα και περισσότερο γίνεται αντιληπτό ως περιβάλλον συμφερόντων αποξενωμένων από τους πολίτες στους οποίους επιβάλλονται πολιτικές ατζέντες”.

Τι ρόλο παίζουν οι ψευδείς ειδήσεις σε όλο αυτό;

“Οι ψευδείς ειδήσεις έχουν συμβάλει στην άνοδο της Ακροδεξιάς, καθώς συχνά ενισχύουν φόβους και προκαταλήψεις, διασπείροντας παραπληροφόρηση σχετικά με τη μετανάστευση, την εγκληματικότητα, τα πολιτικά κόμματα και τους πολιτικούς. Αυτό δημιουργεί μια αίσθηση ανασφάλειας και δυσπιστίας προς τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και τις κυβερνήσεις, ενισχύοντας τις ακροδεξιές αφηγήσεις. Ταυτόχρονα όπως προκύπτει και από μια σειρά σημαντικών ερευνών, τρίτες χώρες έχουν αξιοποιήσει στο μέγιστο τις ψευδείς ειδήσεις προκειμένου να υπονομεύσουν τις Δυτικές Δημοκρατίες”.

Ποια είναι η πρόβλεψή σας και η δική σας εκτίμηση για το μέλλον της Ευρώπης;

“Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από την ικανότητα των πολιτικών ηγεσιών να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Η άνοδος της Ακροδεξιάς αποτελεί ένα σημαντικό καμπανάκι για την ανάγκη αλλαγών στις πολιτικές και τις προσεγγίσεις. Είναι μια προειδοποίηση που έχει έρθει εδώ και αρκετά χρόνια. Ωστόσο η επιλογή των υποψήφιων ευρωβουλευτών δεν ακολούθησε πολιτικά κριτήρια αλλά αντίθετα πολλές φορές υπερίσχυσαν κριτήρια δημοφιλίας και όχι αποτελεσματικότητας με άμεσο κίνδυνο να υποβαθμίζουμε τη σημασία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και γενικότερα της ΕΕ. Κρίσιμο ζήτημα είναι η ΕΕ να απαντήσει πειστικά με μέτρα ενίσχυσης της οικονομικής ανάπτυξης, μείωσης των ανισοτήτων επιτυχημένη διαχείριση της μετανάστευσης προκειμένου η Ευρώπη μπορεί να παραμείνει ενωμένη και να προχωρήσει με σταθερά βήματα. Ωστόσο, οι πολιτικές, κοινωνικές και διεθνείς εντάσεις θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την πορεία της ΕΕ και ειδικά το ρόλο της σε ένα νέο παγκόσμιο περιβάλλον”.