Θανάσης Τσακρής: Να προστατέψουμε τη φύση, γιατί όταν νοσεί ο πλανήτης, νοσούν και οι άνθρωποι

Συνέντευξη στον Φίλιππο Δεργιαδέ

Ο Αθανάσιος Τσακρής, είναι καθηγητής Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, και στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, θα είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με το νέο κόμμα «ΚΟΣΜΟΣ», στο οποίο είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου.

Η παρουσία του στη λίστα υποψηφίων του «ΚΟΣΜΟΣ», στο πλευρό του Πέτρου Κόκκαλη, σίγουρα ανεβάζει τις πολιτικές μετοχές του κόμματος και ενισχύει την προσπάθεια του νέου πολιτικού σχηματισμού που διακρίνεται για τις θέσεις του για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που επιφέρει η κλιματική αλλαγή.

Ο Θανάσης Τσακρής, θεωρεί ότι και στη χώρα μας πλέον είναι αναγκαίο να εδραιωθεί ένα κόμμα που να εκφράζει και εκπροσωπεί το οικολογικό κίνημα σε κοινοβουλευτικό και κυβερνητικό επίπεδο, υποστηρίζοντας ότι αυτό το κόμμα μπορεί να είναι ο «Κόσμος», και πως η αρχή μπορεί να γίνει από τις ευρωεκλοογές του 2024. Συνδέει απόλυτα την μόλυνση και επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος με την ανθρώπινη υγεία και υποστηρίζει πως στον κόσμο που ζούμε πλέον η οικολογική και κλιματική κρίση είναι μητέρα όλων των κρίσεων.

• Κύριε καθηγητά θα είστε υποψήφιος ευρωβουλευτής με το νέο κόμμα που ίδρυσε ο Πέτρος Κόκκαλης «Κόσμος». Γιατί με τον «Κόσμο»; Τι καινούργιο φέρνει αυτό το κόμμα;

Είμαι με τον «Κόσμο» και τον Πέτρο Κόκκαλη γιατί είναι όμορφο να συναντάς ανθρώπους με τους οποίους έχεις κοινή οπτική και αισθητική, σε πολιτικούς χώρους όπου υπάρχουν πράγματα που αξίζει να υπερασπιστείς. Ο «Κόσμος» είναι ένας νέος πολιτικός φορέας που στόχο έχει να φέρει λύσεις σε προβλήματα πολύ επείγοντα αλλά και πολύ διαφορετικά από εκείνα για τα οποία έχει οργανωθεί και λειτουργεί το σημερινό πολιτικό σύστημα.

Σε μια εποχή γεμάτη κρίσεις -ακρίβειας, επισιτιστική, αγροτική, κρίση δημοκρατίας εν τέλει- εμείς προσπαθούμε για έναν κόσμο που δεν θα κάνει ακριβώς αυτό: δεν θα μας οδηγεί από τη μία κρίση στην επόμενη.

Ξεκινάμε από τις Ευρωεκλογές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα χρόνια θα δοκιμαστεί σε πολλά: στην αντιμετώπιση της εκτόξευσης του κόστους ζωής και της ενεργειακής κρίσης, στην προάσπιση του κράτους δικαίου, στην οικοδόμηση της άμυνάς της, στη διαχείριση του μεταναστευτικού, στη στήριξη της δημόσιας υγείας. Κι εμείς θέλουμε μια Ευρώπη δηµοκρατική, δίκαιη, συμπεριληπτική, βιώσιµη – και Πράσινη!

• Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί ακόμα στη χώρα μας δεν έχει καταφέρει το οικολογικό κίνημα να εδραιωθεί και να εκπροσωπείται αυτόνομα στη Βουλή αλλά και στο Ευρωκοινοβούλιο ενώ γενικά οι Πράσινοι και οι Οικολόγοι έχουν εδώ και χρόνια σημαντική παρουσία στα κοινά πολλών ευρωπαϊκών κρατών. Σε τι διαφέρει η Ελλάδα;

Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις προσπάθειες που έγιναν, το πράσινο κίνημα δεν κατάφερε δυστυχώς να εδραιωθεί. Αυτό εξηγείται ως έναν βαθμό από την πόλωση του δικομματισμού που δεν άφηνε άλλες πολιτικές δυνάμεις να «αναπνεύσουν» αλλά και από τον κατακερματισμό του ίδιου του οικολογικού κινήματος.

Όμως δεν έχουμε πια την πολυτέλεια να είμαστε διάσπαρτοι στον πολιτικό χάρτη. Θέλουμε να γίνουμε μοχλός πίεσης απέναντι σε καταστροφικές και αδιέξοδες πολιτικές και να κάνουμε ευρείες συνεργασίες, μέσω των οποίων θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά παθογένειες του παρελθόντος. Δεν είμαστε κόμμα διαμαρτυρίας, έχουμε σαφείς προτάσεις διακυβέρνησης σε όλα τα πεδία.

• Εκτός από το ΕΚΠΑ, όπου βρίσκεστε σήμερα ως καθηγητής Μικροβιολογίας, διδάξατε και στο ΑΠΘ, στην Ιατρική Σχολή. Γνωρίζετε, λοιπόν, όσο λίγοι στη χώρα τι σημαίνει πανδημία, λοιμώξεις και ιώσεις. Πολλοί ρωτούν τι γίνεται με τον κορωνοϊό; Έχει τελειώσει η περιπέτεια της COVID ή υπάρχει κίνδυνος να έχουμε νέες μεταλλάξεις του ιού στο μέλλον;

Θυμάμαι πάντα με νοσταλγία τα χρόνια του ΑΠΘ. Όσον αφορά την πανδημία, έχει μεν τελειώσει «τυπικά», όπως επέβαλλαν οι κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες, αλλά η COVID θεωρείται πια ενδημική νόσος, αφού έχει συνεχή παρουσία στον πληθυσμό, ακριβώς όπως συμβαίνει με τη γρίπη, την ελονοσία, τον HIV και άλλες ενδημικές λοιμώξεις.

Ειδικά στην περίπτωση του κορωνοϊού, με τις υποπαραλλαγές του που κατά καιρούς επικρατούν, η ενδημικότητά του έχει επιτευχθεί: ο ιός έχει τη δυνατότητα να εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, αλλά, αναλογικά, αποβαίνει θανατηφόρος για πολύ λιγότερους νοσούντες απ’ ό,τι κατά τις προηγούμενες φάσεις της πανδημίας. Ο SARS-CoV-2 ήρθε για να μείνει, λοιπόν, όπως είχαμε προβλέψει.

Πώς θα είναι η εικόνα από εδώ και πέρα; Τα ποσοστά μολύνσεων θα αυξομειώνονται, θα κορυφώνονται τους χειμερινούς μήνες, αλλά νοσήσεις θα υπάρχουν και σε άλλες περιόδους. Επιδημικά κύματα μπορεί να βλέπουμε ακόμα και στη διάρκεια του καλοκαιριού, όπως συνέβη πέρυσι.

• Tα τελευταία χρόνια εκτός από τον κορονοϊό, βλέπουμε και την εξάπλωση στην Ευρώπη τροπικών ασθενειών, όπως ο δάγκειος πυρετός και η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Φταίει το περιβάλλον, δεν λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα;

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο SARS-CoV-2 αποτελεί πρόγευση ενός κύματος ιών που πιθανότατα θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Ήδη το 60% των γνωστών μολυσματικών ασθενειών που μεταδίδονται στους ανθρώπους και το 75% των αναδυόμενων μολυσματικών νόσων χαρακτηρίζονται ως ζωονόσοι.

Κι αυτές οι ασθένειες διαρκώς θα αυξάνονται, καθώς οι ιοί θα βρίσκουν ολοένα και πιο εύκολα τρόπο να περνούν από τα ζώα στον άνθρωπο. Πολλοί παράγοντες διευκολύνουν αυτή τη μετάβαση: η κλιματική αλλαγή, η πυκνότητα του πληθυσμού, η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων, η αποψίλωση των δασών, η εντατική κτηνοτροφία μεταξύ άλλων.

Στον «Κόσμο» πιστεύουμε ότι έχει έρθει η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη φύση και να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη για Ενιαία Υγεία – One Health, η οποία, αν και αποτελεί εδώ και χρόνια πυλώνα της φιλοσοφίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δεν έχει γίνει πράξη. Ενιαία υγεία σημαίνει ότι οι άνθρωποι, για να παραμείνουμε υγιείς και προστατευμένοι από αναδυόμενα παθογόνα, ιούς και βακτήρια, πρέπει να φροντίσουμε για την υγεία των ζώων (άγριων και οικόσιτων) και των οικοσυστημάτων. Με δυο λόγια, να ανακόψουμε την καταστροφή του περιβάλλοντος, γιατί όταν νοσεί ο πλανήτης, νοσούν και οι άνθρωποι.

• Στη Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζουμε ένα τεράστιο πρόβλημα με την ατμοσφαιρική ρύπανση, για την οποία έχει καταδικαστεί η χώρα από την Ε.Ε. Η ενημέρωση που υπάρχει, όμως, είναι ελάχιστη.

Έχετε δίκιο. Πολλές από τις παραπομπές της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για κακή ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα λόγω συνεχών υπερβάσεων των οριακών τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων και του διοξειδίου του αζώτου, καθώς και της μη θέσπισης μέτρων αφορούν τη Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τον δείκτη ποιότητας αέρα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η ποιότητα αέρα στο κέντρο της πόλης (Αγίας Σοφίας) για 234 ημέρες τον τελευταίο χρόνο ήταν από «κακή» έως «εξαιρετικά κακή».

• Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και μάλλον θα μείνει. Υπάρχουν όμως πολλοί που αγνοούν ή αμφισβητούν ακόμα το φαινόμενο. Έχουν περιβαλλοντική συνείδηση οι Έλληνες; Έχει γίνει κοινό κτήμα ότι αντιμετωπίζουμε περιβαλλοντική κρίση;

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο το 91% των Ελλήνων πιστεύουν ότι η χώρα δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μια φυσική καταστροφή, δηλαδή μια κλιματική καταστροφή. Από την άλλη, ιεραρχούν διαφορετικά τις προτεραιότητές τους: κόστος ζωής, οικονομική κατάσταση, ανεργία, υγεία, στέγαση. Το περιβάλλον ακολουθεί.

Η δική μας προσπάθεια είναι να πείσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους συμπολίτες μας ότι όλα αυτά είναι αλληλένδετα. Η οικολογική και κλιματική κρίση είναι μητέρα όλων των κρίσεων. Δεν έχουμε να κάνουμε με θεομηνία ούτε με ένα απλό μετεωρολογικό φαινόμενο. Βιώνουμε τα αποτελέσματα συγκεκριμένων πολιτικών που όχι μόνο καταστρέφουν το περιβάλλον, αλλά και διαλύουν την κοινωνική συνοχή και οξύνουν τις κοινωνικές ανισότητες.

• Πώς κρίνετε την περιβαλλοντική πολιτική που έχει ασκηθεί και ασκείται στη χώρα μας από τις τελευταίες κυβερνήσεις; Ποια είναι τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και δεν λαμβάνονται; Ποιες είναι οι προτεραιότητες;

Βασικό επιχείρημα για τη μη λήψη μέτρων και ουσιαστικών περιβαλλοντικών πολιτικών είναι το κόστος. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι το κόστος της δράσης θα είναι μεγαλύτερο από το κόστος της αδράνειας – επομένως δυσβάσταχτο για μια χώρα όπως η δική μας. Αυτό είναι ψευτοδίλημμα. Οι ζημιές στη Θεσσαλία έφτασαν τα 3,5 δισ.

Κι αυτό το ποσό πιθανότατα αφορά μόνο τις δημόσιες υποδομές, αφού το κόστος των περιουσιών που χάθηκαν είναι ανυπολόγιστο. Πολλά θα είχαν σωθεί αν είχαμε επενδύσει 400 εκατ. σε αντιπλημμυρικά έργα. H οικοδόμηση ενός ισχυρού συστήματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η προστασία της βιοποικιλότητας, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, οι επενδύσεις στη βιώσιμη γεωργία είναι μερικοί από τους πυλώνες του προγράμματός μας.

• Γιατί να ψηφίσει κάποιος το κόμμα σας, τον «Κόσμο» και γιατί εσάς προσωπικά;

Δεν έχει σημασία αν θα ψηφίσουν οι συμπολίτες μας εμένα, ειλικρινά σας το λέω. Έχει σημασία, όμως, να κατανοήσουμε ως κοινωνία ότι η αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, η αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, η ασφαλής διατροφική αλυσίδα, η βιώσιμη παραγωγή, η εξασφάλιση της ποιότητας του αέρα και του νερού, η προάσπιση της δημόσιας υγείας είναι τεράστιες προκλήσεις που απαιτούν δομικές αλλαγές, αναγκαίες για την επιβίωσή μας. Αυτές τις αλλαγές οραματίζεται ο «Κόσμος».