Φιλοδωρήματα: Η διαφορά στα tips μεταξύ Ελλήνων και τουριστών στη Θεσσαλονίκη

Κάθε φορά που φεύγουμε από ένα εστιατόριο ή μία καφετέρια, αναρωτιόμαστε πόσα tips να αφήσουμε, αφού έχουμε απολαύσει την παραγγελία μας. Άλλοι θα «στρογγυλέψουν» το σύνολο του λογαριασμού προς τα πάνω, άλλοι θα αφήσουν ένα χαρτονόμισμα στο τραπέζι, ενώ άλλοι ό,τι κέρματα τους έχουν περισσέψει στην τσέπη.

Η πρακτική του φιλοδωρήματος, πουρμπουάρ ή tip, διαφέρει από χώρα σε χώρα. Σε μερικά μέρη, όπως τις ΗΠΑ, το φιλοδώρημα θεωρείται αναγκαίο, ενώ σε άλλα, όπως την Ιαπωνία ή την Κίνα, το να αφήνει ο πελάτης tips, θεωρείται προσβολή. Γενικότερα στην Ευρώπη, η κουλτούρα του φιλοδωρήματος είναι αρκετά πιο χαλαρή. Συνήθως, προστίθεται στον λογαριασμό ως χρέωση υπηρεσιών ή φόρος και θεωρείται ανταμοιβή για την καλή εξυπηρέτηση, ωστόσο, το ποσό εξαρτάται πάντα από τη χώρα. Στην Ισπανία και την Ελλάδα, δεν είστε υποχρεωμένοι να αφήσετε φιλοδώρημα, αλλά συνήθως τα εστιατόρια περιμένουν ένα tip 5-10%.

Στη Γερμανία, η λέξη που χρησιμοποιείται για το φιλοδώρημα είναι “Trinkgeld” και το ποσοστό είναι 10%. Στη Γαλλία, η χρέωση υπηρεσιών περιλαμβάνεται στην αμοιβή και το φιλοδώρημα δεν αποτελεί υποχρέωση. Ωστόσο, αν παραγγείλετε ένα ποτό στο μπαρ, 10-12,5% θα προστεθεί στον τελικό λογαριασμό -η χρέωση υπηρεσιών είναι μέρος της γαλλικής νομοθεσίας. Το φιλοδώρημα προστίθεται, επίσης, στον λογαριασμό στην Ιταλία, μέσω μιας χρέωσης που ονομάζεται “servicio”. Στην Αυστρία ισχύει κάτι ανάλογο, καθώς το φιλοδώρημα δεν είναι κοινή πρακτική, αλλά μια χρέωση υπηρεσιών που θα προστεθεί στον λογαριασμό.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του CNBC, το φιλοδώρημα είναι μια συνήθεια που κρατά από παλιά. Ωστόσο, φαίνεται ότι πλέον, 2 στους 3 Αμερικανούς έχουν αρνητική άποψη για τη συγκεκριμένη πρακτική. Σήμερα, με την τεχνολογία του σύγχρονου κόσμου, το tip μπορεί να διευθετηθεί άμεσα, χωρίς άβολες καταστάσεις. Ταμειακά tablet και άλλα ψηφιακά μέσα στα καταστήματα εστίασης, δίνουν τη δυνατότητα αυτόματου φιλοδωρήματος, του 5%, 10% ή και 20% του συνολικού λογαριασμού.

Καλώς ή κακώς, στην Ελλάδα, παρά τις άτυπες πρακτικές που μπορεί να υπάρχουν σχετικά με τo φιλοδώρημα, η συνήθεια δεν είναι αυτονόητη για όλους. Σε σχέση με άλλες χώρες, η κουλτούρα του Έλληνα είναι τέτοια, που πολύ εύκολα θα πληρώσει τον λογαριασμό του και με μεγάλη ευκολία θα σηκωθεί να φύγει από το μαγαζί.

Στην Ελλάδα του σήμερα, με το μεροκάματο στην εστίαση να κινείται στα 4, 5 και 6 ευρώ την ώρα, με εξαντλητικά ωράρια, υπερωρίες και κούραση, τα tips μπορούν να αποδειχθούν άκρως καθοριστικά για τους εργαζόμενους.

Ο Α. δουλεύει τα τελευταία χρόνια σε γνωστό εστιατόριο στην παραλιακή της Θεσσαλονίκης και μιλάει στην Parallaxi για τη φιλοσοφία του φιλοδωρήματος από τουρίστες και Έλληνες στην πόλη: 

«Στο μαγαζί που εργάζομαι υπάρχει καθημερινά κόσμος, με τα Σαββατοκύριακα να γεμίζει με κρατήσεις από θαμώνες. Τις τουριστικές περιόδους, όπως Χριστούγεννα, Πάσχα και καλοκαίρι, προσπαθούμε πολύ να βασιστούμε στον τουρισμό της Θεσσαλονίκης, μιας και είναι αυτοί που κάνουν μεγάλη κατανάλωση. Ειδικότερα στην συγκεκριμένη τοποθεσία, οι τουρίστες που έρχονται με το κρουαζιερόπλοιο κατακλύζουν τα μαγαζιά της παραλιακής. Έχουμε πολλές αφίξεις από τα Βαλκάνια, με Ρουμάνους, Σέρβους και αρκετούς Τούρκους. Από Ευρώπη, έχουμε αρκετούς Άγγλους, Ιταλούς και Γάλλους. Στην Ελλάδα, ακόμα και οι εργοδότες γνωρίζουν ότι ο μισθός στην εστίαση είναι χαμηλός, οπότε και οι ίδιοι στηρίζονται αρκετά στo φιλοδώρημα». 

«Σίγουρα, οι ξένοι αφήνουν περισσότερα tips από τους Έλληνες», εξηγεί ο Α:

«Οι Αμερικάνοι και οι Άγγλοι έχουν στην κουλτούρα τους τη φιλοσοφία του φιλοδωρήματος και στρέφονται κυρίως στο 10% του λογαριασμού. Από αυτούς, το tip είναι κάτι σχεδόν αυτονόητο. Μερικές φορές κάνουν με ευκολία και στρογγυλοποιήσεις προς τα επάνω στο ποσό που θα αφήσουν. Οι Ευρωπαίοι, κυρίως Ισπανοί, Ιταλοί και Γάλλοι, δεν είναι τόσο υπέρ του πουρμπουάρ. Μπορεί στις χώρες τους να αφήνουν tips ή να τα έχουν ενσωματωμένα στις αποδείξεις, αλλά ως τουρίστες, έχω παρατηρήσει ότι δεν έχουν αυτήν την συνήθεια. Κάποιοι βέβαια, μας ρωτάνε αν συμπεριλαμβάνεται το φιλοδώρημα στο λογαριασμό και όταν τους πούμε όχι, τότε θα αφήσουν.

Αυτοί που με έχουν εντυπωσιάσει είναι οι Ρουμάνοι. Παρά τη δύσκολη συνεννόηση που μπορεί να υπάρχει πολλές φορές μαζί τους, μιας και δεν μιλάνε καλά Αγγλικά, έχουν κατανόηση ως προς το προσωπικό και έχουν στην κουλτούρα τους το φιλοδώρημα. Από την άλλη, οι Τούρκοι, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Είναι αυτοί που έρχονται από τα βάθη της Ασίας και δεν σκέφτονται καν να αφήσουν tip και υπάρχουν και οι πιο “Ευρωπαίοι”, οι οποίοι είναι πολύ ανοιχτοί στο φιλοδώρημα.

Τώρα, όσον αφορά τους Έλληνες, σίγουρα δεν βασιζόμαστε σε αυτούς για tips. Είτε κάνουν λογαριασμό 20 ευρώ, είτε 50 ευρώ, είτε 200 ευρώ, θα αφήσουν κέρματα για φιλοδώρημα – όπου φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις. Αλλά είναι πολύ σπάνιο, να συναντήσεις Έλληνα και να σου δώσει πάνω από 10 ευρώ tip». 

Ο Θ. εργάζεται σε πολυσύχναστη καφετέρια στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Από την πλευρά του, αναλύει τον ρόλο που παίζουν τα tips σε όσους εργάζονται στην εστίαση: 

«Για όσους εργάζονται στην εστίαση, το φιλοδώρημα παίζει σημαντικό ρόλο. Σίγουρα, δεν είναι κάθε μέρα αρκετά χρήματα, αλλά ακόμα και τα λίγα, είναι για πολλούς αναγκαία. Για παράδειγμα, όταν το κατάστημα που εργάζεσαι κλείνει μετά τις 12 το βράδυ – κάτι που για την εστίαση είναι αυτονόητο – πολλοί που δεν έχουν μεταφορικό μέσο, ούτε μπορούν να πάρουν νυχτερινό λεωφορείο, χρησιμοποιούν τα χρήματα από τα tips για να γυρίσουν σπίτι τους με ταξί. Είναι γενικότερα ένα μπόνους, που οι περισσότεροι το έχουν ανάγκη και μπορεί τον μήνα να φτάσει μέχρι και τα 130 ευρώ».

«Στις τουριστικές περιόδους έχουμε πάρα πολύ δουλειά, μέχρι και σε σημείο να μην φτάνει το προσωπικό. Το καλοκαίρι διαφέρει αρκετά, μιας και καθημερινά συγκεντρώνεται πολύς κόσμος στις καφετέριες και τα Σαββατοκύριακα, τα πράγματα είναι αρκετά πεσμένα, μιας και οι Θεσσαλονικείς, φεύγουν για τις παραλίες. Από τους τουρίστες, οι Αμερικάνοι και οι Άγγλοι είναι αυτοί που αφήνουν τα μεγαλύτερα ποσά σε φιλοδωρήματα. Μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση, γιατί έχω παρατηρήσει ότι – τουλάχιστον σε καφετέρια – οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν αφήνουν tips. Είναι πολλές φορές που οι Έλληνες θα αφήσουν περισσότερα χρήματα για πουρμπουάρ και κυρίως οι άνω των 30 και όχι τόσο τα νεότερα παιδιά».

Ο Κ. εργάζεται σε βραβευμένο εστιατόριο στην περιοχή της Καλαμαριάς. Ο ίδιος εξηγεί πως τα φιλοδωρήματα έχουν μειωθεί κατά πολύ τον τελευταίο χρόνο: 

«Τους χαμηλούς μισθούς στην εστίαση τους σώζει το φιλοδώρημα. Το εστιατόριο γεμίζει κυρίως τα Παρασκευές και Σαββατοκύριακα, καθώς και τις βραδινές ώρες των καθημερινών. Δουλεύω δύο χρόνια και τα tips έχουν μειωθεί κατά πολύ το τελευταίο έτος. Από όσους ξένους έχω εξυπηρετήσει, αυτοί που δύσκολα θα αφήσουν φιλοδώρημα είναι οι Γερμανοί και οι Γάλλοι, όπως επίσης και οι Μεσόγειοι (Ιταλοί και Ισπανοί). Αυτοί που θα δώσουν κάτι παραπάνω είναι οι Βορειοευρωπαίοι και οι Αμερικάνοι. Γενικά, θα έλεγα πως τα περισσότερα πουρμπουάρ τα αφήνουν οι Έλληνες.

Παίζει μεγάλο ρόλο και η “κοινωνική τάξη”. Πολλοί επιχειρηματίες και βιομήχανοι ενώ θα περιμέναμε να αφήσουν κάτι παραπάνω, τελικά δεν το κάνουν. Από την άλλη, λιγότερο οικονομικά ευκατάστατοι πελάτες δίνουν σχεδόν πάντα καλά tips, ακόμα και οι νέοι που θα έρθουν.

Πολλοί νομίζουν πως όσο περισσότερος κόσμος επισκέπτεται το μαγαζί, τόσο περισσότερα tips θα πάρουμε στο τέλος της ημέρας. Δεν είναι ποτέ σίγουρο! Επειδή ο χώρος είναι περιορισμένος, αναγκαζόμαστε να μην εξυπηρετούμε πελάτες μετά από κάποια ώρα και επειδή αυτό δεν τους αρέσει, δεν αφήνουν καθόλου φιλοδώρημα. Αλλά είναι πολλά που παίζουν ρόλο, όπως αν σκεφτούμε ότι η περιποίηση σε ένα γεμάτο μαγαζί, πολλές φορές, δεν είναι το ίδιο καλή αν τη συγκρίνουμε με ώρες που δεν υπάρχει πολυκοσμία».