Τι σημαίνει 50 χρόνια Πολυτεχνείο για σένα εικοσάρη;

Η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου αποτελεί το 50ο έτος συμπλήρωσης από τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου του 1973. Μια εξαιρετικά σημαντική στιγμή στην ιστορία του ελληνικού κράτους, που σημάδεψε όσο λίγα γεγονότα τη μετέπειτα πορεία των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων της χώρας.

Όπως είναι ευρέως γνωστό η εξέγερση αυτή έγινε κυρίως από νέους φοιτητές και φοιτήτριες, που ήθελαν όσο τίποτα να ανατρέψουν τις ισορροπίες στον πολιτικό χώρο της Ελλάδας, δεδομένης της ανελευθερίας και αυταρχικότητας που διέκρινε το στρατιωτικό καθεστώς της χούντας των συνταγματαρχών.  Ποια είναι όμως η άποψη για αυτά τα γεγονότα από τη νεολαία του σήμερα;

“Μόνο στην τρίτη Λυκείου μάθαμε 1-2 πράγματα παραπάνω και όχι κάτι όμως εξεζητημένο”

«Για μένα είναι μια σημαντική μέρα αλλά δεν έχει γίνει η δουλειά που πρέπει από τα σχολεία. Για να εξηγήσω τι εννοώ με αυτό, καταρχήν τη θεωρώ μια σημαντική μέρα για το ελληνικό κράτος και την κοινωνία μας. Είναι η απαρχή της μεταπολίτευσης και ας μην έπεσε κατευθείαν η χούντα. Για πάντα θα παίζει ρυθμικά στο κεφάλι μου η φράση “ψωμί, παιδεία, ελευθερία”. Παρόλα αυτά θαρρώ πως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δε γίνεται σωστή πληροφόρηση από τους δάσκαλους για τα γεγονότα. Μόνο στην τρίτη Λυκείου μάθαμε 1-2 πράγματα παραπάνω και όχι κάτι όμως εξεζητημένο. Κάνουν τις γιορτές σαν αγγαρεία στα σχολεία και έχουν προσδώσει το ίδιο νόημα με τη 25η Μαρτίου και τη 28η Οκτωβρίου ενώ δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, αλλά στα μικρά παιδιά είναι σαν τους περνάνε αυτό το μήνυμα. Ελπίζω κάποτε να αλλάξει ώστε να υπάρχει σεβασμός και στα 3 αυτά γεγονότα.» αναφέρει ο Κωσταντίνος, 23 ετών στην parallaxi.

“Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν μόνο ότι ένα τανκ πάτησε κάτι παιδιά και μετά έφυγε η χούντα από τη χώρα”

«Όταν ακούω 17 Νοέμβρη το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι είναι το θάρρος των φοιτητών που διαδήλωναν και πως τους σκότωσε το τανκ στην πύλη εκεί. Εμένα με αγγίζει περισσότερο η γιορτή της Νοέμβρη από τη 28η ή τη 25η παρόλο που στα σχολεία δεν ασχολούνται αρκετά με αυτή του Πολυτεχνείου. Θεωρώ πως αγγίζει περισσότερο τις συμμαθήτριες και τους συμμαθητές μου από ότι οι άλλες δυο γιορτές, γιατί το Πολυτεχνείο πέθαναν νεαροί φοιτητές, άτομα πολύ κοντά στην ηλικία μας που διαδήλωναν για την ελευθερία. Πρέπει στα σχολεία να μας λένε περισσότερα πράγματα για αυτό, διότι τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν μόνο ότι ένα τανκ πάτησε κάτι παιδιά και μετά έφυγε η χούντα από τη χώρα.» σχολιάζει η Λυδία, 15χρονη μαθήτρια.

“Πάντα στο μυαλό μου θα έχω συνδεδεμένο το Πολυτεχνείο με την ιστορία του πατέρα μου”

«Για μένα η επέτειος για το πολυτεχνείο έχει ιδιαίτερη σημασία μέσα μου. Το 1973 εκείνες τις ημέρες ο πατέρας μόλις είχε ξεκινήσει να φοιτά στη σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Το βράδυ της 16ης Νοέμβριου, καθώς γυρνούσε από μάθημα τον ειδοποίησαν συμφοιτητές από μεγαλύτερα έτη, να μην πάει στη σχολή την επομένη μέρα γιατί θα γίνει “χαμός”. Ο μπαμπάς ευτυχώς δεν πήγε και γλύτωσε από τα επεισόδια.» είναι η πρώτη τοποθέτηση του Φοίβου, 25 ετών, ο οποίος συνεχίζει:

«Προσωπικά στο σχολείο δε δίνεται η σημασία που θα έπρεπε να δίνεται για τα σημαντικά εθνικά γεγονότα. Δεν αναφέρομαι μόνο στη 17η Νοέμβρη αλλά και στις άλλες 2 εθνικοαπελευθερωτικές γιορτές. Θυμάμαι δασκάλους άχαρους και βαριεστημένους να μας διαβάζουν κείμενα πάντα γεμάτα βαριεστιμάρα και καμία διάθεση για εμβάθυνση των γεγονότων. Αντί να διδαχθούμε για παράδειγμα το πόσο άδικα αφαιρέθηκαν από ένα φασιστικό καθεστώς οι ζωές μερικών παιδιών, οι καθηγητές μια ζωή συμπεριφέρονταν με τη νοοτροπία του “πάμε να τα πούμε να τελειώσουμε να φύγουμε”. Έτσι δεν πάμε πουθενά!»

“Πάλεψαν με υπερβάλλοντα ζήλο για τις ιδέες τους και δε φοβήθηκαν ποτέ”

«Αυτή η ημέρα για μένα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις λέξεις αντίσταση και Πολυτεχνείο. Να γίνω πιο επεξηγηματική με αυτό που λέω. Είμαι κοπέλα που σπουδάζει στο Πολυτεχνείο, οπότε είναι λογικό να νιώθω μια μεγαλύτερη σύνδεση με εκείνους τους φοιτητές αφενός. Αφετέρου είχαν τα κότσια και το θάρρος να τα “βάλουν” με ένα αυταρχικό και φασιστικό καθεστώς, ώστε να διεκδικήσουν την ελευθερία τους αλλά και των υπόλοιπων Ελλήνων. Πάλεψαν με υπερβάλλοντα ζήλο για τις ιδέες τους και δε φοβήθηκαν ποτέ. Μην ξεχνάμε ότι τα τραγικά γεγονότα του τότε οδήγησαν στη δημιουργία του φοιτητικού ασύλου. 

Μέσα μου που και που νιώθω μια “ζήλια” για αυτά “τα παιδιά του 73”. Ζήλια με την καλή την έννοια, γιατί μέσα από τον κοινό σκοπό τους έγιναν ένα λαμπρό παράδειγμα ομαδικότητας, πως δηλαδή ακόμα και μικρή κοινωνική ομάδα με πολλή θέληση μπορεί αν πετύχει πολλά. Σήμερα βλέπω τα παιδιά της δικιάς μου γενιάς και δε διαπιστώνω κάτι τέτοιο. Κοντοστέκομαι και αντικρίζω μια παθητικότητα σε ό,τι και αν γίνεται. Παράδειγμα δεν έχει περάσει μεγάλο διάστημα που καταργήθηκε το πανεπιστημιακό άσυλο. Δεν είδα από τους ίδιους φοιτητές να κινητοποιούνται μαζικά ενάντια αυτού του μέτρου, πόσο μάλλον να ευαισθητοποιηθεί η πλειονότητα της κοινωνίας. Είμαι απογοητευμένη από τα παιδιά του σήμερα και θαυμάζω τα παιδιά του τότε.» καταλήγει η Κέλλυ, 24 ετών.

“Μου έρχεται πάντα το συναίσθημα της λύτρωσης από ένα καθεστώς, το οποίο ευτυχώς κατάφεραν να ¨ρίξουν” τα παιδιά το πολυτεχνείου”

«Είναι ένα σπουδαίο και σημαντικό γεγονός στην ιστορία της χώρας. Ακούγοντας το μου έρχεται πάντα το συναίσθημα της λύτρωσης από ένα καθεστώς, το οποίο ευτυχώς κατάφεραν να ¨ρίξουν” τα παιδιά το πολυτεχνείου. Όμως προκύπτουν τα εξής παράδοξα. Αφενός στο σχολείο δε δόθηκε η σημασία που έπρεπε να δοθεί πιστεύω, γενικά σε όλες τις γιορτές οι δάσκαλοι και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ανταποκρίνονται όπως θα έπρεπε. Αφετέρου τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου έδωσαν μια κληρονομιά στον ελλαδικό χώρο, που δεν ήταν και το καλύτερο γεγονός. Πρώτον θεωρώ άτομα από τον χώρο της κοινοβουλευτικής αριστεράς, το παραεκμεταλλεύτηκαν στη συνέχεια, στα πολιτικά τους δρώμενα. Δεύτερον γαλουχήθηκε μια νέα γενιά διαδηλωτών, οι οποίοι έως και σήμερα κάνουν διαδηλώσεις για ψύλλου πήδημα και κάθε τρεις και λίγο βλέπουμε αναρχικούς να σπάνε τα πάντα στο πέρασμά τους. Δυστυχώς, σήμερα έτσι τιμούν το Πολυτεχνείο κάποιοι και τα νέα παιδιά δεν έχουν μάθει τη σπουδαιότητα της εξέγερσης τότε.» αναφερόμενος στην δικιά του οπτική επί του θέματος, ο 26χρονος Ντίνος.

“Τα παιδιά πως θα αντιδρούσαν σήμερα όταν οι καθηγητές δεν τους μεταδίδουν το μήνυμα;”

«“Ψωμί, παιδεία, ελευθερία” πάντα αντηχούν στα αυτιά μου τις ημέρες της επετείου. Ήταν οι ημέρες που νεαρά παιδιά-φοιτητές, άλλαξαν μια για πάντα την ιστορία της Ελλάδας. Η χούντα ήταν παρελθόν έπειτα από αυτό το γεγονός. Αυτό που με ανησυχεί προσωπικά είναι ότι ενώ άφησε κληρονομιά πίσω της αυτή η εξέγερση, στα σχολειά που πήγα δεν το αντιλήφθηκα ποτέ με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μου. Ήταν πάντα ένα πασάλειμμα για τους καθηγητές, όλα μια προχειρότητα και μετά “πάμε να συνεχίσουμε τις ζωές μας”, σαν να μην έγινε τίποτα. Τι εικόνα περνάς στα παιδιά όταν λες ότι αυτά τα γεγονότα έριξαν ένα φασιστικό καθεστώς, αλλά συμπεριφέρονται σαν να μην έγινε τίποτα. Οι φοιτητές του τότε κατάφεραν να τα βάλουν με ένα κράτος καταπίεσης και τρόμου. Φανταστείτε να γινόταν σήμερα. Τα παιδιά πως θα αντιδρούσαν σήμερα όταν οι καθηγητές δεν τους μεταδίδουν το μήνυμα;» λέει εμφανώς προβληματισμένη η 25 ετών Ελισάβετ.

“Για μένα δε μου λέει πολλά η γιορτή του Πολυτεχνείου”

«Για μένα δε μου λέει πολλά η γιορτή του Πολυτεχνείου. Δεν ξέρω γιατί αλλά μέσα μου ποτέ δεν ένιωσα κάποιο ιδιαίτερο δέσιμο, ίσως λόγω σχολείου ή και λόγω οικογένειας. Δεν αντιλέγω ότι είναι ένα σημαντικό γεγονός αλλά ακόμα και στο σχολείο αλλά και στις συνειδήσεις συμμαθητών και συνομήλικών μου, νομίζω ότι καταλαμβάνει την τρίτη θέση, σαν γεγονός που καθόρισε την ιστορία της χώρας. Δε μου έρχεται και κάποιο συναίσθημα για το Πολυτεχνείο, νιώθω αδιάφορα.» ολοκλήρωσε ο Θοδωρής, 25 ετών, και έκλεισε την επικοινωνία μας.

“Είναι η επέτειος της αυτοθυσίας των νέων, μια λέξη που γενικότερα τους χαρακτηρίζει”

«Είναι οι μέρες πάλι που πλησιάζει πάλι αυτή η “μαύρη” επέτειος. Είναι η επέτειος της αυτοθυσίας των νέων, μια λέξη που γενικότερα χαρακτηρίζει τους νέους, που δείχνει και την ενέργειά τους αλλά και την παρορμητικότητα τους. Ήθελαν να βγάλουν από τον θρόνο της εξουσίας την ανελεύθερη χούντα των συνταγματαρχών, και το φασιστικό ιδεώδες τους. Μια πολύ σημαντική κίνηση και εξέγερση που έχει χαραχθεί ανεξίτηλα στις μνήμες των Ελλήνων πολιτών. Θαρρώ πως είναι ένα σπουδαίο γεγονός.

Έχω ένα παράπονο όμως πως δεν έχει δοθεί η σημασία που θα έπρεπε να είχε δοθεί από το ελληνικό σύστημα. Για να γίνω πιο σαφής, έχουμε γεμίσει από δασκάλους που βαριούνται σε ό,τι κάνουν στα σχολεία, αφού ξέρουν ότι δεν υπάρχει αξιολόγηση και δρουν όπως μόνο αυτοί θέλουν και δε φοβούνται τίποτα. Το κράτος θα έπρεπε να δίνει πρώτα από όλα και από όλους κρατικές δαπάνες σε εκπαίδευση και υγεία. Μετά έπονται όλα τα υπόλοιπα. Είναι σημαντικό να γίνει αυτό, ώστε τα παιδιά να λαμβάνουν την εκπαίδευση που αξίζουν από το σχολείο και μαθαίνουν για σημαντικά γεγονότα όπως το “Πολυτεχνείο” με μια πλήρης και σφαιρική άποψη των γεγονότων. Αλλιώς πολλές νέες και νέοι θα αγνοούν την ιδιαιτερότητα των σπουδαίων συμβάντων, όπως γίνεται σήμερα.» διαπιστώνει με έμφαση η Άννα , 25 ετών.

“Μεγαλωμένος στην Κύπρο, διδάχθηκα από μικρό παιδί στο σχολείο τι σημάνει η 17η του Νοέμβρη”

«Μεγαλωμένος στην Κύπρο, διδάχθηκα από μικρό παιδί στο σχολείο τι σημάνει η 17η του Νοέμβρη και το τι κατάφεραν οι φοιτητές τότε, αλλά και το πως τα σκότωσε τότε το τανκ αλλά και ο στρατός. Μας έμαθαν από μικρή ηλικία τη σπουδαιότητα των γεγονότων και μου έρχονται αναμνήσεις από τις σχολικές γιορτές, που διάβαζα μαρτυρίες ανθρώπων για τα γεγονότα εκείνων των ημερών. Τα “απόνερα” που έχει αφήσει η μέρα αυτή του Νοέμβρη, καθώς είναι έντονος ο αντίκτυπος που έχει αφήσει στην κοινωνία. Βλέπουμε πολλές φορές και ακροδεξιούς να αμφισβητούν τα γεγονότα που συνέβησαν τότε αλλά και άτομα που ανήκουν στην ακροαριστερά να προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα συμβάντα τότε και να παρακινούν τον κόσμο σε βία στις διαδηλώσεις.» αναφέρει ο Ραφαήλ, 29 χρονών, παρουσιάζοντάς μας και την κυπριακή οπτική.

“Νεκροί δεν υπήρχαν, το τανκ για παράδειγμα μάλλον βγήκε για εκφοβισμό…Τόσοι νεκροί πολίτες από κρατική εντολή; Δεν το πιστεύω”

«Η 17η Νοέμβρη ήταν μάλλον μια μεγάλη διαδήλωση, αλλά νεκροί δεν υπήρχαν και είναι ξεκάθαρο. Δεν είναι δυνατόν το ελληνικό κράτος να έδωσε εντολή να σκοτώσει τους πολίτες του. Δε βγάζει καν νόημα. Σκέψου το και λογικά. Εκείνη την εποχή ήταν διαδεδομένο παγκόσμια, το κίνημα των χίπηδων, και πολλοί πολίτες ήθελαν να νιώσουν πιο απελευθερωμένοι, πιο φιλελεύθεροι και επειδή μάλλον κάποιοι ένιωθαν κάπως πιεσμένοι είπαν να κάνουν μεγάλες διαδηλώσεις αλλά το ξανατονίζω, νεκροί δεν υπήρχαν, το τανκ για παράδειγμα μάλλον βγήκε για εκφοβισμό. Στην πραγματικότητα ήταν δημιούργημα των μέσων ενημέρωσης τότε, κάτι εξαιρετικά παραφουσκωμένο σε σχέση με το πραγματικό. Φαντάζεσαι να υπήρχαν τόσα πτώματα όσα λέγανε στον δρόμο; Τόσοι νεκροί πολίτες από κρατική εντολή; Δεν το πιστεύω.

Αυτό μάλιστα το φούσκωμα που έκαναν τα μέσα ενημέρωσης, έχει οδηγήσει στο σήμερα, όπου στα σχολεία το γιορτάζουν σαν τη 25η Μαρτίου και τη 28η Οκτωβρίου ενώ φυσικά δεν έχουν καμία σχέση. Σκέψου πριν γίνω και επίσημα στρατιωτικός, όταν ήμουν στην Ευελπίδων μας έλεγαν και εκεί ότι δεν υπήρχαν νεκροί στο Πολυτεχνείο αλλά μια λαϊκή εξέγερση, η οποία ξέφυγε μάλλον. Μια μέρα μας είπαν ότι θα κάνουν παρουσίαση με άτομα και εκτός στρατού, δηλαδή πολιτικούς, απλούς πολίτες και άλλους διάφορους και εκεί είπαν αυτό που θέλουν να ακούν τα media, δηλαδή ότι υπήρχαν νεκροί, σκέψου ένας ξαφνικά έδειξε και λίστα νεκρών. Σκέτο μπάχαλο. Εγώ πάντως όταν ακούω Πολυτεχνείο, σκέφτομαι πάντα το μποτιλιάρισμα που έχουμε στο κέντρο της πρωτεύουσας και ότι όλη μέρα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα λόγω των διαδηλώσεων που πάνε και τα διαλύουνε όλα αυτοί οι αναρχικοί.» διατυπώνει ο Πάρης, ο οποίος έχει μια διαφορετική άποψη των πραγμάτων και καταθέτει τους προβληματισμούς του.