100 γυναίκες γράφουν «είμαι επικίνδυνη» σ’ ένα βιβλίο στην εποχή του ελληνικού #metoo
Τι βιώνουν οι γυναίκες στην Ελλάδα του σήμερα; Πως η κοινωνία αντιμετωπίζει ένα θύμα λεκτικής ή σεξουαλικής κακοποίησης; - 100 «επικίνδυνες» γυναίκες γράφουν την ιστορία τους.
Εν μέσω του ελληνικού #metoo, πολλές γυναίκες και άνδρες βρήκαν την δύναμη να μιλήσουν για τις δικές τους εμπειρίες, βοηθώντας έτσι πολύ κόσμο να σπάσει την σιωπή του. Μετά τις αποκαλύψεις που έγιναν, πολλές φορές ακούσαμε την φράση «Γιατί τώρα;». Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι: «Απλώς γιατί τώρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι θέλησαν ή ένιωσαν έτοιμοι να μοιραστούν ένα δικό τους προσωπικό βίωμα».
Σε όλη αυτή την σπουδαία προσπάθεια, έρχεται ένα βιβλίο για να προσθέσει, με τον δικό του τρόπο, το δικό του λιθαράκι στο ελληνικό #metoo.
Μου κέντρισε το ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή που έπεσε στην αντίληψη μου.
«Είμαι επικίνδυνη» είναι ο τίτλος του και μόνο απαρατήρητος δεν μπορεί να περάσει. Μέσα στο βιβλίο υπάρχουν 100 μοναδικές ιστορίες, 100 επικίνδυνες μαρτυρίες από 100 γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, ηλικία, οικογένεια, αξίες και επιλογές.
Πως προέκυψε, όμως, η ιδέα; Γιατί «Είμαι επικίνδυνη»; Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα του 2021 και πόσο δύσκολο είναι; Απαντήσεις στα ερωτήματα δίνει η κα. Μαρία Γιαννιού, Empowerment & Leadership Coach, Corporate Trainer, Ιδρύτρια του Lead From Within και συνιδρύτρια Women Act.
«Το βιβλίο είναι μία ιδέα και πρωτοβουλία της Women Act, σε συνεργασία με την αθηΝΕΑ και με την υποστήριξη του Women on Top. Προέκυψε, σε μεγάλο βαθμό, ως μία κοινή ανάγκη όλων στην ομάδα να ακούσουμε περισσότερες ιστορίες για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα του σήμερα. Η δημοσίευση του είχε προ πολλού οριστεί για τον Μάρτιο του 2021. Ωστόσο, οι εξελίξεις μας πρόλαβαν ή, καλύτερα, δημιούργησαν ένα πιο συγκεκριμένο πλαίσιο, μέσα στο οποίο μπορούμε πλέον, ως κοινωνία, να συζητήσουμε ουσιαστικά για τα ζητήματα που αφορούν στην έμφυλη ισότητα» αναφέρει και συμπληρώνει:
«Το βιβλίο θέλει να μεταφέρει στο κοινό την γυναικεία εμπειρία σε όλες της τις εκφάνσεις και να απαντήσει στο βασικό ερώτημα “τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα σήμερα;”. Θελήσαμε να συγκεντρώσουμε έναν σημαντικό αριθμό ιστοριών και σκεφτήκαμε ότι μέσα από 100 ιστορίες θα αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας που βιώνει η σύγχρονη γυναίκα. Θεωρώ ότι σε έναν μεγάλο βαθμό, το πετύχαμε. Σαφώς, η συλλογή των κειμένων δεν ήταν δεδομένη. Η πρώτη συνάντηση της ομάδας έγινε το 2019 και χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια δουλειάς από όλες μας για να υλοποιηθεί η ιδέα.»
Μιλώντας για την επιλογή του τίτλου, «Είμαι επικίνδυνη», η κυρία Γιαννιού αναφέρει πως:
«Διαλέξαμε τη φράση αυτή γιατί μας έκανε να νιώθουμε άβολα. Γιατί η λέξη “επικίνδυνη” είναι μια λέξη από τις πολλές που έχουν χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες για να οριοθετήσουν τη γυναικεία εμπειρία, για να τη διαβάλουν και να την υποβαθμίσουν. Καταφέραμε να την κάνουμε δική μας, νομίζω, και οι 100 συμμετέχουσες στο βιβλίο. Πολλές μας εκμυστηρεύτηκαν πόσο απελευθερωτική ήταν η συγγραφή ενός κειμένου που ξεκινά από την φράση “είμαι επικίνδυνη”. Και, πραγματικά, το ίδιο απελευθερωτικό είναι να διαβάζεις και τις 100 ιστορίες!»
View this post on Instagram
Αναφορικά με την δική της ιστορία που βρίσκεται στις σελίδες του βιβλίου, η κυρία Γιαννιού επισημαίνει πως βασίζεται σε ένα προσωπικό της βίωμα, που είχε ως μικρό κορίτσι και το οποίο την ταρακούνησε συθέμελα.
«Το κουβαλούσα για χρόνια μέσα μου, δίχως να έχω κατανοήσει πλήρως τα μαθήματα που μου χάρισε. Η αναγνώρισή τους, με βοήθησε να βάλω σε τάξη πολλές από τις σκόρπιες σκέψεις μου και μου έδωσε έναν ξεκάθαρο οδηγό ζωής για τον οποίο είμαι ευγνώμων. Πέρα από αυτό το κείμενο, έχω γράψει αρκετά επιστημονικά άρθρα και έχω συμμετάσχει σε συλλογικούς τόμους, στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών μου δραστηριοτήτων, ενώ αρθρογραφώ και για την αθηΝΕΑ» καταλήγει.
«Όλες οι ιστορίες που είναι γραμμένες στο βιβλίο ξεκινούν με την φράση “είμαι επικίνδυνη”. Αυτή ήταν η πρόκληση στην οποία κληθήκαμε να απαντήσουμε όλες όσες συμμετέχουμε στο βιβλίο. Πολλές διστάσαμε, άλλες απορήσαμε, μερικές νιώσαμε άβολα. Αλλά, όλες δεχθήκαμε με αυτοπεποίθηση να δούμε σε τι μονοπάτια αναστοχασμού θα μας οδηγήσει μία τόσο “επικίνδυνη” φράση. Και λειτούργησε. Σαν νήμα, πάνω στο οποίο ξεδιπλώνονται 100 διαφορετικές, αλλά συμπληρωματικές, ιστορίες για την γυναίκα.
Τα στατιστικά δείχνουν ότι οι γυναίκες πέφτουν πολύ πιο συχνά από ό,τι οι άνδρες θύματα βίας ή/και κακοποίησης. Αυτό δεν σημαίνει ότι και οι άνδρες δεν την υφίστανται. Όταν μιλάμε για βία, το μόνο σίγουρο είναι ότι πρέπει να την καταδικάζουμε. Από όπου κι αν προέρχεται και όπου κι αν απευθύνεται. Ταυτόχρονα, πρέπει να κατανοούμε πλήρως και σε τι κοινωνία ζούμε: βαθιά πατριαρχική και με ελάχιστη ανοχή στην διαφορετικότητα. Μια κοινωνία που αναπαράγει αβίαστα, και δίχως κριτική σκέψη, τα στερεότυπα της ανισότητας, τις ταμπέλες και τα πρέπει. Μια κοινωνία που φοβάται να αναστοχαστεί, να δει τον εαυτό της στον καθρέφτη και να αμφισβητήσει τις πεποιθήσεις της.»
View this post on Instagram
Έχετε παρατηρήσει πως οι γυναίκες κάνουν σκληρά σχόλια σε άλλες γυναίκες; Αν ναι γιατί πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό;
«Οι έρευνες δείχνουν ότι όταν ένας άνδρας προβάλει τον εαυτό του, τον θεωρούμε επιτυχημένο, ενώ όταν μια γυναίκα προβάλει τον εαυτό της γίνεται, κοινωνικά, λιγότερο αρεστή και πιο επιρρεπής στην αρνητική κριτική: σίγουρα κάποιο δόλιο μέσο έχει χρησιμοποιήσει για να φτάσει εκεί που έφτασε.
Ας αναρωτηθούμε, τώρα, πόσο τα άρρητα στερεότυπα καθοδηγούν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας. Πόσο ασφαλείς αισθανόμαστε με το να βάζουμε τους ανθρώπους σε συγκεκριμένους ρόλους και πόσο ανασφαλείς όταν κάποια ή κάποιος “τολμάει” να διαφοροποιηθεί από το status quo. Από τη μία μεριά έχουμε τα σκληρά λόγια μιας γυναίκας για μια άλλη, από την άλλη έχουμε τον καθημερινό σεξιστικό λόγο προς κάθε γυναίκα. Αλλά αν επιθυμούμε την πραγματική ισότητα, ας μην εστιάζουμε μόνο στην γυναίκα. Δεν είναι η γυναίκα που πρέπει να αλλάξει για να επιτευχθεί η ισότητα. Είναι και ο άνδρας. Είναι η κοινωνία στο σύνολό της.»
Πως η κοινωνία αντιμετωπίζει ένα θύμα λεκτικής ή σεξουαλικής κακοποίησης;
«Θα έλεγα ότι, σταδιακά, βλέπουμε να αναδύονται φωνές υπεράσπισης των θυμάτων λεκτικής ή/και σεξουαλικής κακοποίησης. Και αυτό είναι εξαιρετικά θετικό. Θέλουμε, ωστόσο, πολύ δρόμο. Και αυτό γιατί τα στερεότυπα των έμφυλων ρόλων είναι τόσο βαθιά εμπεδωμένα στο κοινωνικό μας DNA, που απαιτείται τεράστια δουλειά για να τα αμφισβητήσουμε και να τα αποβάλουμε συλλογικά. Σκεφτείτε πως αντιμετωπίζουμε τον βιασμό: θα αναφερθούμε στο “τι φορούσε το θύμα” (λες και αν φορούσε ράσα, ο βιαστής δεν θα ήταν βιαστής), στον “σκοτεινό δρόμο” στον οποίο περπατούσε (λες και αν ο βιαστής θέλει να βιάσει δεν θα ψάξει να βρει την ευκαιρία), στην “συμπεριφορά” που είχε (λες και ο βιαστής θα αλλάξει γνώμη ανάλογα με την συμπεριφορά). Όλα τα φώτα στο θύμα και στο προφανές (ή όχι τόσο) “κάτι έκανε και προκάλεσε ό,τι προκάλεσε”. Ή ακόμα, πως τα στερεότυπα κρύβονται στις μικρές λεπτομέρειες του συντακτικού: “γυναίκα έπεσε θύμα βιασμού” είναι η φράση που θα ακούσουμε 9 φορές στις 10, αντί της πιο άμεσης και ενεργητικής πρότασης, με προφανή κατηγορία: “ένας άνδρας βίασε μια γυναίκα”.»
View this post on Instagram
Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα του 2021 και πόσο δύσκολο είναι;
«Σημαίνει πάρα πολλά πράγματα. Σημαίνει να πρέπει να ισορροπείς διαρκώς μεταξύ των “θέλω” σου και των “πρέπει”. Μεταξύ των διαφορετικών ρόλων που καλείσαι να υπηρετήσεις. Να είσαι μητέρα, εργαζόμενη, σύντροφος, φίλη, κόρη, φροντίστρια… Να έχεις το κουράγιο να αμφισβητήσεις τα δικά σου έμφυλα στερεότυπα, ενώ ταυτόχρονα να πρέπει να λειτουργήσεις και να ζήσεις σε μια κοινωνία που τα λατρεύει. Είναι σαν να έχεις μονίμως το ένα πόδι στο γκάζι και το άλλο στο φρένο.»
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τις αποκαλύψεις που έχουν γίνει τον τελευταίο καιρό με την εξάπλωση του ελληνικού #metoo;
«Ήταν καιρός να μπουν αυτά τα ζητήματα στον δημόσιο διάλογο. Η κακοποίηση είναι τριγύρω μας, στο διπλανό σπίτι. Πολύ βολικά, όμως, έχουμε μάθει να κρύβουμε κάτω από το χαλί ό,τι δεν μας αρέσει. Να το προσπερνάμε. Πραγματικά, θαυμάζω όλους τους ανθρώπους, γυναίκες και άνδρες, που βρίσκουν το κουράγιο να ξεγυμνωθούν ψυχικά και να μιλήσουν για ό,τι έχουν υποστεί. Θέλει τρομερή ανθεκτικότητα. Κι εμείς, έχουμε υποχρέωση να τους ακούσουμε και να τους υποστηρίξουμε όπως μπορούμε. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι αυτοί προσφέρουν απλόχερα “διδακτικές ενέσεις” στο σύνολο της κοινωνίας μας. Μιλάνε ανοιχτά για τα καρκινώματά της και ξεκινούν μια απαραίτητη συζήτηση. Μια συζήτηση που, ελπίζω, θα περιθωριοποιήσει τα κακώς κείμενα, θα δώσει φωνή στη διαφορετικότητα και θα βοηθήσει τις νεότερες γενιές να κατατροπώσουν τα έμφυλα στερεότυπα στην πράξη.»
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
«Ως ομάδα, επιθυμούμε να δούμε και άλλες “επικίνδυνες” ιστορίες να εμφανίζονται! Ήδη, με την δημοσίευση του βιβλίου αρκετές γυναίκες, αυθόρμητα, έγραψαν και μας έστειλαν τις δικές τους ιστορίες. Θέλουμε να συλλέξουμε όσες περισσότερες γίνεται και να μπορέσουμε να παρουσιάσουμε έναν πολυσυλλεκτικό καμβά με το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα του 2021. Περιμένουμε και την δική σας!»
*Το εξαιρετικό εξώφυλλο επιμελήθηκε η Δήμητρα Μηλιώρη
Διαβάστε επίσης:
Eσύ είσαι με το μέρος του θύτη ή του θύματος; – Oι συντάκτες της Parallaxi γράφουν…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
