Eσύ είσαι με το μέρος του θύτη ή του θύματος; – Oι συντάκτες της Parallaxi γράφουν…
Ηταν έτοιμη η ελληνική κοινωνία να αντιμετωπίσει τις καταγγελίες του κινήματος του #metoo; Να δεχτεί πως αυτά που συνέβαιναν σχεδόν σε όλους τους χώρους όπου υπάρχει ιεραρχία, εξουσία, επιρροή, η κοινωνία τα ήξερε αλλά δεν έκανε τίποτα για να τα σταματήσει; Ας βγει όμως η «κοινωνία» από το κάδρο. Ας μείνουμε ΕΜΕΙΣ. Ο καθένας ξεχωριστά. […]
Ηταν έτοιμη η ελληνική κοινωνία να αντιμετωπίσει τις καταγγελίες του κινήματος του #metoo; Να δεχτεί πως αυτά που συνέβαιναν σχεδόν σε όλους τους χώρους όπου υπάρχει ιεραρχία, εξουσία, επιρροή, η κοινωνία τα ήξερε αλλά δεν έκανε τίποτα για να τα σταματήσει;
Ας βγει όμως η «κοινωνία» από το κάδρο. Ας μείνουμε ΕΜΕΙΣ. Ο καθένας ξεχωριστά. Κι ας δούμε αν ΕΜΕΙΣ που τελικά αποτελούμε την κοινωνία, σκεφτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια όσους υπέστησαν έμφυλη βία, τρομοκρατία, εξευτελισμούς. Τι κάναμε εμείς ξεχωριστά για να συμβάλλουμε, όσο μπορούμε, στο να περιοριστεί το φαινόμενο; Απ’ ότι φαίνεται δεν κάναμε ΤΙΠΟΤΑ (εδώ ταιριάζει ο όρος που έδωσε ο τηλεοπτικός σταθμός STAR για να περιγράψει το τι έκανε ο Δημήτρης Λιγνάδης και διώκεται) κι αυτό το τίποτα είναι ο λόγος για τον οποίον τώρα οφείλουμε να κάνουμε ΤΑ ΠΑΝΤΑ ώστε οι υποθέσεις να φτάσουν ως το τέλος.
Οι συντάκτες της Parallaxi τυχαίνει να είναι όλοι τους κάτω από 30 ετών. Διαβάζω προσεκτικά πως αντιμετωπίζουν το φαινόμενο. Και νιώθω ακόμα μεγαλύτερη ενοχή γιατί στη δική μου, μεγαλύτερη γενιά, δεν ήταν αυτονόητο πως όλοι είμαστε ίσοι στο εργασιακό μας περιβάλλον. Φαινομενικά ήμασταν ίσοι, ωστόσο ΟΛΟΙ γνωρίζαμε πως το να είσαι ΑΝΔΡΑΣ, το να έχεις ΘΡΑΣΣΟΣ, το να έχεις ΓΝΩΡΙΜΙΕΣ, το να ΠΑΤΑΣ ΕΠΙ ΠΤΩΜΑΤΩΝ ήταν πολύτιμα προτερήματα. Και όχι, το ζήτημα στην έμφυλη βία δεν είναι μόνον το σεξ. Είναι, κυρίως, η εξουσία.
*Ακης Σακισλόγλου
Θα γίνουμε συνένοχοι;
Τι θα πει “γιατί τώρα;” Έως πότε δηλαδή πρέπει να κρατάει κρυφό κάποιος μέσα του ένα περιστατικό βίας και κακοποίησης που έχει υποστεί; Μπορούμε να μπούμε στη θέση του θύματος και να σηκώσουμε μαζί του το βάρος που κουβαλάει για χρόνια ολόκληρα; Η μορφή χιονοστιβάδας που έχουν πάρει οι αποκαλύψεις στο χώρο του αθλητισμού και του θεάματος μας φέρνουν αντιμέτωπους κατάματα με ένα κοινωνικό πρόβλημα. Άνθρωποι που έχουν φτιάξει όνομα στην πιάτσα να θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα να επιβάλλονται, να κακομεταχειρίζονται, να κακοποιούν όποιον «αδύναμο» βρεθεί στο διάβα τους. Ινδάλματα αποκαθηλώνονται. Καριέρες ετών καταρρέουν μέσα σε λίγες ημέρες σαν χάρτινοι πύργοι. Σε καμία περίπτωση δεν τάσσομαι υπέρ της δημόσιας ανθρωποφαγίας που έχει ξεκινήσει. Γιατί να τους δώσεις το δικαίωμα να βγουν από πάνω;
Να εκτεθούν ακόμη περισσότερο. Να πάρουν την ηχηρή απάντηση από τον κόσμο που τους ανέβασε ψηλά και εκείνοι εκμεταλλεύτηκαν την «εξουσία» που πίστευαν πως έχουν, βιάζοντας και στοιχειώνοντας τα όνειρα νέων παιδιών. Δεν είναι μόνο το θέατρο. Δεν είναι μόνο ο αθλητισμός. Τα ίδια συμβαίνουν και σε άλλους χώρους εργασίας. Στην οικογένεια, στην κοινωνία. Πίσω από τις κλειστές πόρτες. Πίσω από τους θορύβους και τα κλάματα που άκουσες από το διαμέρισμα του πάνω ορόφου και είπες “έλα μωρέ, γιατί να ασχοληθώ;” Αν όχι τώρα, πότε; Παντού γύρω μας υπάρχει μία Σοφία, μία Πηνελόπη, μια Μαρία, ένας Δημήτρης που όλα αυτά τα χρόνια ανεβαίνει το δικό του Γολγοθά. Θα το βάλουμε στην άκρη το θέμα μόλις ξεσπάσει ένα άλλο σκάνδαλο ή θα αλλάξουμε επιτέλους τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα; Είναι θέμα, παιδείας και κοινωνίας. Είναι ένα στοίχημα που αν δεν το κερδίσουμε τώρα, θα είμαστε συνένοχοι. Ένα στοίχημα για τον εαυτό μας και την κοινωνία.
*Ραφαήλ Γκαϊδατζής
Τα πάνδεινα και ένας κοινός παρονομαστής…
Διαβάζω μία προς μία τις καταγγελίες τελευταία και εν συνεχεία ακούω προσεκτικά την τοποθέτηση προσώπων με δημόσιο λόγο. Από τον πιο τρανό σκηνοθέτη και ηθοποιό στο χώρο του θεάτρου, δημοσιογράφο, παρουσιαστή ως τον τελευταίο τροχό της αμάξης. Η πλειονότητα αυτών μοιάζει να καταδικάζει με κάθε τρόπο περιστατικά όπως αυτά που καταγγέλθηκαν, προτρέποντας ανά διαστήματα τα θύματα να βγουν και να μιλήσουν δημοσίως για την εμπειρία τους. Οι ίδιοι άνθρωποι τονίζουν επανειλημμένα πώς δεν «κάνουν κάποιο λαϊκό δικαστήριο» προσπαθώντας μάλιστα να κρατήσουν μια κάποια ισορροπία. Σε απλά ελληνικά- και με ελάχιστες εξαιρέσεις- οι περισσότεροι εξ αυτών οδεύουν μεν με το ρεύμα της κοινής γνώμης, ωστόσο, φοβούνται να εκφράσουν ανοικτά την άποψή τους. Ενοχλούμαι ιδιαιτέρως με τη λυπηρή αυτή στάση και δε θα το κρύψω. Ωστόσο, πιο πολύ εκνευρίζομαι μάλλον με φράσεις του τύπου «Μην τα τσουβαλιάζουμε όλα ρε παιδιά».
Υπάρχει μια μικρή αλήθεια μέσα σε αυτήν την φράση, η οποία είναι πως οι ποινές που αναλογούν σε έναν παρενοχλητή με βάση πάντα το νόμο δεν είναι ίδιες με αυτές που αντιστοιχούν σε έναν βιαστή. Από κει και πέρα, όμως, είναι καιρός, αισθάνομαι, ορισμένοι να αφήσουν πίσω τουλάχιστον τις παρεμβολές περί ζυγαριάς και να αποδεχτούν πως σε όλες τις περιπτώσεις που καταγράφηκαν εντοπίζεται ένας κοινός παρονομαστής: Τα θύματα βρέθηκαν και βρίσκονται σε μια κοινωνία με βαθιά κρίση και κατ’ επέκταση με άνισα διαμορφωμένες θέσεις εξουσίας. Επιχείρησαν να εργαστούν, φοβούμενα πως αύριο θα μείνουν χωρίς δουλειά και επομένως χωρίς ψωμί στο τραπέζι. Δεν μιλώ εδώ, βεβαίως, απλώς για την προσπάθεια εκπλήρωσης στόχων και φιλοδοξιών από μέρους τους. Μιλώ για τη διεκδίκηση της επιβίωσης σε χώρους που στην Ελλάδα σχεδόν αφανίστηκαν.
Είναι πολύ απλό, σκέπτομαι, τα άτομα αυτά να υποστούν τα πάνδεινα ενώ φοβούνται. Ανάλογα με τις ορέξεις του υψηλά ιστάμενού τους, θα μπορούσαν ως διά μαγείας να βρεθούν ανασφάλιστα, χωρίς χρήματα ή και δουλειά. Με την ίδια ευκολία, θα μπορούσαν επίσης να υποστούν λεκτική, ψυχολογική ή και σωματική βία.
Για όλα αυτά, λοιπόν, και άλλα που πολύ καλά γνωρίζουμε δε θα αντέξω καν να ακούσω μία ακόμα φορά φράσεις που αφορούν σε τσουβαλιάσματα. Μοιάζει προτιμότερο στο νου μου να μάθω τώρα όλες εκείνες τις περιπτώσεις που έκαναν κάποιον κάποτε να νιώσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σκουπίδι.
*Στέλλα Παϊσανίδη
Η κάθαρση του χώρου του θεάματος
Τις τελευταίες ημέρες διαβάζω με κομμένη ανάσα τις καταγγελίες στο χώρο του θεάματος. Διαβάζω τι ζούσαν επί τόσα χρόνια ηθοποιοί και φοιτητές της δραματικής Σχολής, την ψυχολογική καταπόνηση, την σεξουαλική βία, την παρενόχληση. Μια κουλτούρα χρόνων να διαλύσετε… Ένα ντόμινο, που το πρώτο τουβλάκι έχει πέσει ήδη και το ένα μετά το άλλο ακολουθούν. Ένα ντόμινο που ξεκίνησε η ηθοποιός Ζέτα Δούκα που με δάκρυα εξομολογήθηκε όσα βίωσε σε συνεργασία της με τον Γιώργο Κιμούλη, τις βρισιές και τελικά την σωματική βία που δέχτηκε.
Μια κάθαρση του χώρου του θεάματος ξεκίνησε, όλο και περισσότεροι ηθοποιοί μιλούν, εξομολογούνται, λένε όλα αυτά που τόσα χρόνια τους βάραιναν την ψυχή, βρίσκουν την λύτρωση τους. Σκηνοθέτες και μεγάλα ονόματα του καλλιτεχνικού χώρου, ισχυροί άντρες που απειλούσαν τις ζωές των θυμάτων, τους είπαν πώς θα κάνουν ότι πρέπει για να μην πετύχουν το όνειρο τους, που τους ζήτησαν να αυνανιστούν, άπλωσαν το χέρι τους πάνω στο σώμα ενός άλλου.
Άνθρωποι που λόγω της θέσης ισχύος πίστευαν πώς οι άρρωστες συμπεριφορές τους σε έναν μικρότερο σε ηλικία ή σε θέση θα είναι ανεκτές. Άνθρωποι που μετέτρεπαν τις οντισιόν για την θεατρική παραγωγή σε οντισιόν για να επιλέξουν τα θύματα τους. Στις καταγγελίες δεν χωράνε σχόλια τύπου «Γιατί τώρα;», «Ναι αλλά τον πήρε τον ρόλο», «Εγώ δεν έχω προκαλέσει», «Αν δεν θες να σε βιάσουν, δεν πας στον χώρο του», το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να σταθείς με τα θύματα. Τα οποία μετά από τόσα χρόνια εσωτερικής μάχης μίλησαν για καταστάσεις που τους στοιχειώνουν ακόμα.
*Eύα Καβάζη
Θέατρο του παραλόγου
Ο χείμαρρος αποκαλύψεων για το παρασκήνιο του θεατρικού κόσμου είναι συγκλονιστικός. Οι ανώμαλες και παράνομες συμπεριφορές γνωστών προσώπων όλα αυτά τα χρόνια είναι δραματικές και ενδεικτικές. Όπως επίσης ενδεικτική είναι και η δήλωση του Γιάννη Μπέζου πως : “όλα αυτά τα χρόνια γνωρίζαμε και δεν μιλούσαμε”. Τα θύματα των επιθέσεων είναι λογικό να μην μπορούν να διαχειριστούν ένα τόσο βαρύ φορτίο εμπειριών και να μην θέλουν να μιλήσουν. Το τραγικό όμως της υπόθεσης είναι ότι πάνω κάτω οι περισσότεροι ήξεραν πως οι συγκεκριμένοι άνθρωποι έχουν ένα τόσο βεβαρημένο παρελθόν.
Πολλές καριέρες καταστράφηκαν και άλλες τόσες αδικήθηκαν εξαιτίας της εξουσίας κάποιων. Αυτοί οι κάποιοι πέρα από εξουσία είχαν και μια αδιανόητη εσωτερική διαστροφή την οποία αν δεν επιβεβαίωναν τα θύματα, βρίσκονταν εκτός θεάτρου. Ακούσαμε ακόμα και καταγγελίες για παιδεραστία, πράγμα που ξεπερνάει κάθε προηγούμενο.
Ακούσαμε δεκάδες γυναίκες να ανοίγουν την καρδιά τους και να μιλάνε για τις τραγικές αναμνήσεις τους, χωρίς φόβο πλέον. Ακούσαμε επίσης διάφορους να λένε ότι οι γυναίκες που καταγγέλλουν την αθλιότητα, την καταγγέλλουν για το τίποτα, αφού “κατά βάθος τα θέλανε” και το δράμα τους έγινε μπαγιάτικο μιας και το θυμήθηκαν εκπρόθεσμα, παραβιάζοντας το αλάνθαστο κοινωνικό χρονόμετρο του παντογνώστη νοικοκυραίου. Η αλήθεια είναι ότι όλοι τώρα πρέπει να ακούσουμε με προσοχή όλες αυτές τις γυναίκες και να βοηθήσουμε στην αναγκαία κάθαρση του θεάτρου, στην ουσιαστική αναγέννηση του χωρίς διαστροφές και διάφορους Ρασπούτιν.
*Βαγγέλης Θεοδωράκης
Οι πλευρές είναι δύο, εσύ σε ποια ανήκεις;
Όσο σκληρό και να ακούγεται, στο ζήτημα των ημερών που δεν είναι άλλο από τις καταγγελίες στο χώρο του θεάματος, όλοι παίρνουμε θέση. ΤΩΡΑ, η κοινωνία έχει χωριστεί, στην θέση του Κατήγορου ή του Συνηγόρου.
Και εκείνο που με κάνει έξω φρενών είναι οι δηλώσεις διαφόρων, ανωτέρων και μη, τύπου ”ναι μεν αλλά”, ”γιατί τώρα”, ”ας μη πήγαινε στον χώρο του” και διάφορες τέτοιες εξευτελιστικές φράσεις που σκοπός αυτών είναι να ενισχύσουν την δύναμη των διεστραμμένων που έχουν το ”πάνω χέρι”, είτε λόγω κυρίαρχης θέσης, είτε λόγω απλής σωματικής δύναμης. Γιατί όλοι εσείς που σχολιάσατε περαιτέρω και σχετικά με τα παραπάνω πήρατε θέση και είστε από την λάθος(!) πλευρά.
Η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να δεχτεί αυτές της καταγγελίες, και δεν είναι έτοιμη γιατί γνωρίζει πως τα γεγονότα συμβαίνουν χρόνια ολόκληρα, και δυστυχώς όχι μονάχα στο χώρο του θεάματος. Το γνωρίζει και παραμένει απλός παρατηρητής. Αφήνοντας εκείνους να νομίζουν πως για άλλη μία χρονιά θα κατέχουν την δύναμη και θα είναι βράχοι, και δεν θα έρθει τίποτα στην επιφάνεια από όλα εκείνα που έριξαν για να χτίσουν τους σκοτεινούς βυθούς. Δυστυχώς, γι αυτούς τους μη μου άπτου στην κυριολεξία, όμως, αυτές τις εβδομάδες έγινε μία μεγάλη αρχή και αυτή η αρχή θα φέρει μία τεράστια συνέχεια. Οι καταγγελίες αυτές δεν χωρούν αμφισβήτηση, δεν χωρούν γιατί το έκανε τώρα, δεν χωρούν τις δήθεν προκλήσεις που ανέκαθεν είχαμε την τάση να θίγουμε.
Όσοι μίλησαν έδωσαν ένα μικρό βήμα σε όλους εκείνους που παλεύουν χρόνια ολόκληρα με εκείνο το φρικτό συμβάν που τους στέρησε τον ύπνο, την εμπιστοσύνη το κάτι παραπάνω που έχεις εσύ, ανεγκέφαλε για να υπερασπιστείς την λάθος πλευρά. Δεν θα ρωτήσεις ποτέ ένα θύμα γιατί τώρα. Kαι οι λόγοι είναι πολλοί. Το θέμα, όμως, είναι άλλο: είμαστε έτοιμοι να διαλύσουμε τα είδωλα που ενδεχομένως είχαμε μέχρι σήμερα, είναι έτοιμη η πολιτεία, η κυβέρνηση τα υπουργεία να πάρουν θέση σε αυτή την αρχή με όποιο τίμημα και αν ακολουθήσει; Ή το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να σκεπάσουμε για άλλη μία φορά το σάπιο κομμάτι μας διαγράφοντας, και κουκουλώνοντας σκάνδαλα και ανθρώπους;
*Μυρτώ Τούλα
Κάπου τα έχω ξαναδεί και τα έχω ξανά ακούσει
Μακάρι οι αποκαλύψεις που έρχονται στο φως από τον χώρο του θεάματος, να δώσουν το θάρρος σε όλους τους εργασιακούς χώρους να ανοίξουν στόματα και να δικαιωθούν ταλαιπωρημένες ψυχές και κορμιά. Και εύχομαι να είναι έτοιμη η Πολιτεία να αντιμετωπίσει όσα έρθουν!
Το τραύμα στη ψυχή στα πόσα χρόνια παραγράφεται;
Τις τελευταίες εβδομάδες όλο και πληθαίνουν οι καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης ή λεκτικής βίας στο χώρο του θεάματος. Πρόσωπα που όλοι λίγο πολύ παρακολουθήσαμε στις χρυσές εποχές της τηλεόρασης και γελάσαμε μαζί τους, μέσα σε μία εβδομάδα είδαν τις καριέρες τους να διαλύονται. Τον Ασκό του Αιόλου άνοιξε η Σοφία Μπεκατώρου και η Ζέτα Δούκα βάδισε στον δρόμο της. Ευτυχώς ήρθε αυτή η ώρα, να ανοίξουν στόματα και να σταματήσει όλη αυτή η σαπίλα, που υπάρχει, όχι μόνο στο θέατρο. Αυτή είναι η αρχή.
Μου φαίνεται εξωπραγματικό και δεν μπορώ να καταλάβω πως ένας άνθρωπος μπορεί να φερθεί έτσι σε κάποιον άλλον. Διαβάζω τις καταγγελίες, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας και νιώθω αηδία και αποστροφή προς τους θύτες. Σίγουρα υπάρχουν ακόμα πολλά περιστατικά, τα οποία δεν γνωρίζουμε και μπορεί να αποκαλυφθούν στο μέλλον. Ίσως, όμως, είναι η ώρα όσοι θεώρησαν τον εαυτό τους «ανώτερο» και παρενόχλησαν κάποιον με το α’ ή τον β τρόπο, να αρχίσουν να φοβούνται για την στιγμή, που οι άνθρωποι αυτοί θα μιλήσουν.
Πρόσφατα βλέποντας την εξομολόγηση του Δημήτρη Μοθωναίου, για την σεξουαλική κακοποίηση που βίωσε ο ίδιος σε πολύ μικρή ηλικία, σκεφτόμουν πόσο διεστραμμένος μπορεί να είναι κάποιος για να κακοποιήσει ένα παιδί 6 ετών. Από τότε δεν μπορώ να ξεχάσω τα λόγια του: «Εγώ κάθε μέρα ξυπνάω και κάνω μια ολόκληρη άσκηση, στην οποία επαναλαμβάνω στον εαυτό μου ότι αξίζω και έχω δικαίωμα στην ευτυχία και στην ομορφιά. Και ακόμα, όσο και αν το επαναλάβω, δεν το πιστεύω. Έχω την τάση να είμαι τελειομανής, να μην στεναχωρώ κανέναν, αν στη δουλειά, στην εκπομπή, συνέβαινε κάτι, μπορώ να τρελαθώ! Νομίζω ότι κάτι έκανα εγώ λάθος. Κουβαλάω πάνω μου την ενοχή όλων των ανθρώπων που δεν μου αντιστοιχεί.» Και μπορεί πολλά από τα εγκλήματα αυτά να έχουν παραγραφεί, όμως όπως είπε ο σπουδαίος Σωτήρης Τσαφούλιας, το τραύμα στη ψυχή του Μοθωναίου στα πόσα χρόνια παραγράφεται;
*Νίκος Γκάγιας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
