ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Τα αρχαία της Βενιζέλου είναι υποδεέστερα από της Πελοποννήσου

To ότι η Θεσσαλονίκη δεν αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο όπως η νότια Ελλάδα το ξέρουμε καλά και το έχουμε επισημάνει, μάλιστα μόλις προχθες με το άρθρο της παρακόρης. Όμως μια νέα περίπτωση εξώφθαλμης αδικίας και μάλιστα στην Ιστορία της πόλης έρχεται να αποδείξει ότι τελικά το ”Αν έχεις μπάρμπα από την Κορώνη” ισχύει ως αξίωμα και θα ισχύει για πάντα. Ακόμα και ένα εγκεκριμένο έργο αλλάζει αν χρειαστεί μετά από πίεση…

Την υπόθεση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου, της Μέσης Οδού που ανακαλύφθηκε κάτω από την σημερινή Εγνατία την γνωρίζετε και την εμμονή της Κυβέρνησης να τεμαχίσει και να αποσπάσει τις αρχαιότητες ενώ υπάρχει άλλη λύση, η οποία όπως παραδέχτηκαν οι αρμόδιοι της σημερινής διοίκησης είναι πιο κοστοβόρα.

Φαίνεται όμως ότι το κόστος δεν σημαίνει το ίδιο για κάθε περιοχή της Ελλάδας. Στην εκλογική περιφέρεια του κ. Αντώνη Σαμαρά, το κόστος είναι το τελευταίο που μας απασχολεί, αρκεί να μην πειραχτούν τα αρχαία. Η απόφαση της Τετάρτης του ΚΑΣ για το μέλλον του έργου στο Πεταλίδι προκαλεί οργή και αγανάκτηση και δείχνει περίτρανα πως υπάρχει μια Ελλάδα δυο ταχυτήτων και προτεραιοτήτων. Από τη μια ικανοποίηση και χαρά για τη σωτηρία των αρχαιοτήτων του Πεταλιδίου και από την άλλη φρίκη για τη διάκριση της Θεσσαλονίκης. 

Εκεί, στην Πελοπόννησο, τα αρχαία είναι προτεραιότητα και αποφασίζεται σήμερα να κατασκευαστεί τούνελ παράκαμψης τους, ανεξαρτήτως κόστους, στη Βενιζέλου τα αρχαία είναι πρόβλημα οπότε τα τεμαχίζουμε και τα αποσπούμε.

Από το 2003 είχε επιλεγεί να περάσει ένας δρόμος μέσα από τις αρχαιότητες του Πεταλιδίου και ακόμα και το 2019 η λύση που είχε προκριθεί ήταν η απόσπαση των αρχαιοτήτων όπως της Θεσσαλονίκης. Όμως η πίεση η πολιτική ήταν τεράστια και ευτυχώς τα αρχαία σώζονται με ένα τούνελ που θα αφήσει ανέπαφες τις αρχαιότητες. Σε αντίθεση με τη Βενιζέλου…

Tο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) του Υπουργείου Πολιτισμού επέλεξε την πλέον κοστοβόρα πρόταση από τις 3 που είχε υποβληθεί για την παράκαμψη του αρχαιολογικού χώρου στο Πεταλίδι -για τον δρόμο Τζάνε – Καλαμάκι- ύψους άνω των 20 εκατ. €, τα οποία όμως η Περιφέρεια δεν έχει τη δυνατότητα να διαθέσει, οι επιπλέον δαπάνες αποφασίστηκε να βαρύνουν τον εθνικό προϋπολογισμό.

Ας δούμε λοιπόν τι συνέβη: Συνεδρίασε την Τετάρτη το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) του Υπουργείου Πολιτισμού και έλαβε απόφαση σχετικά με την όδευση του δρόμου Τζάνε – Καλαμάκι, στην παράκαμψη Πεταλιδίου.

Η συνεδρίαση είχε ως συγκεκριμένο αντικείμενο την επιλογή μιας εκ των τριών εναλλακτικών προτάσεων που είχαν υποβληθεί από τη μελετήτρια της Περιφέρειας, από τις οποίες το ΚΑΣ επέλεξε την πλέον κοστοβόρα, ύψους πλέον των 20.000.000 ευρώ, τα οποία όμως η Περιφέρεια δεν έχει τη δυνατότητα να διαθέσει.

Όπως αναφέρει το Kalamata Journal  το ΚΑΣ επέλεξε την κατασκευή σήραγγας, μήκους περίπου 280 μέτρων, ώστε να μην περνάει ο οδικός άξονας μέσα από το σημαντικό αρχαιολογικό χώρο -πρόκειται για μια μεγάλη αρχαία πόλη που περιμένει να αναδειχθεί. Για την απόφαση αυτή του ΚΑΣ, όπως φαίνεται από σχετικό δελτίο Τύπου της Περιφέρειας Πελοποννήσου, η περιφερειακή αρχή μπορεί να μην πανηγυρίζει, καθώς είναι η πιο δαπανηρή από τρεις προτεινόμενες επιλογές, ωστόσο το σημαντικό είναι πως ο περιφερειάρχης, Παναγιώτης Νίκας, επικοινώνησε τηλεφωνικά με την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, την ενημέρωσε ότι η Περιφέρεια δεν έχει το σύνολο των χρημάτων για τη συγκεκριμένη επιλογή και απέσπασε τη δήλωση ότι θα υπάρξει οικονομική συμμετοχή στο έργο από τον κρατικό προϋπολογισμό

Ένα τμήμα που όπως εξήγησε ο περιφερειάρχης θα έχει τούνελ και γέφυρες εκατοντάδων συνολικά μέτρων, και για το λόγο αυτό θα είναι ένα πανάκριβο έργο, το οποίο εκτίμησε ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2023, οπότε λήγει και το σχετικό ΕΣΠΑ.

Ακολουθεί το δελτίο Τύπου της Περιφέρειας Πελοποννήσου σημειώνονται σχετικά τα εξής:

“Συνεδρίασε χθες το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) του Υπουργείου Πολιτισμού και έλαβε απόφαση σχετικά με την όδευση του δρόμου Τζάνε – Καλαμάκι, στην παράκαμψη Πεταλιδίου.

Η συνεδρίαση είχε ως συγκεκριμένο αντικείμενο την επιλογή μιας εκ των τριών εναλλακτικών προτάσεων που είχαν υποβληθεί από τη μελετήτρια της Περιφέρειας, από τις οποίες το ΚΑΣ επέλεξε την πλέον κοστοβόρα, ύψους πλέον των 20.000.000 ευρώ, τα οποία όμως η Περιφέρεια δεν έχει τη δυνατότητα να διαθέσει.

Ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας, σήμερα, Τετάρτη 21 Απριλίου, επικοινώνησε με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον Γενικό Γραμματέα Γιώργο Διδασκάλου σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα.

Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού και Πρόεδρος του ΚΑΣ, Γεώργιος Διδασκάλου τον ενημέρωσε για την ομόφωνη απόφαση των μελών του Αρχαιολογικού Συμβουλίου και στη συνέχεια, ο Περιφερειάρχης σε επικοινωνία που είχε με την Υπουργό, ζήτησε τα επιπλέον χρήματα να βαρύνουν τον εθνικό προϋπολογισμό, κάτι που έγινε αποδεκτό από πλευράς Υπουργείου.

Όπως τονίζει ο Περιφερειάρχης: “Ως γνωστόν, το συγκεκριμένο έργο έχει “κακοπάθει” εξαιτίας της απαράδεκτης μελέτης και της μή διόρθωσής της κατά τον παρελθόντα χρόνο.”

Υπενθυμίζεται ότι αύριο, Πέμπτη 22 Απριλίου, ο Περιφερειάρχης θα έχει τηλεδιάσκεψη με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και με τον Δήμαρχο Μεσσήνης, Γιώργο Αθανασόπουλο, με θέμα το Αρχαιολογικό Μουσείο στο χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης”.

Όπως τονίζει ο Περιφερειάρχης: “Ως γνωστόν, το συγκεκριμένο έργο έχει “κακοπάθει” εξαιτίας της απαράδεκτης μελέτης και της μη διόρθωσής της κατά τον παρελθόντα χρόνο.”

Το 2019 είχαν αποφασίσει να κάνουν και δρόμο και πάρκο και μετά λόγω ευρημάτων άλλαξαν και πήγαν στη λύση της σήραγγας η οποία και τελικά προκρίνεται τώρα.

Σύμφωνα με τις αποφάσεις που πάρθηκαν τότε οι για τις αρχαιότητες που ανάγονται στην ύστερη κλασική, την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο, αλλά και στην πρώιμη βυζαντινή το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε τη διατήρησή τους, θα αποσπαστούν και θα επανατοποθετηθούν με τα ανάλογα ερμηνευτικά στοιχεία, σε σημείο που θα καθορίζει η σχετική μελέτη, όπως διαβάζουμε σε δημοσίευμα της εποχής. 

Όμως τελικά η πολιτική πίεση για τη σωτηρία των αρχαιοτήτων ήταν τόσο μεγάλη που η απόφαση εκείνη άλλαξε υπέρ της σωτηρίας τους και σίγουρα κατά της Βενιζέλου. 

Θέση για το θέμα παίρνει και ο Σύλλογος των Ελλήνων Αρχαιολόγων με μια ανακοίνωση του στις 24/4: 

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων για την προστασία της αρχαίας Κορώνης Μεσσηνίας

”Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την ικανοποίησή του για την εξέλιξη της υπόθεσης που αφορά στην προστασία της αρχαίας Κορώνης και την αποτροπή της διέλευσης της επαρχιακής οδού Ριζόμυλου – Κορώνης από την καρδιά μιας από τις σημαντικότερες αρχαίες μεσσηνιακές πόλεις. Πρόκειται για μια περίπτωση που οι Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, τα μέλη του ΚΑΣ με την ομόφωνη γνωμοδότηση στη συνεδρίαση της 20/4/2021, αλλά και η Περιφέρεια Πελοποννήσου, συνεργάστηκαν για να προκύψουν αλλαγές στο σε εξέλιξη τεχνικό έργο οδοποιίας, προκειμένου να προστατευτεί ο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν το κόστος της τεχνικής λύσης. 

Η αρχαία Κορώνη ιδρύθηκε και οικίστηκε από τους Βοιωτούς λίγο μετά την ίδρυση της αρχαίας Μεσσήνης το 369 π.Χ. Στα ρωμαϊκά χρόνια εξελίχθηκε σε ένα σπουδαίο λιμάνι που εξυπηρετούσε τη Μεσσήνη, γνωστό και ως “λιμένας των Αχαιών”. Η αρχαία πόλη τοποθετείται στα δυτικά του οικισμού του Πεταλιδίου Μεσσηνίας στον λόφο “Κάστρο”, όπου τις προηγούμενες δεκαετίες είχαν εντοπισθεί λείψανα κτισμάτων σε πυκνή διάταξη, ψηφιδωτά, ταφές και ρωμαϊκό λουτρό. Αξιόλογα γλυπτά της ρωμαϊκής περιόδου, εποχής ακμής της πόλης, εκτίθενται άλλωστε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καλαμάτας. Το πλήθος των ευρημάτων οδήγησε στην κήρυξη του λόφου ως αρχαιολογικού χώρου το 1981. Ο αρχαιολογικός χώρος αναοριοθετήθηκε το 2010 προκειμένου να συμπεριλάβει τόσο τον οικισμό του Πεταλιδίου, όπου έχουν ανασκαφεί λείψανα της ρωμαϊκής πόλης, όσο και τη θαλάσσια περιοχή μπροστά από τον οικισμό, όπου εντοπίζονται κατάλοιπα του αρχαίου λιμένα.

Στην περιοχή είναι σε εξέλιξη, με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ (ΠΕΠ Πελοποννήσου), το έργο Επαρχιακή Οδός Ριζόμυλος-Κορώνη, τμήμα του οποίου (συγκεκριμένα η παράκαμψη του Πεταλιδίου «Τμήμα Γέφυρα Τζάνε – Έξοδος Καλαμακίου  – Β΄ Φάση»), είχε σχεδιαστεί αρχικά (2003) να διέλθει μέσα από την περιοχή της ακρόπολης της αρχαίας Κορώνης, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι αντιρρήσεις της τοπικής Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Η εκτεταμένη ανασκαφική έρευνα, που διενεργείται στο πλαίσιο του έργου από το 2014, έφερε στο φως εκτεταμένα τμήματα της αρχαίας πόλης σε καλή κατάσταση διατήρησης. Κτισμένη με ισόδομο σύστημα, που θυμίζει τα τείχη της αρχαίας Μεσσήνης, η  οχύρωση της ακρόπολης περιβάλει τον λόφο «Κάστρο». Ένα τμήμα της που ανασκάφηκε στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του δρόμου ίσως ταυτίζεται με την κεντρική πύλη. Το σωζόμενο ύψος του τείχους στο τμήμα αυτό φτάνει τα 3,5 μ. Με βάση τα πρώτα ανασκαφικά δεδομένα, η οχύρωση μπορεί να χρονολογηθεί από το τέλος του 4ου έως και τον 3ο/2ο αιώνα π.Χ. Έξω από τα τείχη αποκαλύφθηκαν υστερορρωμαϊκά ταφικά μνημεία, ορισμένα εκ των οποίων διασώζονται σε ύψος έως και 2 μ., καθώς και συστάδες τάφων. Στο εσωτερικό της ακρόπολης έχουν ανασκαφεί οικίες ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, σε πυκνή διάταξη, ορισμένες από τις οποίες διαθέτουν ψηφιδωτά δάπεδα.

Η ΕΦΑ Μεσσηνίας και η Διεύθυνση Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων τεκμηρίωσαν ότι οι αρχαιότητες της ακρόπολης αποτελούν τμήματα ενός αδιαίρετου μνημειακού συνόλου που ανήκει σε μία από τις σπουδαιότερες μεσσηνιακές πόλεις της αρχαιότητας. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τις επιταγές του Αρχαιολογικού Νόμου, ζητήθηκε από τη μελετήτρια του έργου και τη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Πελοποννήσου, να εξεταστούν και να παρουσιαστούν εναλλακτικές προτάσεις για τη συνέχιση του έργου χωρίς την καταστροφή του σημαντικού αρχαιολογικού χώρου.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στη συνεδρία του την Τρίτη 20 Απριλίου 2021, αναγνωρίζοντας τη σημασία του αρχαιολογικού χώρου, γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της εναλλακτικής λύσης της κατασκευής της παράκαμψης του Πεταλιδίου με σήραγγα αντί ενός υπέργειου οδικού άξονα. Με τη γνωμοδότηση αυτή του Συμβουλίου, παρά τη μεγαλύτερη δαπάνη που απαιτείται, ο αρχαιολογικός χώρος παραμένει αναλλοίωτος και προπάντων ενιαίος, οι αρχαιότητες και το φυσικό τοπίο προστατεύονται, ενώ δημιουργούνται ισχυρές προοπτικές για την περαιτέρω έρευνα, αποκάλυψη, προστασία και ανάδειξη της ακρόπολης της αρχαίας Κορώνης, ώστε να διαμορφωθεί στο μέλλον ένας σημαντικός, επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος. Χάρη στην εξέλιξη αυτή, μετά τη Μεσσήνη και τη Θουρία, η Κορώνη γίνεται η τρίτη, αρχαία μεσσηνιακή πόλη που αποκαλύπτεται σχεδόν ανέπαφη και έχει τη δυνατότητα να αποδοθεί στο μέλλον στο κοινό.

Η αλλαγή σχεδιασμού ενός τεχνικού έργου προς όφελος ενός αρχαιολογικού χώρου είναι επιταγή του Αρχαιολογικού Νόμου, σε εκτέλεση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Είναι ευθύνη της πολιτείας να βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι για να αντιμετωπιστεί το κόστος του έργου.

Στη συγκεκριμένη γνωμοδότηση, τα μέλη του ΚΑΣ ορθώς γνωμοδότησαν με βάση την βέλτιστη προστασία του αρχαιολογικού χώρου και δεν υπεισήλθαν σε ερωτήματα σχετικά με το κόστος του τεχνικού έργου.

Θα ευχόμασταν την ίδια αντιμετώπιση να είχαν επιφυλάξει τα μέλη του ΚΑΣ και για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης, όπου υπήρχε επίσης τεχνική λύση συνύπαρξης αρχαιοτήτων και τεχνικού έργου, από την οποία δυστυχώς υπαναχώρησαν.

Ευχόμαστε στο εξής μεγάλοι και μικροί αρχαιολογικοί χώροι που βρίσκονται στο πλαίσιο τεχνικών έργων, να τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης με αυτήν που είχε η αρχαία Κορώνη Μεσσηνίας, προς όφελος του πολιτιστικού περιβάλλοντος και της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς για όλους τους πολίτες.”

Από το ΚΑΣ η απόφαση πέρασε ομόφωνα και την απόφαση ψήφισαν προφανώς τα μέλη της Β. Ελλάδας όπως η κ. Τσιγαρίδα, η κ. Πούλου και ο κ. Μανώλης Τιβέριος ο οποίος από ότι φαίνεται αντιμετωπίζει διαφορετικά τις αρχαιότητες της κλασικές και διαφορετικά τις βυζαντινές, στην περίπτωση της Μεσσηνίας υπήρξε μέγας υποστηρικτής της παράκαμψης ώστε να μην ενοχληθούν τα αρχαία, σύμφωνα με ρεπορτάζ της parallaxi.

Ο καθηγητής Τιβέριος σε συνέντευξη του στην parallaxi το 2014 είχε δηλώσει για τα αρχαία της Βενιζέλου: Η συνείδηση μου, μου λέει «Καλά έκανες Τιβέριε». Μιλώ κυρίως μόνο με το μυαλό  μου και όχι με την καρδιά μου για αυτά τα θέματα.

Μόνο που τελικά η συνείδηση έχει επιλεκτική μνήμη…Στην περίπτωση της Πελοποννήσου κάνουμε να πάντα για να παραμείνουν τα αρχαία στη θέση τους στην περίπτωση της Βενιζέλου κάνουμε τα πάντα για να τεμαχιστούν και να αποσπαστούν. Γιατί άλλους πολιτικούς βγάζει τελικά η Πελοπόννησος και άλλους η Θεσσαλονίκη. Αυτά.