Πώς να μεγαλώσετε έξυπνα συναισθηματικά παιδιά
Σκέψου ότι είσαι 4 ετών. Χτίζεις έναν πύργο και ένα άλλο παιδί στον καταστρέφει. Πως νιώθεις;
Θα ήθελα να αφιερώσεις μια στιγμή και να φανταστείς ότι είσαι 4 ετών. Χτίζεις έναν πύργο και είσαι πραγματικά περήφανος γι’ αυτόν. Όμως, το επόμενο λεπτό, ένα άλλο παιδί έρχεται τρέχοντας και κλωτσάει τον πύργο σου. Εξοργίζεσαι και νιώθεις πληγωμένος, πανικό, απογοήτευση και αδυναμία. Τότε έρχεται ένα ενήλικας. Σε πλησιάζει και σε ρωτάει: «Αγάπη μου, τι έγινε;»
Αυτό ο ενήλικας σου λέει: «Πες μου τα πάντα». Δεν προσπαθεί να το φτιάξει και δεν σου λέει: «Μην ανησυχείς, μπορείς να φτιάξεις άλλο». Απλώς σε αφήνει να νιώσεις όλα αυτά τα συναισθήματα. Μετά ανοίγει τα χέρια του και τον αγκαλιάζεις, παίρνεις άλλη μία βαθιά ανάσα, νιώθεις καλύτερα και επιστρέφεις στο χτίσιμο του πύργου σου.
Τώρα θέλω να προσπαθήσετε να θυμηθείτε όταν ήσασταν 4 ετών και είχατε μία στιγμή που νιώθατε θυμωμένος ή λυπημένος ή φοβισμένος κλπ.
Πως σου απάντησαν οι ενήλικες της ζωής σου; Αν σου έδωσαν αρκετό χρόνο για εκφράσετε το πως νιώθετε χωρίς να προσπαθήσετε να διορθώσετε αυτό που συνέβαινε, ήσαστε τυχεροί στη ζωή σας.
Αλλά πολλοί από εμάς πιθανότατα είχαμε την αντίθετη εμπειρία. Πολλοί πιθανόν να μας είπαν «σταμάτα να είσαι τόσο ανόητος» ή «δεν χρειάζεται να κλαις».
Γιατί μιλάω για παιδιά και συναισθήματα; Έχουμε δει μια σταθερή αύξηση της ψυχολογικής δυσφορίας μεταξύ των ενηλίκων — στην Αυστραλία και σε όλο τον κόσμο. Και βλέπω ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στα “μηνύματα” που λάβαμε ως παιδιά σχετικά με το πώς να εκφράσουμε τα συναισθήματα μας.
Φυσικά είναι πολύ εύκολο να κατηγορήσουμε τους γονείς μας για όσα έκαναν ή δεν έκαναν. Αλλά το ουσιαστικό πρόβλημα εντοπίζεται στην έλλειψη συναισθηματικής παιδείας στον πολιτισμό μας. Δεν διδάσκουμε στους γονείς μας πως να ανταποκρίνονται στα συναισθήματα τους και στα στο πως να διαχειρίζονται τα συναισθήματα των παιδιών τους. Επίσης δεν το διδάσκουμε στα νηπιαγωγεία μας και στα σχολεία μας. Εξακολουθούμε να εκτιμούμε το IQ πολύ περισσότερο από το EQ.
Τα τελευταία 16 χρόνια η δουλειά μου έδειξε ότι συνήθως υπάρχουν τρείς τρόποι που μαθαίνουμε ως παιδιά να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα.
Ο πρώτος τρόπος είναι η καταστολή. Ίσως ως παιδί έμαθες ότι δεν ήταν ασφαλές να εκφράσεις τα συναισθήματά σου. Μπορεί να σου έχουν πει να σταματήσεις να κλαις ή ΄να σου “έριξαν” μία ματιά με αποτέλεσμα να κράτησες μέσα σου όσα ένιωθες.
Ο δεύτερος τρόπος είναι η επιθετικότητα. Ως παιδιά, αν αισθανόσασταν πραγματικά ανίσχυροι ή φοβισμένοι και μεγαλώνατε σ’ ένα αυταρχικό περιβάλλον, όπου δεν είχατε φωνή και δεν μπορούσατε να πείτε πως νιώθατε, τότε αυτά τα συναισθήματα θα φούσκωναν ξανά μέσα σας.
Μπορεί να σας έχουν πει ότι ήσασταν «άτακτος», «υπερβολικός» ή «πρόβλημα» όταν το μόνο που κάνατε ήταν να ανταποκρινόσασταν στο περιβάλλον σας. Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα όταν γίνετε ενήλικες αυτές οι τάσεις να εμφανίζονται.
Ο τρίτος τρόπος είναι η έκφραση. Αν μεγαλώσατε με την λογική που έλεγε «Τα συναισθήματα είναι ευπρόσδεκτα. Θα σας δεχτώ όλους – τα χαρούμενα κομμάτια, τα λυπημένα κομμάτια, τα χαρούμενα κομμάτια, τα κομμάτια που είναι θυμωμένα. Δεν πρόκειται να προσπαθήσω να τα διορθώσω. Απλώς θα τα κρατήσω», τότε ως ενήλικες όταν τα πράγματα δυσκολέψουν, πιάνετε το ημερολόγιο σας και γράφετε τις σκέψεις σας. Ή τηλεφωνείτε τον κολλητό σας για τον ρωτήσετε αν μπορεί να σας ακούσει ή να πάτε για τρέξιμο ή ακόμα καλείτε τον θεραπευτή σας για να του πείτε πως νιώθετε.
Είμαι μητέρα τριών εφήβων. Όταν έγινα για πρώτη φορά γονιός, όπως πολλοί από εσάς, δεν είχα καμία απολύτως ιδέα για το τι έκανα. Όσον αφορά τα συναισθήματα τους, αυτό που σκεφτόμουν ήταν «απλώς θα τους κάνω χαρούμενους όλη την ώρα». Αλλά όποιος έχει παιδιά αντιλαμβάνεται πως αυτό είναι γελοίο. Είναι αδύνατο και απίστευτα εξαντλητικό να προσπαθείς να κρατάς τους ανθρώπους διαρκώς χαρούμενους. Έτσι έμαθα ότι έπρεπε να βρω έναν τρόπο να βοηθήσω τα παιδιά μου να είναι ήρεμα συναισθηματικά και επίσης να δημιουργήσω αρμονία στο σπίτι μας.
Αντί να προσπαθώ να διορθώσω τα προβλήματά τους και να προσπαθώ να τους κάνω χαρούμενους όλη την ώρα, απλώς κατέβηκα χαμηλά και είπα: «Πες μου τα πάντα».
Μερικές φορές υπήρχαν δάκρυα. μερικές φορές, οργή ή παράπονο. Αλλά κάθε φορά η μόνη μου δουλειά ήταν να κάθομαι εκεί και να τους δίνω χώρο. Αυτό που άρχισα να βλέπω ήταν να αναπτύσσεται η συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά μου.
Ένα βράδυ, συνειδητοποίησα πόσο δυνατό ήταν αυτό. Έφτιαχνα δείπνο, αλλά έπρεπε επίσης να πάω να βάλω μια τάξη, οπότε έκανα τη φασαρία που κάνουν οι περισσότεροι γονείς.
Ήμουν έτοιμη να βγω από την πόρτα όταν η μικρότερη κόρη μου, που ήταν τότε πέντε ετών, μπήκε στην κουζίνα. Έμοιαζε δυστυχισμένη. Γύρισα προς το μέρος της και της είπα: «Αγάπη μου, νομίζεις ότι μπορείς να συγκρατήσεις τα συναισθήματα σου για μερικές ώρες;». Φυσικά με κοίταξε σαν να μου έλεγε «πλάκα κάνεις;»
Εκείνη τη στιγμή η μεσαία κόρη μου, που ήταν τότε 10 ετών, μπήκε στο δωμάτιο και της είπες «θα ακούσω τα συναισθήματα σου». Έτσι η μία κόρη μου πήρε την άλλη στην κρεβατοκάμαρα και σκέφτηκα ότι πρέπει να αργήσω στη δουλειά γιατί πρέπει να δω τι θα συμβεί. Στάθηκα έξω από την πόρτα και άκουσα το 10χρονο παιδί μου να λέει: «Πες μου τα πάντα» και η πεντάχρονη άρχισε να κλαίει και να παραπονιέται για όλα όσα είχαν συμβεί στο σχολείο.
Η 10χρονη της έλεγε, «Ω, αυτό είναι δύσκολο. Τι άλλο συνέβη;” και μετά και άλλα δάκρυα και ύστερα γέλια μέχρι που βγήκαν από το δωμάτιο.
Έτσι ρώτησα την 10χρονη κόρη μου και της είπα: «Αγάπη μου, πως ήταν αυτό για σένα». Με κοίταξε και μου είπε «Μαμά έκανα αυτό που κάνεις εσύ για μένα»0
*Η Lael Stone είναι συγγραφέας, ομιλήτρια, εκπαιδευτικός γονέων και σύμβουλος που ειδικεύεται στο να βοηθά τους ενήλικες να επεξεργαστούν τα παιδικά τους τραύματα. Είναι συνιδρυτής του ΔWoodline Primary School, συνοικοδεσπότης του The Aware Parenting Podcast και μαμά 3 ενήλικων παιδιών.
