Πώς θα σωθεί η ελληνική αρχιτεκτονική

Λέξεις: Χρήστος Λαζάρου

Η θεώρηση της ελληνικής αστικής συνθήκης ως άσχημης και υπολειτουργικής έχει σχεδόν παγιωθεί πλέον στον ακαδημαϊκό, τον καλλιτεχνικό και τον αρχιτεκτονικό χώρο. Τι μπορεί να γίνει όμως εδώ και τώρα; Πως μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση και να περάσουμε από την δυσφορία της ασχήμιας και της μιζέριας στην ευδαιμονία του καλού design.

Μια πρόταση θα ήταν να κατεδαφίσουμε όλα αυτά τα κτήρια και να χτίσουμε νέα στη θέση τους. Η λύση αυτή είναι σίγουρα αποτελεσματική αλλά τρομερά μη οικολογική, μη οικονομική και χρονοβόρα. Επιπλέον θα ήταν ίσως άσχημο και άστοχο να καταστρέψουμε ή να διαγράψουμε μεμιάς όλο αυτό το κτηριακό απόθεμα από τη στιγμή που αποτελεί αντανάκλαση ενός κομματιού της ιστορίας και της ψυχολογίας του τόπου μας.

Τι θα κάνουμε λοιπόν;

Διέξοδο σε αυτό το πρόβλημα ίσως μπορούμε να διακρίνουμε αυτή τη φορά όχι κοιτώντας μπροστά αλλά ανασκαλεύοντας προς τα πίσω, στο παρελθόν.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι σε μια τακτική που εφάρμοσαν όλοι σχεδόν οι λαοί της αρχαιότητας. Παίρνοντας έμπνευση από την τάση του φυσικού κόσμου να γεμίζει οτιδήποτε κενό, οι αρχαίοι ζωγράφιζαν και διακοσμούσαν με χρώματα, σχέδια, γεωμετρικά σχήματα και κείμενα κάθε επιφάνεια που δεν τους ταίριαζε στο μάτι.

Είναι γνωστό σε όλους άλλωστε ότι τα πάλαι ποτέ λευκά μαρμάρινα αγάλματα και τα αετώματα των ναών της κλασσικής Ελλάδας και της Ρώμης ήταν πολύχρωμα και μάλιστα σε υπερβολικό θα λέγαμε βαθμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αρχαίοι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν άφηναν καμία επιφάνεια χωρίς διακόσμηση ούτε καν το δάπεδο, ίσως ούτε καν τους δρόμους στις πόλεις.

Παρόμοιες συνθήκες οι αρχαιολόγοι παρατηρούν σε όλο σχεδόν τον κόσμο από τους γηγενείς προκολομβιανούς Αμερικανούς μέχρι τους Βίκινγκ από τη σκανδιναβική χερσόνησο.

Εδώ τώρα όμως χρειάζεται προσοχή. Η ζωγραφική διακόσμηση της ανώνυμης αρχιτεκτονικής μπορεί να φέρει εξαιρετικά αποτελέσματα δίνοντας ένα βάθος πολυπλοκότητας και αφηγήσεων πάνω στις επιφάνειες των κτηρίων.

Ωστόσο, προβάλλεται επιτακτική η ανάγκη όλη αυτή η διαδικασία να γίνει με ένα τρόπο όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν οι ειδικοί της αισθητικής στην κοινωνία μας σε συνδυασμό ως ένα βαθμό με feedback από τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τον εκάστοτε χώρο.

Καλό θα ήταν να αποφύγουμε τη δημιουργία μιας κακόγουστης Disneyland.